CC BY
6Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
XITOY OG'ZAKI NUTQIDA MAQTOV VA TASDIQ UCHUN FOYDALANILADIGAN TURG'UN BIRLIKLAR VA ULARNING
XUSUSIYATI
Badalbayev Dilshod Farxod o'g'li
TDSHU Xitoyshunoslik fakulteti, Xitoy filologiyasi kafedrasi stajor-o'qituvchisi dilixiade@gmail.com
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada bevosita xitoy og'zaki tilida maqtov va tasdiq uchun ishlatiladigan birikmalar bilan yaqindan tanishib o'tamiz. Ushbu maqoladan ko'zlangan asosiy maqsad og'zaki nutqda ularning ishlatish usullarini o'rganishdir. Zero, bu orqali dialoglarda uchragan birikmalarni to'g'ri tarjima qilishni o'rganamiz.
Kalit so'zlar: birikma, konstruksiya, nutq, maqtov
В этой статье мы более подробно рассмотрим комбинации, используемые для похвалы и утверждения в разговорном китайском языке. Основной целью данной статьи является изучение способов их употребления в устной речи. Ведь через это мы учимся правильно переводить сочетания, встречающиеся в диалогах.
Ключевые слова: соединение, конструкция, речь, похвала
In this article, we will take a closer look at the combinations used for praise and affirmation in spoken Chinese. The main goal of this article is to study the methods of their use in oral speech. After all, through this, we learn to correctly translate the combinations encountered in dialogues.
Keywords: compound, construction, speech, praise
Chet tilini o'rganish jarayonida quyidagi holat nisbatan qiyin hisoblanadi. Ma'lum bir sodda gap ko'rinishidan tushunarli bo'ladi-yu, lekin asl ma'nosini chiqarish biroz mushkul sanaladi. Bunday gaplarni, albatta, kerakli kitoblar yordamida tahlil qilgan holda anglab olamiz. Masalan, ma'lum bir gapni yoki dalilni tasdiqlab, odamlar shunga ahamiyat berishlari kerakligini bildirish uchun Ш" (to'g'ridan-to'g'ri tarjimasi: "sen gapirma") iborasini ishlatishadi. Xitoy tilini
АННОТАЦИЯ
ABSTRACT
KIRISH
Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 11
educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947
Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7
o'rganuvchi esa bu gapni eshitib ajablanishi tabiiy, albatta, va u ichida "men nima dedim, nima uchun gapirmasligim kerak" deb o'ylaydi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Qarshi tomonning xatti-harakati bizga ma'qul kelganda, ularni maqtab qo'yishimiz, qo'llashimiz, rag'batlantirishimiz lozim bo'ladi. Ana shu birikmalar xitoy tilida qanday beriladi, ularning o'ziga xos qanday xususiyatlari mavjud. Bularning barini quyida ko'rib chiqamiz. [3.15] 0^^haojiahuo Izoh:
Maqtash yoki ajablanishni anglatadi. "Balli", "barakalla", "ofarin", "yasha" deb tarjima qilsak to'g'ri bo'ladi. Misollar: (1)
(2) MMfc! [7.453]
zhenshi
Izoh:
iAMm&nrt*
Qarshi tomonning fikrini tasdiqlaydi. "Ha, albatta", "shubhasiz" deb tarjima qilinadi.
Eslatma:
mMMmm^o
Ba'zi paytda qarshi tomonni maqtashni bildiradi. Ba'zi holatlarda esa aslida o'zi kutmagan holatda qarshi tomondan to'g'ri gapni eshitishni ifodalaydi.????
Misollar: (1)
(2)
[7.22]
hai xing
Izoh:
f/fc^o
Nisbatan yaxshi ekanligini bildiradi. "Bo'ladi" deb tarjima qilinadi.
56
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
Eslatma:
Ba'zida tasdiq ma'nosini anglatib urg'u beradi. Misollar: (1)
(2)
Z: [7.98]
shuö ne
Izoh:
Ritorik so'roq gap bo'lib, "gapirma" deb qilinadi. Muammoning sababi o'zi emasligiga urg'u beradi. Eslatma:
Azob chekkanlik ma'nosini anglatib, asosan, yaqin munosabatga ega odamlar o'rtasida ishlatiladi.
Misollar:
(1) mm?
u?
(2) [6.42]
häo shuö
Izoh:
Kimdir iltimos qilgan yoki yordam so'ragan paytda unga nisbatan hech qanday muammosiz yordam berishini bildiradi. "Gap yo'q", "albatta", "kelishdik" deb tarjima qilinadi. Misollar: (1)
Z: (2)
57
Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 11
educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947
Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7
[6.234]
^^^haoyangde
Izoh:
Mard, jasur, vijdonli odamni maqtash uchun ishlatiladi. "Ha, yasha", "ofarin" deb tarjima qilinadi.
Eslatma:
1) 2)
1) Odatda yuqori darajali hamda yoshi katta insonlarga nisbatan foydalanilmaydi. 2) Ba'zi paytda insonga yordam bergan hayvonga nisbatan ham ushbu iborani ishlatsa bo'ladi.
Misollar: (1)
li.ffiAtT^^o (3)
^^^^^ jiushi bu ylyang
Izoh:
Ma'lum bir shaxs yoki predmetlar o'rtasida umuman o'xshashlik yo'qligiga urg'u beradi. Eslatma:
Tasdiq ma'nosida keladi.
Misollar: (1) (2)
^^^jiushi ma
Izoh:
58
Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 11
educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947
Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7
"Sen aynan men o'ylayotganni aytding" degan ma'noni beradi. "Ayni muddao" deb tarjima qilsa ham bo'ladi.
Eslatma:
Qarshi tomonning fikrini butunlay qo'llab-quvvatlashni bildiradi.
Misollar: (1)
$Jo
(2) ^a, iW^iRtii,
Z: [7.67] ............jiu zheyang
Izoh:
Tushunarsiz ma'lum bir holatni aynan shunday ekanligini tasdiqlashni anglatadi. "...ha shunday", "xuddi shunday" deb tarjima qilinadi.
Misollar: (1)
(2)
(3)
meicuor
Izoh:
Tasdiqni ifodalaydi. "Ha", "ha, albatta" deb tarjima qilamiz.
Misollar:
(1) ^^^M^o
Z:
(2) Z:
59
Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 11
educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947
Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7
^limei de shuo
Izoh:
Hech qanday muammo yo'qligini, barchasi aytgani bo'yicha bo'lishini ko'rsatadi. "Gap bo'lishi mumkin emas" deb tarjima qilinadi.
Misollar: (1)
(2)
(3) ftttio
[7.109]
wenti
Izoh:
Ishni batamom o'zi qilishini, hech qanday to'sqinlik yoki ovoragarchilik yo'qligini bildiradi. "Ha", "bo'ldi", "muammo yo'q" deb tarjima qilinadi.
Eslatma:
Rozi bo'lishlik yoki qarshi tomonga kafolat berayotganda foydalaniladi.
Misollar:
(1) M^Mo
(2)
[6.27] &^JLmei zhunr
Izoh:
i^^o
Aytish qiyin, har doim ham unday emas kabi ma'nolarni anglatadi.
Eslatma:
Ba'zida tasdiq ma'nosida kelib, ijobiy ohangi kuchliroq bo'ladi, bunda uning ehtimoli yuqori ekanligini ko'rsatadi.
Misollar: (1)
Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 11
educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947
Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7
fÄSo
(3) Z:
Ißi nà shl
Izoh:
Qarshi tomonning gapini ma'qullashni anglatadi.
Eslatma:
Ba'zi hollarda mamnunlik ma'nosida keladi. Misollar: (i) Z: (2)
Z: !№!№o (3) Z:
shuö ne
Izoh:
Qarshi tomonning fikrini tinglashni istayotganligini anglatadi. "Qani aytchi", "sendan eshitaylikchi" deb tarjima qilinadi.
Eslatma:
1) ^BMÂÉ^i^o 2) f^fflffl^^^HSläo 3) ^frffl^fë
1) Ba'zida maslahatlashish ma'nosida keladi. 2) Ba'zida qarshi tomon fikrini qo'llab-quvvatlashini umid qilgan holda ushbu ibora qo'llaniladi. 3) Ba'zida yaqqol ko'rinib turgan ishni tasdiqlashni ko'rsatadi.
Misollar:
6i
Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 11
educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947
Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7
(2) шш
(3)
[7.83]
ràng nï shuözhao le
Izoh:
Qarshi tomonning taxmini to'g'ri ekanligini bildiradi. "To'g'ri topding" deb tarjima qilinadi.
Misollar: (1)
(2) йт?
"ШШ^йШ shei shuö bu shi ne
Izoh:
Qarshi tomonning gaplarini butunlay ma'qullashini bildiradi. "Kim yo'q dedi" deb tarjima qilinadi.
Misollar: (1)
(2)
ft^^to [6.245]
Ш^й shuö de shi
Izoh:
Qarshi tomonning gapiga rozi bo'lishlikni bildiradi. "Ha", "ha, aytganingdek", "ha, shunday" deb tarjima qilinadi.
Misollar: (1)
(2) Ä^^lÄ^^A, ШЖ^ПШШ^^,
62
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
Ш7 shuöhäo le
Izoh:
Ikki tomon maslahatlashib, biror-bir to'xtamga kelishganligini bildiradi. "Kelishdik" deb tarjima qilinadi.
Misollar:
(2)
Z: [7.89]
REFERENCES
1. Abduazizov A. Tilshunoslik nazariyasiga kirish. - Toshkent: Sharq, 2013.
2. Hojiev. А. Tilshunoslik termmlarinmg izohli lug'ati. - T: O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi, 2002.
3. Sultanova L.A. Xitoy tili leksikologiya. - Toshkent, 2015. - 102-bet.
4. Семенас А.Л. Лексика китайского языка. - Москва: Восток-Запад, 2005.
5. O'zME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
6. ' 2008 ^
7. шт> 2009 ^
8. htpp: //www.baidu.com/ (XXR maxsus qidiruv sayti)
9. htpp: //www.cdmd.cnki.com.cn/ (XXR ilmiy tadqiqotlar sayti)
