Научная статья на тему 'ЁШ ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ СИММЕТРИЯ ВА АСИММЕТРИЯ ҲАРАКАТЛАРИ БЎЙИЧА АНКЕТА СЎРОВНОМА ТАҲЛИЛИ'

ЁШ ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ СИММЕТРИЯ ВА АСИММЕТРИЯ ҲАРАКАТЛАРИ БЎЙИЧА АНКЕТА СЎРОВНОМА ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
47
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
СИММЕТРИК / АССИМЕТРИК / НАЗАРИЙ ВА АМАЛИЙ / РЕСПОНДЕНТЛАР / РИВОЖЛАНТИРИШ МЕТОДОЛОГИЯСИ

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Туляганов А.А.

Мақолада ёш футболчиларининг симметрик ва ассиметрик ҳаракатларини амалга оширишда фойдаланиладиган назарий ва амалий методология мавжудлигини аниқлаш мақсадида мураббий ва футбол мутахассислар ўртасида анкета сўровномаси ўтказилган ҳамда улардан олинган фикрлар кенг ёритилган.В статье проведен анкетный опрос среди тренеров и футбольных специалистов с целью определения наличия теоретической и практической методологии, используемой для улучшения симметричных и асимметричных движений молодых игроков, а также подробно освещены полученные результаты.The article conducted a questionnaire survey among coaches and football specialists in order to determine whether there is a theoretical and practical methodology used to improve the symmetrical and asymmetric movements of young players, and also detailed the opinions received from them.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЁШ ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ СИММЕТРИЯ ВА АСИММЕТРИЯ ҲАРАКАТЛАРИ БЎЙИЧА АНКЕТА СЎРОВНОМА ТАҲЛИЛИ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Мустакил изланувчи А.А. ТУЛЯГАНОВ1

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик шахри, Узбекистон

Муаллиф билан богланиш учун:

аki_don1987@inЪox.ru

Аннотация

ЁШ ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ СИММЕТРИЯ ВА АСИММЕТРИЯ ХДРАКАТЛАРИ БУЙИЧА АНКЕТА СУРОВНОМА ТАХДИЛИ

Annotation

В статье проведен анкетный опрос среди тренеров и футбольных специалистов с целью определения наличия теоретической и практической методологии, используемой для улучшения симметричных и асимметричных движений молодых игроков, а также подробно освещены полученные результаты.

Ключевые слова: симметричные, асимметричные, теоретические и практические, респонденты, методологии разработки.

Маколада ёш футболчиларининг симметрик ва ассиметрик хдракатларини амалга оширишда фойдаланиладиган назарий ва амалий методология мавжудлигини аниклаш максадида мураб-бий ва футбол мутахассислар уртасида анкета суровномаси утказилган хдмда улардан олинган фикрлар кенг ёритилган.

Калит сузлар: симметрик, ассиметрик, назарий ва амалий, респондентлар, ривожлантириш методологияси.

The article conducted a questionnaire survey among coaches and football specialists in order to determine whether there is a theoretical and practical methodology used to improve the symmetrical and asymmetric movements of young players, and also detailed the opinions received from them.

Key words: symmetric, asymmetric, theoretical and practical, respondents, methodologies of development.

CM CM О CM CM

to та t

0

ΠW

1

С

to

Долзарблиги. Ёшлар футболи назарияси ва ме-тодологиясида узок вакт давомида энг кам ривож-ланган масалалардан бири узок муддатли техник тайёргарликдаги харакат асимметриясини куриб чикиш булиб колмокда. Урганилаётган муаммонинг назарий асосларини урганиш шуни курсатадики, футбол техникасининг асимметрияси буйича жуда кам номзодлик диссертациялари химоя килинган [2]. Шу билан бирга, икки томонлама симметрик техникада узок муддатли тайёргарликка эга булган футболчиларни техник тайёргарликнинг фрагментлар усуллари хам деярли урганилмаган. Шу билан бирга, ихтисослашган адабиётларда замонавий футболда чап оёкли футболчилар сонини купайтириш тенденцияси мавжуд [4,16]. Болалар ва усмирлар спорт мактаби учун амалдаги стандарт футбол укув дастурларининг тахлили ва мутахассисларнинг сурови замонавий машгулотларда латерал имтиёзларнинг тулик йукли-гини курсатади, бу узок муддатли техник тайёргарлик самарадорлигини янада оширишни чекловчи омиллар-дан бири сифатида каралиши мумкин [6].

Футболчиларнинг мусобака фаолиятини тадкик килиш натижалари шуни курсатадики, махоратнинг барча даражаларида аксарият голлар чап бурчакдан утказиб юборилади (иккинчи лига бундан мустасно). Бу дарвозабонлар унгга бурилиш ва унг томонга йики-лишни бажаришга кийналиши билан шартланади. Унг бурчакка берилган зарбалар хам муаммо тугдиради. Марказ буйича килинадиган хужумлар куп сонли булишига карамасдан, уларнинг натижавийлиги юко-ри эмас. Бунинг сабаби, факатгина зарба беришдаги камчиликлар эмас, химоячиларнинг каттик каршилик курсатиши ва дарвозабон бундай зарбаларни осон кайтариши хам булиб хисобланади.

Олдиндан уйлашни талаб килмайдиган харакатла-ниш фаолиятлари, коидага кура, тупга якинрок булган

оёк билан бажарилади. Шу сабабли, барча малака гурухларидаги футболчилар асимметриянинг купрок паст курсаткичларини тупни кабул килиб олиш усул-ларни бажаришда курсатадилар, тупни узатишлардаги асимметрия бундан бироз юкорирок [12]. Мураббий-ларнинг купчилиги келтирилган маълумотлардан ёш футболчиларнинг уйиндаги ассиметрик харакатлари етарли даражада урганилмаган.

Тадкикотнинг максади. Мураббий ва мутахассислар уртасида симметрия ва асимметрия харакат-лари бажариш самарадорлигини ошириш максадида анкета суровномасини утказиш хамда уларни ил-мий-назарий тахлил килишдан иборат. Тадкикотнинг вазифалари: Анкета суровномасини утказиш асосида мураббий ва футболга оид мутахассисларининг симметрия ва асимметрия харакатларига оид фикрларини урганиш;

Респондентлар асосида олинган фикрлар асосида укув машгулотларда симметрия ва асимметрия хара-катлари бажариш самарадорлигини ошириш усул ва воситалари аниклаш.

Тадкикотни ташкил этилиши хамда усуллари. Тадкикотимизда куйидаги усуллардан фойдаланилди: Махсус адабиётларни тахлил килиш ва умумлашти-риш; анкета суровномаси, математик-статистик усул-ларидан фойдаланилди.

Ушбу тадкикот 2021-2022 йилларда симметрия ва асимметрия харакатлари бажариш самарадорлигини ошириш усул ва воситалари оид фикр хамда мулоха-заларни урганиш максадида 10 та анкета суровно-маси 50 нафар мураббий ва футбол мутахассислари иштирокида утказилди. Биз томонимиздан куйидаги саволлар танлаб олинди:

1. Ёш футболчиларнинг "Унакайлик" ва "Ча-пакайлик" тайёргарлигини оширишда марказий асаб тизимининг урни бор деб уйлайсизми?

20

www.fansports.uz

№2-2022

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Да. Йук.

(Кераклисини тагига чизинг)

2. Ёш футболчиларнинг "Унакайлик" ва "Чапакай-лик" харакатлари генетик (тугма) асосга эга булиши керак дейилади сиз нима деб уйлайсиз?

Да. Йук.

(Кераклисининг тагига чизинг)

3. Ёш футболчиларнинг техник харакатларни уйин давомида "Унакай" ва "Чапакай" бажариш неча фои-зига тугри келади?

Унг оёкда 85%. Чап оёкда 15%.

Унг оёкда 80%. Чап оёкда 20%.

Унг оёкда 75%. Чап оёкда 25%.

Унг оёкда 70%. Чап оёкда 30%.

Унг оёкда 65%. Чап оёкда 35%.

Унг оёкда 60%. Чап оёкда 40%.

Унг оёкда 55%. Чап оёкда 45%.

Унг оёкда 50%. Чап оёкда 50%.

(Кераклисининг тагига чизинг)

4. Ёш футболчиларнинг техник харакатларни укув машгулот жараёнида "Унакай" ва "Чапакай" бажариш неча фоизга тугри келади?

Унг оёкда 85%. Чап оёкда 15%.

Унг оёкда 80%. Чап оёкда 20%.

Унг оёкда 75%. Чап оёкда 25%.

Унг оёкда 70%. Чап оёкда 30%.

Унг оёкда 65%. Чап оёкда 35%.

Унг оёкда 60%. Чап оёкда 40%.

Унг оёкда 55%. Чап оёкда 45%.

Унг оёкда 50%. Чап оёкда 50%.

(Кераклисининг тагига чизинг)

5. Симметрия деганда нимани тушунасиз?

6. Асимметрия деганда нимани тушунасиз?

7. Асимметрия динамикаси кайси ёшда юкори даражада ошади деб уйлайсиз?

6-12 ёшлар оралигида

3-10 ёшлар оралигида

10-15 ёшлар оралигида

2-15 ёшлар оралигида

8. К^йси ёшларда асимметрия баркарорлашади, унинг якуний шаклланиши содир булади?

10 ёшларда

11 ёшларда

12 ёшларда

13 ёшларда

14 ёшларда

15 ёшларда

9. Асимметрия харакатларини ёш футболчиларда ошириш технологиясини ишлаб чикиш учун нималар килиш керак?

10. Асимметрия харакатларини ёш футболчиларда аниклаш учун кандай тест меъёрларидан фойдаланган максадга мувофик?

Тадкикот натижалари ва уларнинг мухокамаси. Мураббий ва мутахассислар иштирокидаги анкета суровномада катнашувчилар томонидан тадкик эти-лаётган муаммони турли йуналиш буйича берилган саволларга кайтарилган жавобларни тахлил килиш куйидаги натижаларни курсатган:

Ёш футболчиларнинг "Унакайлик" ва "Ча-

пакайлик тайёргарлигини оширишда марказий асаб тизимининг урни бор деб уйлайсизми деган 1-саволга берилган жавобларда 35 та респондент (70%) футболчиларнинг симметрия ва асимметрия харакатларига марказий асаб тизимининг урни йук деб хисоблашади. Яъни бу саволга "йук" деб жавоб берган. Лекин шу йуналишдаги фаолият олиб борга мутахассислар болани уйгун ривожланиш учун асос айнан болалигида марказий асаб тизими туфайли куйилиши керак, бу восита харакатларини бажа-ришда хам етакчи, хам етакчи булмаган томонда шартли рефлекс алокаларини осонгина хосил ки-лишини таъкидлашган [5,14].

Ёш футболчиларнинг "Унакайлик" ва "Чапакай-лик" харакатлари генетик (тугма) асосга эга булиши керак дейилади сиз нима деб уйлайсиз деган 2-саволга 38 та респондент (76%) "ха" деб жавоб беришган. Аммо, купгина маълумотларда келтирилишича генетик асосга эга булган миянинг катта ярим шарлари томонидан тартибга солинадиган одамнинг харакат вазифалари организмнинг постнатал ривожланиши жараёнида яхшиланади, эндоген ва экзоген омиллар-нинг турли шароитларида юзага келадиган турмуш тарзи, касбий иш ва спорт фаолияти таъсири остида ихтисослашганлиги буйича маълумотлар келтириша-ди [1,7,9,10,11,13,15].

3-савол буйича маълумотларда мутахассислар-нинг уйин давомидаги техник-тактик харакатларни бажариш курсаткичлари буйича мураббийлар фи-кри булиниб колди. Яъни, уйин давомида 10 нафар респондент унг оёкда 85%, чап оёкда 15% (20%), 18 нафар респондент (36%) унг оёкда 80%, чап оёкда 20%, 16 нафар респондент (32%) унг оёкда 75%, чап оёкда 25%, 6 нафар респондент (12%) унг оёкда 70%, чап оёкда 30% ташкил этса колган натижалар буйича респондентлар фикрлари келтирилмаган.

Ёш футболчиларнинг техник харакатларни укув машгулот жараёнида "Унакай" ва "Чапакай" бажариш неча фоизига тугри келиши буйича 4-саволда умумий тескари фикрлар аникланди. Яъни, унг оёкда 85% - чап оёкда 15%, унг оёкда 80% - чап оёкда 20%, унг оёкда 75% - чап оёкда 25%, унг оёкда 70%, чап оёкда 30%, унг оёкда 65%, чап оёкда 35% фикрлар мутахассислар томонидан келтирилмаган булса, унг оёкда 60% - чап оёкда 40% техник-тактик харакатларни бажаришда 12 нафар респондент (24%), унг оёкда 55% - чап оёкда 45% харакатларни бажаришда 20 нафар респондент (40%), унг оёкда 50% - чап оёкда 50% харакатларни бажаришларида 18 нафар колган респондентлар (36%) ташкил этади.

5-6 саволлардаги жавобларда респондентлар симметрия ва асимметрия деганда нимани тушунасиз саволга факатгина 10 нафар (20%) мураббий тушун-чага эга эканлигини курмокдамиз. Лекин, муаллиф-нинг келтиришича "Симметрия оламда усиз тирик организмларнинг мавжуд булиши мумкин булмаган баркарорлик холати булишини кузда тутади" [3].

Асимметрия динамикаси кайси ёшда юкори даражада ошади деб уйлайсиз деганда саволга му-тахассислар фикрлари булиниб кетди. 6-12 ёшлар

см см о см

го га

0 ^

ю

1

с го

№2-2022

www.fansports.uz

21

Спорт машFулотлари: техника, тактика, усулият

Fan - sportga • №2/2022 Техника, тактика и методика спортивной тренировки оралигида эса, 11 нафар (22%) респондентлар, 3-10 чапакай ва унакайларнинг техник усуллар такомил-ёшлар оралигида эса, 13 нафар (26%) респондент, лаштириш методикасини ишлаб чикиш зарурлигини 10-15 ёшлар оралигида 10 нафар (20%) респондент таъкидлайди. 2-15 ёшлар оралигида 16 нафар (32%) респондентлар Суралувчилардан олинган натижалардан уларнинг жавоб беришган. Умуман олганда, 6 ёшдан 12 ёшгача фикрлар орасида карама-каршиликлар мавжудлиги булган йигитларда асимметриялар динамикаси ошади аникланди. Бунда, айникса ёш футболчиларининг деган фикрлар куп бора эътибор берилган [8]. техник харакатларини уйин давомида бажаришларида 8 - саволга яъни кайси ёшларда асимметрия барка- мураббийлари асосий унг оёкда уйин олиб боришлари рорлашади, унинг якуний шаклланиши содир булади тугрисида фикрларни олга суришса, ёш футболчилар-деган саволга хам тулик маълумот олишга муваффак нинг техник харакатларни укув машгулот жараёнида булмаган. Бу ерда хам мураббийлар фикрлари були- бажаришлари буйича маълумотда чап ва унг оёкдаги ниб кетди. 10 ёшларда 9 нафар респондент (18%), 11 техник харакатларни ургатишда бир хил фоизда олиб ёшларда 10 нафар респондент (20%), 12 ёшларда 12 бориш керак деб фикр беришган. нафар (24%) респондент, 13 ёшларда 9 нафар (18%) Суралувчилардан олинган натижалардан респон-респондент, 14 ёшларда 4 нафар (8%) респондент ва 15 дентларнинг барчасида симметрия ва асимметрия ёшларда 6 нафар (12%) респондент жавоб берганлар. харакатлари бажариш самарадорлигини ошириш Аммо, 13 ёшга келиб у баркарорлашади, унинг якуний буйича фикрларнинг етарлича эмаслигидан, чапакай-шаклланиши содир булади [8]. лик ва унакайликни ривожлантиришга кайси ёшлар 9-савол буйича асимметрия харакатларини ёш фут- яхши эканлиги ва кайси ёшда энг чуккисига чикиши болчиларда ошириш технологиясини ишлаб чикиш ва асимметрия баркарорлашадиган якуний шаклла-буйича фикрлар буйича керакли маълумотларни кулга ниши содир буладиган ёшлар буйича маълумотларга киритмадик. Бу маълумотларда укув машгулот жараё- эга эмасликлари аникланди. нида "чапакай" ва "унакай" булган футболчилар учун Хулоса. Олинган натижалардан биз шу хулосага ягона методология йуклигини курмокдамиз. келишимиз мумкинки, футбол буйича мураббийлар-Охирги 10 - савол буйича асимметрия харакатла- да симметрия ва асимметрия харакатлари бажариш рини ёш футболчиларда аниклаш учун кандай тест самарадорлигини ошириш буйича ягона фикрлари меъёрларидан фойдаланиш буйича маълумотлар мавжуд эмас. Бундан келиб чиккан холда таъкидла-куйидагича куриниш олди: шимиз керакки, ёшлар футболида техник усулларни Умумий жисмоний тайёргарлик буйича: асимметрия харакатлари назарияси ва амалий риво-Бир оёкда сакраш (чап ва унг оёкда); жлантириш методологияси мавжуд эмас. Бир оёкда утириб туриш (чап ва унг оёкда); Бир оёкда калдиргоч (чап ва унг оёкда); М^иетл^ руихати Махсус жисмоний таЙёргарлик буйича: 1. Айрапетьянц Л.Р., Ирматов Ш.А. Методика симметричного со-Тупни олиб юриш харакатлари (чап ва унг оёкда); вершенствования право- и левосторонних двигательных функций при Узок масофага тупни ошириб бериш харакатлари занят9ияБх fe^o™;^. ^шда^.т., 2°12. 31 с. „ У? J f f ^ f f 2. Богданец, В.В. Методика начального обучения технике владения (чап ва унг оёкда); мячом на основе асимметрии развития двигательной функции у юных Дарвозага зарба бериш (чап ва унг оёкда); футболистов 7-10 лет: дис. ... кшд. пед. шук / Богданец В.В. - Смо- г-pu „„ , ч ленск, 2005. - 149 с. Медников, Р.Н. Асимметричность технических Тупни уйнатиш (чап ва унг оёкда); действий в футболе: автореф. дис. ... канд. пед. наук / Медников Р.Н. Тупни олиб юриб дарвозага зарба бериш; - л., 1975. - 24 с. 1х1 дарвозага 10 м масофадан зарба бериш 3. Брагина H.H. Функциональная асимметрия человека / Н.Н.Брагина, " " ' Т.А.Доброхотова. - 2-е изд., перераб. и доп.- М.:Медицина, 1988.240 с. Мана бу тест меъёрлари суралувчилардан олинган 4. Горбунова, Е.И. Программа физического воспитания детей-левшей булиб, чап ва унг оёкда бажариш оркали техник ва старшего школьного возраста "Левшонок": учебно-методическое пособие жисмоний тайёргарликларини бахоловчи тест меъ- / Е.ИГорбунова, Ю.К. Чернышенко, ем Бе^чес^ Кубанский гас. r r г ун-т физ. культуры, спорта и туризма. - Краснодар: [б.и.], 2009. - 98 с. ёрлари хисобланади. 5. Горячева, Н.Л. Влияние функциональной асимметрии на техни-Анкета суровномасида иштирок этган респондент- ческую подготовленность в парно-групповой акробатике [Текст] / Н.Л. . "л. г "" Горячева, В.В. Анцыперов // Ученые записки университета им. П.Ф. ларнинг фикрига кУPа, футболчиларда уйин усулларни Лесгафта. - 2011. -№ 2^- С. 65-68. симметрия ва асимметрия бажариш тайёргарликнинг 6. Золотарев, А.П. Футбол : методологические основы многолетней мухим таркибий кисмларидан бири хисобланади. подготовки спортивного резерва : учебное пособие / А.П. Золотарев ; Кубанский гос. ун-т физ. культуры, спорта и туризма. - Краснодар : Бирок суралувчи мураббийлардан хеч бири мазкур [б.и.], 2009. - 169 с. тушунчанинг аник таърифини тулик ёритиш буйича 7. Козлов Я.Е. Объективные проблемы двигательной асимметрии у таклиф кила олмаган футболистов различного возраста и уровня подготовленности // Теория . ' и практика физической культуры1. 2008. № 7. С.23-26. Анкета суровномаси иштирок этган мутахас- 8. Логинов, А.А. Теоретическое и прикладное значение концепции сислардан олинган натижаларидан куйидагиларни асимметрия-симметрия в детском и юношеском спорте [Текст] / аа Ло- с- гинов, В.М. Лебедев // Тезисы1 V науч. конф. по физическому воспитанию аниклаш имк°нини берди: ^ детей и подростков. - М.,1972.- С. 1EÖ-1 5Л ' Анкета суровномасида иштирок этган суралув- 9. Ломов А.А. О некоторых особенностях асимметрии вестибулярной чиларининг фикрига келиб чиккан холда таъкидлай- системы спортсменов: сб. науч. тр. ТГПу. Т.1. 1977. С.61-81. _„ . 10. Лях В.И. Теория управления двигательными действиями по Н.А. диган булсак, куйилган саволлар буйича фикрлари Бернштейну. М.: Физкультура в школе. 2006. № 7. С.15-19. бир-бирига якин булганлигидан уларнинг бу йуна- 11. Москвин В.А., Москвина Н.В. Спорт и латеральные профили лиш буйича фикрлари юкори даражада эмаслигидан лев°Руких. М.: физкультура и спорт, 2008. 484 с. 12. Напсо Р.К. Асимметрия технической подготовленности футбо-далолат беради. Яъни, укув машгулот жараёнида листов /Р.К.Напсо, К.Д.Чермет, Н.Х.Хакунов // Некоторые актуальные

2 2 www.fansports.uz №2-2022

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

проблемы социально-политической истории и совершенствование преподавания вузовской науки по формированию личности: Сб. научн. тр. - Майкоп, 1991. - С. 271-274.

13. Погребной А.И., Скрынникова Н.Г., Аришин А.В. Формирование рациональной техники плавания с учетом индивидуального профиля асимметрии. М.: Физическая культура: воспитание, образование, тренировка. 2007. №5. С.70-73.

14. Шанина, Г.Е. Межполушарная асимметрия как фактор, лимитирующий проявления высших психических функций: обзор лите-

ратуры отечественных и зарубежных авторов [Текст] / Г.Е. Шанина // Физическая культура: воспитание, образование, тренировка. - 2010. - № 1.- С. 45-48.

15. Юшкевич Т.П. Асимметрия в развитии силовых качеств у бегунов на короткие дистанции // Теория и практика физической культуры. 1989.№ 3. С. 27-29.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

16. Bangsbo, Jens. Fitness Training in Football. A Scientific Approach / Jens Bangsbo; August Krogh Institute, University of Copengagen. -Copengagen, Denmark, 1994. - 336 p.

Мустакил изланувчи Д.Б. ШАЙМАРДАНОВ1

^збекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университета, Чирчик шахри, Узбекистон

Муаллиф билан боFланиш учун:

shaymardonov5753@mail.ru

■■Нотация

МИНИ-ФУТБОЛ УЙИНИДА АМАЛГА ОШИРИЛАДИГАН ТЕХНИК-ТАКТИК ВА

ХАРАКАТ фаолиятларини урганиш

Annotation

В представленной статье, помимо количества и результативности выполняемых игроками мини-футбольной команды технико-тактических действий во время игры, проанализирован медленный бег со скоростью менее 3 м/с, бег с повышенной скоростью 3-6 м/с, бег с максимальной и субмаксимальной скоростью более 6 м/с, выполняемый нападающими и защитниками.

Ключевые слова: технико-тактические действия, нападающий и защитник, мини-футбол, подвижные действия.

Маколада мини-футбол жамоа футболчиларининг уйин давомида бажариладиган техник-тактик харакатлар сони ва самарадорлигидан ташкари 3 м/с дан кичик тезлик билан секин югуриш, 3-6 м/с оширилган тезлик билан югуриш, 6 м/с дан ошик максимал ва субмаксимал тезлик билан югуриш харакатларини хужумчилар ва химоячилар томонидан бажаришлари кенг ёритиб беришга харакат килинган.

Калит сузлар: техник-тактик харакат, хужумчи ва химоячи, мини-футбол, харакатланиш фаолияти.

In addition to the number and effectiveness of technical and tactical actions performed during the match by the players of the mini football team in the article, it has been tried to give a wide coverage of the slow running from 3 m/s to a small speed, running with a speed increased from 3-6 m/s, running with a maximum.

Key words: technical-tactical action, striker and defender, mini football, mobility activities.

Долзарблиги. Футбол спорт турида бажариладиган техник-тактик харакатларга бажарилиши ва турли йуналишларга харакат фаолиятлари куп бора эътироф этилади. Жумладан, мини-футболда хам алохида харакатланиш фаолиятлари (турлича тезли-клар билан турли йуналишларга харакатланишлар, югуришлар, тухташлар, сакрашлар ва хоказолар) ва техник усуллар (тупни узатиш, олиб юриш, алдаб утиш, эгаллаб олиш ва хоказолар) "комбинаторик структуралар - комбинацияларга бирлаштирилади, бу комбинациялар етарлича кенг вариацияланадиган мажмуалар булиб, уларнинг таркибий кисмлари конкрет мусобакани утказиш тактикаси билан шарт-ланади" [7]. Мусобака харакатлари уйин жараёнида уйин вазиятларига мос келадиган узгаришлар билан куп марта кайта яратилади.

Футболчиларнинг мусобака харакатларининг умумий таркиби футболчиларнинг спорт малака да-ражаси билан белгиланади ва уларнинг техник-тактик арсенали билан шартланади. Бу курсаткич спортчи-ларнинг спорт махорати ортиб бориши билан барка-рор динамикага эга булиб боради. Тадкикотларда, ёш футболчилар мусобака уйинларида битта уйинда 400-600 тагача турли-туман техник-тактик харакатлар-ни бажарадилар [1,4,5]. Юкори спорт малакасига эга

булган футболчилар битта уйинда уртача 827 тагача техник-тактик харакатларни бажарадилар [2,3,9].

Тадкикот ишлари буйича, мини-футбол уйинчи-ларнинг жисмоний ва техник-тактик тайёргарлик даражалари доимо юкори булиши, мини-футбол уйи-нидаги кийин вазиятлардан жисмоний техник-тактик сифатларининг боFликлиги натижаси оркалигина чикиб кетишни таъкидлайди. Эрдонов О.Л. уйинчи-ларнинг мусобака фаолиятларини тахлил натижалари-га кура, майдонда хужумчининг уйин вазифаларини энг мураккаб булишини билдирган [11]. Келтирилган маълумотлардан мини-футболчиларни техник-тактик ва харакатланиш фаолиятлари етарли даражада урга-нилганлиги сабабли, биз уз ишимизни мини-футбол уйинидаги футболчиларни мусобака фаолиятидаги техник-тактик ва харакатланиш фаолиятларини урга-ниш долзарб масалалардан бири деб уйлаймиз.

Тадцик;отнинг мак;сади. Мусобака шароитида юкори малакали мини-футбол жамоа футболчила-рининг уйин давомидаги техник-тактик ва харакат фаолиятларини харакатларини тахлил килиш.

Тадк;ик;отнинг вазифалари:

Мини футболчилар томонидан бажариладиган техник-тактик ва харакатланиш фаолиятларининг урганиш.

№2-2022

www.fansports.uz

23

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.