CC BY
41I INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACTICAL
RESEARCH
ISSN 2181-2357
T. 3 №3 2023
ISJIF 2023:5.971 Dehqonov, Nuriddin Muhammadaliyevich
Master of Business Administration MBA program, Academy of Banking and Finance, Tashkent, Uzbekistan
E-mail: nuriddinmuhammadalievich@gmail.com
PROMOTION OF PROPOSALS AND TRIAGE OF ACTIVITIES FORMED ON THE BASIS OF PUBLIC OPINION IN THE REGIONS Abstract. A modern system ofpublic administration involves the development of various forms of interaction between the executive authorities and the population and civil society institutions. External accountability, transparency and success in improving the quality of public administration are important in improving the efficiency and effectiveness of public administration. It is crucial that the institution of public opinion is actively involved in monitoring the performance of individual agencies or the government as a whole, because it operates under the influence of external determinants of the system and brings a service component to the interaction of public authorities. and the public, by making the interaction mechanisms understandable, transparent and reproducible, is associated with high indicative effects for citizens and interest groups, and for the officials ofpublic authorities.
Key words: public opinion, external accountability, transparency and governance.
Dehqonov, Nuriddin Muhammadaliyevich
Master of Business Administration dasturining tinglovchisi-MBA, Bank-moliya
akademiyasi, Toshkent shahri, O'zbekiston
XUDUDLARDA JAMOATCHILIK FIKRI ASOSIDA SHAKLLANTIRILGAN TAKLIFLARNI ILGARI SURISH VA TADBIRLARNI SARALASH
Annostatsiya. Davlat boshqaruvining zamonaviy tizimi ijro etuvchi hokimiyat organlarining aholi va fuqarolik jamiyati institutlari o'rtasidagi o'zaro munosabatlarning turli shakllarini rivojlantirishni nazarda tutadi. Davlat boshqaruvi organlari faoliyatining samaradorligi va samaradorligini oshirishda tashqi hisobdorlik, oshkoralik va davlat boshqaruvi sifatini oshirishda muvaffaqiyatga erishish muhim ahamiyatga ega. Jamoatchilikfikri institutining alohida idoralar yoki umuman hukumat faoliyatini monitoring qilishda faol ishtirok etishi nihoyatda muhim, chunki u tizimni tashqi determinantlar ta'sirida ishlaydi va hokimiyat organlari o'rtasidagi o'zaro munosabatlar jarayoniga xizmat komponentini kiritadi. va jamiyat, o'zaro ta'sir mexanizmlarini tushunarli, shaffof va ko'paytiriladigan qilib, fuqarolar va manfaatdor guruhlar uchun, shuningdek, davlat hokimiyati organlarining mansabdor shaxslari uchun yuqori namoyish effektlari bilan birga keladi.
Kalit so'zlar: Jamoatchilik fikri, tashqi hisobdorlik, oshkoralik va davlat boshqaruvi.
© ©
101
Jamoatchilik fikrini o'rganishda sotsiologik yondashuvning shakllanishi 19-asrning 2-yarmidan boshlandi.
G.Tardening «Ijtimoiy fikr va olomon» asarida jamoatchilik fikrini «jamoatchilik» hosil qiladi, degan fikr ilgari surilgan. Ikkinchisining paydo bo'lishi uchun asos sof ma'naviy jarayonlar, muloqotdir. Siyosatshunoslikda A.L.Louellning "Ijtimoiy fikr va xalq hokimiyati" tadqiqoti juda e'tiborga molik bo'lib, unda qarorlar qabul qilishda jamoatchilik fikrining vakolati chegaralari, ko'pchilik va ozchilik fikrining nisbati, fikrni ifodalash shakllari muammolari ko'rib chiqiladi. jamoatchilik fikri hisobga olindi. U.Lipman cheklangan jamoatchilik fikri muammosini tahlil qilib, soddalashtirilgan g'oyalar va jamoatchilik fikrini ifodalash shakllarini ifodalash uchun stereotip tushunchasini kiritdi. Uning so'zlariga ko'ra, stereotiplar odamlarning muloqotiga xosdir va shuning uchun ular "yurish fikri" ning ajralmas qismidir.
Mamlakatimizda jamoatchilik fikri sohasidagi tadqiqotlarning boshlanishi 1920-yillarga to'g'ri keladi. Bu davrda muammoning nazariy asoslarini emas, balki amaliy jihatlarini ham o'rganish, jumladan, jamoatchilik fikri dinamikasini tahlil qilish, ommaviy axborot vositalarining (asosan, matbuotning) uni shakllantirish qobiliyatini o'rganish bo'yicha katta ishlar amalga oshirildi. shuningdek, aholining turli toifalari fikrini o'rganish usullarini ishlab chiqish. 1930—50-yillarda jamoatchilik fikrini o'rganish, umuman, mahalliy sotsiologiya chuqur inqirozni boshdan kechirdi, bu esa mamlakatdagi o'sha paytdagi ijtimoiy-siyosiy vaziyat bilan bog'liq edi. Ijtimoiy fanning sotsiologik masalalarga e'tiborining yangi ortishi, shu jumladan jamoatchilik fikrining nazariy va amaliy ishlanmalari 60-yillarning o'rtalaridan boshlab bayon etilgan. Bu davrda jamiyatda kechayotgan ma'naviy jarayonlarni tahlil qilishga qaratilgan aniq sotsiologik tadqiqotlar keng yo'lga qo'yildi. Ko'p sonli sotsiologik xizmatlar, laboratoriyalar va guruhlarning sa'y-harakatlarini muvofiqlashtirish uchun va ular hamma joyda turli darajadagi partiya qo'mitalari negizida paydo bo'ldi, 1985 yilda ishlab chiqarish va o'quv jamoalarida jamoatchilik fikrini o'rganish markazi tashkil etildi, u 1988 yilda Butunittifoq kasaba uyushmalari markaziy kengashi va Davlat mehnat qo'mitasi doirasida ijtimoiy-iqtisodiy muammolar bo'yicha jamoatchilik fikrini o'rganish bo'yicha Butunittifoq markazi etib qayta tashkil etildi.
1980-yillarning oxirida jamiyatimizda sodir bo'lgan demokratik o'zgarishlar jamoatchilik fikrining ahamiyati muammosini yanada keskinlashtirdi. Jamoat tashkilotlari uni o'rganishga kirishdilar.
Sotsiologik ma'lumotlarni to'plashning an'anaviy usullari (so'rovlar, intervyular) bilan bir qatorda, yangilari qo'llanila boshlandi: matbuot mazmunini tahlil qilish, matbuot so'rovlari, telefon so'rovlari, pochta so'rovlari, bu respondentlar sonini
102
ISSN 2181-2357
T. 3 №3
I INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACTICAL,
RESEARCH__.
ISJIF 2023:5.971
sezilarli darajada kengaytirish va qabul qilish imkonini berdi. ko'proq o'z vaqtida ma'lumot14.
Ijtimoiy fikrga ta'sir qilish imkoniyatlari doirasi ham kengaydi, uni maqsadli shakllantirishning yangi vositalari paydo bo'lishidan boshlab (masalan, ko'plab tematik dasturlar, televidenie kanallaridagi muhokama dasturlari tomoshabinlar o'rtasida baholovchi fikr-mulohazalarning tezroq shakllanishiga yordam beradi.
Ijtimoiy guruhlarning manfaatlarini ko'zdan kechirish sohasida bugungi kunda katta hissiy va hissiy bezovtalikni keltirib chiqaradigan ko'plab yangi muammolar mavjud, ammo ular aniq va tezkor baholovchi talqinga mos kelmaydi. Kishilar ijtimoiy faoliyatining yangi shakllari (mitinglar, namoyishlar, namoyishlar, ish tashlashlar va boshqalar) paydo bo'ldi, ular ham individual guruhga, ham jamoat ongiga ta'sir qiladi. Iqtisodiyotda, ichki va tashqi siyosatda, ma'naviy sohada namoyon bo'layotgan beqarorlashtiruvchi omillar harakati va qadriyatlarning teskari ko'lamini shu yerga qo'shamiz. Jamiyatning axloqiy muhiti, ijtimoiy jamoalar va guruhlarning axloqiy-psixologik iqlimining holatiga jinoyatchilikning kuchayishi, axloqiy va huquqiy nigilizmning namoyon bo'lishi ham ta'sir qiladi.
Jamoatchilik fikri fenomeni har doim tadqiqotchilar orasida eng yaqin qiziqish uyg'otgan. Ularda jamoatchilik fikrining davlat boshqaruvi va jamiyat hayotidagi o'rni va ahamiyati, siyosiy faoliyatdagi "xalq ovozi"ning yuksak mavqei, tabiatining qarama-qarshiligi, jamoatchilik fikriga bog'liqligi haqida ko'plab fikrlar bildirildi. Jamiyatning ijtimoiy tuzilishi, turli ijtimoiy jamoalar manfaatlari haqida qatlamlar va guruhlar, hukmron qadriyatlar tizimidan va boshqalar.
Shu bilan birga, ushbu hodisaning taniqli tadqiqotchisi M.K.Gorshkov to'g'ri ta'kidlaganidek, turli olimlarning jamoatchilik fikri haqidagi qarashlari bu hodisani har tomonlama, adekvat talqin qiladigan chinakam ilmiy tushunchaga aylana olmadi. Bundan tashqari, jamoatchilik fikrini o'rganishga bag'ishlangan turli xil adabiyotlar bilan, uning ilmiy tushunish darajasi ham turlicha baholanadi.
Bu haqiqat kamida ikkita sababga bog'liq. Birinchidan, jamoatchilik fikrining mohiyati, tabiati, shakllanish va namoyon bo'lish mexanizmi juda murakkab, chunki ular ko'p sonli, xilma-xil va qarama-qarshi, tez o'zgarib turadigan ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va ma'naviy omillar bilan belgilanadi, bu ayniqsa hozirgi davrga xosdir. mamlakat ijtimoiy hayotining barcha jabhalarining holati. Ikkinchidan, jamoatchilik fikrining mohiyatini baholash va tushunishning xilma-xilligi, uning shakllanishi va namoyon bo'lish mexanizmlari uning har bir foydalanuvchisi ushbu ruhiy hodisa haqida o'z tushunchasini shakllantirishga, uning mazmunini ajratib ko'rsatishga intilishi bilan izohlanadi. Aynan u asosiy deb hisoblagan qism bu haqiqat kamida ikkita sababga bog'liq.
Birinchidan, jamoatchilik fikrining mohiyati, tabiati, shakllanish va namoyon bo'lish mexanizmi juda murakkab, chunki ular ko'p sonli, xilma-xil va qarama-qarshi, tez o'zgarib turadigan ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va ma'naviy omillar bilan belgilanadi, bu ayniqsa hozirgi davrga xosdir.
14 Afanasiev V.G. jtimoiy ongda tizimli yondashuv haqida // Falsafa savollari. 2019 yil. 6-son.
B. ©
103
Ikkinchidan, jamoatchilik fikrining mohiyatini baholash va tushunishning xilma-xilligi, uning shakllanishi va namoyon bo'lish mexanizmlari uning har bir foydalanuvchisi ushbu ruhiy hodisa haqida o'z tushunchasini shakllantirishga, uning mazmunini ajratib ko'rsatishga intilishi bilan izohlanadi. Aynan u asosiy deb hisoblagan qism bu haqiqat kamida ikkita sababga bog'liq
Jamoatchilik fikrini hodisa sifatida ta'riflash bo'yicha mavjud ko'plab yondashuvlarni batafsil tahlil qilishning hojati yo'q, bizning fikrimizcha, tadqiqotchilar tomonidan e'tiborga olingan, uning asosiy tarkibiy qismlarini ta'kidlash kerak, bu bizga uni aks ettirishga imkon beradi.
Jamoatchilik fikri quyidagicha ko'rinadi:
- umumiy manfaatlar bilan bog'langan ijtimoiy guruhlar, odamlar birlashmalarining norasmiy ommaviy ongi ko'rinishidagi jamoat ongining mavjud bo'lishining o'ziga xos usuli, bunda ularning ijtimoiy hayot hodisalari yoki hodisalariga munosabati qat'iydir;
- jamoat ongining ajralmas qismi, shu jumladan odamlarning ijtimoiy voqelikning ijtimoiy ahamiyatga molik voqea va faktlarga munosabati;
- jamoaviy mulohaza, bunda umumiy manfaat va iroda asosida biror narsaga munosabat bildirish (ma'qullash yoki qoralash) shaklida;
- bu faqat bir narsa haqida hukm emas va unchalik ham emas. Bu hukmlarni odamlarning harakatlari bilan bog'lashning aniq tarixiy mexanizmi, fikrlarni amaliyotga aylantirish mexanizmi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati:
1. Xayitov, J.M. (2023). Budjet mablag'lari ijrosi samaradorligi va natijadorligini oshirishda jamoatchilik nazoratining o'rni. Nazariy va amaliy tadqiqotlar xalqaro jurnali, 3 (2), 91-98. doi: 10.5281/zenodo.7776682
2. Jaxbarov, J. (2023). Davlat moliyaviy nazoratida axborot texnologiyalaridan foydalanishni kengaytirish masalalari. Nazariy va amaliy tadqiqotlar xalqaro jurnali, 3 (2), 73-80. doi: 10.5281/zenodo.7766820
3. Margianti, E.S., (2022). Development of the business sector of the economy in the context of institutional transformation. Jakarta, Gunadarma Publisher, Indonesia, 2022. ISBN: 978-602-0764-47-4, 205p. Doi: https://dx.doi.org/10.5281/zenodo. 6658834
4. Nabiyeva, N., & ets. (2021). Analysis of the State's Macroeconomic Policy. Revista Geintec-Gestao Inovacao E Tecnologias, 11(4), 4669-4680.
5. Margianti, E. S., Ikramov, M. A., Abdullaev, A. M., Kurpayanidi, K. I., & Ashurov, M. S. (2014). Systematical analysis of the position and further development of Uzbekistan national industry in the case of economic modernization. Monograph. Indonesia, Jakarta. Indonesia. Jakarta. Gunadarma Publisher.
6. Kurpayanidi, K. I. (2021). Financial and economic mechanism and its role in the development of entrepreneurship. ISJ Theoretical & Applied Science, 1(93), 1-7.
7. Mukhsinova, S. O. (2020). Public debt as a tool of the state's macroeconomic policy. ISJ Theoretical & Applied Science, 5(85), 180-187.
cc
®
104
