Научная статья на тему 'Ўқувчи-ёшларда маънавий маданиятни шакллантиришнинг айрим методологик масалалари'

Ўқувчи-ёшларда маънавий маданиятни шакллантиришнинг айрим методологик масалалари Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
2052
183
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
маънавият / маданият / маънавий маданият / миллий тарбия / ўқувчи / омил / ўз-ўзини англаш / миллий ифтихор / миллий ғурур / spiritual / culture / spiritual culture / national unbringing / pupil / factor / self-consciousness / national value / national pride.

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Салиева З. Т.

Мақолада ўқувчи-ёшларда маънавий маданиятни шакллантириш омиллари ва босқичлари, фалсафий-антропологик жиҳатлари таҳлил этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SOME A METODOLOGICAL ASPECTS OF THE SPIRTUAL CULTURE FORMING AMONG PUPIL-YOUTHS

In the article analysed factors and stages of the forming of spiritual culture among pupil-youths. The author in article illuminates philosophical-anthropological aspects of forming of spiritual culture.

Текст научной работы на тему «Ўқувчи-ёшларда маънавий маданиятни шакллантиришнинг айрим методологик масалалари»

Салиева З.Т.,

Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети «Педагогика» кафедраси катта илмий ходим-изланувчиси, педагогика фанлари номзоди

ДУВЧИ-ЁШЛАРДА МАЪНАВИЙ МАДАНИЯТНИ ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ АЙРИМ МЕТОДОЛОГИК МАСАЛАЛАРИ

САЛИЕВА З.Т. УК.УВЧИ-ЕШЛАРДА МАЪНАВИЙ МАДАНИЯТНИ ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ АЙРИМ МЕТОДОЛОГИК МАСАЛАЛАРИ

Мак,олада укувчи-ёшларда маънавий маданиятни шакллантириш омиллари ва боск,ичлари, фалсафий-антропологик жих,атлари тах,лил этилган.

Таянч суз ва тушунчалар: маънавият, маданият, маънавий маданият, миллий тарбия, укувчи, омил, уз-узини англаш, миллий ифтихор, миллий Fурур.

САЛИЕВА З.Т. НЕКОТОРЫЕ МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ФОРМИРОВАНИЯ ДУХОВНОЙ КУЛЬТУРЫ У УЧАЩЕЙСЯ МОЛОДЕЖИ

В статье проанализированы факторы и этапы формирования духовной культуры у учащейся молодежи. Автор в статье освещает философско-антропологические аспекты формирования духовной культуры.

Ключевые слова и понятия: духовность, культура, духовная культура, национальное воспитание, учащийся, фактор, самосознание, национальное достояние, национальная гордость.

SALIEVA Z.T. SOME A METODOLOGICAL ASPECTS OF THE SPIRTUAL CULTURE FORMING AMONG PUPIL-YOUTHS

In the article analysed factors and stages of the forming of spiritual culture among pupil-youths. The author in article illuminates philosophical-anthropological aspects of forming of spiritual culture.

Keуwords: spiritual, culture, spiritual culture, national unbringing, pupil, factor, self-consciousness, national value, national pride.

Мустацил Узбекистоннинг таращиёти шу юртда яшов-чи %ар бир шахс, айницса, ёшларнинг маънавий камолотига куп жицатдан бомицдир. Чунки, маънавият - инсон, халц, жамият, давлатнинг куч-цудратидир. У йуц жойда цеч цачон бахт-саодат булмайди.

ИлFор миллат ва ривожланган давлат булишнинг зарурий шартларидан бири бой ва сермазмун маънавиятга эга булишдир. Факат моддий жих,атдан бой х,амда илFор булиш жамият норасолигининг холис курсаткичидир. Шу боис, Узбекистоннинг Биринчи Прези-денти Ислом Абдуганиевич Каримов томони-дан истиклолнинг дастлабки йиллариданок «Катъий ишонч билан айтиш лозимки, маънавий бойлик - моддий бойликдан минг бор устун»1 деган пурмаъно Fоя илгари сурилиб, халкимизнинг, айникса, укувчи-ёшларимиз-нинг маънавий даражасини янада юксалти-риш келажаги буюк Узбекистонни барпо этишдаги энг долзарб масалалардан бири эканлигига катта ах,амият каратиб келинмокда. Ислом Каримов узининг куплаб нутк ва маъ-рузалари, асарларида озод ва обод Ватан, эр-кин ва фаровон х,аёт барпо этишга азму карор килган халкимизнинг бой мероси, бебах,о кадриятлари, эзгу ният, орзу-умидларига, шу-нингдек, умумбашарий кадриятларга асослан-ган миллий мафкурани шакллантириш, омма-лаштириш, кишилар онгига чукур сингдириш масалаларига жиддий эътибор каратганлар.

Ислом Каримовнинг «Юксак маънавият -енгилмас куч» асарида маънавий ва моддий х,аёт уЙFунлиги масаласига алох,ида урFу бери-лиши бу масаланинг бугунги кун учун х,ам ута мух,имлигидан далолат беради. Биринчи Пре-зидентимиз бу борада куйидаги фикрларни алох,ида таъкидлаб утган: «Маънавиятнинг инсон ва жамият х,аётидаги мох,ияти ва ах,амияти х,акида фикр юритганда, бу борада асрлар да-вомида кизFин бах,с-мунозараларга сабаб булиб келаётган бир масалага алох,ида тухталиб утиш лозим, деб уйлайман. Яъни, одамнинг кундалик х,аёти ва фаолиятида моддий ва маънавий асослар бир-бирига нисба-тан кандай урин тутиши, уларнинг кайси бири устуворлик касб этиши х,акида турли-туман, баъзан эса зиддиятли фикр ва карашлар мав-

1 Каримов И.А. Биз келажагимизни уз кулимиз билан курамиз. Асарлар. 7-жилд. - Т.: «Узбекистон», 1999. -246-б.

жуд булганини ва бундай тортишувлар х,озиргача давом этаётганини кузатиш кийин эмас»2.

Шунингдек, укувчи-ёшларда маънавий ма-даниятни шакллантириш куйидаги долзарб методологик масалаларга эътибор каратишни талаб этади:

1) х,озирги замон глобаллашуви шароитида турли маданий анъаналарга эга халкларнинг узаро якинлашуви бир-бирига боFлик х,олда долзарблик касб этиб, х,ар бир халкнинг миллий узига хослигини мух,офаза килиш ва саклаб колиш йуналишини изчил давом этти-риш, шу билан бирга дунёвий маданият ва умуминсоний кадриятларнинг илFор жих,ат-ларини узлаштириб боришни талаб этмокда. Бу масалалар жамиятда укувчи-ёшларда маънавий маданиятни шакллантириш муаммоси-ни туFри х,ал килиб олиш билан бевосита боFлик;

2) инсоннинг узи, унинг дунёкараши каби маънавий маданият х,ам х,еч качон бир маъ-ноли катъий ечимга эга булмаганлиги, унинг шахс, миллат, жамият маънавий маданияти каби хилма-хил куринишлари мавжудлиги, уни урганишга янгича ёндашиш, масалани ян-гича талкин этишни кун тартибига куймокда;

3) фукаролик жамиятини ривожлантириш жараёни маънавий маданият доирасидаги маънавий-ахлокий онг, маънавий-ахлокий хатти-х,аракат, маънавий фаолият, маънавий-ахлокий муносабат х,амда узини узи англаши билан боFликликда амалга оширилади, зеро, ватанимиз келажаги, халкимиз олдида турган улкан максадларга эришиш аввало маънавий-ахлокий жих,атдан етук шахсларга, уларнинг ахлокий камолотига боFликдир;

4) миллий мустакилликни мустах,камлаш унинг иктисодий асосларини, миллий маънавий маданият билан боFлик томонларини тадкик этиш, жамият х,аётининг янгиланиши унда юзага келаётган демократик узгариш-

2 Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч. - Т.: «Маънавият», 2008. -65-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 11

ларни, дунёдаги глобаллашув ходисалари би-лан боFлик холда караб, бу жараёнларнинг укувчи шахси маънавиятига таъсирини илмий асослаш мухимдир;

5) маънавий маданиятни ривожлантириш-нинг замонавий омилларини тахлил этиш жа-мият тараккиётини кафолатловчи мустакил тафаккур юритишга кодир укувчи шахсини шакллантиришга хизмат килади. Бугунги му-раккаб даврда огохлик, сезгирлик, хушёрлик хар качонгидан мухим эканлиги, жамият маънавий-ахлокий мухитини соFломлаштириш ва баркарорлаштириш борасида бир катор амалий ишларнинг самарадорлигини кучайти-риш миллий тараккиёт моделимизнинг маъно-мазмунига сингдирилган миллати, тили ва динидан катъи назар, давлатимизда яшов-чи барча кишилар учун муносиб тинч, осуда хаёт шароитини яратиш каби эзгу ишларимиз-ни изчил давом эттириш, хар бир инсон учун ижтимоий кафолатланган турмуш даражаси ва эркинликларини таъминлаш, халкимизнинг кадриятлари ва менталитети, миллий давлат-чилик анъаналарига таяниш, дунё тажрибаси-нинг илFор ютукларига асосланиш, миллий ва умуминсоний кадриятлар уЙFунлигига эри-шиш каби соFлом маънавий-ахлокий мухит мезонларига асосланишни талаб этади;

6) маънавий маданият бир томондан, укувчи-ёшларнинг ахлокий камолотида асо-сий мезон хисобланади, иккинчи томондан, укувчи-ёшларнинг маънавий фаолияти нати-жасида такомиллашиб боради. Бунда улуг аж-додларимиз томонидан маънавий-ахлокий етукликка эришишга хизмат килган ва тажри-бадан утган, асрлар давомида шаклланиб, сайкал топган ор-номус, уят, андиша, шарму хаё, ибо, иффат каби юксак ахлокий тушунча-лар, ахлокий кадриятлар миллий ахлокий ме-зонлар мажмуи - шаркона ахлок кодекси ке-лажак авлод тарбиясида мухим манба вазифа-сини бажаради;

7) оила ва оилавий муносабатлар, барка-мол авлод маънавий-ахлокий фазилатлари, шахс, миллат маънавиятининг шаклланиши хамда истикболини белгиловчи ижтимоий асос эканлигини, оиланинг маънавий маданиятни шакллантириш билан боFлик функционал вазифаларини очиб бериш, оила мухити ва таълим жараёнларининг узаро таъсири, миллий тарбия хусусиятлари, шахс маънавияти,

миллат х,амжих,атлиги, ундаги баFрикенгликни белгилашдаги урни каби масалаларини тадкик этиш мухим ахамият касб этади.

Маънавий маданият ва унинг таркибий кисми сифатида таълимга булган эътиборнинг тобора ортиб боришига жах,он микёсида ку-затилаётган яна бир катор омиллар сабаб булмокда:

1) юкори ривожланиш суръатига эга, узга-рувчан, куп функцияли, замонавий шароитда ижтимоий маконда муваффакиятли фаолият юритиш учун таълим сохаси мутахассислари-нинг маданияти даражасига куйиладиган та-лабларнинг усиши;

2) жамият хаётининг барча сохаларидаги тараккиёт учун касбий ва коммуникатив жараёнларнинг маънавий-маданий асосларига доир ахамиятлиликнинг кучайиши; маданий хамда бадиий вокеликнинг х,аддан ташкари куп ва хилма-хил, айни вактда узлуксиз ахбо-рот окими билан узвийликда ривожланиб ке-лаётгани, ёшларнинг маданий талаб-эхтиёж-лари ошиб бораётган бир шароитда карор то-паётгани, уларнинг узига хослиги ва куп кир-ралилиги;

3) ёшларга ахлокий ва эстетик маданият-нинг юксак намуналарини ургатиш жараёни-нинг самарали эмаслиги, жамиятнинг юксак маданий кадриятлари, мутахассис ва шахс сифатида мукаммалликка интилиш х,акидаги та-саввурлар, карашларнинг баркарор эмаслиги;

4) бундай шароитда усиб келаётган ёш ав-лоднинг маданий таълим-тарбияси жараёни-ни йулга куйиш, бошкариш, куллаб-кувватлаш зарурияти1.

Мазкур омиллар тахлили укувчи-ёшларда миллий маънавий маданиятни таркиб топти-риш лозимлигини курсатади. Педагогика фан-лари доктори, профессор М.К,уроновнинг фикрича, хар бир миллий маданият - умуминсоний кадриятнинг муайян куринишидир. Чунки инсоният - халклар, миллатлардир. Ана шу нуктаи назардан миллий тарбия - хар бир инсонни уз миллий маданияти манбаида, яъни муайян умуминсоний кадрият асосида шакллантириш жараёнидир; хар бир инсон уз хаёти

1 Эгамбердиева Н.М. Маданий инсонпарварлик ёнда-шув асосида талабаларни шахсий хамда касбий ижтимо-ийлаштириш назарияси ва амалиёти (Педагогика олий таълим муассасалари мисолида). / Педагогика фанлари доктори ... дисс. авторефати - Т., 2010. - 3-4-б.

давомида турли ижтимоий ролларни утайди. Бу роллар мазмуни, кулами, намоён булиш жабхалари илк ёшлардан бошлаб купайиб, кенгайиб, мураккаблашиб боради. Ана шун-дай туFма ва илк узлаштирилувчи ижтимоий роллардан бири - шахснинг миллий ролидир; аслида динлар, миллатлар орасида зиддият учун х,еч кандай асос йук. Жахонда динлар ва миллатлар орасида булиб утган зиддиятлар айрим уламолар, сиёсатчиларнинг уз максад-ларига эришмок учун дин, миллат номидан иш куришга чакириклари ва инсониятнинг уларга эргашиб йул куйган хатоларидир; халк-лар, миллатлар мавжуд экан, миллий тарбия жараёни бизнинг хохишимиздан ташкари ра-вишда, маданий детерминизм асосида давом этаверади1.

Юкоридаги фикрлардан келиб чиккан холда айтиш мумкинки, маънавий маданият чукур тарихий-фалсафий асосларга эга булиб, катор омиллар бирлиги сифатида намоён булади. Жумладан, Д.С.Абдуллаеванинг таъ-кидлашича, асрлар оша турли куринишларда сакланиб келган утмиш х,акидаги билимлар эртанги кун учун зарур булган хулосаларни чикаришга замин булади. Миллатнинг утмиш хакидаги тасаввурлари миллий тил, урф-одат-лар, тарихий жанрдаги бадиий адабиёт наму-налари, маколлар, достонлар, тарихий кушик-лар ва халк оFзаки ижодининг бошка шаклла-ри, жой номлари каби маънавий, архитектура ёдгорликлари, нодир китоблар, кулёзмалар, буюмлар каби моддий маданият шаклларида мужассамлашган миллий тарихий хотира хакида хам шундай дейиш мумкин. Объектив-лашган моддий ва маънавий маданият эле-ментлари эса субъектив шаклдаги миллий тарихий хотиранинг у ёки бу катламлари дол-зарблашувининг мухим манбаи хисобланади.

Маънавий маданиятнинг таркибий кисми булган тарихий жанрдаги бадиий адабиёт узида миллатнинг кечмиши, дарду-хасрати, кувончу-изтироблари, тафаккур тарзини акс эттиради. Ушбу жанрдаги асарларда инсонга мухаббат, узаро мехр-окибат Fояларининг устуворлиги миллат хаётида ижобий ахамият касб этса, Fайриинсоний Fоялар, утмишни юзаки ёритиш каби хусусиятлар устунлиги

1 Куронов М. Миллий тарбия. - Т.: «Маънавият», 2007. -28-б.

миллатни жахолатга, узлигидан адашишига йул очади2.

А.С.Ачилдиевнинг фикрича, тарихий жанр-да ёзилган бадиий адабиётлар тарих, аждод-ларнинг х,аёт йули, уларнинг курсатган жасо-ратларини ёритиш оркали ибрат намунасига айланган холда асл тарбиячига, миллат тарихий хотирасини уЙFотувчи му^им омилга ай-ланиб боради. Абдулла Кодирийнинг «Утган кунлар», «Ме^робдан чаён», Ойбекнинг «На-воий», Хамид Олимжоннинг «Муканна», Одил Ёкубовнинг «УлуFбек хазинаси», Пиримкул Кодировнинг «Юлдузли тунлар», «Хумоюн ва Акбар» каби тарихий жанрдаги бадиий асар-лари ва улар асосида яратилган фильмлар, спектакллар миллатимиз тарихий хотираси-нинг усишида мух,им роль уйнаган ва уйнаб келмокда. Уларнинг киммати аник бир тарихий шахс ёки даврга боFлангани билан эмас, балки маълум даврга хос булган х,аёт ва тафаккур тарзи, урф-одат ва анъаналар, халк-нинг маданияти х,акидаги яхлит тасаввур х,осил килишга ёрдам бериши билан х,ам белгилана-ди3. Айни пайтда, бундай адабиётларни муто-лаа килиш оркали укувчи баён этилаётган х,одисадан таъсирланиб, лаззат олади, асар-нинг бош ка^рамонларига ижобий таклид юзага келади, дейиш мумкин. Колаверса, уз аждодига, унинг фаолияти, хатти-х,аракатига нисбатан ^урмат, урнак олиш х,исси уЙFонади.

Социологик, педагогик-психологик тадки-кот натижаларига таянган ^олда, укувчи-ёш-ларда маънавий маданиятнинг намоён булиш хусусиятларини шартли равишда икки бос-кичга ажратиш мумкин: нисбатан суст (мак-табгача ва кичик мактаб ёши) ва фаол (усмирлик ва успиринлик даври).

Маънавий маданиятни шакллантиришнинг илк боскичи миллий-маънавий билимларнинг сустлиги, уз миллий мансублигининг ноаник-рок англаниши, уз миллатига мансуб булган одамлар билан умумийлигини унчалик аник билмаганлиги билан характерлидир. Ана шу сабабли мазкур боскичда боланинг миллий рухда шаклланишида оила асосий роль уйнай-

2 Абдуллаева Д.С. Миллий тарихий хотиранинг мох,ияти ва ривожланишининг узига хос хусусиятлари (ижтимоий-фалсафий тахлил): Дисс. ... фал. фан. ном. - Т.: УзМУ, 2006. -35-б.

3 Ачилдиев А.С. Диалектика национального самосознания и национальной культуры. - Т.: «Университет», 1997. -С. 109.

ди. Оилада миллий тарбияни ташкил этишнинг методик асосларини тадкик этган олима А.Мухсиеванинг кайд этишича, оилада ташкил этилувчи тарбиянинг аник максадга йуналти-рилиши, ота-оналарнинг миллий кадриятлар ва оила тарбиясини ташкил этишнинг педаго-гик-психологик асосларидан етарли даражада хабардор булишларига эришиш бугунги кун-нинг мухим талабидир1.

Шунингдек, маънавий маданиятни шакл-лантиришнинг илк боскичида тил биринчи да-ражали ахамиятга эга. Маълумки, тил миллий уз-узини англашнинг асосий компонентлари-дан бири хисобланади. Чунки тил она тили си-фатида англанади ва бу тилда ушбу миллат вакиллари узаро гаплашадилар. Миллий тил оркали уз миллати аъзолари орасида узаро тушуниш, миллий маданий маълумот, ахбо-ротлар, маданий меросни саклаган холда ав-лоддан авлодга утказиш таъминланади.

Маънавий маданиятни шакллантиришнинг иккинчи боскичи усмирлик ва успиринлик даврларини камраб олади. Мазкур ёш даврла-рининг узига хослиги, уз миллатига онгли му-носабат, миллий уз-узини англашнинг шакл-ланиши жуда куп психологик омилларга боF-лик равишда амалга ошади. Укувчи-ёшларда уз ва узга халкларнинг маънавий маданиятига кизикиш ёркин намоён булади. Мазкур бос-кичда узга миллат вакилларига киёсан уз мил-латининг маънавий ва миллий-психологик ху-сусиятлари хакида тасаввурлар ва бахолар ти-зими шаклланади. Шунингдек, уз халкининг маънавий меросига нисбатан миллий Fурур ва ифтихор туЙFуси ривожланиб боради.

Умуман олганда, укувчи-ёшларда маънавий маданиятни шакллантиришда аник методоло-гик ёндашув ва назарияларга асосланиш, тарихий-фалсафий, миллий, педагогик-психо-логик омилларнинг яхлитлиги ва бирлигини хисобга олиш максадга мувофикдир. Ана шун-дан келиб чиккан холда, куйидаги хулосалар-га келинди:

- биринчидан, маънавий маданият - сер-кирра, мураккаб ижтимоий-фалсафий тушун-чадир. Маънавий маданиятнинг мохияти - ин-соният томонидан яратилган ва хаётида мухим

1 Мухсиева А. Оилада миллий тарбияни ташкил этишнинг методик асослари. / Пед. фан. ном. ... дисс. - Т., 2005. -23-б.

кадрият сифатида сакланиб колган, унинг ке-лажаги учун зарурий восита хисобланган урф-одат, анъана, мерос ва ворисий кадриятлар тизимидир;

- иккинчидан, маънавий маданиятни ташкил этувчи ва унинг мохиятини ёритиб берув-чи омилларга куйидагиларни киритиш мум-кин: а) ахлок ва одоб; б) шулар асносида, ама-лий мехнат жараёнида юзага келган билим, илм, амалий малакалар, истеъдод, кобилият;

в) ахлокий, илмий етукликнинг натижаси булган иймон, эътикод, виждон, инсоф, ихлос;

г) инсон билимлари, амалий тажрибасини умумлаштириш фаолиятига каратилган дунё-караш ва мафкурадир;

- учинчидан, маънавий маданият - миллат ва жамиятнинг куч-кудрати хисобланиб, у хар доим бойиб боради. Маънавий маданият узига хос такрорланмас ижтимоий-тарихий ходиса булиб, хар бир миллатга тегишли ва чукур тарихий илдизларга эга;

- туртинчидан, республикамиз мустакил-лиги укувчи-ёшларда маънавий маданиятни шакллантириш учун мухим шарт-шароитлар, имкониятларни яратди. Укувчи-ёшларда миллий узликни англаш, миллатга, унинг тарихига дахлдорлик туЙFусини шакллантириб бор-мокда;

- бешинчидан, укувчи-ёшларнинг маъна-вий маданияти изчил ривожланиб бориши учун улар миллий Fурур ва миллий истиклол Fояларини уз фаолияти учун дастурул-амал килиб олишлари, янгича фикр, тафаккур килишга УрганмоFи лозим;

- олтинчидан, укувчи-ёшларда маънавий маданиятни шакллантиришда инсоннинг аклий ва рухий жихатларини уЙFун ривожлан-тиришга эътибор бериш максадга мувофик. Аклий ва рухий имкониятнинг устувор булиши укувчи-ёшларда маънавий маданият-нинг ку-тилган даражада шаклланишига олиб келади. Зеро, маънавий маданият - укувчи-ёшлар ахлокий етуклигининг мухим мезони. Маънавий маданият укувчи-ёшларни хар томонлама камолотга етказиш, миллий рухини таркиб топтириш ва умумижтимоий тарбияни олиб боришни такозо этади.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 11

/- 8 к. КАДРЛАР ТАЙЁРЛАШ МИЛЛИЙ ДАСТУРИ АМАЛДА / НАЦИОНАЛЬНАЯ ПРОГРАММА ПОДГОТОВКИ КАДРОВ В ДЕЙСТВИИ

Адабиётлар:

1. Каримов И.А. Биз келажагимизни уз кулимиз билан курамиз. Асарлар. 7-жилд. -Т.: «Узбекистон», 1999.

2. Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч. - Т.: «Маънавият», 2008.

3. Абдуллаева Д.С. Миллий тарихий хотиранинг мох,ияти ва ривожланишининг узига хос хусусиятлари (ижтимоий-фалсафий тах,лил). / Дисс. ... фал. фан. ном. - Т.: УзМУ, 2006.

4. Ачилдиев А.С. Диалектика национального самосознания и национальной культуры. - Т.: «Университет», 1997.

5. Куронов М. Миллий тарбия. - Т.: «Маънавият», 2007.

6. Мухсиева А. Оилада миллий тарбияни ташкил этишнинг методик асослари. / Пед. фан. ном. ... дисс. - Т., 2005.

7. Эгамбердиева Н.М. Маданий инсонпарварлик ёндашув асосида талабаларни шах-сий х,амда касбий ижтимоийлаштириш назарияси ва амалиёти (Педагогика олий таъ-лим муассасалари мисолида). / Педагогика фанлари доктори. ... дисс. авторефати. - Т., 2010.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.