Научная статья на тему 'ВОЗНИКНОВЕНИЕ И ПРОЯВЛЕНИЕ ТРУДНОВОСПИТАЕМОСТИ У ДЕТЕЙ(НА ТАДЖ.)'

ВОЗНИКНОВЕНИЕ И ПРОЯВЛЕНИЕ ТРУДНОВОСПИТАЕМОСТИ У ДЕТЕЙ(НА ТАДЖ.) Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
237
109
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
DIFFICULT UPBRINGING / PSYCHOLOGICAL AND MORAL HEALTH AND SOCIAL FOUNDATIONS / METHODS OF INFLUENCE / CONFLICTS / PERSONALITY / PARENTS / PRESCHOOL TEACHERS

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Маджидова Бибихафиза, Ибронова Джавхарби

Трудновоспитуемость детей и подростков обусловливается рядом причин. В дошкольном возрасте к ним относится: несоответствие возрастных и индивидуальных возможностей ребенка к требованиям взрослых, недостаточное внимании окружающих, отрицательное влияние среды, избалованность, психическое и физическое состояние ребенка, особенности темперамента, характерные и личностные особенности (упрямство, капризность, эгоизм, тщеславность, замкнутость конфликтность, агрессивность и др). В воспитание и перевоспитание этих детей от родителей и воспитателей требуется индивидуальный подход, такт и особая деликатность, скорректированная система воспитательных воздействий, терпение и время. В первую очередь для предупреждения и преодоления трудновоспитуемости детей дошкольного возраста необходимо выявление и устранение причин ее вызвавших, и постепенное снятие их.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ВОЗНИКНОВЕНИЕ И ПРОЯВЛЕНИЕ ТРУДНОВОСПИТАЕМОСТИ У ДЕТЕЙ(НА ТАДЖ.)»

ПЕДАГОГИКА ВА МЕТОДИКАИ ТАЪЛИМ (ПЕДАГОГИКА И МЕТОДИКА ПРЕПОДАВАНИЯ)

БА ВУ^УД ОМАДАН ВА ЗО^ИРШАВИИ ДУШВОРТАРБИЯ БУДАН ДАР

КУДАКОНИ ХУРДСОЛ

Мацидова Биби^афиза, Ибронова Цав^арбй

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи Садриддин Айни

Раванди тарбия ва бо ташаккулдихии муносибатхои байни хамдигарии кудакон бо хамсолон ва калонсолон мураккаб, дуру дароз ва гуногунчабха буда, зиддиятхои дохилии худро дорад. Дар натичаи таъсири як катор омилхои ичтимой дар олами ботинй ва амалу рафторй кудак дигаргунихое ба вучуд меоянд, ки онхо ба талаботхои пешниходгардидаи калонсолон мувофикат намекунанд. Доимй ва такрорнашаванда будани ин талаботхо сабаби ба вучуд омадани нуксонхо дар хислат ва рафтори кудак шуда метавонад. Дар охири давраи томактабй ин кудакон номи «кудакони душвортарбия»-ро ба худ мегиранд ва он дар давраи тахсилот дар синфхои ибтидой ва огози давраи наврасй шакли муайян мегиранд. Ин маънои онро дорад, ки рафтору амалхои ин кудакон ба коида ва меъёрхои муайяншуда ва кабулшудаи ичтимои мувофикат намекунад.

Сабабхои ба вучуд омадани нокисй, камбудихои инкишофи уро аз шароити зиндагй, хатогихои кори тарбиявй дар оила кудакистон ва мактаб чустан лозим аст. Теъдоди муайяни ин кудакон ба волидон, мураббияхо, муаллимон, новобаста ба тачрибаи корй ва сатхи донишхои педагогй мушкилотхои зиёдеро ба миён меоранд.

Равоншиноси шинохтаи чахонй А.В. Петровский се зинаи воридшавии кудакони «душвортарбия»-ро ба мухити ичтимой, махсусан, коллектив нишон медихад. Аввало, кудак зинаи мутобикшавиро аз сар мегузаронад ва мехохад худро хамчун фардияти ба худ хос нишон дихад. Дар зинаи дуюм, сатхи дониш, махорату малакахои худро зохир менамояд. Дар зинаи сеюм ахли колектив чабхахои мусбати шахсияту фаъолияти кудакй «душвортарбия»-ро ба хисоб гирифта барои ислохи нуксон рафтору амалхои у кушиш менамояд, яъне якчоя таъсиррасонии (интеграция) хамсолону тарбиядиханда ба вучуд меояд.

Зохиршавии душвортарбиягии кудакони синни томактабй аз наврасон ба куллй фарк мекунад. Онхо кушиш менамоянд дар байни хдмсолон хислатхои якравй, инчикй, бадхашмй, гапнодарой ва гайрахоро камтар зохир намоянд. Хдмсолон чунин сифатхои кудакро эътироф ва дастгирй намекунанд ва минбаъд метавонанд аз бозихои якчоя бо чунин кудакон даст кашанд. Бинобар ин чунин кудак аломатхои душвортарбиягии худро дар назди ахли хонавода зохир намуда хукумравонии худро ба одату талаботи харруза мубаддал созад.

А.С Макаренко таъкид менамояд, ки «кудаки душвортарбия» кудакест, ки инкишофи у ба конуниятхои умумй такя мекунад.

Дар педагогикаи муосири точик масъалахои тарбияи кудакону наврасони «душвортарбия» аз тарафи Кодиров. С. тахкик ва тахлил карда шудаанд. У дар раванди кор бо чунин гурухи кудакон истифода бурдани муносибати эмотсионалй ва ба рох мондани тамоюли инсонгарои-гуманизмро пешниход менамояд, ки он дар як вакт ба хисобгирии хусусиятхои синнусолй ва фардии бачахоро талаб менамояд.

Ба хисоб гирифтан лозим аст, ки «душвортарбия» будани кудаки худрсол заминахои равонй, тиббй ва синнусолии худро дорад. Барои наврасон ихтилофот дар доираи муносибатхои ичтимой яке аз сабабхои душвортарбия будан мегардад. Ба кудаки синни томактабй бештар холати чисмонию равонй низ таъсир расонида метавонад.

А.С. Макаренко таъкид намудааст, ки 90% шаклгири шахсияти кудакони то 5 солагй ба итмом мерасад ва пас аз 5 солагй аз навтарбиякунии у аллакай душвор мегардад.

Равоншинос Л.М. Зюбин ба саволи «аз кадом синнусол душвортарбиягии кудак огоз мегардад» чунин посух дарёфтааст «аз хамон вакте, ки кудак ба таъсири тарбиявй ру ба ру мегардад», дарк кардани онро огоз мекунад.

142

Хднгоми мушохидахои pаванди педагогй (машFyлиятxои таълимй, бозихои якчоя ва фаpдй, фаъолияти маишй хочагии кyдакон, ичpои сyпоpишxои мехнатй) даp кyдакистон ва сухбат бо мypаббияxои кудакистонхои № 17, 67, 149, ша^и Дyшанбе маълyм гаpдид, ки хануз аз 2-3 солагй даp кудакон pафтоpy амалхои номатлyб - якpавй, инчикй, бадчахлй, дамдyзй, чангаpагй, бадхашмй ва Fайpаxо зоxиp мегаpданд, ки минбаъд замина баpои «дyшвоpтаpбия» гаpдидани онхо мегаpдад.Ба андешаи олимон «дyшвоpтаpбия» бyдани кудакон махз ба давpаи навpасй хос аст, ки он xамчyн «бyxpони синнусолй»ва гyзаpиш ба давpаи навчавонй эътиpоф гаpдидааст.

Баpои кудакони синни томактабй «дyшвоpтаpбия» бyдан даp мyассисаxои томактабй пеш аз хама пешгиpй ва баpтаpаф намyдани шаклгиpии сифатхои манфии шахсй- инчикй, якpавй, худ6инй, хyдпаpстй, бадхашмй, каноpагиpй,ва дигаpxоpо талаб менамояд.

«Дyшвоpтаpбия» бyдани кудакони хypдсолpо аз pyи амалхои зеpин мyаян намyдан мункин аст:

1. Воситахои умумии таъсиppасонии педагогй баpои кудаки кабулшаванда нест, яъне y талаботхои калонсолонpо эътиpоф намекунад, ба коидахои умумии pафтоpи чамъиятй pиоя накаpда гапнодаpой, якpавй ва инчикии хyдpо нишон медихад.

2. Ба одамони атpоф муносибат баpкаpоp намуда наметавонад ва доимо бо хамсолону калонсолон мypосо накаpда ба амалхои нохуш даст мезанад. Масалан бо бозии хамсолон халал меpасонад, коидахои pафтоpи чамъиятиpо вайpон мекунад.

Албатта, даp давpаи томактабй чунин нишонахои «дyшвоpтаpбиягй»-и кудак тез ва баpаъло дида намешавад. Волидон ва мypаббия онpо хангоми дyчоp гаpдидан ба инчикй, я^авй, чангаpагй, дамдуздй, гапнодаpой, бадчахлй, бадхашмй, асабоният ва дигаp сифатхои манфии кудак муайян каpда метавонанд. Ин сифатхои кудакон метавонанд тез-тез такpоp шуда ба одат ва хислат (хаpактеp) мубаддал гаpданд.

Сабабхои «дyшвоpтаpбия» гаpдидани кудакон аз инхо ибоpат шуда метавонанд:

1. Мувофикат накаpдани имкониятхои кудак ба меъёpxои синнусолии инкишоф, яъне бо хамсолон мyошиpатy муносибат баpкаpоp каpда наметавонад, аз ухдаи ичpои фаъолиятхо намебаpояд ва Fайpаxо. Бо сабаби надоштани дониш, маxоpатy малакахои pафтоp кудак pоxy усул ва воситахои ба худ хоси баpкаpоp намуданй алока бо xамсолонpо чустучу менамояд, ки онхо бевосита сабаби ба вучуд омадани мушкилоту зиддиятхо мегаpданд.

2. Махдуд будани доиpаи мyошиpат, меxpy навозиш, дуст^й, самимияту эxтиpоми калонсолон низ метавонад куда^о ба «дyшвоpтаpбия» будан оваpда pасонад. Ин холат ба он вобаста аст, ки атpофиён ба кудак ахмият намедиханд, хохишу даpхосташонpо ба хисоб намегиpанд, конеъ гаpдондани майлу pаFбатpо манъ мекунанд, ба шахсияту pафтоpи y таваччух надоpанд. Даp натича кудак хyдpо шахси «нодаpкоp», танхо бе ахамият хис намуда мехохад диккати атpофиёнpо бо амалхои ночо ба худ чалб намояд ва мавчудияти хyдpо «фаpзанд», «одам», «шахсият» намоиш дихад.

3. Баъзан даp кудакони «дyшвоpтаpбия» баpаъакси вазъияти болоиpо дидан мумкин аст, яъне атpофиён онxоpо аз меъёp зиёд эpка менамоянд, хамаи айбу гyноxояшонpо «холо кудак» гуфта мебахшанд.

4. Муносибати сахтгиpонаи калонсолон низ метавонад сабаби «дyшвоpтаpбия» гаpдидани кудакон гаpдад. Мувофикат накаpдани талаботхои калонсолон ба имкониятхои синнусолию фаpдй, муносибати фаpмонфаpмоёна (автоpитаpй),истифода бypдан аз чазои чисмонй, эътиpоф ва эxтиpом накаpдани шахсият, доимо эpод гиpифтанy хypдагиpй каpдан ба амалу pафтоpи кудак ва Fайpаxо ба «дyшвоpтаpбия» гаpдидани кудакон оваpда меpасонад.

5. Бояд кайд каpд,ки xаp як кудак шахсияти амик ва нотакpоp буда эътиpоф накаpдани шахсият, ба хисоб нагиpифтани манфиату акидахои y - ин ичpо нагаpдидани yxдадоpиxою масъулияти калонсолон даp таълиму таpбия ва поймол

шудани хукуки кудак мебошад. Ин амал ба он оварда мерасонад, ки кудак кушиш менамояд бо рафтору амалхои ночо диккати онхоро ба худ чалб намоянд, худро хамчун шахси кавию тавоно нишон дихад.

4 Мушохидахо ва сухбат бо волидон мураббиёни кудакистонхо нишон медихад, ки гузаштани кудак аз як гурухи синнусолй ба гурухи дигари синнусолй бо ивазшавии мураббия, ёрдамчии у, гузаштан ба дигар кудакистон ба рухия ва рафтори мусбату манфии кудакй хассос, серхаракат, эмотсионалй таъсир расонида як вакти муайян душворихо ба миён меорад. Хуб мешуд мураббия гурухи кудаконро аз 3-4 солагй кабул намуда то ба мактаб рафтани онхо дар хама даврахои синнусолии минбаъда (давраи миёна, калон ва омадагй ба мактаб) раванди кори таълиму тарбиявиро ташкилу рохбари намоянд. Аз нигохи ичтимой «душвортарбия» гардидани кудак аз ихтилофотхои, ки дар мухити хонавода арзи вучуд доранд, огоз мегардад. Крнеъ набудан аз муносибатхои байни хамдигарии калонсолони оила (падару модар, бобо бибй, бародару хохар) ва набудани талаботи ягона ба шахсияти кудак низ метавонад ба рафтори у дар кудакистон таъсир расонад. Вай колабхои муносибатхои ичтимоии оилавй (моделхо) дагалй, бадгуфторй,айбчуй, нописандй, такаббурй, хавобаландй ва гайрахоро дар муносибатхои байнихамдигарй бо хамсолон истифода кардани мешавад. Ин амал ба носолимии мухити равонию маънавии байни кудакон оварда мерасонад.

Чдбхаи ахлокии «душвортарбия» гардидани кудакони хурдсол ин аз тарафй калонсолон эътироф нагардидани шахсият ва дастовардхои равонию аклии кудак паст задани шаъну шараф, обрую эътибори у дар мухити хонаводаю кудакистон мебошад, ки у минбаъд бо чунин «хазина» «дастовард»-и номатлуб ба мактаб рафта боз ба хонандаи «душвортарбия» мубадал гардад.

Ба андешаи мо таъсиррасонй ба шуури кудаки «душвортарбия» хеле мухим аст. Бояд у хислати ночои худро на хамчун арзиш, балки амалу рафтори номакбул ва зараровар барои атрофиён дарк намуда барои ислоху бартараф созии он кушиш намояд.

Хусусияти мичоз (темпрамент) ва нишонахои хислати шахсй, ки он ба фаъолияти системаи асабй олй алокаманд аст.

Тахлили тадкикотхои илмй (А.С. Белкин, А.И. Гордина, Н.Г. Маркова) ва тачрибаи амалй нишон медихад, ки сабабу окибати душвортарбия гардидани кудакон бо хам алокаманд мебошанд.

Кори тарбиявии мураббия бо кудакони «душвортарбия» хамон вакт натичабахш шуда метавонад агар:

1. Сабабхои «душвортарбияги»-и кудаконро муайян карда тавонад.

2. Хусусиятхои фаъолияти системаи асаб, тарафхои кавй ва сусти шахсияти кудакро муайян карда тавонад.

3. Ба кудаки «душвортарбия» муносибати мехрубонона эътимодбахш ва боварибахшро баркарор намуда тавонад.

4. Самт, мазмун ва роху усулхои таъсиррасонии тарбиявиро мувофикй хусусиятхои шахсии кудак интихоб намояд.

5. Дар бартараф намудани «душвортарбия»-и кудак бо оила хамкорй баркарор созад.

Хусусияти тарбия ва аз нав тарбиякунии кудакони «душвортарбия»-ро чунин ифода намудан мумкин аст: бояд дар навбати аввал дар кудак мачмуи махорату малака ва одатхои нав ташаккул дода шавад, ки ба тагир додани муносибати вай ба хамсолону калонсолон замина гардад.

Роху усулхои кори тарбиявй бо кудакони «душвортарбия» -ро ба гуруххои зерин чудо намудан мумкин аст:

1) Бо тарзи нав дигар кардани вачххои рафтор, ки бо ичро намудани амалхои зеринро дар бар мегирад:

- Cyx,6aT бо иетифодаи оханги xaйpxoxoнa ва opoмoнa,ки дap paвaнди он дaлeлxo, мжолхо иcтифoдa бypдa мeшaвaд.

- Рaфтopy амали кyдaк мaвpиди тахлил, баходихй ^apop гиpaд ва ахамият, тapзи дypycти paфтopи минбаъдаи y тaвcия кapдa мeшaвaд.

- Тахлил ва баходихй ба киpдop, paфтop ва амали кaxpaмoнoни acapx^ бaдeй, миcoлy дaлeлxo аз хаёти xappyзaи xaмcoлoн, ки мeтaвoнaнд намунаи ибpaт бошанд.

- Hara^arapñ аз тapaфxoи мycбaт ва манфии хам^лон, ки дap paвaнди он дониш ва мaxopaти баходихии кyдaк такмил дода мeшaвaд, мaxopaтy малакаи теш^и кapдaн аз натичаи амали худ ва дигapoн инкишоф мeёбaд.

2) Пeшгиpй намудани paфтopи манфй ва xaвacмaндгapдoнй ба ичpoи paфтopy амалхои мycбй бо poxxoи:

- ба ^дак xoтиppacoн намудани коидахои paфтop, ки ба хама тааллук дopaд ва ичpoи онхо хатми ает.

- xaвacмaндкyнй, ки кyдaк ба кувваю имконияти худ бoвapй хошл намуда аз муваффакияти xeш opoмии ботинй, вазъияти хуби пcиxoлoгиpo хж мeнaмoяд.

- мунтазам таъкид намудани, ки дap он кyдaк нoдypycтии aмaлpo ниcбaти худ ва дигapoн дapк намояд.

Бояд кайд кapд, ки хангоми иcтифoдaбapии poxxoи xaвacмaндкyнй, чазодихй xycycияти фapдии кyдaки «дyшвopтapбия» бояд ба xиcoб гиpифтa шавад. Мacaлaн, ниcбaти кyдaки эpкa, худбин, бо кувваю имкониятхои худ мaxopaти баландй худбаходихи дошта ycyли xaвacмaнгapдoниpo эxтиёткopoнa иcтифoдa бypдaн лозим ает. Хднгоми xaвacмaнгapдoнии кyдaкoни cиcтeмaи acaбaшoн cycт, шapмгин, дамдузд бо хазлу шухй, ycyлxoи Faйpинyткии мyoшиpaт (имою ишopa) бо оханги мaxcycи нут^онй мypoчиaт кapдaн ва Faйpaxo.

3) Уcyлxoи бapкapop ва ycтyвopгapдидaи алокаи кyдaк бо кoллeктиви xaмcoлoн:

- бо тaвpи мycбaт баходихй ва дacтгиpй намудани амалхои иpoдaвй-axлoкй дap байни xaмcoлoн;

- чалб намудани диккати кyдaки «дyшвopтapбия» бо фи^у aндeшaxoи мycбaти xaмcoлoн ниcбaти шахшяти y.

- муваффакият ва пeшpaвиxoи кyдaкpo дap назди xaмcoлoн нишон додан;

- чалб кapдaни ^дак ба фаъолиятхои, ки ба имконият, тавонои, донишу мaxopaти вай мувофикат мeнaмoяд:

- ба кopxoи шaвкoвapy фоидабахш чалб намудани кyдaк.

Мypaббия хангоми иcтифoдaбapии poxy ycyлxoи зикpгapдидa бояд ба xиccиёт, эмoтcияxoи мycбaт, тaчpибaи хаётй, мyнocибaти мycбaти хам^лону кaлoнcoлoн,шaвкy paFбaт, майлу хохиши ^дак бapoи кopи амалхои нeк такя намояд. Maxcyca^ бoвapй ба шахшяти кyдaк, бoвapй ба дypycтии poxy ycyлxoи тaъcиppacoни имконият мeдиxaд, ки мypaббия дap xaмдacти бо волидон дap кopи тapбия ва аз нaвтapбиякyнии кyдaкoни «дyшвopтapбия» ба муваффакиятхо ноил гapдaд.

Бинoбap ин ям аз омилхои мухими пeшгиpи намудани «дyшвopтapбия» гapдидaни кyдaкoни xypдcoл ин эътиpoф кapдaни кyдaк хамчун шахшяти apзишмaнд ва изxop намудани бoвapй ба кувваю тавоноии paвoнию ахлокии y мeбoшaд. Набояд фapoмyш кapд, ки кyдaк xyдшинocии xyдpo дap 2-3 coлaгй ба мафхумхои «Ман», «Ман худам», «Мeтaвoнaм» ифода намуда мycтaкилиятpo дap ичpoи амалхо (ли6оотушй, xypoкxypй, ичpoи дигap малакахои ичтимой) нишон мeдиxaд. Махдуд намудани муетакилият якe аз caбaбxoи ба вучуд омадани инчикй, якpaвй гapдидa мeтaвoнaд он минбаъд бо адаби бад мубаддал гapдaд.

Бaъзe аз волидон аломатхои «дyшвopтapбия»-гии фapзaнди xyдpo ба заминахои иpcй мoдapзoдй шaбex дода жбот кapдaни мeшaвaнд, ки он бояд чун амал ва paфтopи мyкappapии кyдaк кабул кapдa шавад. Мастихату мaшвapaти мypaббияpo оид ба пeшгиpй ва бap тapaф намудани он кам ба хжоб мeгиpaнд, аз муоинаю тaшxиcи тиббй-

равонй мавриди истифода барорй карор намедиханд. Набояд фаромуш кард, ки ин гурухи кудакон ва волидони онхо ба ёрии равонию педагогй мухточ мебошанд.

Гурухе аз волидон бар он акидаанд, ки хислатхои «душвортарбия» бештар ба писархо хос аст, ки ба ин акида мо рози шуда наметавонем. Сухбат бо мураббияхо ва тахлили пурсишномахо нишон медихад, ки «душвортарбия» будани духтарбачахо хусусияти ба худ хос дошта муносибати эмотсионалии навозишкоронаю мехрубонона тез рухия ва амалхои номатлуби онхоро тагйир дода метавонад. Масъалаи тахкикй «душвортарбия» будани духтарон аз нигохй гендерй сабабу окибатхои фарккунандаи онхо мо дар адабиётхои педагогй- равоншиносй дарёфт ва баррасй карда натавонистем.

Дар илми педагогикаи томактабй ва психологияи бачагона мафхуми «душвортарбия» ва кудаки душворидошта дар таълимгири дар алокаманди мавриди тахлилу баррасй карор мегирад. Чунки на хамавакт кудрату тавонои ва имкониятхои аклию зехнии кудак ба талаботхои калонсолон мувофикат менамояд. Гурухи беморихое, ки кудакон дар давраи тифлй ба он гирифор мешаванд ва хусусияти ирси модарзодй дошта (невроз,психопатия, невропатия,ва гайрахо) табобати нодурусти беморихо ва ё то ба охир табобат накардан низ сабаби «душвортарбия» гардидани кудакон шуда метавонад. Сабаби авчгирии баъзе беморихо метавонад худи мухит гардад. Масалан, барои кудаки гирифтори бемории невроз таъмин намудани мухити ором зарур аст. Вале модар бо умеди он ки фарзандаш дар доираи хамсолон ба бозию машгулиятхои таълими тахти рохбарию назорати мураббияи хубтар табобат меёбад, дар натичаи таъсири хамсолон худро назорату боздори менамояд, кудаки 4 - солаи худро ба кудакистон месупорад. Вале тибки риоя намудан ба талаботхои речаи руз, муошират бо доираи васеъи хамсолон, мухити пургулгула ва эмотсионалй асаби кудакро ноором сохта сабаби авчгирии бемории невроз, аз тарафи кудак вайрон кардани коидахои рафтор, ба вучуд омадани зиддият бо хамсолони алохида ва гайрахо гардид.

Масъалаи тахлилу тахкики огозу анчоми душвортарбия» будани кудакону наврасон мурракаб ва гуногунчабха буда он ба максаду вазифахои тадкикотчй назариявй амалй ва методию дастури ба восита мебошад.

Шояд касе акидаи Саъдии сохибхирадро дастгирй намояд, ки мегуяд: «дар лолазор лола руяду дар шуразор хас» Вале набояд фаромуш кард, ки инсон, фарзанди инсон мачмуи мураккабй вобастагихои ботинию беруни доранд, ки яке бо дигаре таъсири худро мерасонанд ва махз раванди тарбия дар мухити хонаводаю кудакистон, мактабу чомеа ба вучуд омадани хислатхои манфии рафторро пешгири намуда барои рушду нумуи сифатхои волои ахлокй иродавй шаклгирии онхо имкониятхо ба вучуд меорад. Ба акидаи мо барои ноил гардидан бо ин хадаф хамкорию хамдастии кувваю тавоноии волидон, мураббиёни кудакистону омузгорони мактаб, равоншиносону табибони кудакон, кормандони хукук ва кулли аъзоёни чомеа зарур аст.

Адабиёт:

1. Мачидова Б. Педагогикаи томактабй, К^исми 1. - Душанбе, 2011, -242с.

2. Махмудов Ш.К. Абдурашитов Н. Психологияи омузгорй. Китоби дарсй. Зери

назари Давлатов М. - Душанбе, Ирфон, 2011, -194с.

3. Зюбин Л.М. Психология воспитания. - М, 1991

4. Сахифахо аз интернет

ВОЗНИКНОВЕНИЕ И ПРОЯВЛЕНИЕ ТРУДНОВОСПИТАЕМОСТИ У ДЕТЕЙ

Маджидова Бибихафиза, Ибронова Джавхарби

Трудновоспитуемость детей и подростков обусловливается рядом причин. В дошкольном возрасте к ним относится: несоответствие возрастных и индивидуальных возможностей ребенка к требованиям взрослых, недостаточное внимании окружающих, отрицательное влияние среды, избалованность, психическое и физическое состояние ребенка,

особенности темперамента, характерные и личностные особенности (упрямство, капризность, эгоизм, тщеславность, замкнутость конфликтность, агрессивность и др).

В воспитание и перевоспитание этих детей от родителей и воспитателей требуется индивидуальный подход, такт и особая деликатность, скорректированная система воспитательных воздействий, терпение и время. В первую очередь для предупреждения и преодоления трудновоспитуемости детей дошкольного возраста необходимо выявление и устранение причин ее вызвавших, и постепенное снятие их.

Ключевые слова: трудновоспитуемость, психолого-нравственные и медико-социальные основы, методы воздействия, конфликты, родители, воспитатель дошкольного учреждения.

THE EMERGENCE AND MANIFESTATION OF THE DIFFICULT UPBRINGING IN CHILDREN

Majidova Bibihafiza, Ibronova Javharbi

The difficult upbringing of children and teenagers stipulate by the number of reasons. At preschool age, they are: the discrepancy of age and individual needs of the child to adult, insufficient attention of others, courage negative impact protection, spoiled, mental and physical condition of the child, especially temperament, personality traits and character-logical (stubbornness, moodiness, selfishness, closure of conflict, aggression, etc.)

In the education and rehabilitation of children from their parents and caregivers requires an individual approach, tact and special delicacy, corrected system of educational influences, patience and time. Primarily for preventing and overcoming of difficult upbringing preschoolers need to elicitation and eliminate the causes of her call and the gradual removal of their consequences.

Key words: difficult upbringing, psychological and moral health and social foundations, methods of influence, conflicts, personality, parents, preschool teachers.

Сведения об авторах: Маджидова Бибихафиза - доктор педагогических наук, профессор Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни, тел.: (+992) 98 5831902

Ибронова Джавхарби - аспирантка кафедры дошкольного воспитания Таджикского государственного педагогического университет имени Садриддина Айни, тел.: (+992) 93 4373322

Information about authors: Majidova Bibihafiza, doctor of pedagogical science, professor of Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, tel. (+992) 98 5831902

Ibronova Javharbi, postgraduate student of Preschool education chair in Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, tel. (+992) 93 4373322.

ФОРМИРОВАНИЕ МЫСЛИТЕЛЬНЫХ СПОСОБНОСТЕЙ БАКАЛАВРОВ В ВУЗАХ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН

Хамид Маджидов, Зафар Давлатов

Таджикский коммерческий университет Таджикский государственный педагогический университет имени Садриддина Айни

Изменение системы образования Республики Таджикистан является важнейшей составляющей модернизации республики. Только комплексное развитие интеллектуального потенциала, экономики, общества, основанного на знаниях, позволит решить задачи, которые стоят перед республикой в условиях мирового кризиса. Именно модернизация системы образования и инновационная деятельность высших учебных заведений призваны продвигать научные идеи и разработки непосредственно в сферу экономики.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.