Научная статья на тему ' ўқувчи-қизлар кундалик ҳаракати фаолиятининг самарадорлигини оширишда ноанъанавий гимнастика'

ўқувчи-қизлар кундалик ҳаракати фаолиятининг самарадорлигини оширишда ноанъанавий гимнастика Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
320
28
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
спорт / ноанъанавий гимнастика / дастлабки ҳолат / асосий туриш / коррекция / самарадорлик / ҳаракат / гиподинамия / sport / nontraditional gymnastic / initial situation / basic position / correction / efficiency / movement / hypodynamia

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Мусаев Б., Қурбонова М.

Мазкур мақолада ўқувчи-қизларнинг кундалик ҳаракат фаоллигини, жисмоний тарбия ва спортга бўлган қизиқишларини ошириш мақсадида ишлаб чиқилган махсус машқлар мажмуаси тўғрисида маълумот берилган, тегишли тавсиялар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

NONTRADITIONAL GYMNASTIC IN EVERYDAY ROUTINE OF PUPIL GIRLS

There are suggested in the article the ways of implementation of everyday gymnastic exercises for pupil girls, to attract more their interest to physical culture and sport.

Текст научной работы на тему « ўқувчи-қизлар кундалик ҳаракати фаолиятининг самарадорлигини оширишда ноанъанавий гимнастика»

Мусаев Б.,

Узбекистон давлат жисмоний тарбия институти укитувчиси, педагогика фанлари номзоди; К,урбонова М.,

Узбекистон давлат жисмоний тарбия институти, 1-курс магистратура талабаси

УКУВЧИ-КИЗЛАР КУНДАЛИК ^АРАКАТИ ФАОЛИЯТИНИНГ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШДА НОАНЪАНАВИЙ ГИМНАСТИКА

МУСАЕВ Б., ЦУРБОНОВА М. УЦУВЧИ-ЦИЗЛАР КУНДАЛИКЦАРАКАТИ ФАОЛИЯТИНИНГ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШДА НОАНЪАНАВИЙ ГИМНАСТИКА

Мазкур маколада укувчи-кизларнинг кундалик х,аракат фаоллигини, жисмоний тарбия ва спортга булган кизикишларини ошириш максадида ишлаб чикилган махсус машклар мажмуа-си туFрисида маълумот берилган, тегишли тавсиялар келтирилган.

Таянч суз ва тушунчалар: спорт, ноанъанавий гимнастика, дастлабки х,олат, асосий туриш, коррекция, самарадорлик, х,аракат, гиподинамия.

МУСАЕВ Б., КУРБОНОВА М. НЕТРАДИЦИОННАЯ ГИМНАСТИКА В СОВЕРШЕНСТВОВАНИИ ЕЖЕДНЕВНОЙ ДВИГАТЕЛЬНОЙ АКТИВНОСТИ УЧЕНИЦ

В статье рассматриваются вопросы повышения заинтересованности учениц в ежедневной двигательной активности через комплекс специально разработанных упражнений и предложены некоторые рекомендации

Ключевые слова и понятия: спорт, нетрадиционная гимнастика, исходное положение, основная стойка, коррекция, результативность, движение, гиподинамия.

MUSAEV B., QURBANOVA M. NONTRADITIONAL GYMNASTIC IN EVERYDAY ROUTINE OF PUPIL GIRLS

There are suggested in the article the ways of implementation of everyday gymnastic exercises for pupil girls, to attract more their interest to physical culture and sport.

Keywords: sport, nontraditional gymnastic, initial situation, basic position, correction, efficiency, movement, hypodynamia.

Узбекистон мустацилликка эришгандан сунг, Президенти-миз томонидан барча соцаларга, хусусан, жисмоний тарбия ва спортга цам алоцида эътибор царатилмоцда. Ацоли сало-матлигини мустацкамлаш, оналик ва болаликни муцофаза цилиш бугунги куннинг долзарб ижтимоий вазифаларидан бири булиб цолмоцда.

V___/

"СоFлом авлод - юрт келажаги" шиори остида 3 боскичли спорт мусобакаларининг ташкил этилиши, бу, албатта, усиб кела-ётган ёш авлодни баркамол ва етук шахс булиб шаклланишларига уз х,иссасини кушиб келмокда. Айни пайтда хотин-кизлар спорти-га х,ам катта эътибор каратилиб, барча шарт-шароитлар яратилмокда. Президентимиз И.А.Каримов томонидан 2014 йилни "СоFлом бола йили" деб эълон килиниши х,ам шу сох,ага берилаётган эътиборнинг исботидир. СоFлом, маънавий етук ота-онадангина соFлом фар-занд дунёга келади. Мамлакатимизда хотин-кизлар спорти ва уларнинг жисмоний тарбия ва спорт билан шугулланишлари учун барча шарт-шароитлар яратилган. Хусусан, гимнас-тиканинг ноанъанавий турлари хотин-кизлар соFлиFини мустах,камловчи, жисмонан ривож-ланишига имкон берувчи мух,им омиллардан бири х,исобланади.

Инсон саломатлиги нафакат жисмоний тарбия ва спортга, балки унинг кундалик турмуш тарзига х,ам боFликдир. Техника тараккиёти даврида ёшлар замонавий ахборот техноло-гиялари билан х,амнафас булиб, улардан кундалик х,аёт фаолиятида жуда кенг фойдаланиб келмокдалар. Бунинг окибатида гиподинамия х,олатлари вужудга келмокда, бу эса, уз на-вбатида, яъни ортикча вазн, организм тизим-ларидаги узгаришлар, модда алмашинуви, кадди-коматнинг бузилиши ва х,оказолар син-гари салбий аломатларни келтириб чикаради.

СоFликни саклаш вазирлигининг статистик маълумотларига асосан шуни кайд килиш мумкинки, таълим муассасаларида тах,сил олаётган укувчи-кизларнинг факатгина 10%и соFломдир. Кизлардаги бу х,олат диккатни оширишга ва огох,ликка ундайди.

Агар XX асрнинг 60-йилларида 40% укув-чилар соFлом булган булса, х,озирги кунга ке-либ х,ар турт нафар укувчи-киздан биттаси-гина соFломдир. Балки бу кундалик фаолият давомида укувчиларнинг жисмоний машклар билан умуман шугулланмасликлари, узлари тах,сил олаётган таълим муассасаларида жисмоний тарбия дарсларига локайд муносабатда булаётганликлари, спорт тугаракларига булган эътиборнинг сустлиги, давлат бошкарув ор-ганлари х,амда "Камалак" ва "Камолот" ёшлар ижтимоий х,аракатлари томонидан уюштири-ладиган спорт байрамлари ва тадбирларида

кам иштирок этиш ёки иштирок этмасликла-ри окибатидадир? Бундан хулоса килиш мумкинки, бугунги кунда укувчи-кизларимизнинг кундалик турмушида х,аракат фаоллиги паст.

Юкорида айтилганлар танланган мав-зунинг долзарблигини белгилайди х,амда тадкикотлар утказиш зарурлигини билдиради.

Умумривожлантирувчи машклар мажмуа-сини ишлаб чикиш асосида укувчи-кизларнинг кундалик турмушидаги х,аракат фаоллигини оширишни максад килиб белги-лаб олдик.

Тадкикотда 254 нафар касб-х,унар коллежи укувчи-кизлари иштирок этдилар. Ма-салага ойдинлик киритиш максадида анкета суровномалари утказилди. Суровнома тах,лилига кура, укувчи-кизларнинг 50-70%игина укув дастурида белгилан-ган жисмоний тарбия дарсларига тулик катнашадилар. Шулардан 25-30% укувчи-кизлар жисмоний тарбия ва спорт тугаракларига жалб килинган, 30-35% укувчи-кизлар эса узлари ёктирган спорт турлари билан мунтазам шугулланадилар, 30-35% укувчи-кизлар эса умуман спорт билан шугулланмасликлари маълум булди (1-расм). Колган 30-50% укувчи-кизлар мутаносиб х,олда жисмоний тарбия ва спортга локайдлик билан карайдилар х,амда жисмоний тарбия дарсларига катнашмайдилар.

Шундай экан, укувчи-кизларнинг онгига жисмоний тарбия ва спортнинг ах,амиятини етказиш, соFлом турмуш тарзини ёшлар ора-сида тарFиб килиш, таълим муассасаларида турли хил спорт тадбирлари ва спорт мусобакаларини тез-тез ташкиллаштириш ва утказиб туриш, сох,аларда ютукларга эриш-ган, таникли спортчи кизлар ва аёллар билан учрашувлар х,амда давра сух,батлари утказиш укувчи-кизларнинг спортга булган кизикишларининг янада ортишига катта хиз-мат килади. Бу эса жойлардаги мутасадди ташкилотларнинг масъулиятини оширади.

Укувчи-кизларнинг спортга кизикишини уЙFотиш ва кундалик турмушидаги х,аракат фаоллигини ошириш максадида, биз дарс-дан ташкари вактларда х,амда уй шароитида мустакил бажариладиган машклар мужмуаси-ни ишлаб чикдик ва укувчи-кизларга кундалик х,аётдан ажралмасдан бу мажмуадан фой-даланишларини тавсия килдик.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 5

1-жадвал. Умум ривожлантирувчи машк,лар мажмуаси

Мазмуни Меъёри Ташкилий услубий курсатма

1. Д.Х,*А.Т** 1. Кулларни юкорига килиб, оёк учига кутарилиш. 2. Д.Х. 3-4. Такрорланади. 2-4 марта Машк аник ва охиста бажарилади.

2. Д.Х. - оёклар очик, к,уллар белда. 1-4. Бошни чап томонга айлантириш. 1-4. Бошни унг томонга айлантириш 2-4 марта Машк аввал охиста, сунг тез, кузларни юммасдан бажарилади.

3. Д.Х. - оёклар очик, куллар елкада. 1-4. Елка буFимларини олдинга айлантириш. 1-4. Елка буFимларини оркага айлантириш. 2-4 марта Харакатлар аник бажарилиши лозим.

4. Д.Х. - оёклар жуфт, куллар кукрак олдида букилган холда. 1-2. Чап томонга бурилиш. 3-4. Унг томонга бурилиш. 2-4 марта Машк аввал охиста, сунг максимал тезликда бажарилади.

5. Д.Х - оёклар очик. 1. Унг кул белда, чап кул юкорида, унг томонга эгилиш. 2. Д.Х. 3. Чап кул белда, унг кул юкорида, чап томонга эгилиш. 4. Д.Х. 2-4 марта Машк аник ва охиста бажарилади.

6. Д.Х. - оёклар очик, куллар белда. 1-4. Белни чап томонга айлантириш. 1-4. Белни унг томонга айлантириш. 2-4 марта Харакатлар аник бажарилиши лозим.

7. Д.Х. - оёклар очик, куллар ёнда, гавда олдинга эгилган холда. 1. Чапга бурилиш. 2. ДХ. 3. Унгга бурилиш. 4. Д.Х. 2-4 марта Машкни бажарганда тиззалар букилмаслиги, гавда ён томонларга тулик бурилиши керак. Машк уртача тезликдан секин тезлашиб бажарилади

8. Д.Х. - оёклар очик, куллар белда. 1-4. Гавда билан чап томонга айланма харакатлар. 1-4. Гавда билан унг томонга айланма харакатлар. 2-4 марта Машкни аник бажаришга харакат килиш керак.

9. Д.Х. - оёклар очик, куллар белда. 1. Утириш, куллар олдинга. 2. Д.Х. 3-4. Такрорлаш. 2-4 марта Машк аввал охиста, сунг максимал тезликда бажарилади.

10. Д.Х. - оёклар кенг очик, куллар олдинда. 1. Чап оёкка ярим утириш. 2. ДХ. 3. Унг оёкка ярим утириш. 4. Д.Х. 2-4 марта Машк аввал охиста, сунг максимал тезликда бажарилади.

11. Д.Х.А.Т. 1-2. Чап оёкда сакрашлар. 3-4. Унг оёкда сакрашлар. 5-8. Иккала оёкда сакрашлар. 2-4 марта Куллар арконда сакрашдаги каби акс эттирилади ва бир хил темпда бажарилади.

12. Д.Х. А.Т. 1-2. Куллар тепага, охиста нафас олиш. 3-4. Куллар пастга, нафас чикариш 2-4 марта Машк охиста бажарилади.

Изох: * Д.Х. - дастлабки холат; ** А.Т. - асосий туриш.

V___/

1-расм

АНКЕТА СУРОВНОМАЛАРИ ТА^ЛИЛИ

85%

70%

30% 15%

ЖИСМОНИЙТАРБИЯ Х.ЕЧ КАНДАЙ С ПОРТ ДАРСЛАРИГА ТУЛИК ТУРИ БИЛАН КАТНАШАДИ ШУГУЛЛАНМАЙДИ ЖИСМОНИЙТАРБИЯ Х.ЕЧ КАНДАЙ СПОРТ ДАРСЛАРИГАТУЛИК ТУРИ БИЛАН КАТНАШАДИ ШУГУЛЛАНМАЙДИ

ТАДКИКОТДАН олдин ТАДКИКОТДАНКЕЙИН

2-расм.

АНКЕТА СУРОВНОМАЛАРИ ТА^ЛИЛИ

ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ СПОРТ УЗИ КИЗИККАНСПОРТ СПОРТБИЛАН

ДАРСЛАРИГАТУЛИК ТУГАРАКЛАРИГАЖАЛБ БИЛАН ШУТУЛЛАНАДИ ШУТУЛЛАНМАЙДИ КАТНАШАДИ КИЛИНГАН

та дки к,отда н олди н ^ тадк,и к,отда н кей и н

Берилган машклар мажмуасини кун даво-мида камида 2 марта ва ундан купрок бажа-риш тавсия этилади. Бу машклар кон айланиш тизимини яхшилайди, модда алмашинуви-га ижобий таъсир курсатади, буFимлардаги х,аракатчанликни оширади, айникса, рух,иятни тетиклаштиради, бу эса, уз навбатида, иш унумдорлигини оширади. Ушбу машклар мажмуасини укувчи-кизларнинг кундалик тур-

муш тарзига татбик этилгандан кейинги кайта утказилган анкета суровномалари тах,лили на-тижалари 2-расмда келтирилган.

Куриниб турибдики, укувчи-кизларга тавсия этилган машклар мажмуаси улардаги х,аракат фаоллигини бир неча фоизга ошир-ган. Укувчи-кизларнинг 35%и х,еч кандай спорт тури билан шуFулланмаган булсалар,

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 5

машклардан сунг, уларнинг жисмоний тарбия ва спортга булган кизикиши 15% га ортди.

Юкоридагиларни инобатга олиб, укув-чи-кизларни соFломлаштириш, кадди-комат-ларини коррекциялаш, харакат фаоллигини ошириш максадида, умумривожлантирувчи гимнастика машклари мажмуасини мунтазам

бажариш билан биргаликда шейпинг, фит-нес каби гимнастиканинг ноанъанавий турла-ри буйича ишлаб чикилган машклар мажмуа-ларини укувчи-кизларнинг жисмоний тарбия дарслари ва дарсдан ташкари машFулотларига татбик этиш максадга мувофикдир.

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1999 йил 27 майдаги "Узбекистонда жисмоний тарбия ва спортни янада ривожлантириш чора-тадбирлари туFрисида"ги 271-сонли карори. // "Халк сузи", 1999 йил 29 май.

2. Умаров Д.Х. Дастлабки тайёргарлик боскичида ёш гимнастикачиларнинг жисмоний сифатларини ривожлантириш технологияси. // "Фан спортга", 2007, 2-сон. -10-14-б.

3. Акромов Ж.А., Мусаев Б.Б. Совершенствование гимнастики в системе базового образования в институте физической культуры. // "Фан спортга", 2009, 2-сон. -10-б.

4. Мусаев Б.Б. Предмет, задачи и классификация гимнастики. // "Педагогик таълим", 2010, 2-сон. -145-б.

5. "Спорт ва соFлом оила - соFлом бола ва соFлом жамият асоси". Узбекистон Бо-лалар спортини ривожлантириш жамFармаси хомийлик кенгашининг навбатдаги йиFилиши. // "Халк сузи", 2014 йил 29 январь.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.