ҰҢҒЫМАНЫ ТҰЗ ҚЫШҚЫЛЫМЕН ӨҢДЕУДІҢ ӨНДІРІСТІК ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

(X n I). 2018. № 18 (1294). - C.57-64.

2. Nikulshin V.R., Denysova A.E., Melnik S.I. Modern applications of thermoeconomic analysis. // Proc. of the 5-th Int. Scientific Conf. Science Progress in European Countries - New Concepts and Modern Solutions. Stuttgart, Germany, February 28, 2019. - pp. 233-244.

3. Nikulshin V.R., Denysova A.E., Melnik S.I., Budarin V.A., Bilousova N.G. First section tempera-

ture drop local optimization for sugar production multistage evaporation system. // Proc. of the 5-th Int. Scientific and Practical Conf. Dynamics of the development of world science. Vancouver, Canada, January 22-24, 2020. - pp. 226-233.

4. Sergey Melnik, Vladimir Nikulshin, Alla Denysova. Energy Saving Options in Sugar Production. // Biomed Journal of Science &Technical Research. -2018. № 5(3). - pp. 1-2. BJSTR.MS.ID.0012015. DOI: 10.26717/BJSTR.2018.05.0012015.

¥ЦГЫМАНЫ Т¥З ЦЫШЦЫЛЫМЕН 6НДЕУДЩ 6НД1Р1СТ1К ЗЕРТТЕУ НЭТИЖЕЛЕР1

Ихсанов К.А.

Техника зылымдарыныц кандидаты Батыс Казацстан инновациялыц - технологиялыц университетi, КР. Орал цаласы

Билашев Б.А. Техника зылымдарыныц кандидаты, Кауымдастырылзан профессор Батыс Казахстан инновациялыц - технологиялыц университетi, КР. Орал цаласы

Жумагалиева Н.М.

Жозары инженерлж-технологиялыц колледжi, техника зылымдарыныц магистрi, КР. Орал цаласы

Утеева Т.Н.

Батыс Казацстан инновациялыц - технологиялыцуниверситетiнiц магистранты, КР. Орал цаласы

RESULTS PROMISHLENNYH ISLEDOVANI PRI SOLYANAYA KISLOTA OBROBOTKA

SKVAZHIN

Ihsanova K.

Technicians candidate of science West Kazakhstan University of innovation and technology,

RK. Uralsk City Baurashev B.

Technicians candidate of science, Associate Professor West Kazakhstan University of innovation and technology, RK. Uralsk City

Zhumagalieva N.

Higher engineering and technology College, master of technical Sciences, RK. Uralsk City

Uteyeva T.

Graduate student of the West Kazakhstan University of innovation and technology, RK. Uralsk City Аннотация

вшм кабатын вндеу YPAiciHAe ец жаксы эсер ^щыманьщ тупш аймагында болады. Ал TYnreH алыс аймактарда жыныстыц кышкылмен эсерлесу реакциясыныц каркыны баяулау болады.

Сондыктан, 6ip ^щыманы кайталап т:р кышкылымен вцдеу квбейген сайын, оныц тшмдшп де твмендейдг Кен орнында ^цгыманыц тиiмдi ж^мыс режимш орнатуда кажетл нэтижеге кол жеткiзу Yшiн, жаца технологияларды колданып, кабаттыц м^найберпштшн арттыру мацызды болып табылады.

Б^л макалада кышкылдыц жыныс коллекторымен химиялык эсерлесуiн твмендетеу кажеттiлiгi кврсетiледi. Abstract

The bottom layer of the well has the best effect on the surface treatment process. In remote regions, the rate of reaction of the rock with acid is lower.

Second, with the increased workmanship of the high-water well, the effectiveness of the work is reduced. It is important to increase the accuracy of oil with the use of new technology to provide the best results for the optimization of the work well.

This article demonstrates the unconsciousness of lowering the chemical resistance of the substance to halflife.

Тушн сездер: кен орны; коллектор; вшм кабаты; м^най; ^щыма; т^з кышкылы; вцдеу; химиялык реагенттер.

Keywords: Place of Birth; collector; product layer; oil; well; sunbed; handler; chemical reagents.

Коллекторы карбонатты болып келетш кен мэншщ темендшпмен сипатталады. МАК орташа орындарын игеру каркындылыгыныц есеппен 35% болса, соньщ шшде карбонаты

темендшпмен, м^найды алу коэффициента (МАК) коллекторларда б^л керсетшш темендеу.

Сондьщтан карбонат коллекторынан мунайды алудын твмендiлiгi, оларда игерудiн жана технологияларын колдануды кажет етедi.

Карбонат коллекторларында унгыманын тYпкi аймагына эсер етудщ эдiстерi вте квп. Соныц iшiнде ен квп тараганы туз кышкылымен (HCl) вцдеу жэне онын жетiлдiрiлген тYрлерi болып табылады.

Туз кышкылымен вндеудiн (Щ0) тиiмдiлiгi, бiрiншiден кабатка кышкылдын ену терендiгiне, одан кейiн кышкыл ерiтiндiсiнде тYЙiршiктердiн толыктай еруiне, кабатты кышкыл ерiтiндiсiмен камту дэрежесiне байланысты болады.

Карбонатты коллекторды туз кышкылымен жэне онын модификацияларымен вндеу кезiнде, унгыма тYп аймагында каверналар мен каналдар жYЙесi пайда болады. Сонын нэтижесiнде тау жынысынын вткiзгiштiгi артып, пайдалану унгымасынын вшмдшп мен айдау унгымасынын кабылдагыштыгы артады [1, б.55].

Чинарев мунайгазконденсатты кен орнында уцгыманыц тиiмдi жумыс режимш орнатуда

кол жетк1зу Yшiн, жаца колданып, кабаттыц

арттыру мацызды болып

кажетп нэтижеге технологияларды мунайберпштшн табылады.

Кен орнын талдау бойынша кейбiр уцгымалардыц мэлiметтерi [2]:

-айдау уцгымасы 6 - турней eнiмдi кабатына су айдау Yшiн, терецдш 4500м;

-eндiру уцгымалары 17- турней шогыры терендiгi 4500м.

9нiм eндiру эдiсi фонтанды. Каярп тацда кен орнынан 488,560 мыц т. Мунай, 99040,587 мыц м3 газ алынды. 9ндiру уцгымаларыныц орташа дебитi 151 т/тэу. Газ факторы кен орын бойынша 223,1 м3/т курайды. ¥цгыманы игеру коэффициентi 0,97 тец.

Кен орынын игеру кeрсеткiштерi 1-кестеде керсеплген.

Кесте 1

Кен орынын игерудщ техникалык кeрсеткiштерi

Кeрсеткiштер 2012 2013 2014 2015

Мунайды eндiру, мыц.т. 13,5 48,7 75,2 119,7

Жаца eндiру уцгымалары,шт. 3 5 5 7

Игерудiц басындагы мунай eндiру., т.т. 13,474 62,203 137,398 257,083

Бастапкы корды алу температурасы, % 0,092 0,336 0,518 0,825

Мунайды алу коэффициентi, % 0,04 0,2 0,4 0,4

Сулану,% - - - -

Суйыкты eндiру , мыц.т. 13,5 48,7 75,2 119,7

Игеру басынан, мыц.т. 13,474 62,203 137,398 257,083

Мунай eндiру бойынша уцгыманыц орташа шыгымы,т/тэу 112,3 122,6 105,1 110,8

Суйыкты eндiру бойынша уцгыманыц орташа шыгымы ,т/тэу 112,3 122,6 105,1 110,8

Газ факторы, м3/т 191,3 192,3 258,8 257,6

Газды eндiру, мыц.м3 2576,8 9369,5 19463,8 30831,3

Игерудiц басынан берп газ eндiру, мыц.м3 2576,8 11946,2 31408,9 62240,3

Пайдалану коэффициент^ д. бiр. 1,00 0,95 0,98 0,97

Карбонатты тау жыныстарын туз кышкылымен ендеу - бул терен тYсiну мен накты модельдеудi талап ететiн кYPделi процесс. Бул процестi моделдеудiн киындыгы карбонат жынысы мен кышкыл арасындагы реакциянын ете жылдам етуi. ТКв-дЩ тиiмдiлiгi ен бiрiншi, кышкылдын кабатка ену терендшне жэне коллекторды тутастай ерiтуiне (камтуына) катысты болады.

ТКв-де эр белек кеуекке жYргiзiлген микропроцесстердi талдау кезшде «жулге» калыптасу процессi керiнедi, ягни кышкылдын кеп белiгiн еткiзетiн жогары еткiзгiштiк кеуек каналдары пайда болады.

«ЖYлге» тYзiлуi келеа факторларга байланысты:

- тау жынысы мен кышкылдын эсерлесу жылдамдыгына;

- кышкылдын тау жынысы бепмен тез жанасуын керсететiн диффузия жылдамдыгына;

- жыныс матрицасына кышкылдын берiлу каркындылыгына.

Карбонат коллекторын дэстYрлi ТКв-дЩ тиiмдiлiгiн талдау кезшде, онын непзп даму тенденциясы келесiлермен тYсiндiрiлдi:

- кабаттын TYnKi аймагына areHrri беру каркыны барынша жогары технологияларды колдану (MAPDIR - Maximized Pressure Differential and Injection Rates);

- жыныс коллекторымен кышкыл эсерш баяулатуга арналган эр тYрлi химиялык рeareнттeрдi колдану аркылы ТК©-дщ тиiмдeндiру.

Кеуек кeнiстiri влшeмiмeн сэйкес келетш усак тeсiктeрдe баяулаткыштардын реологиялык кaсиeттeрiн зертханалык зерттеу диaмeтрi эр тYрлi кеуекте суйьщтьщ гидродинамикалык пaрaмeтрлeрi мен физикалык жагдайын аныктауга мумкшдак бeрeтiн кондыргыда жYрriзiлдi.

Зерттеу эдютемес курылымнын тYзiлу кинетикасы мен кеуек каналдарда мунайдын диспeрстiк курылымын бузу спецификасын карастырады. Бiрiншiдeн, катты зат бепмен шекарада кабат суйыктарынын курылымдык-механикалык кaсиeттeрiнiн калыптасу жылдамдыгы мен модификациясы, eкiншiдeн, бeрiлreн влшемде суйьщтьщ козгалу шарты(туткырлыктын взreрiсi) карастырылды.

Чинарев кен орны мунай кабатынын Yлriсiн зерттеу нэтижeлeрi бойынша, кеуек влшeмi 1-5 мкм

apaлыFындa, eткlзy диaпaзоны мыцган ондaFaн мыц мкм2 apaлыFындa aлынды.

Осы компоненттерд!, ыныстырушы pеaгентгеp aFыны ретшде ти1мд1 колдaнy шекapaсын кepсетy Yшiн, eлшемдеpi эр тYpлi теактерде олapдыц к¥pылымдык-меxникaлык жэне кольмaтaциялык кaсиетгеpi тaлдaнды.

0TKÍ3rinrriri темен kcvcktí ортада орташа

дишетр! 1 мкм жынысга кез келген pеaгенттiн болуы ньютондык емес сэйкеслкл кepсетедi жэне жылдымдык пен децгешнщ apтyы кеyектiн сенiмдi кольмaтaциясын тyFызaды. M¥ндa pеaгентгiн aз костсыньщ eзiнде, т1пт1 бaйлaныстын бaстaпкы сaтысындa м^гай козFaлысыныц шектелyi бaйкaлaды. (1 жэне 2 сурет).

Сурет 1 1 мкм к^ыста 1 тэyлiк yацытта, 22% HCL (1), ЗСК (2) жэне ДН9010 (3) ерттдшертц тутцырлыц цасиеттертщ мунаймен концентрациялыц тэyелдiлiктерi.

M¥нaйдыц бapлык ертндга бершген мэнде тYпкi aймaктa кысымнын к¥лayымен бaйлaнысты, (1мкм) бастапкта цозгалсында кедерп болады, б^л ягни кеуек кольматациясы болады.

Сурет 2 2 мкм цуыста 20 сагаттан кейт мунайдагы 22% HCL (1), ЗСК (2) и ДН9010 (3) ерттдыертщ тутцырлыц цасиеттертщ концентрациялыц тэyелдiлiктерi

Куыс eлшемi 2мкм Yлкейгенде ^rm зaттын кдоылымдык эсеpi бaяyлaйды, Флюидт1н физикaлык кушне эсеpi pеaгентгiн кeп мeлшеpiн кaжет етедi.

влшемi 5мкм кyыстa кеуек коллекторыныц оpтaшa paдиyсынa сэйкес кapaстыpылып отыpFaн pеaгентгеp кaтгы курылым тYзбейдi жэне aз Faнa ньютондык емес aномaльды сипaтгaйды. Реaгентгеpдi 9%-Fa дешн колдaнFaндa мyнaй ту^ырлыны тeмендейдi.

Зеpтxaнaлык зертгеулер келеадей кортынды жaсayFa мYмкiндiк беpедi:

-зеpтгелiп отыpFaн pеaгенттеp мугайдын кypылымды-меxaникaлык кaсиетiне эсер етедi,

ньтондык емес aномaльдык apтaды немесе тeмендейдi;

-pеaгенттiн aFынды бaяyлaтy ти1мд1л1г1 кеуекп оpтaнын eткlзгiштiгiне бaйлaнысты: диaметpi 2мкм дейiнгi кеyектеpдi олap кaтгы куйдеп курылым тYзyге бейiм, aл ipi кеуек кaнaлдapындa олap туткырлыкты тeмендегyге aлып келедi.

Реaгентгiн ти1мд1 концентpaциясы кеуек кaнaлы eлшемiмен aныктaлaды: 1мк дейiн-1-3%, 2мкм-3-6%, 5мкм- 6%-дaн жоFapы.

АFынды бaяyлaткыш pеaгентгiн колдaнылy aймaFы - eткiзгiштiгi оpтaшa, кеуек eлшемi-2-3мкм кеyетi оpтa болып тaбылaды.

9ндiру ущгымасында барлык перфорация аралыгына бiрдeй эсер ету Yшiн баяулаткыштар (багыт взreрткiштeр) колданган ттмда.

Тэж1рибе кврсеткендей ущгыма тYбiн туз кышкылымен вндеуде барынша жаксы нэтиже кысымды кышкылдык вндеу кeзiндe алынады. Бул туз кышкылы eрiтiндiсiнiн карбонатты жыныстармен эрекеттесу жылдамдыгын баяулатады, керганше бeлсeндi тYрдe кабатка барынша терещрек eнуiнe мYмкiндiк бeрeдi.

Кышкылмен вщдеудщ тиiмдiлiri, уцгыманы вндereннeн кeйiнri косымша алынган мунай шыгымыньщ жалпы косындысымен аныкталады.

^олданьютан эдебиеттер

1. Ибрагимов Л.Х. Интенсификация добычи нефти / Л.Х. Ибрагамов, И.Т. Мищенко, Д.К. Челоянц -М.: Наука, 2000. -414с.

2. Анализ разработки северо-восточной тур-нейской залежи месторождения Чинаревское. АО «НИПИнeфтeгaз», г.Актау, 2007 r.

3. Ихсанов, К.А. Методы повышение нефтеотдачи пласта / К.А. Ихсанов, Г.Е. Калешева. -Уральск, ЗКФ АО «НЦ НТИ»,2017. -92 с.

4. Майлибаева Г.Д. Новые технологии добычи нефти Учебное пособие - Астана, 2009, 180 с.

5. Нурсултанов FM., Абайылданов КН. Мунай мен газды вндiрiп, вндеу./ FM. Нурсултанов, КН. Абайылданов —Алматы: 2003, 369-379 б.

ДИСТАНЦИОННАЯ ДИАГНОСТИКА МОРСКИХ ЛЬДОВ КОСМИЧЕСКИМИ

РАДИОЛОКАТОРАМИ

Гавриленко А.С.

Научный сотрудник,

Институт радиофизики и электроники им. А.Я. Усикова НАН Украины, Харьков.

Ефимов В.Б.

Старший научный сотрудник, кандидат физико-математических наук, Институт радиофизики и электроники им. А.Я. Усикова НАН Украины, Харьков.

Левадный Ю.В. Научный сотрудник,

Институт радиофизики и электроники им. А.Я. Усикова НАН Украины, Харьков.

Стадник А. М.

Старший научный сотрудник, кандидат физико-математических наук, Институт радиофизики и электроники им. А.Я. Усикова НАН Украины, Харьков.

Яцевич С. Е.

Старший научный сотрудник, кандидат физико-математических наук, Институт радиофизики и электроники им. А.Я. Усикова НАН Украины, Харьков.

Яцевич Е.И.

Кандидат физико-математических наук, Институт радиофизики и электроники им. А.Я. Усикова НАН Украины, Харьков.

REMOTE SEA ICE DIAGNOSTICS USING SPACEBORN RADAR

Gavrilenko A.

Research Scientist

Usikov Institute of Radiophysics and Electronic, NAS of Ukraine, Kharkov

Yefimov V.

Senior Research Scientist, Ph.D. in Radio Physics Usikov Institute of Radiophysics and Electronic, NAS of Ukraine, Kharkov.

Levadny Yu. Ph.D. in Radio Physics

Usikov Institute of Radiophysics and Electronic, NAS of Ukraine, Kharkov.

Stadnik A.

Senior Research Scientist, Ph.D. in Radio Physics Usikov Institute of Radiophysics and Electronic, NAS of Ukraine, Kharkov.

Yatsevich S.

Senior Research Scientist, Ph.D. in Radio Physics Usikov Institute of Radiophysics and Electronic, NAS of Ukraine, Kharkov.

Yatsevich E.

Ph.D. in Radio Physics

Usikov Institute of Radiophysics and Electronic, NAS of Ukraine, Kharkov

Аннотация

В статье представлен опыт работ по исследованиям характеристик морских льдов с использованием радиолокационных (РЛ) изображений космических радиолокаторов обзора. Представлены результаты радиолокационной съемки из космоса ледяных покровов морей и океанов в различных районах Арктики и