Научная статья на тему 'УЗУМНИНГ УРУҒСИЗ ЙИРИК ҒУЖУМЛИ НАВЛАРИ ЎСИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИДА МИНЕРАЛ ЎҒИТЛАР МЕЪЁРИНИНГ РОЛИНИ БАҲОЛАШ'

УЗУМНИНГ УРУҒСИЗ ЙИРИК ҒУЖУМЛИ НАВЛАРИ ЎСИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИДА МИНЕРАЛ ЎҒИТЛАР МЕЪЁРИНИНГ РОЛИНИ БАҲОЛАШ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

62
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
куртаклар / хосилсиз / тўпгулли / навдадаги / оғирлик / узумбошлари / тортиш / механик / тупнинг / ғужумларини / навда / ўртача / кимѐвий / шарбатининг / мато / қопчада / боҳалаш

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Ўткир Олланазарович Очилдиев, Уктам Олланазарович Очилдиев

Мақоладаузумнинг уруғсиз навларнинг куртаклари бўртиши ва новдаларининг ўсиб чиқиши, гуллаши хазонрезгиликнинг бошланиши ва тугатилиши фенофазаларини ўрганиш дала кузатувлари олиб борилган бўлиб, Новдаларнинг узунасига ва энига ўсиши ҳар йили хазонрезгидан кейин 45 та ток туплари мисолида новдамановда санаш усули асосида аниқлаш амалга оширилди.Мазкур ҳисоблар 8-15 апрель кунларида янги новдалар узунлиги 710 см бўлганда олиб борилган. 20-30 апрель кунлари ва узум гуллаб бўлгандан кейин 10-15 июнь кунлари олиб борилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Ўткир Олланазарович Очилдиев, Уктам Олланазарович Очилдиев

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «УЗУМНИНГ УРУҒСИЗ ЙИРИК ҒУЖУМЛИ НАВЛАРИ ЎСИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИДА МИНЕРАЛ ЎҒИТЛАР МЕЪЁРИНИНГ РОЛИНИ БАҲОЛАШ»

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHID^ILM-FANYUTUQLAR^

УЗУМНИНГ УРУГСИЗ ЙИРИК ГУЖУМЛИ НАВЛАРИ УСИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИДА МИНЕРАЛ УГИТЛАР МЕЪЁРИНИНГ РОЛИНИ

БА^ОЛАШ

Уткир Олланазарович Очилдиев

Академик Махмуд Мирзаев номидаги богдорчилик, узумчилик ва виночилик илмий-тадкикот институти узумчилик ва микро-виночилик булим бошлиги

к.х.ф.ф.д.катта илмий ходим

Уктам Олланазарович Очилдиев

Академик махмуд мирзаев номидаги богдорчилик, узумчилик ва виночилик илмий-тадкикот институти сурхондарё илмий тажриба станцияси ахборат-каммуникация технологиялари буйича бош мутахассис

АННОТАЦИЯ

Маколадаузумнинг уругсиз навларнинг куртаклари буртиши ва новдаларининг усиб чикиши, гуллаши хазонрезгиликнинг бошланиши ва тугатилиши фенофазаларини урганиш дала кузатувлари олиб борилган булиб, Новдаларнинг узунасига ва энига усиши хар йили хазонрезгидан кейин 45 та ток туплари мисолида новдама- новда санаш усули асосида аниклаш амалга оширилди.Мазкур хисоблар 8-15 апрель кунларида янги новдалар узунлиги 710 см булганда олиб борилган. 20-30 апрель кунлари ва узум гуллаб булгандан кейин 10-15 июнь кунлари олиб борилган.

Калит сузлар: куртаклар, хосилсиз, тупгулли, навдадаги, огирлик, узумбошлари, тортиш, механик, тупнинг, гужумларини, навда, уртача, кимёвий, шарбатининг, мато, копчада, бохалаш.

Дунё микёсида узумнинг куритилган кишмиш навлари ялпи ишлаб чикариши буйича барча куритилган мевалар орасида биринчи уринда туради. Бугунги кунда дунёда кишмиш-майиз ишлаб чикариш буйича Туркия (353,2 минг тонна), А^Ш (332,8 минг тонна), Эрон (122,6 минг тонна), Греция (72,9 минг тонна) ва Чили (51,1 минг тонна) этакчилик килиб келмокда. Ушбу мамлакатларда узум хосилдорлигини ошириш, унинг йирик гужумли, бугунги кун бозор ва экспорт талабларига жавоб берадиган янги навларини ишлаб чикиш буйича илмий изланишлар олиб борилмокда.

Узумнинг уругсиз йирик гужумли навларини

Google Scholar

15-iyun, 2022 Respublika anjumani

240

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHID^ILM-FANYUTUQLAR^

етиштиришда макбул туп юкламаси ва угитлаш меъёрини куллаш оркали

кишмиш-майиз ишлаб чикариш хажмини янада ошириш ва уни экспорти буйича

жахонда эгаллаб келаётган урнини янада мустахкамлаш долзарб вазифалардан

бири хисобланади.

Тажриба схемаси:

Угитланмаган - назорат

N120P90K30 - назорат

N160P120K40 N200P150K50 N240P180К60

Тажриба узумнинг уругсиз Кишмиш иртишар, Кишмиш Согдиана ва Кишмиш Согдиана навларида олиб борилди. Ток туплари тик симбагазларда, куп зангли елпигичсимон шакл бериб устирилди. Экиш схемаси 3 х 2,5 м. Тажриба майдонининг улчами 4200 м2. Тажриба 4 кайтарикда булиб, хар бир вариантда 40 та тупда хисоб ва кузатишлар олиб борилди.

Т/р Тажриба варианти ва соф Угитнинг хакикий берилган

холатдаги озука элементи микдори микдори, кг

N120 N260

1 P90 P450

K30 K50

N160 N348

2 P120 P600

K40 K67

N200 N435

3 P150 P750

K50 K84

N240 N520

4 P180 P900

K60 K100

Ушбу тажрибада кулланилган хар хил меъёрдаги угитларнинг соф холатига эришиш учун танланган угитлар ва уларнинг гектар хисобига берилган микдори куйидагини ташкил этди - 46% ли карбамид, 20% ли оддий суперфосфат ва 60% ли калий тузи хисобида (АО Максам Чирчик, АО Навоий азот):

1-тажриба. Узумнинг ypyFcro йирик Fужумли навлари хосилдорлиги, узум бошининг механик хусусиятлари ва Fужум шарбатининг кимёвий таркибига минерал ртитлар меъёрининг таъсирини анищлаш. Тажриба юкоридаги 3-

Google Scholar

15-iyun, 2022 Respublika anjumani

241

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy-tadqiqot instituti

ytadq^

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHIDA ILM-FAN

схемадаги каби узумнинг уругсиз Кишмиш иртишар, Кишмиш Согдиана ва Кишмиш Ботир навларида ва угитлаш меъёрларида олиб борилди. Бунда угитлаш меъёрига боглик равишда узум навларининг хосилдорлик курсаткичларини узгариши тадкик килинди. Тажриба 4 кайтарикда булиб, хар бир вариантда 40 та тупда хисоб ва кузатишлар олиб борилди.

Х,осилдорликни хисоблаш. Х,осил микдори хар бир тупдаги узумбоши сони ва уларнинг огирлигини хисоблаган холда хар бир вариантдаги хисобли тупларда аникланди. Узумбошининг уртача огирлиги тупнинг хосилини ундаги узумбошлар сонига булиш билан, гужумининг уртача огирлигини - 100 дона гужумни тортиш билан аникланди.

Узум бошининг механик таркиби ва шарбатининг кимёвий таркибини аниклаш. Узум боши таркибининг механик тахлили професссор А.Н. Простосердовнинг усули асосида олиб борилди. Мазкур тахлил юкламанинг хар бир варианти икки марта такрор булганида 50 та узум бошини ажратиш йули ёрдамида амалга оширилган. Бир вактнинг узида узум бошининг огирликлари бир-биридан ажратилган холда аникланган.

Узумбошининг механик таркибини аниклаш учун навга хос 5 та узумбоши танламасдан олинди, хар бир узумбошиогирлиги тортилди (г), узумбошларидаги гужумлар сони алохида саналди (дона), хар бир узум бошидаги шингилининг огирлигиалохида аникланди (г), узумбошига нисбатан гужумлар ва шингилининг нисбати топилди (узумбошининг умумий огирлигига нисбатан %). Гужум пусти, уруги ва шарбатининг огирлигини аниклаш учун кесиб олинган гужумлар мато копчага солинади (энг яхшиси буз мато) ва ундан шарбат сикиб олинади. Крпчада колган колдик фильтр когозига тукилади, ундан уруг ажратиб олинади ва огирлиг тортилади. Сунгра пуст ва эт кисми колдигининг огирлиги тортилади. Шарбат огирлигини топиш учун намунага олинган гужум огирлигидан рудимент уруг ва пуст огирлиги чикариб ташланади.

Узум боши гужумлари шарбатининг канддорлиги ва кислоталилиги хосил йигилгандан сунг тажрибанинг хар бир вариантида олинган узум бошларининг уртача синовлари асосида аниклаган. Узум боши гужум намуналари (1-1,5 кг дан) хар хил туплардан ва уларнинг хар хил томонидан олинди. Гужум шарбатининг кандлилиги шарбатнинг солиштирма огирлигини курсатувчи ареометр билан аникланди.

Google Scholar

Respublika anjumani

15-iyun, 2022

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy-tadqiqot instituti

ytadq^

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 MEVACHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHIDA ILM-FAN

REFERENCES

1. Арутюян А.С. "Удобрение виноградников"-М: Колис,1965 65с

2. Абдуллаев Г.Г., Установление оптималъных доз минеральных удобрений и нормы нагрузки кустов, в целях получения высоких устойчивых урожаев. Автореф. дисс... канд. с.-х. наук. - Кибровобад, 1949. 99с

3. Абесадзе Г.Е. Удобрение виноградников в Грузинской ССР. Автореф. дис. доктора с.-х. наук. - Табилиси, 1970. 53с

Google Scholar

Respublika anjumani

15-iyun, 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.