CC BY
1VIRTUAL HAQIQAT ORQALI TURIZM INDUSTURYASINI TAKOMILLASHTIRISH
Quziyev Sarvarbek Ilmiddinovich
Ingliz tili kafedrasi o'qituvchisi, Farg'ona davlat universiteti https://doi.org/10.5281/zenodo.11096659
Annotatsiya. Ushbu maqola virtual haqiqatning turizm sanoati va sayyohlarga ijobiy va salbiy ta'sirini ob'ektiv ko'rib chiqadi. U turizmdagi virtual haqiqat bo'yicha mavjud bilimlarni umumlashtirishga qaratilgan va virtual haqiqat tizimlarining imkoniyatlarini muhokama qiladi. Maqola uslubiy yondashuvni qabul qiladi va turli guruhlar uchun o'ziga xos ma'nolarni taklif qiladi. U 2000 yildan 2023 yil oktyabrigacha turizmdagi virtual reallik bo'yicha oldingi adabiyotlarni tahlil qiladi, virtual reallikning sanoatdagi potentsial qo 'llanilishini o'rganish uchun turli manbalardan ma'lumot to'playdi. Bundan tashqari, tadqiqot sayyohlik korporatsiyalari uchun amaliy natijalar beradi va kelajakdagi tadqiqotlar uchun yo'nalishlarni belgilaydi. Maqolaning umumiy maqsadi turizm sohasida Virtual haqiqat tadqiqotlarini chuqurroq tushunishga hissa qo'shishdir.
Kalit so'zlar: turizmdagi virtual haqiqat, immersiv tajribalar, virtual haqiqatning ijobiy va salbiy ta'siri, virtual sayohatlar, virtual muzeylar.
1. KIRISH
Virtual haqiqat turli sohalarda, jumladan turizm soahasida katta e'tibor kasb etadi. Turizm sanoati yurtimizda kundan-kunga rivojlanib bormoqda bu esa butun dunyo bo'ylab tashrif buyuruvchilarning sonini yanada oshirishning yangi usullarini topishga undamoqda. Texnologiyaning paydo bo'lishi, virtual haqiqatni turizm sanoatini o'zgartirish potentsialiga ega bo'lgan ilg'or mexanizm sifatida taqdim etdi. Virtual haqiqat foydalanuvchilarga jismoniy mavjud bo'lmasdan turib sayohat bilan bog'liq tajribalar haqida ma'lumot berib, maqsadli joylarni, diqqatga sazovor joylarni va madaniy ob'ektlarni virtual kashf qilish imkonini beradi (Barens 2016).
Sayohat industriyasiga virtual haqiqat texnologiyasining kiritilishi odamlarning sayohat yo'nalishlari bilan qanday munosabatda bo'lishini o'zgartirishi mumkin. Bu harakatni kuzatuvchi sensorlar yordamida immersiv va interaktiv simulyatsiya muhitini yaratadigan texnologiya. Bu sayyohlik sanoatida sezilarli inqilob qilish imkoniyatiga ega. Virtual sayohatlar, muzeylar, tarixiy joylar va tabiat mo'jizalari geografik to'siqlar va vaqt cheklovlarini yengib o'tib, global auditoriya uchun ochiq bo'lishi mumkin. Turizmda virtual haqiqatdan foydalanish bir qancha afzalliklarni beradi. Bu sayyohlarga yo'nalishlar va diqqatga sazovor joylarni virtual o'rganish imkonini beradi, ularga ongli qarorlar qabul qilishda yordam beradi va sayohatdan oldingi tajribasini yaxshilaydi. Shuningdek, u sayyohlar uchun madaniy tajribalarni taqdim etuvchi va mutaxassislarga virtual muhitda o'z malakalarini oshirishga imkon beruvchi ta'lim va o'quv dasturlariga ega.
Ushbu maqola virtual haqiqatning turizm sektoriga potentsial ta'sirini baholashga qaratilgan. U virtual haqiqat sayohat tajribasini yaxshilash uchun taklif qilishi mumkin bo'lgan foydali jihatlarni, masalan, immersiv va moslashtirilgan tajribalarni ta'kidlaydi. Shu bilan birga, u samarali amalga oshirilishi uchun e'tibor talab qiladigan to'siqlarni, jumladan texnologiya, yolg'izlik, kiberkasallik kabi to'siqlarni ham tan oladi. Tadqiqotlar ushbu muammolarni chuqur tahlil qiladi va hayotiy javoblarni taklif qiladi. Maqola virtual haqiqat turizm sanoatini qanday yaxshilashi mumkinligini yaxshiroq tushunishga, shuningdek, takomillashtirish imkoniyatlarini aniqlashga qaratilgan. Ushbu muammolarni hal qilish sanoatga virtual haqiqat potentsialini ro'yobga chiqarishga imkon beradi va yanada qiziqarli sayohat tajribasini taqdim etadi.
1.1 Tadqiqot savollari
1. Virtual reallik texnologiyasi turizm sanoatida qanday paydo bo'ldi va rivojlandi?
2. Sayohat tajribasini yaxshilash uchun qanday virtual haqiqat taklif qilishi mumkin?
3. Virtual turizmning salbiy ta'siri turistlar farovonligiga ta'sir qiladimi?
2. METODOLOGIYA
Ushbu tadqiqotning maqsadi turizm sohasida virtual haqiqat texnologiyasidan foydalanishning oqibatlari va potentsial afzalliklarini baholashdir. Ushbu tadqiqot ob'ektiv va tushunarli til, an'anaviy format va terminologiyani oqilona tanlashdan iborat ilmiy metodologiya bilan amalga oshiriladi. 2000 yildan 2023 yilgacha nashr etilgan nashrlarni qamrab olgan keng qamrovli adabiyotlarni qidirish orqali ushbu tadqiqot turizm sanoatida virtual haqiqat texnologiyasining funksiyasi haqida ma'lumot beruvchi tushunchalarni taqdim etishga intiladi.
Ushbu tadqiqotni o'tkazish uchun ilmiy jurnallar, konferentsiya materiallari va onlayn tadqiqot manbalaridan iborat turli xil ma'lumotlar bazalari orqali to'liq adabiyotlar ko'rib chiqildi. Qidiruv kalit so'zlari "virtual haqiqatning ijobiy va salbiy ta'siri", "virtual sayohatlarning oqibatlari", "virtual haqiqat tajribasi" va "virtual haqiqatning turizmdagi afzalliklari"ni o'z ichiga oladi. Ushbu atamalar qidiruv natijalarini qisqartirishga yordam berdi. Ko'rib chiqish uchun maqolalar turizm sanoatida virtual reallikdan foydalanishga ulangan, 2000 va 2023 yillar oralig'ida ingliz va o'zbek tillarida nashr etilgan va oldindan belgilangan tuzilmaga rioya qilgan holda maxsus talablarga javob berishi kerak edi.
Ma'lumot to'plash jarayonida muallif va nashr yili, tadqiqot usullari, namunalar hajmi, virtual haqiqatning turizmga ta'siri, afzalliklari, kamchiliklari va kelajak uchun takliflar kabi muhim jihatlar jamlangan. Olingan ma'lumotlarni izchil mavzular va toifalarga bo'lgan holda, ma'lumotlarni tekshirishda metodik metodologiyadan foydalanildi. Bular turli turizm sohalarida, xususan ziyorat, sarguzasht turizmi va madaniy turizm sohalarida virtual haqiqatdan foydalanish, shuningdek, virtual haqiqatni amalga oshirishda duch keladigan afzalliklar, kamchiliklar va qiyinchiliklardan iborat. O'tkazilgan tadqiqotlar natijasida keng tarqalgan muhim kashfiyotlami aniqlash uchun taqqoslash tahlili va sintezilash mexanizmi amalga oshirildi.
3. VIRTUAL HAQIQAT TURISTLARNI MAFTUN ETUVCHI BARQAROR VOSITA SIFATIDA.
Virtual haqiqat minigarnituralari turizm sanoatida virtual sayohatlarni taqdim etish uchun mashhur vositadir. Bundan tashqari, Virtual haqiqat garnituralari bir necha usullar bilan yanada chuqurroq va rivojlangan sayyohlik tajribasini taqdim etishi mumkin. Birinchi navbatda, sayyohlar turli davrlar va madaniyatlarga oid artefaktlar va eksponatlarni olib, muzey va ko'rgazmalarni virtual o'rganishlari mumkin.
Bundan tashqari, virtual haqiqat dam oluvchilarni turli madaniyatlar va urf-odatlar bilan tanishtirib, madaniyatlararo xabardorlikni rivojlantirishi mumkin. Ayniqsa virtual haqiqat minigarnituralari o'tmishdagi voqealar yoki davrlarni qayta yaratishi mumkin, bu esa tashrif buyuruvchilarning tarixiy joylar va muzeylarda tushunishini va ishtirokchilar sonini oshirishi mumkin.
4. TURIZM SANOATIDA VIRTUAL HAQIQATDAN FOYDALANISH HOLATI.
Hozirda virtual haqiqatdan foydalanish barcha sayyohlik sanoatida inqilob qilmoqda va sayyohlarning sayohat yo'nalishlarni belgilash va tajribalarini o'zgartirmoqda. Virtual sayohatlar orqali sayyohlik kompaniyalari sayohatchilarga mashhur sayyohlik joylari, mehmonxonalar va madaniy joylarga virtual tashrif buyurish imkonini beradi, bu esa sayohatni rejalashtirish
jarayonini soddalashtiradigan immersiv va ma'lumot beruvchi tajribani taqdim etmoqda. Virtually Visiting va Ascape kabi kompaniyalar tomonidan taqdim etiladigan virtual sayohat sayyohlarga dunyoning diqqatga sazovor joylarini virtual ziyorat qilish, virtual tadbirlarda ishtirok etish va fantastik yo'nalishlarni kashf qilish imkonini beradi. Virtual sayohatlar va sayohat tajribalaridan tashqari, Virtual Reality sayohat sanoati immersiv marketing kampaniyalarini yaratish uchun kuchli vositaga aylandi. Masalan, Avstraliyaning "360 daraja qirg'oq bo'ylab sayohat" sayyohlik kampaniyasi tomoshabinlarni deyarli mamlakat qirg'oqlari bo'ylab qayiqda sayohat qilib, hayajonni uyg'otadi va Avstraliyaga tashrif buyurishga bo'lgan qiziqishni oshirmoqda. Britaniya muzeyining Oculus bilan hamkorlikda ishlab chiqilgan "Dunyo muzeyi" virtual reallik tajribasi foydalanuvchilarga turli davrlarga oid artefaktlarni o'rganish va ular bilan muloqot qilish, tarix va madaniyatni innovatsion tarzda hayotga olib kirish imkonini beradi. Virtual haqiqat nafaqat mijozlar tajribasini o'zgartiradi, balki turizm sanoatida xavfsizlik va treningni ham oshiradi. Aviakompaniyalar parvoz ekipajlarini favqulodda vaziyatlarda ishlash tartib-qoidalariga o'rgatish, xavfsizlik va tayyorlikni oshirish uchun Virtual haqiqat simulyatsiyalaridan foydalanadilar. Mehmonxonalar va sayyohlik kompaniyalari mijozlarga xizmat ko'rsatish va simulyatsiya senariylarida xodimlarni o'rgatish uchun Virtual haqiqatdan foydalanadi, natijada xodimlarning umumiy tajribasini yaxshilaydi. Sayohat industriyasida marketing va mijozlar tajribasiga Virtual haqiqatni integratsiyalashda sezilarli muvaffaqiyatlarga erishildi. Abu Dhabi Tourism foydalanuvchilarga shaharning diqqatga sazovor joylarini virtual o'rganish va Amirlik madaniyati bilan tanishish imkonini beruvchi Virtual Reality ilovasini ishlab chiqdi. Ushbu ilova potentsial sayohatchilarni jalb qilish uchun Virtual haqiqat imkoniyatlarini namoyish qilib, Abu-Dabiga tashrif buyurish qiziqishni oshirdi. Umuman olganda, Virtual haqiqat virtual sayohatlar, sayohat tajribasi, immersiv marketing kampaniyalari, muzeylarni yaxshilash va o'quv dasturlarini taklif qilish orqali turizm sanoatida inqilob qilmoqda. Ushbu misollar sayyohlik tajribasini yaxshilash, faollikni oshirish va pirovardida dunyo bo'ylab ko'proq sayyohlarni jalb qilish uchun Virtual haqiqat texnologiyasidan tobora ko'proq foydalanishni ko'rsatadi.
5. VIRTUAL HAQIQAT TURIZMIDAGI QIYINCHILIKLAR VA CHEKLOVLAR
Virtual haqiqat texnologiyasining turizm sanoatiga integratsiyalashuvi odamlarning dam olish kunlarini rejalashtirish va zavqlanish usullarini yaratish uchun ajoyib imkoniyatlarni ko'rsatadi.
Biroq, mavjudlik va infratuzilma turizmda virtual reallik texnologiyasini keng joriy etish uchun asosiy to'siq bo'lib qolmoqda. Uskuna va dasturiy ta'minotga bo'lgan ehtiyoj, jumladan, yuqori sifatli minigarnituralar, mustahkam kompyuter tizimlari va uzluksiz internet aloqasi jiddiy muammolarni keltirib chiqaradi. Bu talablar turli sayyohlar, ayniqsa rivojlanmagan hududlardan kelganlar uchun virtual haqiqatdan foydalanishni cheklashi mumkin. Bundan tashqari, real vaqt rejimida virtual haqiqat tajribasini taqdim etish uzoq turistik joylarda ishonchli internet aloqalarining yo'qligi sababli qiyinchilik tug'dirishi mumkin.
Bundan tashqari, virtual haqiqat texnologiyasini joriy qilish, jumladan apparat, dasturiy ta'minotni ishlab chiqish va texnik xizmat ko'rsatish xarajatlari katta bo'lishi mumkin. Virtual haqiqat texnologiyasi hozirda ancha qimmat bo'lib, undan ko'proq resurslarga ega bo'lgan yirik sayyohlik tashkilotlari uchun foydalanishni cheklaydi va kichikroq biznesni to'xtatadi. Bundan tashqari, virtual reallik uskunalarini ijaraga olish yoki ishlatish narxi potentsial foydalanuvchilarni kamaytirishi mumkin, bu esa turistlar uchun virtual haqiqat tajribasidan foydalanish imkoniyati haqida tashvish uyg'otadi.
5.1. IJOBIY QIYINCHILIKLAR
1. Kengaytirilgan sayohatni rejalashtirish: Virtual haqiqat texnologiyasi sayyohlik yo'nalishlarining immersiv va real virtual tajribalarini taqdim etishi mumkin, bu esa sayohatchilarga bron qilish to'g'risida qaror qabul qilishdan oldin potentsial yo'nalishlarni o'rganish va baholash imkonini beradi. Ushbu ilg'or vizualizatsiya qobiliyati sayyohlarga ko'proq ma'lumotli tanlov qilish imkonini beradi va ularning sayohatni rejalashtirish tajribasini yaxshilaydi.
2. Kengaytirilgan tajribalar: virtual haqiqat texnologiyasini turistik diqqatga sazovor joylar va tadbirlarga qo'shish orqali yo'nalishlar tashrif buyuruvchilar uchun tajribani yaxshilashi mumkin. Masalan, tarixiy obidalar o'tgan voqealarni qayta tiklash uchun Virtual haqiqatdan foydalanishi mumkin, bu sayyohlarga vaqtni orqaga qaytarish va ma'lum bir joyning madaniy va tarixiy ahamiyatini chuqurroq tushunish imkonini beradi. Xuddi shunday, yovvoyi tabiat qo'riqxonalari ham o'zlarining tabiiy yashash joylarida hayvonlar bilan yaqindan va shaxsiy uchrashishni ta'minlaydigan virtual safarilarni taklif qilishlari mumkin. Ushbu kengaytirilgan tajribalar mehmonlarning qoniqishini oshirish va yangi sayyohlarni tashrif buyurishga jalb qilish potentsialiga ega.
5.2. SALBIY QIYINCHILIKLAR
1. Virtual haqiqat tajribalarida shaxsiy aloqalar bo'lmasligi mumkin, chunki ular immersiv bo'lishi mumkin, ammo sayohat tajribasining ajralmas qismi bo'lgan odamlarning o'zaro ta'siri yo'q. Jismoniy aloqa va yuzma-yuz muloqotning yo'qligi sayyohlar va ular tashrif buyuradigan joylar o'rtasidagi hissiy aloqani kamaytirishi mumkin. Turizmning yaxlitligini ta'minlash uchun bu muammoni diqqat bilan ko'rib chiqish kerak - turli madaniyatlar va shaxslar o'rtasidagi aloqani osonlashtirish.
2. Intellektual mulk va maxfiylik masalalari turizmda virtual haqiqat texnologiyasidan foydalangan holda ko'tariladi. Masalan, virtual reallikda turistik diqqatga sazovor joylarni ruxsatsiz nusxalash mualliflik huquqi qonunlarini buzishi mumkin. Bundan tashqari, virtual haqiqat tajribasi sayyohlardan shaxsiy ma'lumotlarni olish imkoniyatiga ega, bu esa ma'lumotlarning maxfiyligi va xavfsizligi bilan bog'liq xavotirga sabab bo'ladi. Mehmonlarning huquqlarini himoya qilish uchun tegishli qoidalar va axloqiy asoslarni yaratish juda muhimdir.
6. XULOSA
Virtual haqiqat o'zining immersiv va interaktiv tajribalari orqali sayohat sanoatini o'zgartiradi va shu bilan sayohat tajribasini yaxshilaydi.
Bu sayyohlar uchun muhim madaniy obidalarda tarixiy voqealarni o'rganish va tushunish uchun ajoyib istiqbolni taqdim etadi.
Biroq, virtual turizmning mumkin bo'lgan kamchiliklarini hisobga olish juda muhimdir. Virtual haqiqat haqiqatan ham qulay va hayratlanarli tajribani taqdim etishi mumkin, ammo unda haqiqiy sayohat tajribasi uchun zarur bo'lgan shaxsiy aloqa va muhim insoniy o'zaro ta'sir etishmasligi mumkin. Turistlar jismoniy teginish va shaxsiy ishtirok etishning yo'qligi sababli tashrif buyuradigan joylarga hissiy bog'lanishni rivojlantirish qiyin bo'lishi mumkin.
Shunga qaramay, tegishli qoidalarni amalga oshirish va axloqiy jihatlarni hisobga olgan holda, Virtual haqiqat turizmni o'z qiymati bilan ta'minlaydigan haqiqiylik va madaniyatlararo almashinuvni saqlab qolgan holda innovatsion sayohat tajribasini taklif qilish imkoniyatiga ega.
Barqaror va inklyuziv Virtual haqiqat turizm tarmog'ini yaratish uchun turizm tashkilotlari, texnologiya provayderlari va siyosatchilar ushbu muammolarni samarali yengish uchun kuchlarini birlashtirishi kerak.
REFERENCES
1. Akiduki, H., Nishiike, S., Watanabe, H., Matsuoka, K., Kubo, T. and Takeda, N., (2003) 'Visual- vestibular conflict induced by virtual reality in humans, Neuroscience letters, 340(3), pp.197-200.
2. An, S., Choi, Y. and Lee, C.K., (2021) 'Virtual travel experience and destination o marketing: Effects of sense and information quality on flow and visit intention '. Journal of Destination Marketing & Management, 19, pp.100492 - 100496.
3. Barnes, E. 2016. The minority body: A theory of disability. Oxford University pp.17-42. Polechonski,
J. and Tomik, R., (2019) 'Can tourism in immersive virtual reality can replace real travel?. Folia Turística 2019; 52, pp. 11-30.
4. Beck, J., Rainoldi, M. and Egger, R., (2019) 'Virtual reality in tourism: a state-of-the-art review'.
Tourism Review, 74(3), pp.586-612.
5. Quziyev, S. (2022). Sarvar TIBBIYOT OLIY TA'LIM MUASSASALARIDA CHET TILINI O'QITISH JARAYONIDA TIBBIYOT ATAMALARINING O'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI: TIBBIYOT OLIY TA'LIM MUAS SASALARIDA CHET TILINI O'QITISH JARAYONIDA TIBBIYOT ATAMALARINING O'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI. Журнал иностранных языков и лингвистики, 4(4).
6. Ilmiddinovich, Q. S. (2023). CHET TILLARNI O'QITISHNING ZAMONAVIY METODLARINI TAKKOMILLASHTIRISH ASSOSLARI. INNOVATIVE DEVELOPMENTS AND RESEARCH IN EDUCATION,, 2(18), 14-19.
7. Quziyev, S. (2023). MAXSUS ATAMALARNI O'QITISHNING NAZARIY METODIK ASOSLARI. Молодые ученые, 7(3), 92-95.
8. Kuziyev, S. (2023, May). DISTINCTIVE ADVANTAGES OF LEARNING AND TEACHING SPECIFIC DICTIONARIES IN FOREIGN LANGUAGE CLASSES OF NON-PHILOLOGY HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS. In International Conference on Business Management and Humanities (Vol. 1, No. 1, pp. 127-129).
9. Quziyev, S. (2023). CHET TILINI O'QITISHNING LINGVODIDAKTIK ASOSLARI. Наука и инновация, 7(7), 120-124.
10. Ilmiddinovich, Q. S. (2023). NOLIGVISTIK FAKULTETLARDA KASBGA YO'NALTIRILGAN CHET TILINI O'QITISHNING XUSUSIYATLARI. INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM,, 3(30), 83-93.
11. Kuziev, S. I. (2022). MODERN METHODS OF TEACHING ENGLISH LANGUAGE AT MEDICAL UNIVERSITIES. Academic research in educational sciences, 3(11), 242-245.
12. Ilmiddinovich, K. S. (2023). MAIN ASPECTS OF TEACHING MEDICAL TERMINOLOGY. Western European Journal of Linguistics and Education, 7(4), 56-65.
13. Kuziyev, S. (2023, May). TEACHING ENGLISH LANGUAGE TO MEDICAL STUDENTS. In International Conference On Higher Education Teaching (Vol. 1, No. 3, pp. 117-119).
14. Kuziyev, S. (2023, May). SIGNIFICANCE OF TERMS IN PROFESSIONAL FOREIGN LANGUAGE TEACHING IN NON-PHILOLOGICAL HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS. In International Conference on Management, Economics & Social Science (Vol. 1, No. 2, pp. 85-89).
15. Kuziev, S. (2022). AT ENGLISH CLASSES USING APPROACHES AND METHODS OF ON TEACHING SPECIAL TERMINOLOGY IN MEDICAL UNIVERSITIES. Евразийский журнал социальных наук, философии и культуры, 2(12), 265-269.
