Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
XELOPES KUTUBXONASI ARXITEKTURASI
D. Abdullayeva, G. Mamazoitova, A. To'lqinova, M. Muhammadjonova
Farg'ona davlat universiteti
Ilmiy rahbar: I. N. Tojimamatov
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada katta ma'lumotlarni tahlil qilishda bizga qulaylik keltiradigan kutubxonalardan biri bo'lgan Xelopes haqida so'z yuritilgan. Shu bilan birga Xelopesning afzalliklari, imkoniyatlari, Data Mining modellarini yaratish jarayonini tavsiflovchi algoritmlar diagrammasi ham ko'rib chiqiladi. Xelopes o'zi qanday kutubxona? Nega aynan boshqa kutubxonalardan ko'ra uning qo'llanilish ko'lami kengroq? Shu kabi savollarga javob beriladi.
Kalit so'zlar: Data mining, Xelopes, diagramma, MDA, transformatsiya, PIM va PSM modellari, Data Mining texnologiyalari.
Anotation: This article talks about Helopes, one of the libraries that brings us convenience in analyzing large data. At the same time, the advantages, capabilities of Helopes, a diagram of algorithms characterizing the process of creating Data Mining models are also considered. What Library is helopes itself? Why is it that the scope of its application is wider than that of other libraries? Similar questions are answered.
Keywords: Data mining, Xelopes, diagram, MDA, transformation, PIM and PSM models, Data Mining technologies.
Xelopes kutubxonasi: Kirish
Xelopes - bu Germaniyaning Prudsys kompaniyasi tomonidan Rossiyaning ZSoft
D
Uzbekistan
Другие области применения
www.scientificprogress.uz
Page 13
D
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
kompaniyasi mutaxassislari bilan yaqin hamkorlikda ishlab chiqilgan erkin tarqatiladigan kutubxona. Kutubxona arxitekturasi OMG konsorsiumining MDA (Model Driven Architecture) standartiga mos keladi, bu esa uni Java, C++ va C# da amalga oshirish imkonini berdi.
1-rasm. MDA standart darajalari
MDA standartining asosiy g'oyasi bir yoki bir nechta Platformaga xos modellarga (PSM) mos keladigan asosiy platformadan mustaqil modelni (PIM) ishlab chiqishdir. Bunday holda, platforma ma'lum bir dasturlash tilida amalga oshiriladi. PIM modellari UML tilidan foydalangan holda tasvirlangan, PSM esa bu modellarning ma'lum bir tilda amalga oshirilishidir (Xelopes kutubxonasi uchun Java, C ++ va C # da uchta dastur mavjud. 2-rasm).
2-rasm.Xelopes kutubxonasining 3 ta tilda asosiy amalga oshirish diagrammasi
Xelopes CWM standartiga mos keladi, shuning uchun PIM kutubxonasi ushbu standartning Data Mining paketining UML diagrammalariga asoslangan. Xususan, quyidagi diagrammalar ishlatilgan:
• Bir butun sifatida Data Mining-modelni ifodalovchi model-diagramma;
• Data Mining jarayoni sozlamalarini ifodalovchi Settings-diagrammasi;
• Data Mining atributlari tavsifini ifodalovchi atribut-diagramma.
Xelopes ushbu diagrammalarni yangi sinflar, usullar va interfeyslar bilan kengaytiradi. Bu ayniqsa, PMML formatidagi modellarni shakllantirish uchun to'g'ri keladi.
SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 4 I ISSUE 4 I 2023 _ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=222ff7
UML diagrammalari
Xelopes kutubxonasi butun ma'lumotlarni qidirish jarayonida foydalanish uchun mo'ljallangan, shuning uchun quyidagi kontseptual sohalarni ifodalash uchun t o'rtta qo'shimcha UML diagrammasi qo'shilgan:
• DataAccess - ma'lumotlarga kirishni tavsiflovchi diagramma;
• Data Mining modellarini yaratish jarayonini tavsiflovchi algoritmlar diagrammasi, ya'ni Data Mining algoritmlari;
• Data Mining algoritmlarining parametrlarini avtomatik tanlashni tavsiflovchi avtomatlashtirish diagrammasi;
• Data Mining modellashtirish uchun ma'lumotlarni o'zgartirish jarayonini tavsiflovchi transformatsiya diagrammasi.
Shuni ta'kidlash kerakki, 1.1 versiyasidan boshlab Model, Sozlamalar, Atribut, DataAccess, Algoritmlar, Transformatsiya va Avtomatlashtirish paketlarining barcha sinflari CWM standarti sinflariga asoslangan, shuning uchun ushbu kutubxona ushbu standartga to'liq mos keladi. Asosiy afzalliklari
Shunday qilib, Xelopes kutubxonasining quyidagi asosiy afzalliklarini ajratib ko'rsatish mumkin:
S erkin tarqatilgan-kutubxonadan bepul foydalanish mumkin. Bundan tashqari, ishlab chiquvchilar mustaqil ravishda unga yangi algoritmlarni qo'shishlari mumkin;
S platforma mustaqilligi-asosiy yadro UML da shakllantirilganligi sababli, amallarni deyarli har qanday ob'ektga yo'naltirilgan tilda olish mumkin;
S manba ma'lumotlaridan mustaqillik - Xelopesning asosiy g'oyalaridan biri mavhumlik - ma'lumotlar matritsasi. Bu har bir Data Mining algoritmi o'rganilayotgan ma'lumotlarni xarakterlovchi o'zgaruvchilarning dekart fazosida ishlashi tufayli zarur;
S barcha Data Mining standartlarini qo'llab-quvvatlash - Xelopes kutubxonasi barcha asosiy Data Mining standartlarini qo'llab-quvvatlaydi: CWM, PMML, Data Mining uchun OLE DB, SQL/MM va JDM. Kutubxonada mashhur Weka kutubxonasi uchun adapterlar ham mavjud.
Keyinchalik, Xelopes 1.1 versiyasining platformadan mustaqil modeli (PIM) tasvirlanadi. Barcha Xelopes sinflari CWM Core paketini kengaytiradi. Bu bilvosita, Data Mining va Transformation paketlaridan sinflarni kengaytirish orqali yoki bevosita Xelopes sinflari CWM Core elementlarini kengaytirganda amalga oshiriladi. Xulosa
SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 4 I ISSUE 4 I 2023 _ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=222ff7
Mazkur maqolada Xelopes kutubxonasi yordamida Data Mining masalalarini yechishning bosqichlari o'rganildi: ma'lumotlarni yuklash, sozlashlarni amalga oshirish, algoritmni ishga tushirish, model yaratish, o'qituvchi bilan muammolarni hal qilishda tuzilgan modelni yangi ma'lumotlarga qo'llash mumkin. Xelopes kutubxonasining afzalliklari ko'rib chiqildi: platforma mustaqilligi; manba ma'lumotlaridan mustaqillik; barcha asosiy Data Mining standartlarini qo'llab-quvvatlash; Java, C++ va C# da amalga oshirish.
Hozirgi kunda Xelopes erkin tarqatiladigan kutubxona bo'lib, Data Mining algoritmlariga standart kirish uchun universal asosni ta'minlamoqda.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. "Анализ данних и процессов" 2-е издание, Санкт-Петербург «БХВ-Петербург» 2007,255-285-ст.
2. "Программные средства выявленения сложных событий в базах данных", Бакалаврслая работа
3. Nurmamatovich, T. I. (2021). RAQAMLI IQTISODIYOTNING GLOBALLASHUV JARAYONIDA IQTISOD TARMOQLARIDA QO'LLANILISHINING ASOSIY YO'NALISHLARI. Н34 Наука и инновации в XXI веке: Материалы Международной, 291.
4. Usmonov, B., Rakhimov, Q., & Akhmedov, A. (2023, March). The problem of takeoff and landing of a hereditarily deformable aircraft in a turbulent atmosphere. In AIP Conference Proceedings (Vol. 2612, No. 1, p. 060015). AIP Publishing LLC.