Научная статья на тему 'УРБАНИЗАЦИОН ТАРАҚҚИЁТ РИВОЖИДА КИМЁ САНОАТИ ОМИЛИ'

УРБАНИЗАЦИОН ТАРАҚҚИЁТ РИВОЖИДА КИМЁ САНОАТИ ОМИЛИ Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
16
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
"ИССИқЛИК ОРОЛЛАРИ" / ГЛОБАЛ ИСИШ / КИМЁ САНОАТИ / МЕТЕОРОЛОГИК СТАНЦИЯ / ИССИқЛИК ҲАРАКАТСИЗЛИГИ / ИССИқЛИК ОқИМИ / СИРТДАН НАМЛИКНИНГ БУғЛАНИШ ТЕЗЛИГИ

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Холмирзаев Н.Н.

Мақолада урбанизацион тараққиёт ривожида кимё саноатининг ўрни, у юзага келтирган омиллар ҳамда уларни бартараф этиш бўйича тавсиялар ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE FACTOR OF THE CHEMICAL INDUSTRY IN THE DEVELOPMENT OF URBANIZATION

The article examines the role of the chemical industry in the development of urbanization, the factors that caused it, as well as recommendations for their elimination.

Текст научной работы на тему «УРБАНИЗАЦИОН ТАРАҚҚИЁТ РИВОЖИДА КИМЁ САНОАТИ ОМИЛИ»

УДК. 1.14.2.

Холмирзаев Н.Н., фалсафа фанлари буйича фалсафа доктори (PhD) катта укцтувчиси "Узбекистан тарихи ва ижтимоий фанлар" кафедраси

ФарПИ

УРБАНИЗАЦИОН ТАРАВДИЁТ РИВОЖИДА КИМЁ САНОАТИ

ОМИЛИ

Аннотация: Мацолада урбанизацион тарацциёт ривожида кимё саноатининг урни, у юзага келтирган омиллар уамда уларни бартараф этиш буйича тавсиялар ёритилган.

Калит сузлар: "Иссицлик ороллари", глобал исиш, кимё саноати, метеорологик станция, иссицлик уаракатсизлиги, иссицлик оцими, сиртдан намликнинг бузланиш тезлиги.

Kholmirzaev N.N., doctor of philosophy in philosophy (PhD)

PHARPI senior lecturer

department of history and social sciences of Uzbekistan

THE FACTOR OF THE CHEMICAL INDUSTRY IN THE DEVELOPMENT OF URBANIZATION

Annotation: The article examines the role of the chemical industry in the development of urbanization, the factors that caused it, as well as recommendations for their elimination.

Keywords: "heat island", global warming, chemical industry, meteorological station, thermal inactivity, heat flow, evaporation rate of moisture from the surface.

Бугунги кунда дунё хдмжамияти глобал исишнинг салбий экологик окибатларини олдини олиш учун кураш олиб бормокда. Утган асрнинг охирига келиб уртача йиллик хдрорат кутарилишини саноатгача булган даражага нисбатан + 2°C даражагача чеклаш асосий вазифага айланди. Хрзирги вактда йирик шахдр ва саноат агломерацияларида уртача йиллик хдроратнинг юкори усиши кузатилмокда. Шахдрлар устидан утказилган термал космик тадкикотлар натижасида ернинг узок тулкинли нурланишининг юкори кийматлари - "иссиклик ороллари" аникланмокда.

Бу эса айнан шу омилларга сабаб булувчи саноатга инновацион таълим методларини эгаллаган ёш кадрларни жалб этишни таказо этади.

Улар энергия сарфи ортиши, оптик фаол газлар ва аэрозоллар контсентрациясининг ортиши, конструктив материаллар ва йул копламаларининг юкори иссиклик инертцияси ва бугланишнинг пасайиши натижалари билан тулик таниш булиш даркор.

Шахар атроф-мухит хароратининг бундай сезиларли усиши ахоли саломатлигига ва урбанизацион тараккиётга салбий таъсир килади. Бунга кушимча равишда, бу иклимни бошкариш тизимлари томонидан кушимча энергия сарфланишига олиб келади, металларнинг коррозиясини ва экотоксикантлар чикиши билан бирга кимёвий реакциялар тезлигини тезлаштиради. Аслини олганда юкоридаги каби муаммолар урбанизацион тараккиёт натижасида юзага келади ва кимё саноати мутахасисларидан инновацион методлар билан муаммога ечим топишни талаб этади.

Шундай килиб, йирик шахарларда иклим узгариши натижасида атроф-мухит хавфсизлиги даражасининг пасайиши билан боглик вазият бутун сайёрага караганда анча кескин булиб, сунгги ун йилликларда шахар атроф-мухитининг сирт хароратидаги фазовий ва вактинчалик узгаришларни ва шахар атроф-мухит хароратини ошириш механизмларини синчковлик билан урганишни талаб килади.

Бунинг учун катор инновацион методларни куллаш мумкин. Хусусан хозирги вактда ушбу муаммони хал килишнинг энг самарали воситаси - бу

- метеорологик станциялардаги хароратни анъанавий режимдаги улчовлари

- инфракизил термометрлар билан ер усти улчовлари билан биргаликда термик аэрокосмик тасвирлаш.

Ишчи гипотеза сифатида икки йирик шахарлар худудларида узок муддатли харорат узгаришини тахлил килиш тахмин килинган. Иссиклик харакатсизлиги, иссиклик окими, сиртдан намликнинг бугланиш тезлиги хариталарини тузиш ва бу хусусиятларнинг иккала шахар ва уларнинг чеккалари худудлари учун статистик таксимотларини тузиш ва таккослаш куп сонли термал космик тасвир натижалари асосида тескари масалани ечиш асосида амалга оширилади. Бу жараёнлар уз навбатида урбанизацион тараккиёт келтириб чикарган муаммо булиб уларни ечишда кимё саноати мутахасисларининг масалага инновацион ёндошуви мухим роль уйнайди.

Таъкидлаш жоиз кимё саноати урбанизациион тараккиёт учун хизмат килади. Жумладан саноат шахарининг пайдо булиши ён атрофда яшовчи ахолини шу шахарга иш излаб кучишига хизмат килади. Уз навбатида шахарда турли дам олиш масканларининг пайдо булишига хам олиб келади. Бу яхши албатта, аммо кимё саноати шахарда юкорида санаб утилганлардан бошка яна катор муаммоларни юзага келтиради. Юкоридаги таъкидланганидек хаво хароратининг исиб кетишидан ташкари хавонинг захарланиши, сувнинг ифлосланиши, ернинг шурланиши, дарахтларнинг зарарланиши каби омилларга олиб келади. Булар кимё саноати учун ёш мутахасислар тайёрлашда янгича инновацион усуллардан фойдаланиш

заруриятини келтириб чикаради. Уз-узидан маълумки ёш кадрларга соха билан боглик фанни укитишда янги инновацион педагогик технологияларни касб малакаси сифатида шакллантиришни талаб этади.

Урбанизацион тараккиёт кимё саноати олдига чикиндидан унумли фойдаланиш ва чикиндиларни уз вактида самарали йук килиш вазифасини х,ам куяди. Бу холат кимё саноати ёш ходимларидан замонавий билимларни пухта эгаллаш ва соха билан боглик сунгги янгиликларни сохага таргиб этишни назарда тутади.

Хулоса урнида айтиш мумкинки урбанизацион тараккиёт барча сохалар каби кимё саноати олдига хам катор долзарб муаммоларни келтириб чикарди. Бу каби муаммоларни бартараф этишга инсон омили ва унинг интелектуал салохияти оркали эришиш мумкин экан бундан инновацион гоялар асосида халос булиш йулларини куллаш тараккиётга хизмат килади.

Использованные источники:

1. Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг Олий Мажлига Мурожаатномаси. 2018 й. 28 декабр.

2. Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг Олий Мажлига Мурожаатномаси. 2020 й. 24 январ.

3. https://www.rfbr.ru/rffi/ru/project_search/o_1925999 Исследование влияния урбанизации на микроклимат городов (по материалам тепловых аэрокосмических съемок).

4. Абдувахабжан Ахмаджанович Мадаминов. Политическая культура студенческой молодежи в современном обществе. Вопросы науки и образования. 2018. 1 (13).

5. https://scholar. google.com/citations?view_op=view_citation&hl=ru&user=_3w aDc4AAAAJ&citation_for_view=_3waDc4AAAAJ: 3 s 1 wT3WcHBgC

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.