Научная статья на тему 'Ўқувчиларни касбга йўналтиришда оила, маҳалла ва таълим муассасаларининг ҳамкорлиги масалалари'

Ўқувчиларни касбга йўналтиришда оила, маҳалла ва таълим муассасаларининг ҳамкорлиги масалалари Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
7476
646
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
касбга йўналтириш / оила / маҳалла / таълим муассасалари / ҳамкорлик / педагогика / психология / касб танлаш / ўқувчи шахси / мутахассис / касбий сифатлар / career guidance / family / educational institution / cooperation / pedagogy / psychology / choice of profession / the person teaching / professional quality

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Аслонов И. Н.

Мақолада ўқувчиларни касбга йўналтиришда оила, маҳалла ва таълим муассасаларининг ҳамкорлиги йўналишида олиб борилаётган чора-тадбирларнинг педагогик-психологик аҳамияти, ушбу ишларни олиб боришда умумий ўрта таълим мактаб ўқувчиларини касб-ҳунарга йўналтириш, касб танлаш, ўқувчи шахсининг келажакда малакали мутахассис бўлиб етишиши, ундаги тегишли ижтимоий ва касбий сифатларнинг шаклланишига замин яратадиган услублар тўғрисида фикрлар баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ISSUES OF COOPERATION OF FAMILY, LOCAL COMUNITY AND EDUCATIONAL INSTITUTIONS IN CAREER COUNSELLING OF STUDENTS

The article highlights the issues of vocational guidance of young people studying, pedagogical psychological significance in the family cooperation and educational institutions, guidance work in secondary schools, as well the methods disclosed forms professional quality when choosing a profession.

Текст научной работы на тему «Ўқувчиларни касбга йўналтиришда оила, маҳалла ва таълим муассасаларининг ҳамкорлиги масалалари»

Аслонов И.Н.,

Тошкент вилояти халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти «Педагогика, психология ва таълим менежменти» кафедраси мудири, психология фанлари номзоди

ДУВЧИЛАРНИ КАСБГА ЙУНАЛТИРИШДА ОИЛА, МАХ,АЛЛА ВА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИНИНГ ДОМКОРЛИГИ МАСАЛАЛАРИ

АСЛОНОВ И.Н. УЦУВЧИЛАРНИ КАСБГА ЙУНАЛТИРИШДА ОИЛА, МАЦАЛЛА ВА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИНИНГ ЦАМКОРЛИГИ МАСАЛАЛАРИ

Маколада укувчиларни касбга йуналтиришда оила, махалла ва таълим муассасаларининг хамкорлиги йуналишида олиб борилаётган чора-тадбирларнинг педагогик-психологик ах,а-мияти, ушбу ишларни олиб боришда умумий урта таълим мактаб укувчиларини касб-хунарга йуналтириш, касб танлаш, укувчи шахсининг келажакда малакали мутахассис булиб етишиши, ундаги тегишли ижтимоий ва касбий сифатларнинг шаклланишига замин яратадиган услублар туFрисида фикрлар баён этилган.

Таянч суз ва тушунчалар: касбга йуналтириш, оила, махалла, таълим муассасалари, хамкорлик, педагогика, психология, касб танлаш, укувчи шахси, мутахассис, касбий сифатлар.

АСЛОНОВ И.Н. ВОПРОСЫ СОТРУДНИЧЕСТВА СЕМЬИ, МАХАЛЛИ И ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ УЧРЕЖДЕНИЙ В ПРОФОРИЕНТАЦИИ УЧАЩИХСЯ

В статье освещаются вопросы педагогическо-психологического значения совместной работы семьи, махалли и учебных заведений по профориентации учащейся молодёжи, высказываются мнения о методах, создающих основу для профориентационной работы в средних школах, выбора профессии, подготовки в будущем из учащегося квалифицированного специалиста, формированию у учащихся социальных и профессиональных качеств.

Ключевые слова и понятия: профориентация, семья, махалля, учебные заведения, сотрудничество, педагогика, психология, выбор профессии, личность учащегося, специалист, профессиональные качества.

ASLONOV I.N. ISSUES OF COOPERATION OF FAMILY, LOCAL COMUNITY AND EDUCATIONAL INSTITUTIONS IN CAREER COUNSELLING OF STUDENTS

The article highlights the issues of vocational guidance of young people studying, pedagogical psychological significance in the family cooperation and educational institutions, guidance work in secondary schools, as well the methods disclosed forms professional quality when choosing a profession.

Keywords: career guidance, family, educational institution, cooperation, pedagogy, psychology, choice of profession, the person teaching, professional quality.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 5

г

Ч.

49 _>

«Таълим-тарбия ислоцоти цацида гапирар эканмиз, унинг мазмунини лунда цилиб ифода этиш мумкин: бизга битирув-чилар эмас, мактаб таълими ва тарбиясини курган шахслар керак»1.

Мамлакатимизда мустакиллик даврининг илк йиллариданок таълим-тарбияга катта эъти-бор каратила бошланди. «Таълим тyFрисида»ги Конун, Кадрлар тайёрлаш миллий дастурининг асосий максади - юртимиз келажаги учун му-носиб кадрлар тайёрлашга каратилган. Таълим жараёнидаги ислохотлар туфайли киска давр ичида Узбекистан таълим сохасида жахондаги етакчи мутахассислар эътироф этган ютукларга эришди.

Келажак авлодга таълим-тарбия беришдан асосий максад, пировард натижада уларни жа-миятга фойда келтира оладиган касб эгалари этиб тайёрлашдир. Зеро, жамиятда уз урнига эга булиш бирор-бир касбни эгаллаш оркали-гина амалга ошади.

Узбекистан Республикасининг «Таълим тyFрисида»ги Конуни, Кадрлар тайёрлаш миллий дастури, Узбекистан Республикаси Вазир-лар Махкамасининг 1998 йил 13 майдаги «Узбекистан Республикасида умумий урта таъ-лимни ташкил этиш тyFрисида»ги 203-сонли карори ва Узбекистан Республикаси Халк таълими вазирлигининг карор хамда буйруклари асосида умумий урта таълим мактаблари укувчиларини касб-хунарга йуналтириш, улар-га касбий маслахатлар, ахборотлар бериш, утказилган касбий ташхислар асосида мамлака-тимиз укувчиларини касб-хунарни онгли ра-вишда танлашларига кумаклашиш максадида ташкил этилади ва амалга оширилади.

Узбекистан Республикасида укувчиларни касб-хунарга йуналтириш ишларини Укувчи-ларни касб-хунарга йуналтириш ва психологик-педагогик Республика ташхис Маркази муво-фиклаштиради ва уз фаолиятида «Узбекистон Республикаси Халк таълими муассасаларида психологик хизмат тyFрисида»ги Низомга2 асос-ланади.

1 Каримов И.А. Хавфсизлик ва баркарорлик йулида. 6-жилд. - Т.: «Узбекистон», 1998. -331-б.

2 Узбекистон Республикаси Халк таълими вазирлиги, Мехнат ва ахолини ижтимоий мухофаза килиш вазирлиги, Вазирлар Махкамаси хузуридаги Давлат тест мар-казининг 2010 йил 5 июлдаги 29-сонли, 131-кк-сонли, 17/кк-сонли кушма карорига илова.

Ислом Каримов.

Укувчиларни касб-хунарга йуналтириш иш-лари шунингдек, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2010 йил 7 июндаги «Умумтаълим мактабларининг 9-синф битирув-чиларини академик лицейлар ва касб-хунар коллежларида укитиш билан камраб олишни таъминлаш буйича норматив-хукукий базани янада такомиллаштириш тyFрисида»ги 109-сонли карори асосида олиб борилади. Мазкур карор асосида «Умумтаълим мактабларининг 9-синф битирувчиларини урта махсус, касб-хунар таълими муассасаларига кабул килиш ва расмийлаштиришни ташкил этиш тартиби тyF-рисида Низом» тасдикланган.

Касб-хунарга йуналтиришнинг асосий вази-фалари куйидагилардан иборат.

Касбий маълумотлар бериш: укувчиларга замонавий ишлаб чикаришнинг турлари, мехнат бозори хакида тушунчалар бериш хамда касбларнинг одамларга куядиган талаблари хакидаги маълумотлар билан таништириш; касб-хунар таълими муассасалари тyFрисидаги маълумотлар билан таъминлашнинг асослари-ни яратиш.

Касбий маслахатлар бериш: укувчи-ёш-ларни кизикишлари, мойиллиги, туFма лаёкати, кобилияти, куникмалари, оилавий мухит, худудий шарт-шароитлар, укувчи ва ота-она-ларнинг истак ва хохишлари, касбга куйиладиган талаблардан келиб чикиб, малакали касбий маслахатлар беришни ташкил этиш асосларини ишлаб чикиш.

Касбий ташхис: шахснинг индивидуал психологик ва физиологик хусусиятлари, ёши, би-лим даражаси, куникма ва малакаларини хисобга олган холда якуний ташхис куйиш (ташхис материаллари махфий хисобланиб, у факат укувчи ва унинг ота-онаси билан мухокама этилади), укувчининг касбий мойиллигини аник-лаш, шахснинг йуналганлик даражасини ба-холаш.

Касбга йуналтириш: психологик, психо-физиологик ва тиббий ташхис натижалари асо-сида шахснинг психологик, психо-физиологик ва физиологик хусусиятларига мос келадиган

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 5

касбий тайёрлов йуналишлари т^рисида унга тавсиялар бериш; жамият эхтиёжи ва мехнат бозори талаблари асосида уларнинг уз кизи-кишлари, кобилиятлари ва соFлик1ларига мос булган касб-хунарларни танлашларига кумак-лашиш; урнатилган меъёрий талаблар асосида шахсни узи танлаган аник бир касбга лойиклик даражасини аниклаш.

Касбий мослашув: шахснинг мутахассис булиб етишиши, ундаги тегишли ижтимоий ва касбий сифатларнинг шаклланиши, фаол ижо-дий мехнат килиш, берилган курсатма ва талаб-ларнинг бажарилиши хамда юкори касбий ма-лакага эришишига имкон яратувчи тадбирлар тизимини яратиш, турдош касблар ичидан шахсга макбул булган касбни танлашида кумак-лашиш.

Мазкур Низомда касб-хунарга йуналтириш ишларининг иштирокчилари аник белгилаб куйилган, булар куйидагилар:

• укувчилар;

• ота-оналар;

• таълим муассасаси;

• касбга йуналтирувчи;

• касб-хунарга йуналтириш хизмати мута-хассислари;

• укитувчилар;

• синф рахбари;

• мактаб шифокори;

• кутубхона мудири;

• жамоат ташкилотлари;

• касб-хунар таълими муассасалари;

• корхоналар;

• мехнат органлари;

• худудий бошкарув органлари (хокимлик);

• махаллий уз-узини бошкарув органлари;

• оммавий ахборот воситалари.

Шундан келиб чикиб, Тошкент вилояти халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти Илмий Кенгаши томонидан тасдикланган режага асо-сан 2015 укув йилида «Укувчиларни касбга йуналтиришда оила, махалла ва таълим муасса-саларининг хамкорлиги йуналишида олиб бо-рилаётган ишларнинг педагогик-психологик ахамияти» мавзусида илмий-тадкикот ишлари олиб борилди. Ушбу тадкикотларни олиб бо-ришдан максад - умумий урта таълим мактаб укувчиларини касб-хунарга йуналтириш, касб танлаш, укувчи шахсининг келажакда мутахассис булиб етишиши, ундаги тегишли ижтимоий

ва касбий сифатларнинг шаклланишига замин яратишдан иборат.

Бугунги кунда, Тошкент вилоятида 2015-2016 укув йилида жами 36138 нафар укувчи мактаб-ни битиради. Шундан, 18626 нафари уFил бола-лар булса, 17512 нафари киз болаларни ташкил килади. 2015 йилда ушбу битирувчилар урта-сида касбий диагностик суровномалар утка-зилди ва барча маълумотлар Республика таъ-лим марказининг «Е-мактаб» базасига киритил-ди1. Мамлакатимизда шу асосда академик лицей ва касб-хунар коллежларига тегишли квоталар ажратилади.

Биз урганишни режалаштирган Ангрен шах-рида тадкикот доирасида куйидаги статистик маълумотларга эга булдик.

Ангрен шахрида мазкур укув йилида 2526 нафар мактаб битирувчиси мавжуд. Шундан, 1263 нафари уFил ва 1263 нафари киз болаларни ташкил этади.

Шахар мактабларида укувчиларни касбга йуналтириш буйича уртача 5-6 тадан тадбир утказилган. Тадбирларда факат 5 та касб-хунар коллежлари иштирок этган. Вахоланки, Ангрен шахрида 2 та академик лицей хамда 8 та касб-хунар коллежи мавжуд. Юкоридагилардан шу нарса маълум буладики, укувчиларни касб-хунарга йуналтириш буйича умумтаълим мак-таблари ва лицей коллежлар хамкорлигини янада ривожлантириш зарур. Шунингдек, шахар мактаб укувчилари билан олий таълим муассасалари вакилларининг учрашуви йиллар даво-мида мутлако утказилмаган. Укувчилар мамла-катимиздаги олий таълим муассасалари хакида етарли маълумотга эга эмаслар. Бу утказилган анкета суровномаси оркали яна бир бор уз ис-ботини топди.

Ота-оналар ва укувчилар уртасида мамлакатимизда илFор жахон университетлари билан хамкорликда янги очилган олий таълим муассасалари ихтисосликлари хакида суров утказилди. 20 та укувчи ва 20 нафар ота-онадан олинган суровномада 1-жадвалдаги каби нати-жалар олинди.

Юкоридаги жадвалдан куриниб турибдики, укувчилар юртимизда фаолият курсатаётган бундай олий таълим муассасалари туFрисида етарли маълумотга эга эмас. Бу борада мактаб-

1 Тошкент вилояти «Укувчиларни касб-хунарга йуналтириш ва психологик Ташхис маркази»нинг 2015 йилдаги хисоботидан.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 5

V_/

1-жадвал. Суровнома натижалари.

Олий таълим муассасалари Вестминстер университети Турин политехника университети Сингапур менежментни ривожлантириш институти ИНХА (Жанубий Корея)

Укувчилар жавоби Билади Билмайди Жавоб беришга кийналади Билади Билмайди Жавоб беришга кийналади Билади Билмайди Жавоб беришга кийналади Билади Билмайди Жавоб беришга кийналади

фоиз хисобида 50 15 35 25 30 45 45 5 60 13 67 20

лар, ота-оналар хамда махалла фаоллари, махаллий хокимият вакилларининг биргаликда амалга ошириши лозим булган ишлари жуда куп.

Тошкент вилоятида жами 1158 та махалла бор. Шу жумладан биз урганган Ангрен шахрида 51 та махалла мавжуд. Таълим муассасаларида утказилаётган тадбирларнинг деярли барчаси-да махалла вакиллари иштирок этадилар. Ле-кин улар купрок иштирокчи булиб колавера-дилар. Махаллаларнинг узларида шу каби тад-бирлар купрок, утказилса ва мактаб укитувчи-лари хамда ота-оналар мазкур тадбирларга таклиф этилса, максадга мувофик буларди.

2015 йил 24 ноябрь куни Ангрен шахар 8-сонли умумий таълим мактабида Тошкент ви-лояти халк таълими ходимларини кайта тайёр-лаш ва уларнинг малакасини ошириш институ-ти «Педагогика, психология ва таълим менеж-менти» кафедраси профессор-укитувчилари томонидан «Укувчиларни касбга йуналтиришда махалла ва таълим муассасаларининг хамкор-лиги йуналишида олиб борилаётган ишларнинг педагогик-психологик ахамияти» мавзусида амалий семинар ташкил этилди.

Семинарда Ангрен шахридаги мактаб дирек-торларининг маънавий-маърифий ишлар, укув тарбиявий ишлар буйича уринбосарлари, шахар Ташхис маркази ходимлари, мактаб амали-ётчи психологлари, мактаб укитувчилари, ота-оналар ва махалла фаоллари, шунингдек, махалла участка нозирлари иштирок этишди.

Семинарда укувчиларни касб-хунарга йунал-тириш ва бу борадаги муаммолар атрофлича мухокама килинди.

2012 йилда мамлакатимиз ахолиси аксария-тини (59,1 фоиз) 30 ёшгача булган ёшлар таш-

кил этган1. Бу, бир томондан, катта имконият булса, иккинчи томондан, маълум кийинчи-ликлар тугдириши табиий, чунки, биринчи нав-батда, уларни касб-хунарга ургатиш масаласи-ни хал килиш керак.

Бугунги кунда мехнатга лаёкатли ахоли, айникса, ёшлар миграцияси, уларнинг чет эл-ларда иш кидириб, турли жиноий тудалар таъ-сирига берилиб колаётганлиги ва бу борада ота-оналар, махалла фаоллари хамда таълим муассасалари уртасидаги хамкорлик ишлари Fоятда долзарб масалага айланди.

Купгина ота-оналар, педагоглар укувчиларни касб-хунарга йуналтиришда ота-она, укитувчи, махалла фаолларининг масъулиятини эътироф этишади-ю, касб танлашда - энг мухим масъул шахс, яъни укувчи хакида деярли фикр билдир-майдилар. Вахоланки, касб-хунар танлаш авва-ло хар бир ёшнинг узи хал килиши керак булган масаладир. Бунинг учун катта ёшдаги устозлар, махалла-куй, оила аъзолари усмир ва успирин ёшдагиларга касб танловида адашмасликка за-мин яратишлари лозим.

Хозирда мактаб укувчиларининг касбга мойиллиги дифференциал диагностик суров-нома (ДДС) асосида урганилади. Ушбу суровнома психология фанлари доктори, профессор Б.Р.К,одиров томонидан рус психолог олими Е.А.Климов методикаси асосида кайта модификация килинган.

Мазкур суровнома яратилганига 15-20 йил булиб колди. Суровномада укувчи эгаллаши керак булган касблар берилади, укувчи эса шу касблардан узига ёкадиганини танлаши керак.

Тахлиллар асосида шу нарса аникландики, ДДСда хозирда уз долзарблигини йукотган

1 http://demoscope.ru/weekly/2014/0615/barom01.php. Сайтга 2016 йил 12 апрелда мурожаат этилган.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 5

2-жадвал. Дифференциал-диагностик суровномада учрайдиган тушунарсиз ёки долзарблигини йук,отган х,амда киритилмаган янги касблар

Долзарблигини йукотган ёки тушунарсиз касблар Янги касблар

Тафтишчи Фермер

Булим мудири Тадбиркор

Созловчи Дилер

Олим Имижмейкер

Болалар ишлари нозири Косметолог

Эксперт Продюсер

Маслахатчи Провайдер

касблар мавжуд, шунингдек, янги сохалар ву-жудга келиши асосида пайдо булган ва бугунги кунда уз мавкеига эга булган айрим касблар мазкур суровномага киритилмаган (2-жадвал).

Бизнинг фикримизча, юкорида келтирилган «Дифференциал диагностик суровнома» мута-хассислар томонидан тахлил килиниб, унга те-гишли узгартириш ва кушимчалар кушиш ло-зим, шу асосда муайян тухтамга келиш зарурдир.

Укувчи-ёшларни онгли касб танлаш ишла-рини жонлантириш ва бунда психолог билан биргаликда ота-оналар ва фан укитувчилари фаоллигини ошириш зарур. Мавжуд академик лицей ва касб-хунар коллежлари хамда олий таълим муассасалари билан хамкорликда укув-чиларнинг онгли касб танлашларига ёрдам бе-рувчи «Очик эшиклар куни», «Мехнат ярмарка-лари» ва «Касблар фестивали» каби тадбир ва учрашувларни ташкил килиш, бу жараёнга етакчи мутахассисларни жалб килиш максадга мувофик. Укувчиларда ёшлигидан бошлаб касблар оламига доир билим, куникма ва мала-каларни таркиб топтириш, бу максадда ота-оналар билан хамкорликни такомиллаштириш максадга мувофикдир. Мактаб рахбарияти ва амалиётчи психологлар масъуллигида укувчи-ёшлар уртасида онгли касб танлашга эришиш учун индивидуал ва гурухий маслахатларни купрок ташкил килиш лозим.

Таълимга компетенциявий ёндашув йуна-лишида олиб борилаётган ишларни жонлантириш, укувчиларда касбий тасаввурни шакллан-тиришда мактабда укитиладиган фанлар дои-расида амалий малака ва куникмаларни шакл-лантиришга алохида эътибор каратиш лозим.

Хулоса килиб айтадиган булсак, шахсда касбий тасаввурларнинг шаклланганлиги касбий кизикиш ва булажак касб туFрисида онгли карор кабул килиш асосида белгиланиши мум-

кин. Ёшларнинг уз имкониятларига етарли бахо бера олмаслиги, танловга онгли равишда ён-дашмаслиги окибатида касб танлашда хатолик-ларга йул куйишлари мумкин. Укувчиларда касблар хакидаги ахборотларнинг етарли эмас-лиги, бу борадаги тасаввурларнинг йуклиги касб танлаш юзасидан карор кабул килишда кийинчиликларни келтириб чикаради.

Таълим тизимида укувчиларнинг факат билим доирасини кенгайтириш асосий максадга айланмаслиги лозим, уларда хаёт учун зарур куникма ва малакаларни шакллантириш би-ринчи уриндаги вазифа булмоFи керак. Бу бо-рада хозирда мухим кадамлар куйилди. Хусу-сан, бошланFич таълим сохасида компетенциявий ёндашувга асосланган давлат таълим стан-дартлари ишлаб чикилиб, таълим жараёнига татбик этилмокда. Ушбу ёндашув асосида укувчиларда бевосита уларга хаётий вазиятларда зарур булган малака ва куникмаларни шакллантириш масаласи устувор этиб белгиланган.

Укувчиларни касбга йуналтириш жараёнида жамиятда шахс ижтимоийлашуви институтлари булган оила, махалла ва таълим муассасалари ва ушбу жараёнга бевосита масъул булган шахслар, ота-оналар, укитувчилар, касб-хунарга йуналтирувчи синф рахбарлари, психолог, де-фектолог, шифокор, болалар етакчиси, тугарак рахбарлари, кутубхона ходимлари, махалла фа-оллари, куни-кушни, кариндош-уруглар, тенг-дошлар, худудий мехнат бозори мутасаддила-ри, оммавий ахборот воситалари, якин корхо-налар хамкорлигини ташкил этиш мухим ахамият касб этади.

Мамлакатимизда тадбиркорлик, ишбилар-монлик фаолияти учун кенг имкониятлар яра-тилган. Яратилган имкониятлардан самарали фойдаланиш нафакат юртимиз иктисодиётини

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 5

ривожлантиришга, балки ёшларнинг х,аётда уз уринларини топишларига кенг йул очади.

Касб танлаш жараёни ижтимоий ах,амият касб этса-да, лекин унинг ортида индивидуал шахс туради. Холбуки шундай экан, касб танло-ви жараёнида укувчи шахсига индивидуал му-носабатни амалга ошириш зарур. Бунинг учун касб танловчининг ёш ва жинс хусусиятларига биноан касбий тарбияни амалга ошириш максадга мувофик. Биринчи навбатда, укувчи-нинг касбий эх,тиёжи, мотиви, лаёкати, кизи-киши ва кобилиятини х,исобга олиш лозим. Акс

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

х,олда умумий хусусиятли йулланма, курсатма ижобий натижага олиб келмайди, чунки инди-видуаллик узига хос талабларни такозо этади.

Касбий билимлар - укувчиларни касбнинг мох,ияти, унинг шахс олдига куядиган талабла-ри билан таништиришдан иборат таъсирчан ахборотлар мажмуасидан иборат булмоFи ке-рак. Мазкур ахборотларни ёшлар онгига етка-зишда жамиятнинг барча буFинлари иштироки ва х,амкорлигини ташкил этиш бугунги куннинг энг долзарб вазифасидир.

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикасининг 1997 йил 29 августдаги «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури туFрисида»ги 463-1-сонли Конуни. // Узбекистон Республикаси Олий Мажлиси-нинг Ахборотномаси, 1997 й.,11-12-сон, 295-модда.

2. Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 2010 йил 7 июндаги «Умум-таълим мактабларининг 9-синф битирувчиларини академик лицейлар ва касб-х,унар коллежларида укитиш билан камраб олишни таъминлаш буйича норматив-х,укукий ба-зани янада такомиллаштириш туFрисида»ги 109-сонли карори. // Узбекистон Республикаси конун х,ужжатлари туплами, 2010 й., 23-сон, 184-модда.

3. Каримов И.А. Хавфсизлик ва баркарорлик йулида. 6-жилд. - Т.: «Узбекистон», 1998.

4. Узбекистан Республикаси Халк таълими вазирлиги, Мех,нат ва ахолини ижтимоий мух,офаза килиш вазирлиги, Вазирлар Мах,камаси хузуридаги Давлат тест марказининг 2010 йил 5 июлдаги 29-сонли, 131-кк-сонли, 17/кк-сонли кушма карорига илова.

5. Fозиев Э^., Мамедов К.К,. Касб психологияси. - Т.: «Узбекистон», 2003.

6. Алимходжаева С.Н., Хайдаров Ф.Н. Психологик ташхис методикалари мажмуаси, 2-кисм. Укув кулланма. - Т., ТДПУ. 2009.

7. Снайдер Д. Практическая психология для подростков, или как найти свое место в жизни. — М: ТК Велби, изд-во «Проспект», 2000.

8. http://demoscope.ru/weekly/2014/0615/barom01.php

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 5

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.