CC BY
57
UOT 547.51+678.01+544.23.02/.03+544.25.02/.03
víníloksítsíklopropanin tsíklík asetallarinin
SÍNTEZÍ va POLÍMERLa§M9SÍ
§.H.Aliyeva, R.Z.§ahn3zarli, Q.a.Ramazanov, A.M.Quliyev
AMEA-nin Polimer materiallari institutu, AZ5004 Sumqayit, S.Vurgun küg.,124; e-mail:[email protected] Sumqayit Dövldt Universiteti
Viniloksitsiklopropanin tsiklik asetallari sintez edilmi§, onlarin tiofenol ils qar§iliqli tssir reaksiyasi öyrsnilmi§ vs radikal inisiatorlar i§tirakinda polimerls§mssi hsyata kegirilmi§-dir. Polimerls§ms reaksiyasinin §sraiti müsyysnls§dirilmi§ vs temperaturun alinan oliqo-mer mshsullarin giximina tssiri öyrsnilmi§dir. Model reaksiyasi vs polimerls§ms prosesi zamani alinan adduktlarin vs oliqomerlsrin qurulu§ vs tsrkiblsri spektral vs kimysvi analiz üsullari ils müsyysnls§dirilmi§dir.
Agar sözldr: viniltsiklopropan, tsiklik asetallar, radikal polimerls§ms, model reaksiyalar.
Tsiklin a9ilmasi ila gedan polimer-la§ma zamani amala galan polimer birla§malar müxtalif örtüklar kimi 9ox böyük ahamiyyat kasb edirlar. Adi vinil monomerlarinin poli-merla§masindan farqli olaraq tsiklin a9ilmasi ila gedan proses adatan hacmin ki9ilmasi ila yox, aksina hacmin böyümasi ila gedan proses oldugundan alinan polimer birla§malarindan daqiq mexanizmlarda, optikada, cihazqayirma sanayesinda va digar sahalarda istifada etmak mümkün olur [1-3].
ödabiyyatda bir sira tsiklik monomerlar asasinda polimerlarin alinmasi istiqamatinda aparilan i§lar haqqinda malumat var. Bela ki, viniltsiklopropanlar asasinda alinan tsiklik asetallarin polimerla§masi sahasinda aparilan
i§lar Endo va amakda§lari tarafindan yerina yetirilmi§dir [4]. Müxtalif müalliflar tarafindan göstarilmi§dir ki, viniltsiklopropan monomerlarinin polimerla§masi vinil va tsiklo-propan halqasinin a9ilmasi hesabina gedir va naticada tarkibinda pentamer qruplari saxlayan polimerlar alinir [5-7]. Tsiklik asetal qruplari saxlayan viniltsiklopropanlarin polimerla§-masi zamani asetal tsiklinin a9ilmasi isa onlarin öl9ülarindan asili olaraq ba§ verir. Bela ki, 5 va 6-üzvlü asetal tsikllari polimerla§ma zamani toxunulmaz qaldigi halda, 7 va 8 üzvlü tsiklik asetallar tsiklin a9ilmasi ila polimerla§ma prosesinda i§tirak edirlar. Bela olan halda 2 tsiklin a9ilmasi hesabina polimerla§ma prosesi ba§ verir.
O .O
O
R
O
J
R
R
J"
OH
\/VV /\
^ 3
RT
O
A
/
(RnV
O
n
Taqdim olunan i§da viniloksiavazli tsiklopropanin tsiklik asetallarinin sintezi va alinan birla§malarin polimerla§masi sahasinda aparilan i§larin naticalari barada malumat verilir.
Nazarda tutulan viniloksitsiklopropanin tsiklik asetallari 1 (a-c) onlarin dixlor törama-larindan NaH-i§tirakinda müvafiq diollardan istifada etmakla alinmi§dir:
CCl2
Cl
Cl
Na/DMFA
Trixlorsirka tur§usunun etil natrium metilatla qar§iliqli tasirindan alinan dixlorkarbenin divinil efiri ila reaksiyasindan 42% 9iximla hem-dixlortsiklopropilvinil efiri alinir. Alinan madda fardi §akilda qovulmaqla ayrilmi§ va tamizliyi QMX-in komakliyi ila müayyanla§dirilmi§dir. Bu madda eyni
HO- (CH2)n-OH
efirinin zamanda
Jn
CH3Cl/NaOH
n=2 (1a) n=3 (1b) n=4 (1c)
xloroformun qalavi mühitinda hidrolizindan alinan dixlorkarbenin divinil efirina birla§masi üsulu ila da alinmi§ va onun fiziki-kimyavi gostaricilari demak olar ki, avvalki üsulla alinan maddalarla eyni olmu§dur [8].
.Cl
Cl
Cl
Cl
>
.Cl
Cl
monoaddukt
bis-addukt
+
Sonuncu halda reaksiyani xloroformun ikiqat artiginda va 2-10°C-da apardiqda 9ixim 50%-dan artiq olur. Apardigimiz tacrübalarin naticalari gostarir ki, hem-dixlortsiklo-propilvinil efirinin divinil efirindan alinmasi ü9ün a§agidaki §araitin se9ilmasi garakdir: xloroform, katalitik miqdarda TEBA, temperatur - 2-10°C, 50%-li NaOH mahlulu. Bela olan halda reaksiya mahsulunun 9iximi 86%-a 9atir. Divinil efiri: xloroform nisbatini 6:1-dan 1:2-a qadar azaltdiqda mono avazolunmu§ adduktun miqdari azalir, bis-adduktun miqdari isa artir.
Alinmi§ 1,1-dixlor-2-vinil-tsiklopropan NaH-i§tirakinda müxtalif qlikollarla qar§iliqli tasirda olaraq müvafiq tsiklik asetallar amala gatirirlar.
Element analizi gostardi ki, alinan birla§malarin tarkibinda xlor atomlari qalmir va onlar tam §akilda qlikollarla avaz olunur. Rektifikasiya üsulu ila ayrilimi§ tsiklik asetallar xromatoqrafik üsulla analiz edilmi§dir. QMX-analizin komayi ila müayyan edilmi§dir ki, alinan birla§malar individual §akilda tamiz halda ayrilir. Demali, reaksiya regioselektiv yalniz xlor atomlarinin avaz olunmasi ila gedir va ba§qa alava reaksiyalarin getmasi mü§ahida olunmur. Onu da qeyd etmak lazimdir ki, sintez olunan hem-dixlortsiklopropilvinil efirinin tarkibinda (tsiklopropan halqasinda) viniloksi qrupunun olmasi halqadaki xlor atomlarinin mütaharrikliyini artirir va onlarin qlikollarla (NaH i§tirakinda) avaz olunmasini asanla§dirir. Bu isa son mahsullarin 9iximinin artmasina sabab olur.
Alinan viniloksitsiklopropilasetallarin qurulu§lari iQ va NMR-spektrlarinin komayi ila muayyanla§dirilmi§dir. Bela ki, iQ-spektrlarda 1020-1040 sm-1, 3010-3030 sm-1 va 3095-3100 sm-1 udma zolaqlarinin olmasi tsiklopropan halqasinin varligina dalalat edir. Alinan birla§malarda vinil qrupunun varligi isa onlarin spektrlarinda olan xarakterik udma zolaqlarinin (1635 sm-1, 3060 sm-1 va 3120 sm-1) olmasi ila izah edilir. Xlor atomlarina xas olan udma zolaqlarinin olmamasi va onlarin avazina sada efir qruplari u9un zolaqlarin amala galmasi (1160-1180 sm-1) reaksiya zamani dixlor atomlarinin avazlanmasi va tsiklik asetal qruplarinin amala galmasini xarakteriza edir.
Adatan polimerla§ma prosesinin mexanizmini muayyan etmak u9un model reaksiyalar kimi muxtalif addentlarin birla§ma reaksiyasindan istifada olunur [9]. Bu ona gora yararli hesab olunur ki, reaksiya zamani alinan naticalar polimerla§ma prosesi u9un asas ola bilir.
Taqdim olunan i§da model reaksiya kimi tiofenolun sintez olunmu§ birla§malarla reaksiyasi hayata ke9irilmi§dir.
9dabiyyatda olan 9oxsayli i§larin asas mahiyyati doymami§ birla§malarin qurulu§la-rinin onlarin asasinda alinan adduktlarin tarkib va qurulu§una, onlarin 9iximina tasirini oyranmakdan ibaratdir [10]. Lakin aparilan reaksiyalardan polimerla§ma proseslarinin mexanizmlarini oyranmak u9un model reaksiya kimi istifada edilmasi masalalari halalik a9iq qalmi§dir. Onu da qeyd etmak
lazimdir ki, bu reaksiyalarin aparilmasi poimerla§ma proseslarinda i§tirak edan monomerlarin reaksiyayagirma qabiliyyat-larinin müayyan edilmasina da aydinliq gatira bilar.
Tarafimizdan sintez edilmi§ vinil-oksitsiklopropilasetallann inisiator i§tirakinda (0.5 kütla % miqdarinda 1,5 saat müddatinda)
ilkin komponentlarin - monomer : tiol = 1: 1.1 nisbatinda reaksiyasi 70°C-da azot mühitinda aparilmi§dir. inisiatorun termiki par9alanma-sindan amala galan radikalin -R tiofenolla qar§iliqli reaksiyasindan yaranmi§ tiol radikallari monomerlarin ikiqat rabitasina bir-la§arak araliq radikal amala gatirir. Sonuncu isa tiofenol molekulundan proton qopararaq adduktun amala galmasina sabab olur.
J 2R R + PhSH —► RH + PhS*
n __ PhS A A—¿0 Rn Ph^ PhS H
Phs V^Vw^ ^
Bela tasavvür etmak olardi ki, araliq 9evrilsin. Bela olan halda sonda amala galan marhalada amala galan radikal tsiklopropan addukt öz qurulu§u etibari ila tamamila farqli halqasinin a9ilmasi hesabina digar bir radikala olacaqdir.
Ph;
PhS
■0^
Ph:
Reaksiya mahsullarinin hartarafli analizi onu göstardi ki, qeyd olunan adduktlardan he9 birinin amala galmasi mü§ahida olunmur. Ona göra da birla§ma reaksiyasinin asas istiqamati tiofenolun 1,2-vaziyyatinda birla§masindan ibaratdir. Bu naticani alinan adduktlarin tarkib va qurulu§larinin iQ va NMR-spektroskopiya
O jn PhSä addukt - 1
n PhSH addukt - 2
va element analizindan alinan göstaricilardan görmak olar.
QMX-analizlarin naticalari göstarir ki, alinan adduktlarin hamisi fardi maddalardir va tarkib etibarila tiofenolun monomerlara birla§masindan alinan monoadduktlara uygun galir.
n
Apardigimiz tadqiqatlarin naticalari göstarir ki, tsiklopropan halqasinda olan ase-tallardaki n-nin qiymatindan asili olmayaraq alinan adduktlarin 9iximi demak olar ki, miqdari olur - 87-93%.
Fraksiyala§dirma yolu ila tamiz halda ayrilmi§ adduktlarin qurulu§lari iQ va NMR-spektrlarinin kömayila (cadval 1), tarkibi isa element analizi vasitasila müayyan edilmi§dir.
Spektral analizin naticalari göstarir ki, tiofenolun sintez olunmu§ monomerlara radikal birla§masi 1,2-vaziyyatinda ba§ verir va monoadduktlarin alinmasi ila tamamlanir.
iQ-spektrdan görünür ki, 1020-1040 sm-1, udma zolaginin varligi tsiklopropan qrupunun olmasina dalalat edir va tiofenolun birla§masi yalniz vinil qrupunun i§tiraki ila ba§a 9atir.
Alinan adduktlarin NMR-spektrlarinin analizina asasan spektrda 5=5.0-6.0 m.h.-da ikiqat rabitanin yanindaki protonlara xas olan siqnallarin olmamasi, onun avazina 5=3.3-3.4 m.h.-da SCH2 qrupuna aid siqnallarin olmasi reaksiyanin vinil qrupu hesabina getmasini göstarir [11].
Kimyэvi sürügmэnin spin-spin qargiliqli tэsirin vэ xarakterik siqnallarin inteqral intensivliklэrinin qiymэtlэrinэ göre
reaksiyanin yalniz vinil qrupu hesabina getmэsi vэ monoadduktlarin alinmasi müэyyэnbgdirilmigdir.
Cadval 1. Tiofenol ilэ viniloksitsiklopropilasetallardan alinan adduktlarin
NMR-spektrlэrinэ görэ quruluglari.
Ilkin monomer Monoadduktlarin struktur formulu Proton saxlayan qruplarin kimyэvi sürügmэlэri (S, m.h.)
-CH2- -OCH2- -OCH2- — CH— CH— 4CH2 C6H5S
I /O^ PhS(CH2)2OCH - C^ (CH2)2 ( 2)2 HC^ 2.95 (t) 1.62 (m) 3.2 (t) 1.5-2.81 (m) 7.0-7.05 (m)
II PhS(CH2)2OCH - C^ (CH2)3 M oJ 2.96 (t) 1.46 (m) 3.15 (t) 0.3-1.2 (m) 6.9-7.4 (m)
III /O^ PhS(CH2)2OCH - C^ (CH2)4 Yh2 O 2.93 (t) 1.50 (m) 3.12 (t) 0.6-1.3 (m) 7.0-7.25 (m)
Belэliklэ, tэcrübэlэrin nэticэlэri göstэrir ki, reaksiya çox rahat, hэlledicisiz mühitdэ reaksiya qarigigini qizdirmaqla gedir vэ nэticэdэ tsiklopropan tэrkibli monoadduktlar alinir.
Model reaksiyalarin nэticэlэri göstэrir ki, sintez edilmig monomerlэrin radikal inisiatorlarin igtirakinda polimerbgmэsi yalniz vinil qrupunun hesabina bag vermэlidir. Bununla yanagi qeyd etmэk lazimdir ki, adэtэn vinil efirlэrinin polimerlэgmэsi kation
katalizatorlarin igtirakinda aparilir. Belэ ki, vinilalkil efirbrinin quruluguna diqqэt yetirsэk görerik ki, elektro-donor tэbiэtli R-qrupunun
tэsirindэ -D CH2 = CH - O ^ R onlar yalniz
kation polimerlэgmэ reaksiyalarinda igtirak etmэlidirlэr [12]. Bu monomerlэrin radikal inisiator igtirakinda polimerlэgmэsini tэmin etmэk ^ün R-qrupu (vэ ya onun yaninda olan funksional qrup) elektronakseptor xarakterli olmalidir.
+ dCH2 = CH - O ^ R ^ y
Sintez etdiyimiz monomerb^ vinil qrupu vэ tsiklopropan hэlqэsi (-O- vasitэsilэ) tэcrid olunmug vэziyyэtdэdir. Ona görэ dэ çэtin olsa belэ prinsip etibari ilэ hэm vinil qrupu, hэm tsiklopropan hэlqэsi, hэm dэ tsiklik asetal fraqmentbri ayri-ayriliqda hэlqэnin açilmasi ilэ polimerlэgэ bilэr.
Tsiklopropan hэlqэsindэ C-C-rabitэlэrinin atom orbitallarinin natamam örtülmэsi nэticэsindэ эmэlэ gэlmэsini vэ onlarin p-xarakterli olmalarini, tsiklopropan hэlqэsinin doymamigliq xüsusiyyэtlэrini nэzэrэ alaraq tsiklin açilmasi ib polimerlэgmэ prosesinin mümkünlüyünü ehtimal etmэk olar. Bununla yanagi tsiklopropan hэlqэsinэ
hem-asetal qruplarinin daxil edilmэsi onun rabitэlэrinin daha da gэrgin olmasina gэtirib çixarir vэ tsiklin açilmasini asanlagdirir [13]. Beb ki, эvэzlэyicilэrin olmasi orbitallarin deformasiyasini artirir vэ doymamigliq tsiklopropan hэlqэsinin C-atomlari arasinda bэrabэr bölünmür. Sintez olunmug viniloksitsiklopropan asetallarin polimerbg-mэsi kütlэdэ 48-72 saat müddэtindэ müvafiq radikal tipli inisiatorlarin igtirakinda aparilmigdir. Alinan nэticэlэr cэdvэl 2-dэ verilmigdir. Cэdvэldэn gönünür ki, sintez olunmug polimerbrin MK-si o qэdэr dэ yüksэk deyil. Polimerlэgmэ temperaturu 60-80°C-dir. 120oC-yэ qaldirdiqda alinan
polimerlar nisbatan yüksak MK-3 malik olurlar.
Cadval 2. Oliqomerlarin ([I]-3.0 kütla%, t - 60°C, t=30 saat) bazi xarakteristikalari va
iQ-spe ctr göstarici ari.
£ixim, % [n] dl/q MK x10-3 iQ-spektrin göstaricilari, sm-1
Monomer —CH—CH— XCH2 -O-
I 52 0.13 4.0 1020-1030 1080-1100
II 63 0.11 3.1 1020-1035 1080-1110
III 67 0.10 2.8 1020-1035 1090-1100
Onu da qeyd etmak lazimdir ki, polimerla§ma prosesi selektiv olaraq yalniz ikiqat rabitanin a9ilmasi ila gedir, tsiklopropan halqasi isa toxunulmaz qalir. Naticada alinan oliqomerlar yan zancirinda tsiklik asetal qruplari ila avaz olunmu§ reaksiyayaqabil tsiklopropan halqalari saxlayirlar.
§akil 1-da zamandan asili olaraq oliqomerlarin müxtalif temperaturda 9iximlari göstarilmi§dir. §akildan göründüyü kimi nisbatan yuxari 9iximla oliqomerlar 80°C temperaturda alinir. Bela ki, 80°C-da 4 saat müddatinda alinan oliqomerlarin 9iximi 14%-a yaxin olur. Hamin §araitda 8 saat arzinda isa bu 9ixim artaraq 25% olur.
ilkin monomerin va onun asasinda alinan oliqomerin iQ-spektrlarinin müqayisasindan görünür ki, oliqomerla§ma prosesinda monomerin vinil qrupu i§tirak edir va ona xas olan 1640-1645 sm-1-daki udma zolagi oliqomerin spektrinda olmur. Bununla yana§i monomerin tarkibina daxil olan digar fraqmentlarin, o cümladan tsiklopropan halqasinin udma zolaqlari dayi§ilmaz qalir.
Oliqomerlarin NMR-spektrlarinda 4 qrup siqnallara rast galinir. Oliqomer zancirinda olan -CH2, -CH- va tsiklopropan halqasindaki protonlar, -OCH2- fraqmenti va tsiklik asetallardaki -CH2 protonlari ü9ün müvafiq olaraq 5=1.9 m.h., 5=1.54 m.h., 5=1.66-2.02 m.h. va 5=3.76-4.12 m.h. siqnallar mü§ahida olunur.
§akil 1. Oliqomerin 9iximinin müxtalif temperaturda zamandan asililigi.
TecRUBi Hisse
Monomerlarin, adduktlarin va polimerlarin iQ spektrlari M-80 "Spekord" markali cihazinda KBr, NaCl, LiF prizmalarinda nazik tabaqada 9ixarilmi§dir. PMR spektrlari isa "Tesla" firmasinin BS-487B (80 MHz) spektrometrinda 9akilmi§dir. Birla§malarin tamizliyi LXM-8 MD (model 3) qaz-maye xromatoqrafinda müayyan edilmi§dir. Polimerlarin xarakteristik özlülüklari Ubbelode viskozimetri ila tayin edilmi§dir.
Vinil hem-dixlortsiklopropil efirinin sintezi 2 üsulla aparilmi§dir:
1. Trixlorasetat tur§usunun etil efirinin Na-metilatla qar§iliqli tasirindan dixlorkarbenin divinilefirina birla§masi reaksiyasi ü9bogazli kolbada azot mühitinda -5°C temperaturda aparilmi§dir. Reaksiya qari§iginin üzarina trixlorsirka tur§usunun etil efiri alava olun-duqdan sonra qari§iq 0°C-da bir ne9a saat qan§dirilir, sonradan qari§iq suya alava olunur, efirla ekstraksiya edilir, CaCl2 ila qurudulur, efir qovulduqdan sonra reaksiya mah sulu
agagi tэzyiqdэ qovulur. Alinan mэhsulun çiximi 49%, nd=4640, Tqcíy. 33/10 mm.
2. 0.5 q-mol divinil efiri, 0.5 q-mol xloroform, 100 ml 50%-li NaOH-in suda mэhlulu vэ 1.2 q (0.003 q-mol) TEBA qarigigi 20oC-dэ 4 saat müddэtindэ qarigdirilir. Reaksiya müddэti baga çatdirildiqdan sonra qarigigin üzэrinэ su э^э edilir. Sonradan üzvi hissэ ayrilir vэ su hissэsi efirb ekstraksiya olunur. Na2SO4 igtirakinda qurudulur, efir qovulduqdan sonra qaliq rektifikasiya edilir. Cixim 43 %.
1-vinilokso-4,7-dioksospiro-[2,4]-hepta-nin sintezi.
0.18 q-mol NaH-in DMF (75ml) mэhlulunun üzэrinэ 0°C-dэ damci-damci etilen qlikolun (0.075 q-mol) DMF^ (20 ml) mэhlulu vэ sonradan isэ 1,1-dixlor-2-vinil-tsiklopropanin (75 mmol) DMF^ (10 ml) эlavэ olunur.
Otaq temperaturunda 10 saat müddэtindэ qarigdirdiqdan sonra qarigigin üzэrinэ su (400 ml) э^э olunur. Qarigiq efirlэ (200 ml) ekstraksiya olunur, üzvi hissэ NaHCO3 ils (2 dэfэ hэr dэfэ 400 ml olmaqla) yuyulur, susuz Na2SO4 üzэrindэ qurudulur vэ
efir qovulur. Qaliq açagi tazyiqda qovulur. Rangsiz yagvari madda alinir. Çixim 44 %, Tqayn=100-102°C/125 mm. Analoji üsulla digar monomerlar (I va III) da sintez olunmuçdur.
Tiofenolun viniltsiklopropil efirlarina birlasmasi.
Birlaçma reaksiyasi qapali ampulda, inert atmosferda, radikal inisiator (0.5 kütla.%) igtirakinda ilkin maddalarin efir:tiofenol=1:2 nisbatinda 1.5 saat müddatinda 60-70°C-da aparilmiçdir. Reaksiya müddati ba§a çatdiqdan sonra tiofenolun artigi sonda yuyulur, qurudulur va efirla ekstraksiya olunur. Efir va monomerin artigi (agar qalibsa) qovulur. Çixim 88-93%.
1-vinilokso-4,7-dioksospiro-[2,4]-hepta-nin polimerlaçmasi.
Polimerlaçma ampulunda monomerin (2 mmol) üzarina inisiatior alava edilir. Ampul soyudulur, inert qazla doldurulur, baglanilir va 48 saat müddatinda 60-70°C-da qizdirilir. Alinmiç polimer reaksiya qariçigindan ayrilir. Radikal inisiator kimi azoizoyag turçusunun dinitril töramasi istifada olunur.
0D0BÍYYAT
1. W.J.Bailey, T.Endo. Radical ring-opening polymerization and copolymerization with expansion in volume // J. Polymer. Sci., Polym. Symp., 1978. N64. p. 17-26.
2. S.Morariu, B.C.Simonescu. On the polymerization of 2-(21,41-dichloro- phenyl)-4-methylene-1,3-dioxolane // Eur. Polym., J., 1994. 30. p. 1339-1343.
3. A.M.Guliyev, R.Z.Shahnazarli, G.A.Ra-mazanov. Ring-opening polymerization of vinylcyclopropanes. // Third International Caucasian Symposium on Polymers & Advanced Materials. ICSP & AM. Tbilisi. Georgia. 2013. p. 31.
4. F.Sanda, T.Takata, T.Endo. Vinylcyclo-propane cyclic acetal-synthesis, polymerization structure of the polymer and mechanizm of the polymerization. Macromolecules. 1994. 27. p. 1099-1111.
5. А.М.Гулиев, Г.А.Рамазанов, М.Ф.Гули-ев.Радикальная полимеризация 1-винил-2-ацетоксиметилциклопропана. // Высо-комолек. соед., 1987. 29 Б. № 8. C. 581.
// А.М^улиев, G.A.PaMa3aHOB,
М.Ф^улиев. Радикалнауа полимеризаsiya 1 -винил-2-аsетоксиметилsиклопропана. // Вюокомолек. соед., 1987. 29 Б. № 8. с. 581.
6. F.Sanda, T.Takata, T.Endo. Vinylcyclo-propanone cyclic asetal: A hibrid monomer undergoing radical double ring-opening polymerization. // J. Polymer. Sci., Part A: Polym. Chem., 1993. v. 31. p. 2659-2662.
7. A.M.Guliyev. Radical polymerization of methyl substituted ethylvinylcyclopropyl. ISPST. Iran. 2013. p. 4.
8. Р.З.Шахназарли, С.С.Гасанова, А.М.Гулиев. Синтез и полимеризация функцио-нальнозамещенных циклопропансодер-жащих аллиловых эфиров. // Аз. хим. журн., 2004. № 1. C. 150-154. //Р.З^ахназарли, С.С^асанова, A.M.Gy-лиев. Синтез и полимеризаsiya фун^ионал-нозамеsщеннikh sиклопропан-содерж^щи^ аллиловikh ефиров. // Аз. №им. журн., 2004. № 1. с. 150-154.
9. А.М.Гулиев, А.Н.Лемешев, С.П.Касимова, И.С.Лишанский. Алкенилцикло-пропаны в реакции присоединения. Стереохимия свободно-радикального присоединения тиофенола к замещенным алкенилциклопропанам. // Ж. Орг. Химии. 1983. т. 14. № 2. с. 346-353. //А.М^улиев, А.Н.Лемеshев, С.П.Касимова, И.С.Лиshанский. Алкенил-sиклопропанi в реалии присоединениуа. СтереокЬимиуа свободно-радикалноgо присоединениуа тиофенола к заме8щеншм алкенил8иклопропанам. // Ж. Орg. КЬимии. 1983. т. 14. № 2. с. 346-353.
10. Уоллинг Ч., Хойзер Э. Свободноради-кальные реакции присоединения к алкенам. В сб. "Органические реакции", Т.13 // М.: Мир. 1966. 490с.
// Уоллинг СЬ., КЬойзер Э. Свободно-радикалше реалии присоединениуа к
алкенам. В сб. "Орgаниchеские реалии", Т.13. М.: Мир. 1966. 490с.
11. А.Жунке. Ядерный магнитный резонанс в органической химии. М.: «Мир».1974. 175 с.
//А.Жунке. Уадерный маgнитнiй резонанс в органисЬеской кЬимии. М.: «Мир». 1974. 175 с.
12. Б.А.Жубанов, Е.М.Шайхутдинов, О.Ш. Курманалиев. В кн. Синтез и исследования полимеров. 1975. с. 3-27.
// Б.А.Жубанов, Е.М^ай^утдинов, О^к Курманалиев. В кн. Синтез и исследованиуа полимеров. 1975. с. 3-27.
13. Л.А.Яновская, В.А.Домбровский, А.Х. Хусид. Циклопропаны с функциональными группами. М.: Наука. 1980. 223 с. //Л.АУановскауа, В.А.Домбровский, А.КЪ. КЪусид. Т8иклопропаны с функsионалнiми gруппами. М.: Наука. 1980. 223 с.
CИНТЕЗ И ПОЛИМЕРИЗАЦИЯ ЦИКЛИЧЕСКИХ АЦЕТАЛЕЙ ВИНИЛОКСИЦИКЛОПРОПАШ
Ш.Г.Алиева, Р.З.Шахназарли, Г.А.Рамазанов, А.М.Гулиев
Синтезированы циклические ацетали винилоксициклопропанa, изучена их реакция взаимодействия с тиофенолом и осуществлена полимеризация в присутствии радикальных инициаторов. Выявлены условия реакции полимеризации и влияние температуры на выход полученных олигомерных продуктов. Спектральными и химическими методами анализа установлены структура и состав полученных аддуктов на основе синтезированных мономеров. Ключевые слова: винилциклопропан, циклические ацетали, радикальная полимеризация, модельные реакции.
SYNTHESIS AND POLYMERIZATION OF CYCLIC ACETALS OF VINYLOXYCYCLOPROPAN
Sh.G.Aliyeva, R.Z.Shahnazarli, G.A.Ramazanov, A.M.Guliyev
The cyclic acetals of vinyloxycyclopropan have been synthesized, their interaction reaction with thiphenol studied and the polymerization in the presence of radical initiators carried out. Polymerization reaction conditions and influence of temperature on yield of obtained oligomer products have been revealed. Using spectral and chemical methods of analysis, researchers established the structure and composition of obtained adducts on the basis of synthesized monomers.
Keywords: vinilcyclopropan, cyclic acetals, radical polymerization, model reactions.
Redaksiyaya daxil olub 03.07.2014.
