Научная статья на тему 'УЗУМ ҲОСИЛДОРЛИГИ ВА СИФАТИНИ ОШИРИШДА ЎСТИРИШНИ БОШҚАРУВЧИ МОДДАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ'

УЗУМ ҲОСИЛДОРЛИГИ ВА СИФАТИНИ ОШИРИШДА ЎСТИРИШНИ БОШҚАРУВЧИ МОДДАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

CC BY
224
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Agro Inform
Область наук
Ключевые слова
виноград / сорт / бессемянной / фитогормоны / рост / развитие / урожайность / вегетационный период / ресурсосбережение / продукция / агротехника. / grapes / variety / seedless / phytohormones / growth / development / productivity / vegetation period / resource conservation / production / agricultural technology.

Аннотация научной статьи по биологическим наукам, автор научной работы — Лайло Худайбердиева

В этой статье урожай бессемянного сорта Тарнау был максимальным при обработке гиббереллином в концентрации 100 мг/л. Самая низкая его концентрация (25 мг/л) оказывала слабое действие. Синергетического эффекта при применении гиббереллина в комбинации с дроппом (10 мг/л) не наблюдалось. У сортов Тарнау накопление сахара под действием кампозана (100 мг/л) ускорялось, а общая концентрация сахаров в соке сорго увеличивалась на 1,8-20%. При лечении гиббереллином наблюдалась только тенденция к увеличению количества сахара.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по биологическим наукам , автор научной работы — Лайло Худайбердиева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

In this article, the yield of seedless Tarnau was maximized when treated with gibberellin at a concentration of 100 mg/l. Its lowest concentration (25 mg/l) had a weak effect. No synergistic effect was observed when gibberellin was used in combination with Dropp (10 mg/l). In Tarnau varieties, the accumulation of sugar under the action of camposan (100 mg/l) accelerated, and the total concentration of sugars in sorghum juice increased by 1.8-20%. With gibberellin treatment, there was only a tendency to increase the amount of sugar.

Текст научной работы на тему «УЗУМ ҲОСИЛДОРЛИГИ ВА СИФАТИНИ ОШИРИШДА ЎСТИРИШНИ БОШҚАРУВЧИ МОДДАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ»

Wondershare PDFelement

УУТ: 634.864.2 ТАДКДЦОТ

УЗУМ ^ОСИЛДОРЛИГИ ВА СИФАТИНИ ОШИРИШДА УСТИРИШНИ БОШЦАРУВЧИ МОДДАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ

Лайло ХУДАЙБЕРДИЕВА,

магистрант, Тошкент давлат аграруниверситети.

Аннотация. В этой статье урожай бессемянного сорта Тарнау был максимальным при обработке гиббереллином в концентрации 100 мг/л. Самая низкая его концентрация (25 мг/л) оказывала слабое действие. Синергетического эффекта при применении гиббереллина в комбинации с дроппом (10 мг/л) не наблюдалось.

У сортов Тарнау накопление сахара под действием кампозана (100 мг/л) ускорялось, а общая концентрация сахаров в соке сорго увеличивалась на 1,8-20%. При лечении гиббереллином наблюдалась только тенденция к увеличению количества сахара.

Ключевые слова: виноград, сорт, бессемянной, фитогормоны, рост, развитие, урожайность, вегетационный период, ресурсосбережение, продукция, агротехника.

Annotation. In this article, the yield of seedless Tarnau was maxipi^bd when treated with gibberellin at a concentration of 100 mg/l. Its lowest concentration (25 mg/l) had a w eak effect. No synergistic effect was observed when gibberellin was used in combination with Dropp (10 mg/l).

In Tarnau varieties, the accumulation of sugar under the action of ram.posan (100 mg/l) accelerated, and the total concentration of sugars in sorghum juice increased by 1.^-20%. With gibberellin treatment, there was only a tendency to increase the amount of sugar.

Key words: grapes, variety, seedless, phytoho^mo^rJ, g owJ, development, productivity, vegetation period, resource conservation, production, agricultural technology.

Кириш. Х,озирги кунда узумнинг уругсиз навла-рининг хосилдорлиги ва сифатини янада ошириш, нав-ларнинг потенциал хосилдорлигини максимал намоён этадиган уругсиз навларни танлаш, ток тупи юкламаси, минерал угитлар ва устирувчи моддалар-нинг энг мак;бул меъёрларини тадбик; этиш буйича илмий ишлар олиб борилмокда. [3, 4]

Шу муносабат билан узумнинг уругсиз навларининг агробиологик хусусиятларини урганиш ва навларни чатиштириш йули билан ю;ори хосилли шаклларни ажратиш, танлаш хамда уларни ток тупи юкламаси, минерал угитлар ва устирувчи моддаларнинг хар бир нав учун энг ма;бул меъёрларини ишлаб чи;ариш ва амалиётга татбик; этиш долзарб вазифа булиб ;олмо;да, уни хал этиш эса токзорлардан ю;ори ва сифатли хосил бериш имконини берувчи ;атор муам-моли масалалар ечишига имкон беради. [5, 6, 7]

Илмий тадк;ик;от услуби. Ток туплари тик сим багазларда, куп зангли елпигичсимон шакл бериб устирилди. Экиш схемаси 3х2,5 м. Тажриба майдони-нинг улчами 750 м2. Тажриба 4 ;айтари;да булиб, хар бир вариантда 10 та тупда хисоб ва кузатишлар олиб борилди. [2]

Тадк;ик;от натижалари. Тарнау - уртача кечпи-

шар уругсиз шароббоп нав. Нав мунтазам юкори хосил бериши (500 ц/га гача) билан ажралиб туради. Fужумларда канднинг тупланиши ва кислоталилик-нинг камайиши жуда секин боради. Мазкур навдан о; хураки шароблар, шампан ва коньяк материаллари тайёрлашда фойдаланилади.

Н.В. Агафонов, С.К. Смирнов, С.Н. Саленковлар-нинг [1] Кишмиш "Черный" навида олиб борган тадкикотларида гиббереллиннинг цитокинин фаоллик намоён этувчи дропп билан биргаликдаги кулланилиш имкониятлари ва максадга мувофиклиги исботлаб берилган.

Тарнау навида усишни бошкарувчи моддалар урганилмаган. Тад;и;отларда гиббереллинни якка холатда ва дропп билан биргаликда, шунингдек, гужумларда канд тупланишини тезлаштирувчи кампозан билан биргаликда куллаш буйича тажриба утказилди. Fужумларнинг усишига гиббереллиннинг рагбатлантирувчи таъсири тад;и;отларда уз исботи-ни топди. Кузатувнинг барча йилларида гиббереллинни 100 мг/л концентрацияда гуллашгача куллаш 100 та гужум огирлигини 18% га оширди. Концентрация камайтирилганда гиббереллиннинг таъсир самара-дорлиги сезиларсиз камайди. (1-жадвал).

MAXSUS SON [1] 2021 AGRO INFORM

31

Wondershare PDFelement

Гиббереллин ва дроппни биргаликда куллаш мазкур препаратларни алохида куллашга нисбатан устунликка эга булмади.

Гуллашгача тупгулларга крезацин билан соф холатда, шунингдек, гиббереллин ва дропп билан биргаликда ишлов бериш 100 дона гужум огирлигини 9-10% га оширди. Fужумлар пиша бошлаган давр-да Тарнау навига кампозан билан ишлов бериш гужумларнинг улчамига амалда таъсир курсатмади. Барча вариантларда узум бошида гужумларнинг туги-лувчанлиги 2-8% га ортди. Бунда дроппнинг таъсири гиббереллин ва бошк;а препаратларга нисбатан юк;ори булди. Узум бошида гужумларнинг энг куп микдорда тугилиши гиббереллин (25 мг/л) ва дропп (10 мг/л) биргаликда кулланилганда кайд этилди.

Fужумлар огирлигини ва узум бошида улар микдорининг ортиши у ёки бу даражада узум боши огирлигининг ортишига сабаб булди. Бунда фа;атгина кампозан билан 100 мг/л концентрацияда ишлов бе-рилган вариант мустасно булиб, узум боши огирлиги аксинча бирмунча пасайди. Долган вариантларда узум боши огирлиги сезиларли ортди.

Энг ю;ори самарага гуллашдан сунг гиббереллин билан 100 мг/л концентрацияда ишлов берилганда эришилди. Узум боши огирлиги уртача 3 йилда 80 г га ёки 21,5% га ортди. Гиббереллин 25 мг/л концентрацияда камро; самарага эга булди: узум боши огирлиги атиги 51 г (13%) га ортди. Гиббереллинни дропп билан бирга куллашда синергетик самара намоён булмади. (2-жадвал).

Препарат

Концентрация, мг/л

Ишлов бериш муддати

Сув(назорат) - Гуллашдан сунг 5 кун утгач (1а)

Гиббереллин 25 Гуллашдан сунг 5 кун утгач (1а)

Гиббереллин 100 Гуллашдан сунг 5 кун утгач (1а)

Дропп 10 Гуллашдан сунг 5 кун утгач (1а)

Гиббереллин + дропп 12,5+10 ¿C^ Гуллашдан сунг 5 кун утгач (1а)

Гиббереллин + дропп 25+1С £ Гуллашдан сунг 5 кун утгач (1а)

Крезацин 5 0 Гуллашдан сунг 5 кун утгач (1а)

Гиббереллин + дропп + крезацин 25-10+50 Гуллашдан сунг 5 кун утгач (1а)

Кампозан 50 Fужумлар пиша бошлаган даврда (II)

Кампозан ^ 100 Fужумлар пиша бошлаган даврда (II)

1-жадвал.

Тарнау нави узумбошидаги гужумлар сони ва уларнинг огирлигига усишни бошкарувчи моддаларнинг таъсири.

Препарат

мг/л

муддати

100 та гужум огирлиги, г Узум бошидаги гужум сони, дона

2018 2019 2020 уртача 2018 2019 2020 уртача

Назорат (сув) - te 170 160 165 165 210 220 214 214

Гиббереллин 100 1а 200 190 195 195 215 223 230 223

Гиббереллин 25 1а 190 180 186 185 220 225 233 226

Дропп 10 1а 180 170 174 175 222 227 234 228

Гиббереллин+дропп 12,5+10 1а 180 170 174 174 218 223 230 224

Гиббереллин+дропп 25+10 1а 185 172 176 178 228 230 237 232

Крезацин 50 1а 186 178 176 180 212 223 229 221

Г.К.+Д+Кр 25+10+50 1а 189 175 178 182 218 222 226 222

Кампозан 50 II 170 160 162 164 212 219 225 218

Кампозан 100 II 168 158 160 162 213 222 226 220

AGRO INFORM MAXSUS SON [1] 2021

32

УУопЬегеЬаге РОРе1етегЛ

2-жадвал.

Тарнау нави узум бошлари огирлиги ва хосилдорлигига усишни бошкарувчи моддаларнинг таъсири.

Препарат Концентрация, мг/л оти^иги'Т Туп косили, кг Х,осилдорлик, ц/га

Назорат (сув) 372 18,7 311,5

Гиббереллин 100 452 22,5 374,8

Гиббереллин 25 423 21,0 349,8

Дропп 10 410 20,4 339,8

Гиббереллин+дропп 12,5+10 402 20,0 333,2

Гиббереллин+дропп 25+10 414 20,7 344,8

Крезацин 50 405 20,2 336,5

Г.К.+Д+Кр 25+10+50 394 19,6 326,5

Кампозан 50 369 19,0 316,5

Кампозан 100 363 18,8 313,2

ЭКФ0,5 6,4 0,5 2,1

Тарнау навининг хосилдорлигига препаратларнинг таъсирида юкоридаги каби тенденция сакланиб колди. Гиббереллин билан 100 мг/л концентрация-да ишлов бериш тупларнинг хосилдорлигини 2,9-5 кг га, 25 мг/л концентрацияда - 1,8-3 кг га ошир ц. Ю;ори хосилли 2012 йил кушимча хосил янама купрок булди. Таъкидлаш жоизки, гибб'—'ллин (2 е мг/л) ва дропп (10 мг/л) биргаликда кулланилганда хосилдорликнинг ортиши гиббереллинни якка холда (100 мг/л) куллашга нисбатан камро; ифодаланди.

Fужум пиша бошлаган даврда усишни бошкарувчи модда - кампозан препарати билан ишлов бериш Тарнау навининг хосил улчамларига сезиларли таъсир курсатмади. Х,ар хил йилларда тупларнинг хосилдорлиги назоратга нисбатан сезиларсиз ортди (0,1-0,5 кг дан орти; эмас).

Таъкидлаш жоизки, тад;и;от йилларида токзорлар-нинг хосилдорлиги хар тупдан уртача 25,9-31,2 кг ва (431-519 ц/га) токзор майдонидан олинган.

ХулОса.

1. Уругсиз Тарнау навининг хосилдорлиги гиббе-р еллин бил^н 100 мг/л концентрацияда ишлов бе-рилганда ;нг юкори даражада ортди. Унинг энг кичик концентрацияси (25 мг/л) кучсиз таъсир курсатди. Гиббереллин дропп билан биргаликда кулланилганда (0 мг/л) синергетик самара кайд этилмади.

2. Тарнау нави гужумларида кампозан (100 мг/л) таъсирида канд тупланиши тезлашди ва гужум шар-батида кандларнинг ялпи концентрацияси 1,8-20% га ортди. Гиббереллин билан ишлов берилганда фа;атгина кандлилиги микдорининг ортиши тенден-цияси кайд этилди.

3. Узум навларининг хосилдорликни оши-риш максадида ток тупларига куйидаги усишни бошкарувчи моддалар билан ишлов бериш тавсия этилади:

Тарнау нави - гиббереллин (100 мг/л) эритмаси билан гуллашдан сунг 3-5 кун утгач кулланилади.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Агафонов Н.В., Смирнов С.К., Саленков С.Н. Особенности роста и плодоношения винограда "Кишмиш Черный" при обработке растений гибберелловой кислотой и тидиазуроном // Изв. ТСХА, 1989. - Вып. 2. - С. 109-117.

2. Журавель М.С., Милованова Л.В., Фролов А.И. Действие гиббереллина на развитие ягод винограда // Виноделие и виноградарство СССР. - 1960. - № 3. - С. 33-38.

3. Каланов Б.Ш. Влияние гиббереллина на анатомическую структуру гребня грозди // Узб. биол. журнал. -1963. - № 4. - с. 31-34.

4. Мананков М.К., Смирнов К.В. Применение гиббереллина в виноградарстве //Итоги науки и техники. Растениеводство. - М. - 1979. - Т. 4. - с. 50-95.

5. Муромцев Г.О., Агностикова В.Н. Гиббереллины. - М.: Наука. - 1979. - с. 208.

МЛХ8Ш 80\ [1] 2021 ЛСКО Ш01Ш

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.