Научная статья на тему 'ЯНГИЛАНАЁТГАН ЎЗБЕКИСТОННИНГ СИЁСИЙ ТАҲДИДЛАРГА БАРДОШЛИЛИК ДАРАЖАСИ'

ЯНГИЛАНАЁТГАН ЎЗБЕКИСТОННИНГ СИЁСИЙ ТАҲДИДЛАРГА БАРДОШЛИЛИК ДАРАЖАСИ Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
105
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Сиёсат / таҳдид / таҳдидбардошлик / интеграция / ташқи сиёсат / тамойил / ислоҳот / дипломатия. / Politics / threat / threat resistance / integration / foreign policy / principle / reform / diplomacy.

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Баратов, Рашид Ўсарович

Мазкур мақолада XXI асрга келиб мамлакатлар тараққиёти ташқи сиёсатда ўзаро манфаатли ҳамкорликни изчиллик билан амалга ошириш энг муҳим масалалардан бир бўлиб қолмоқда. Ўзгараётган дунё иқтисодиёти, ижтимоий, сиёсий аҳволи айнан чуқур ўйланган ташқи иқтисодий алоқаларга боғлик эканлиги очиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE DEGREE OF TOLERANCE TO POLITICAL THREATS OF THE RENEWING UZBEKISTAN

In this article, the development of countries by the 21st century is one of the most important issues for the consistent implementation of mutually beneficial cooperation in foreign policy. It was revealed that the changing economic, social and political situation in the world depends on carefully thought-out foreign economic relations.

Текст научной работы на тему «ЯНГИЛАНАЁТГАН ЎЗБЕКИСТОННИНГ СИЁСИЙ ТАҲДИДЛАРГА БАРДОШЛИЛИК ДАРАЖАСИ»

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

(E)ISSN:2181-1784 www.oriens.uz 3(1/2), Jan., 2023

ЯНГИЛАНАЁТГАН УЗБЕКИСТОННИНГ СИЁСИЙ ТАХДИДЛАРГА

БАРДОШЛИЛИК ДАРАЖАСИ

Баратов Рашид Усарович

Тошкент давлат транспорт университети доценти

АННОТАЦИЯ

Мазкур мацолада XXI асрга келиб мамлакатлар тарацциёти ташци сиёсатда узаро манфаатли уамкорликни изчиллик билан амалга ошириш энг мууим масалалардан бир булиб цолмоцда. Узгараётган дунё ицтисодиёти, ижтимоий, сиёсий ауволи айнан чуцур уйланган ташци ицтисодий алоцаларга боглик эканлиги очиб берилган.

Калит сузлар: Сиёсат, таудид, таудидбардошлик, интеграция, ташци сиёсат, тамойил, ислоуот, дипломатия.

ABSTRACT

In this article, the development of countries by the 21st century is one of the most important issues for the consistent implementation of mutually beneficial cooperation in foreign policy. It was revealed that the changing economic, social and political situation in the world depends on carefully thought-out foreign economic relations.

Key words: Politics, threat, threat resistance, integration, foreign policy, principle, reform, diplomacy.

2022 йил 28 январь куни "Харакатлар стратегиясидан - Тараккиёт стратегияси сари" тамойили асосида Узбекистан Республикаси Президентининг "2022-2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси тугрисида"ги ПФ-60 сонли Фармони кабул килинди. Тараккиёт стратегияси Хдракатлар стратегиясидан фаркли уларок 7 та (Хдракатлар стратегиясида 5 та устувор йуналиш бор эди) устувор йуналиш ва 100 та максадни уз ичига олган вазифалар мавжуд. Йуналишларнинг мазмун-мохдятига эътибор берилса, инсон ва унинг кадр-киммати бирламчилиги яккол намоён булади. Биринчи устувор йуналиш "Инсон кадрини юксалтириш ва эркин фукаролик жамиятини янада ривожлантириш оркали халкпарвар давлат барпо этиш" деб номланган булиб, бу йуналиш 12 та максадни уз ичига олган. Иккинчи устувор йуналиш "Мамлакатимизда адолат ва конун устуворлиги тамойилларини тараккиётнинг энг асосий ва зарур шартига айлантириш" булиб, бу йуналиш 8 та максаддан иборат, 3. Учинчи устувор йуналиш "Миллий

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

иктисодиётни жадал ривожлантириш ва юкори усиш суръатларини таъминлаш" дейилади ва у 16 та максад асосида амалга оширилади. Туртинчи устувор йуналиш "Адолатли ижтимоий сиёсат юритиш, инсон капиталини ривожлантириш" айнан инсонларни фаровон яшашига багишлангани эътиборга олиниб, 34 та максадни уз ичига олган. Бешинчи устувор йуналиш эса "Маънавий тараккиётни таъминлаш ва сохани янги боскичга олиб чикиш" деб номланган ва 8 та максадни камраб олган. Олтинчи устувор йуналиш "Миллий манфаатлардан келиб келиб чиккан холда умумбашарий муаммоларга ёндашиш" дейилади ва 10 тамаксаддан иборат вазифалар куйилган. Ва нихоят мавзуимизнинг марказида булган еттинчи устувор йуналиш "Мамлакатимиз хавфсизлиги ва мудофаа салохиятини кучайтириш, очи;, прагматик ва фаол ташки сиёсат олиб бориш" деб номланган хамда ушбу йуналишни амалга ошириш учун 12 та максад илгари сурилган.

Мазкур 12 та максадларни тахлил этадиган булсак, мамлакатимиз мудофаа кобилиятини кучайтириш, мамлакатни халкаро муносабатлардаги тенг хукукли субъект сифатидаги ролини ошириш, Марказий осиё давлатлари билан якин кушничилик алокаларини юкори даражага олиб чикиш, жахон хамжамиятида мамлакат имиджини юксалтириш, ташки сиёсий ва иктисодий алокаларда халкаро хамкорликнинг шартномавий-хукукий асосларини такомиллаштириш каби устувор вазифаларни кузатиш мумкин. Мамлакатимизни истикболда тараккий этишида ташки ва ички тахдидлар мавжудки, бундай максадлар белгилаб куйилган.

Кейинги йилларда эътибор берилса, юртимизда инсон ва унинг фаровон турмушига каратилган ислохотлар кенгаяётганига гувох буламиз. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 2023 йилни — «Инсонга эътибор ва сифатли таълим йили» деб ном берилди. Зеро, халк бой булса, мамлакат баркарор ва кудратли булади. Афсуски, мамлакатимиз турли тахдидлардан холи эмас. Айникса, кейинги пайтда дунёда содир булаётган вокеалар купчиликни уйлантираётгани турган гап.

"Тахдид" феномени, унинг сиёсий жихатлари сайёрамизнинг турли мамлакатларида ижод килаётган замондош тахлилчилар хамда сиёсий ва жамоат арбобларининг эътиборини хам узига тортиб келмокда. Шу жумладан, Рейшауер, Нибур, Хантингтон, Киссинжер (А^Ш), Тойнби (Англия), Турен (Франсия), Моисеев (Россия), колаверса "Рим клуби" ва Пагуош тинчлик харакати каби илмий-амалий муассасалар рахбарлари ва фидоийлари фаолиятини мисол тарикасида келтириш мумкин. "Тахдид" тушунчаси тула

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

маънода сиёсий лексиконга Президент И.Каримов томонидан 1994-йил 22-сентабрда сузлаган нуткида биринчи бор киритилди.

Шундай экан, мамлакатимизда "Тахдид" ва уни баратаф килишнинг илмий ва амалий асосларини очиб бериш, уларга чукур тахлил бериш бевосита Ислом Каримов номи билан богланган. Тахдидлар турли-туман: ички ва ташки, катта ва кичик, макон нуктаи назаридан эса узок ва якин булиши мумкин. Кандай булишидан катъий назар уларга нисбатан бамайлихотирликка йул куйиш ёки уларни "саралаш" билан овора булиб вактни бой бериш холлари учраб туради. ХХ аср вокеалари шундан гувохлик бериб турибдики, тахдидларни тоифалашда уларни шартли равишда иктисодий, сотсиал, сиёсий, экологик, демографик, мафкуравий, харбий, табиий - иклимий ва маънавий тахдидларга ажратиб куриш ва тахлил этиш мумкин.

Бугунги кунда дунёнинг ижтимоий, иктисодий ва маънавий сохалардаги интеграциялашуви хамда глобаллашув жараёни шиддатли тус олган бир даврда турлича тахдидларнинг хам ортиб бораётганлиги барча минтака ва давлатларни ташвишга солаётган долзарб муаммолардан биридир. Айникса, виртуал оламда хали дунёкараши тулик шаклланмаган ёшлар, шунингдек, уз катъий фикри ва позициясига эга булмаган одамларни уз домига тортиб кетадиган, дин ёки хориждаги эркинликни (агар мавжуд булса) никоб килиб олган турли гурухларнинг даъватлари жахондаги куплаб мамлакатларда ижтимоий-сиёсий баркарорликни издан чикармокда. Натижада миллий, этник, диний, худудий, сиёсий ва харбий ахамият касб этган можароларнинг сони кундан кун ортиб, давлатлар мустакиллигига тахдид солмокда. Бундай жирканч курашларда эса виртуал тизим турли сиёсий кучларнинг асосий куролига айланган.

Бугунги кунда мамлакатимиз ахолиси 36 миллиондан ошди. Энг асосийси, мамлакат ахолисининг 60 фоиздан купрогини ёшлар ташкил этади. Бу бир томондан мамлакатимиз йирик инсон капиталига эга давлат хисобланса, иккинчи томондан усиб келаётган фарзандларимизни юртимиз фаровонлиги учун кайгуриш хиссида тарбиялаш хамда уларга замонавий кас-хунарларни чукур ургатишдек муаммоларни бартараф этиш масаласи кун тартибига чикмокда. Шуларни хисобга олиб, юртимизда таълимнинг барча боскичларини янада ривожлантириш буйича кенг куламда истикболли ислохотлар бошлаб юборилган.

Хрзирги даврда виртуал тизимдан олинаётган ахборотларга танкидий ёндашиш ва унинг фойдали манбалари асосида уз дунёкарашини кенгайтириш, гаразли маълумотларни инкор эта билиш идрокини, мафкуравий иммунитетни хосил килиш хам тобора долзарб ахамият касб этмокда. Масаланинг эътиборли

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

жихати шундаки, жамият баркарорлигини таъминлашда виртуал тахдидларни олдини олиш муаммоси XXI аср бошига келиб энг мухим масалага айланиб бормокда.

Сиёсий фанларда —виртуал тахдид тушунчаси таъриф-таснифига катта эътибор берилишининг сабаби кейинги постиндистуриал жамиятда ахборот-коммуникацион технологиялари тизимидаги ижтимоий-сиёсий ва ижтимоий-маданий трансформация талабларини узгариши билан характерланади. Дунё олимлари томонидан хозирги давргача жамият сиёсий баркарорлигига виртуал тахдидлар таъсири муаммосининг методологик асосига доир куплаб назария ва концепциялар яратилган. Хозирги кунда умумжахон микёсидаги жадал ривожланиш ва узгаришлар сайёрамизнинг жуда катта майдонида сиёсий кескинликларни келтириб чикармокда. Дунё сиёсий харитасининг тубдан узгариши худудий, ижтимоий, экологик, диний ва демократик муаммоларнинг кескинлашувига сабаб булибгина колмасдан, энди оёкка туриб келаётган урта ва кичик давлатларни ташвишга солиб куймокда.

Айникса, ХХ асрнинг хукмрон ижтимоий омилларидан бири десекулизация омили XXI асрнинг дастлабки йилларидан хам ижтимоий омиллардан бири сифатида намоён булмокда. Бунинг исботи сифатида бугунги кунда бир бутун дунёда кишилар диний акидаларини нарирок суриш урнига, диний мансубликни янада кучлирок хис этмокдалар. Бу холат виртуал оламда хам узига хос шаклда намоён булмокда.

Бугунги кунда усиб келаётган ёш авлодга узларининг мустахкам фукаролик позицияларини янада шакиллантиришда бир катор сиёсий мазмунда ёзилган ва бугунги геосиёсий вазият хакида етарлича маълумот берадиган асарларни укишини тавсия бериб утамиз. Булар, Збигнев Бжезинскийнинг "Буюк шахмат тахтаси"(2022), Туркия Президенти Режеп Таййип Эрдоганнинг "Дунё янада одил булиши мумкин" (2022), Питер Хопкиркнинг "Катта уйин Икки империя тукнашуви"(2022), Роберт Гриннинг "Хокимиятнинг 48 конуни" (2019), Григорий Петровнинг "Ок нилуфарлар юртида" (2021), Ли Мён Бакнинг "Муъжиза содир булмайди" (2021), Дарон Ажемугли хамда Жеймс А. Робинсонларнинг "Мамлакатлар таназзули сабаблари" (2021), Рамита Наваининг "Ёлгонлар шахри" (2020), Густав Лебоннинг "Омма Психологияси" (2021) ва Самуэл Хантингтоннинг "Цивилизациялар тукнашуви"(2021) китобларидир.

Мамлакатимизда ахоли, хусусан, ёшлар орасида китобхонлик маданиятини кенг таргиб этиш юзасидан кувонарли ишлар амалга оширилмокда. Мухтарам Президентимизнинг 2022 йил чоп этилган "Янги

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

(E)ISSN:2181-1784 www.oriens.uz 3(1/2), Jan., 2023

Узбекистон стратегияси" номли китоби юртимизни 2022-2026 йилларга мулжалланган тараккиёт стратегиясида белгиланган устувор вазифалар хамда уларни амалга ошириш истикболлари ёритилган. Ушбу китоб хам китобхонда мамлакатимизнинг сиёсий позицияси хакида чукур маълумот такдим эта олади дея оламиз.

Мамлакатимиз пойтахти - Тошкент шахрида 2021 йил 15-16 июль кунлари «Марказий ва Жанубий Осиё: минтакавий узаро богликлик. Тахдидлар ва имкониятлар» мавзусидаги халкаро конференция булиб утди. Аввало, нега айнан ушбу конференцияни тилга оляпмиз? Сабаби, айнан мана шу конференцияда минтакада сиёсий тахдидларга карши тура оладиган позициялар мухокама килинган булиб, ушбу конференцияда Шавкат Мирзиёев минтакавий узаро богликликнинг мутлако янги назариясини илгари сурди. Унга кура Юртбошимиз минтакавий узаро богликликнинг учта асосий кисмини таъкидлаб утган. Булар, геосиёсий, геоиктисодий ва геоцивилизациявий асосларини санаб утганлар. Хдкикатда глобаллашувнинг шиддатли тус олиши дунёнинг хар кандай нуктасида сиёсий бекарорлик бошка мамлакатлар сиёсий баркарорлигига озми купми уз таъсирини утказмай колмаяпти. Зеро, барча сохалардаги интеграциялашув, узаро богликлик бунинг асосий омилидир.

Узбекистонимиз узининг мустахкам ташки сиёсий позициясини танлаб олган ва бу йулдан огишмай келмокда. Узбекистоннинг ташки сиёсати Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Низомида мустахкамлаб куйилган асосий хукукий тамойилларга ва Конституциямизга, мамлакатимиз уз зиммасига олган халкаро мажбуриятларга тулик мос холда амалга оширилмокда". "Биз бундан буён хам ташки сиёсатимизни олиб боришда Узбекистон Республикасининг Ташки сиёсий фаолият концепциясида белгиланган стратегик вазифалар ва устувор йуналишларга таянамиз. Биз узимиз танлаган, тинчликпарварликка асосланган, юзага келадиган зиддият ва карама-каршиликларни факат тинч, сиёсий воситалар билан хал этишга каратилган йулга доимо содикмиз", дея таъкидлаган давлатимиз рахбари.

Бугунги кунда купчиликни ташвишга солаётган яна бир масала Россия-Украина можораси десак муболага булмайди. Бу икки давлат билан Узбекистоннинг узаро алокалари мавжудлиги мазкур уруш мамлакатимиз иктисодиётига уз таъсирини утказмасдан колаётганини билдиради. Лекин Узбекистон мазкур урушга уз муносабатини билдириб, Х,еч кандай харбий-сиёсий блокларга кушилмаслик, бошка давлатларнинг харбий базалари ва объектларининг Узбекистон худудида жойлашувига, харбийларимизнинг чет

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

эллардаги операцияларда иштирок этишига йул куймаслик давлатимизнинг катъий сиёсий позицияси булиб колади дейилади.

Узбекистон Республикаси Конституциясининг 3-моддасида "Узбекистон Республикаси узининг миллий-давлат ва маъмурий-худудий тузилишини, давлат хокимияти ва бошкарув органларининг тизимини белгилайди, ички ва ташки сиёсатини амалга оширади. Узбекистоннинг давлат чегараси ва худуди дахлсиз ва булинмасдир" деб белгилаб куйилган булса, IV боб 17-моддасида "Узбекистон Республикаси халкаро муносабатларнинг тула хукукли субъектидир. Унинг ташки сиёсати давлатларнинг суверен тенглиги, куч ишлатмаслик ёки куч билан тахдид килмаслик, чегараларнинг дахлсизлиги, низоларни тинч йул билан хал этиш, бошка давлатларнинг ички ишларига аралашмаслик коидаларига ва халкаро хукукнинг умум эътироф этилган бошка коидалари ва нормаларига асосланади.

Республика давлатнинг, халкнинг олий манфаатлари, фаровонлиги ва хавфсизлигини таъминлаш максадида иттифоклар тузиши, хамдустликларга ва бошка давлатлараро тузилмаларга кириши ва улардан ажралиб чикиши мумкин" дея белгилаб куйилган. Бу шуни англатадики, хар кандай холатда Узбекистон кескинликка боришдан тийилади ва вазиятларни тинч йул билан хал этиш чоралари тарафдори сифатида майдонга чикади.

Замоннинг шиддатли тус олиши, технологик тараккиёт инсониятда цивилизациявий онгни усишига сабаб булди. Цивилизациявий онгнинг усиши Булиниш чизигидаги урушлар кучайиши, кенгайиши, тургунлиги билан характерли булиб, камдан-кам холларда якуни ижобий хал этилган.

Бу жараёнлар одатда биринма-кетин бошланиб, тез-тез такрорланиб туради. Оммавий норозиликлар сингари Булиниш чизигидаги урушлар бошланганидан сунг икки томон хаётини хавфга куяди ва жангу жадал томонлар харакатига караб аланга олади. Бунинг олдиндан мавжуд булган бир канча тасодифий хусусиятлари йиллар давомида тобланди. Жамоавий можаролар шартли равишда шахсиятга дахлдор уруш деб аталади. Зуравонлик кучаяр экан, инсониятга карши булган норозиликлар тоборо ортиб борар экан, гурухлар бирлашиши ва уларнинг мажбуриятлари ошиб боради.

Бу можароларнинг сабаби тезлик билан ошкор булади. Сиёсий рахбарлар цивилизациянинг хусусиятларига таянган холда этник ва миллий мурожаатларини кенгайтирадилар, шунингдек динга булган садокатни кучайтирадилар, натижада цивилизациявий онг кучайтириб боради. Айни пайтда узаро куркув, ишончсизлик ва нафрат мавжуд булган халкаро муносабатлардаги "Хавфсизлик дилеммаси" ва у билан таккослаш учун

o

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

"Ha^par guHaMuKacu" nafigo ôyngu. X,ap ukku axmunuK Ba ëBy3nuK ypTacugaru ^apK^apHH gpaMaruK Tap3ga HaMofium этagн, 6y KecKuHnuKHu omupagu, ynuM Ba Te3HHK ypTacugaru ^apKgap Sup-Supu öunaH ôofhhk экaнннн Kypcaragu.

3Hgu öeBOCHTa MaMnaKarnMrora TaxgugnapHuHr aHa 6up xaMga энг acocuficu xucoönaHraH axöopoT xypy^napu xaKuga rannamaMro. EyryHru TaxnuKanu 3aMoHga, raoöarnamyB gaBpuga, afiHHKca, Foanap Kypamu KecKuH Tyc onraH nafiTga acocnu, xaëTufi, caMapanu TapFHÖOT Ba TamBHKOT xanKHH umomupagu, pyxnaHTupagu, ynyF Ba KyrnyF Ma^cagnap capu unxoMnaHTupagu.

Y3ÔeKHCTOHga KypunaëTraH ^yKaponuK ®;aMHaTH, xaëraMrora Kupuö KenaëTraH мogepннзaцнa ^apaëHnapu Ba ucnoxoraap caMapacu энг aBBano ërnnapHH Ky.Ma6-K;yBBaraam, ynapHHHr uHTenneKTyan canoxuaTHHu omupum, Moggufi Ba MatHaBufi paFÔaraaHTupumra KaparanraHnuru öunaH ^yga MyxuMgup. rnoôannamyB ^apaëHuga geMoKparuK HyKTau-Ha3apgaH aHrunaHaëTraH, y3rapaëTraH xaëT ëmnapuMroHu y3ura xoc cuHOBgaH yTKa3MOKga.

^aMuaTHuHr Kena^aru ëmnap ôunaH ôofhuk Ba ynap TapaKK^THuHr acocufi Kynu xucoSnaHumu npe3ugeHTuMu3 TOMOHugaH TatKugnaö KenuHMOKga. Y3 HaBÔaraga ëmnapuMro xaM arnM-^aH Ba ôomKa coxanapga эpнmaётгaн WTyKgapu ôunaH gaBnaraMro TOMOHugaH KypcaranaëTraH FaMxypnuKKa MyHOcuô ^bboô ôepMOKganap. Ëmnapra goup onuô ôopunaëTraH gaBnar cuëcara: 6y ôopaga MaB^yg KoHyHHunuK, aHru KapopnapHuHr Kaöyn KunuHumu Ba ucnoxoraapHuHr aManra omupunumu MycTaxKaM Kynnu TaaHH ôynMoKga. Y36eKucToHga ëmnapra MaMnaKaTHuHr Kena^aru cu^araga эtтн6op ôepunuô, ynapHuHr xap TOMoHnaMa puBo^naHumu ynyH Ky^afi mapouraap aparnö KenuHMoKga. XXI acpga Ma^KypaBufi KypamnapHuHr aKg 6oBap Ku^MafiguraH KypuHumnapu nafigo ôynMoKga.

Matpu^arnapBap aguô OmparnuHr "Ey gyHë Kypam MafigoHugup. Cofhom TaH, yTKup aKg Ba axmu axnoK 6y MafigoH Kyponugup", - geraH cy3napu xaM ôe^ro эмac. Arap o3ruHa napumoH ôynuHca, TamKu ëT Ky^nap ôyHgaH ycTaMoHnuK ôunaH ^ofiganaHuô, oMMa oHruHu 3axapnamu, Typnu oKuMnap tomoh oFgupumu, fiyngaH o3gupumu xen ran эмac, ^aHrga ceH gymMaHHu oTMacaHr, y ceHu oTagu.

npe3ugeHTuMu3 TatKugnaraHugeK: "EyryHru Te3 y3rapaëTraH gyHë uHcoHuaT onguga, ëmnap onguga aHru-aHru, 6ywK uMKoHuaTnap onMoKga. ffly ôunaH ôupra, ynapHu unrapu KypunMaraH Typnu ëBy3 xaB^ - xaTapnapra xaM gynop Ku^MoKga. Fapa3nu Kynnap cogga, Fyp ôonanapHu y3 oTa - oHacura, y3 wpTura Kapmu Kafipaô, ynapHuHr xaëTura, yMpura 3omuh ôynMoKga. EyHgafi KecKuH Ba TaxnuKanu mapouTga 6u3 oTa- oHanap, ycтoз-мypa66нfiпap, ^aMoaTHunuK, Maxanna-Kyfi 6y

o

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

Macagaga xymëpguK Ba oroxguKHu aHaga omupumuMro KepaK. "BogagapuMroHu SupoBgapHuHr Kygura SepuS KyfiMacgaH, ygapHu y3HMH3 TapSuagamuMro go3uM".

X,en Sup xanKHHHr Muggufi-MatHaBufi aHtaHagapura acocgaHMaraH, $aKaT HHCOHHH axgoKKa Tepc xaëT Tap3ura naKupyBHH "oMMaBufi MagaHuaT" myHgafi KypHHHmnapgaH Supugup. EyryH ëmgapHuHr 90 ^orogaH opTHFH acocufi axSopoT MaHÖau cu^araga HHTepHeTra Mypo^aaT KugMOKga. Ahhh nafiTga TH3UMga y3 ^OHura Kacg KugumHuHr ocoh fiyggapuHu TapFuS KugyBnu 10 MuHrgaH 3uëg cafiTgap MaB^yg. KoMntroTep yfiuHgapuHuHr aKcapuaTu 3ypaBOHguK Ba ëBy3guKHu TapFuS Ku^yBHu yfiuHgapgaH uSopaT. XagKapo экcпepтgap gyHë MuKëcugaru SogagapHuHr 38 3ypaBOHguK pyxugaru cafiTgapHu, 26 эca

MuggaTnuguK xapaKTepugaru BeS-caxu^agapHu MyHTa3aM Ky3aTuS SopumgapuHu aHuKgamraH. Xp3upru ^axoH Megua So3opuHuHr TypTgaH yn kucmuhu FapS TeneBu3uoH gacTypgapu эгaggaгaн. YgapHuHr MatHocu3, FafipuTaSuufi MycuKa Ba KymuKgapura KynnuguK TaKgug KugaëTraHu anuHapgu xoggup.

Xopu^ga umgaS HuKapugaëTraH KufiuMgapga aKc эттнpнgгaн MatHocu3 cy3gap ëKu ëBy3guKKa nopgoBnu cypaTgapgapHuHr MatHO Ba Ma3MyHuHu SugMaraH xogga OTa-OHagap $ap3aHggapura oguS SepMOKgagap. By эca ëmgap OHru Ba ^etgura y3gapu SugMaraH xOgga cagSufi Tatcup yTKa3MOKga. rgOSaggamyB - Sy aBBagO xaëT cyptaTgapuHuHr SeKuëc gapa^aga Te3gamyBu geMaKgup. X,ap Sup umuMOufi xOgucaHuHr u^oSufi Ba cagSufi tomohu SygraHu cuHrapu, rgOSaggamyB ^apaëHu xaM SyHgaH MycTacHO эмac. Xp3upru nafiTga yHuHr FoaT yTKup Ba KeHr KaMpOBgu TatcupuHu geapgu Sapna coxagapga Kypum, xuc этнm MyMKuH. AfiHuKca, gaBgaTgap Ba xagKgap ypTacugaru ннтeгpaцнa Ba xaMKopguK agoKagapuHuHr Kynafiumu, xopu^ufi ннвecтнцнagap, KanuTag Ba TOBapgap, umnu KynuHuHr эpкнн xapaKaTu ynyH KygafiguKgap By^ygra Kegumu, KyngaS aHru um ypuHgapuHuHr apaTugumu, 3aMOHaBufi axSopoт-кoммyннкaцнa

TexHogoruagapuHuHr, ugM-^aH WTyKgapuHuHr Te3guK SugaH TapKagumu, Typgu KagpuaTgapHuHr yMyMuHcoHufi Herrouga yfiFyHgamyBu, цнвнgнзaцнaпap apo MygoKOTHuHr aHruna cu^aT KacS этнmн, экogoгнк o^aTgap nafiTuga y3apo ëpgaM KypcaTum uMKOHuaTgapuHuHr opTumu, SygapHuHr Sapnacura rgoSaggamyB Ty^afigu эpнmнgмoкga.

AxSopoT ogaMuHuHr rgoSaggamyB ^apaëHu xaëraMroHuHr SyryHru muggaTura moc paBumga aHaga puBO^gaHumuHu xen kum uHKop этмafigн. ByryH Su3 xaëTuMu3Hu KOMntrorep-TexHuKacro TacaBByp Kuga ogMafiMu3. OguMgap xaTTO uhcoh Muacugaru ^uKpHu yKufiguraH, yHu KepaKgu fiyHagumra Sypa ogaguraH aKggu MamuHagap, SyropTMa SuogoruK opraHu3MgapHu By^ygra KegTupumra Kogup cyHtufi KypugMagap uxTupo Kugum ycTuga xaM Som KOTupMOKgagap.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

Лекин бу ихтиролар келгусида нимага хизмат килиши, ёшлар онги ва тафаккурига, одоби ва тарбиясига, Ватан, миллат олдидаги масъулиятига кандай таъсир курсатиши устида камрок фикр юритилмокда. Энг ёмони шундаки, локайдлик ва бепарволикнинг узи бугунги кунда катта хатарга айланмокда. Ана шундай эътиборсизлик, локайдлик натижасида бугун ёшларнинг "оммавий маданият" га эргашишлари куп учрамокда. Бунинг олдини олиш учун оиладан бошлаб мактаб, махалла ва мехнат жамоасигача булган барча тарбия институтлари узаро хамжихатликда изчил иш олиб боришлари зарур. Шу билан бирга, миллий конунчилигимизда ёшларни носоглом ахборотлардан химоялаш механизмлари шаклланиши лозим. Даврнинг шиддат билан узгариши натижасида кечаги кун болалари билан хозиргилари уртасида осмон билан ерча фарк бор. Бу фарк уларнинг мактаб ёшидан бошлаб компьютерда ишлай олишлари, техникани узлаштиришда яккол сезилмокда.

Лекин "Интернет" деб ёзиб куйилган кафеларга серкатнов булиб колган болаларнинг хаммасини хам "Билим урганяпти" деб булмайди. Бугунги кунда замонавий ахборот майдонидаги харакатлар шу кадар тезкорки, бу вокеа биздан жуда олисда юз берибди, унинг бизга алокаси йук, деб бепарво караб булмайди. Бугунги замонда мафкура полигонлари ядро полигонларидан хам купрок кучга эга эканлигини президентимиз "Юксак маънавият - енгилмас куч" асарида исботлаб берган. Бугунги кунда ёшларимиз укув даргохларида, радио -телевидения, матбуот, Интернет каби воситалар оркали ранг баранг ахборот ва маълумотларни олмокда. Ахборот майдони кенгайиб бораётган шундай бир шароитда болаларимизни онгини ураб-чирмаб, уни укима, буни курма деб бир томонлама тарбия бериш бизнинг эзгу максадларимизга тугри келмайди.

Ёшларимизнинг маънавий оламида бушлик вужудга келмаслиги учун уларнинг калби ва онгида соглом хаёт тарзи, миллий ва умумиллий кадриятларга хурмат эхтиром туйгусини шакллантиришимиз зарур. Тобора кучайиб бораётган бундай хатарларга карши доимо сергак, огох ва хушёр булиб яшашимиз зарур. Бундай тахдидларга карши хар томонлама чукур уйланган, пухта илмий асосда ташкил этилган, мунтазам ва узлуксиз равишда олиб бориладиган маънавий тарбияни кучайтиришимиз максадга мувофикдир. Барчамизга аён булиши керакки, каерда бепарволик ва локайдлик хукм сурса, энг долзарб масалалар узи буларчилликка ташлаб куйилса, уша ерда маънавият энг ожиз ва заиф нуктага айланади. Хрзирги вактда дунёнинг геполитик, иктисодий ва ижтимоий, ахборот-коммуникация манзарасида чукур узгаришлар руй бераётган, турли мафкуралар тортишуви кескин тус олаётган бир вазиятда,

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

фикрга карши фикр, гояга карши гоя, жахолатга карши маърифат билан курашиш хар качонгидан кура мухим ахамият касб этмокда.

Халкимизда "Яхши бола юрт тузар, ёмони элни бузар" деган пурхикматли гап бор. Юртимизда хукм сураётган тинч ва осуда хаётни асраш, унинг мустакиллиги ва баркарорлигига муносиб хиссамизни кушиш хар биримизнинг, шу азиз Ватанда яшаётган барча фукароларнинг асосий вазифаларидан бири булиб колмоги лозим. Мустакиллигимизни асраб-авайлашга чорлайди. Мухими, тинчлик-тотувлик, мехр-окибат бор экан, уз орзу-максадларимизга албатта эришамиз.

REFERENCES

1. Раматов, Ж.С., Баратов, Р.У., Кушаков, Файзулла Абдуллаевич, Валиев, Л.А., & Хасанов, М.Н. (2022). ТРАНСПОРТ ТИЗИМИ ТАРАККИЁТ БОСКИЧЛАРИ (УЗБЕКИСТОН ТЕМИР ЙУЛ ТРАНСПОРТИ МИСОЛИДА). Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2 (9), 606-

2. Ramatov, J., Umarova, R., Baratov, R., Jurabayev, N., & Artikova, B. (2022, June). Constructive and optimal solutions for the formation of a stable ecological situation in the Aral Sea region of Uzbekistan. In AIP Conference Proceedings (Vol. 2432, No. 1, p. 030113). AIP Publishing LLC.

3. Baratov, R. (2021). Prospects of Higher Education System (on the Example of Uzbekistan). International Journal on Orange Technologies, 3(3), 128-131.

4. Баратов, Р. У. (2022). ТРАНСПОРТ ТИЗИМИДА ТАЪЛИМ ИСЛОХ,ОТЛАРИ ВА ИСТЩБОЛЛАРИ. Academic research in educational sciences, 3(TSTU Conference 1), 90-95.

5. Baratov, R. U. (2019). INTEGRATION OF A SCIENCE, FORMATION, AND MANUFACTURE IN THE COURSE OF PROFESSIONAL TRAINING. In ОБЩЕСТВЕННЫЕ НАУКИ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: ПОЛИТОЛОГИЯ, СОЦИОЛОГИЯ, ФИЛОСОФИЯ, ИСТОРИЯ (pp. 51-54).

6. Baratov, R., & Uzbekova, S. (2022). INTEGRATION OF SCIENCE, EDUCATION AND PRODUCTION IN THE PROCESS OF TRAINING. World scientific research journal, 4(2), 7-11.

7. Baratov, Rashid, and Sadokat Uzbekova. "INTEGRATION OF SCIENCE, EDUCATION AND PRODUCTION IN THE PROCESS OF TRAINING." World scientific research journal 4.2 (2022): 7-11.

8. Ramatov, J., Baratov, R., Jurabayev, N., Umarova, R., & Mamajanova, G. (2022, June). Evolution of railway construction development in Uzbekistan: Past and

612.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

prospects. In AIP Conference Proceedings (Vol. 2432, No. 1, p. 030011). AIP Publishing LLC.

9. Ramatov, J., Umarova, R., Baratov, R., Khasanov, M., Sultonov, S., & Kushakov, F. (2022). PROBLEMS OF INFLUENCE OF ISLAM ON CONSCIOUSNESS TRANSFORMATION. Academic research in educational sciences, 3(10), 591-597.

10. Baratov, R., Nuriddinov, S., Tokhtaboev, E., & Achilova, G. (2022, June). " One belt-one road" initiative-as a modern transport logistics. In AIP Conference Proceedings (Vol. 2432, No. 1, p. 030058). AIP Publishing LLC.

11. Раматов, Ж. С., Муратова, Д., Султанов, С. X,., Тухтабоев, Э., Кушаков, Ф., & Хасанов, М. Н. (2022). ИЖТИМОИЙ АДОЛАТ ВА ^АДРИЯТЛАР ПЛЮРАЛИЗМИ. World scientific research journal, 8(1), 102-108.

12. Раматов, Ж. С., Баратов, Р. У., Султанов, С. X., Муратова, Д. А., Хасанов, М. Н., & Эрниёзов, У. К. (2022). ЁШЛАР ЗАМОНАВИЙ МАДАНИЙ ^ИЁФАСИ ВА УМУМИНСОНИЙ ^АДРИЯТЛАР ТУШУНЧАСИНИНГ МАЗМУН-МОХДЯТИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(10), 376-386.

13. Джуманиёз Раматов, Розигуль Умарова, Рашид Баратов, Миршод Хасанов, Сиродж Султонов, Файзулла Кушаков ПРОБЛЕМЫ ВЛИЯНИЯ ИСЛАМА НА ТРАНСФОРМАЦИЯ СОЗНАНИЯ // Академические исследования в области педагогических наук. 2022. №10. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/problems-of-influence-of-islam-on-coding-transformation (дата обращения: 31.01.2023).

14. Hasanov, M., & Tuhtaboev, E. (2021). THE PERFORMANCE OF THE PERFECT MAN IN THE EASTERN RENESSANCE (ON THE EXAMPLE OF FARABI'S VIEWS). Innovative Technologica: Methodical Research Journal, 2(05),

15. M.H.X,acaHOB, A.A.X,a$rooB, P.X.ToupoB, & X.K.Eoma6oeB. (2022). AEy HACP OOPOEHH ^mArAH ^ABP^ArH HTM-OAH BA TAL-THM-TAPEHfl . JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS, 4(3), 137-140. Retrieved from http: //www.wsrj ournal .com/index. php/new/articl e/view/62 7

16. Ramatov, J., Umarova, R., Baratov, R., Khasanov, M., Sultonov, S., & Kushakov, F. (2022). MODERN REQUIREMENTS FOR THE SPIRITUAL IMAGE OF YOUNG PEOPLE AND ITS MANIFESTATION IN PRACTICE. Academic research in educational sciences, 3(10), 582-586.

17. Ramatov, J.S., & Khasanov, M.N. (2022). SOCIAL ASPECTS OF PROFESSIONAL QUALITY IMPROVEMENT (ON THE EXAMPLE OF THE

1-6.

o

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(1/2), Jan., 2023

RAILWAY SECTOR). Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2 (6), 969-976.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

18. PaMaroB, ^.C., BanueB, T.A., & XacaHoB, M.H. (2022). XIX ACP^A XKH^HCTOHAATH H^THMOHH - OATCAOHH ^APAEHTAP. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2 (6), 1070-1078.

19. ^ypaôoeB, H. M., KymaKoB, O. A., CyrnaHoB, C. X,., & XacaHoB, M. H. (2022). KOHOУЦHH.ПHK XYCYCHHTTAPH^AH XHTOH OATCAOACHHHHT KEHrAHHmH. World scientific research journal, 9(2), 3742.

20. Ruzigul, U., Nasirjan, J., Dilmurodkhakim, A., Mirshod, H., & Urozboy, E. (2020). Rationale and history of human reflections in the muslim philosophy. International Journal of Advanced Science and Technology, 29(5), 1453-1458.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.