Научная статья на тему 'Умумий ўрта таълим жараёнида ўқувчилар танқидий тафаккурини «Тўхтаб ўқиш» стратегияси орқали ривожлантириш'

Умумий ўрта таълим жараёнида ўқувчилар танқидий тафаккурини «Тўхтаб ўқиш» стратегияси орқали ривожлантириш Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
1079
85
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
танқидий тафаккур / ривожлантириш / «Тўхтаб ўқиш» стратегияси / танқидий тафаккур босқичлари / чақириқ / фикрлаш / рефлексия / критическое мышление / развитие / стратегия «Чтение с останов- ками» / этапы критического мышления / вызов / размышление / рефлексия

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Акрамова Г. Р.

Мақолада умумий ўрта таълим жараёнида ўқувчиларнинг танқидий тафаккурини ривожлантиришнинг долзарб аҳамияти назарий ғоялар билан кенг очиб берилган. Ўқитувчининг ўқувчилар билан ишлашида, сюжетли матнлар, қисқа ҳикоя ва эртакларни ўргатишида «Тўхтаб ўқиш» стратегиясининг таълим-тарбия олувчиларнинг танқидий тафаккурини ривожлантиришда самарали жиҳатлари мисоллар асосида келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

РАЗВИТИЕ КРИТИЧЕСКОГО МЫШЛЕНИЯ У УЧАЩИХСЯ В ПРОЦЕССЕ ОБЩЕГО СРЕДНОГО ОБРАЗОВАНИЯ С ПОМОЩЬЮ СТРАТЕГИИ «ЧТЕНИЕ С ОСТАНОВКАМИ»

В статье раскрыты теоретические идеи и значение развития критического мышления у учащихся в процессе общего среднего образования. Приведены примеры использования стратегии «Чтение с остановками» в процессе совместной работы учителя с учениками по изучению сюжетных текстов, небольших рассказов, направленных на развитие критического мышления учащихся.

Текст научной работы на тему «Умумий ўрта таълим жараёнида ўқувчилар танқидий тафаккурини «Тўхтаб ўқиш» стратегияси орқали ривожлантириш»

V_/

Акрамова Г.Р.,

Т.Н.К,ори-Ниёзий номидаги УзПФИТИ катта илмий ходим-изланувчиси, педагогика фанлари номзоди

УМУМИЙ УРТА ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА УКУВЧИЛАР ТАНКИДИЙ ТАФАККУРИНИ «ТУХТАБ УКИШ» СТРАТЕГИЯСИ ОРКАЛИ РИВОЖЛАНТИРИШ

АКРАМОВА Г.Р. УМУМИЙ УРТА ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА УЦУВЧИЛАР ТАНЦИДИЙ ТАФАККУРИНИ «ТУХТАБ УЦИШ» СТРАТЕГИЯСИ ОРЦАЛИ РИВОЖЛАНТИРИШ

Маколада умумий урта таълим жараёнида укувчиларнинг танкидий тафаккурини ривожлан-тиришнинг долзарб ах,амияти назарий Fоялар билан кенг очиб берилган. Укитувчининг укувчилар билан ишлашида, сюжетли матнлар, киска х,икоя ва эртакларни ургатишида «Тухтаб укиш» стратегиясининг таълим-тарбия олувчиларнинг танкидий тафаккурини ривожланти-ришда самарали жих,атлари мисоллар асосида келтирилган.

Таянч суз ва тушунчалар: танкидий тафаккур, ривожлантириш, «Тухтаб укиш» стратегияси, танкидий тафаккур боскичлари, чакирик, фикрлаш, рефлексия.

АКРАМОВА Г.Р. РАЗВИТИЕ КРИТИЧЕСКОГО МЫШЛЕНИЯ У УЧАЩИХСЯ В ПРОЦЕССЕ ОБЩЕГО СРЕДНОГО ОБРАЗОВАНИЯ С ПОМОЩЬЮ СТРАТЕГИИ «ЧТЕНИЕ С ОСТАНОВКАМИ»

В статье раскрыты теоретические идеи и значение развития критического мышления у учащихся в процессе общего среднего образования. Приведены примеры использования стратегии «Чтение с остановками» в процессе совместной работы учителя с учениками по изучению сюжетных текстов, небольших рассказов, направленных на развитие критического мышления учащихся.

Ключевые слова и понятия: критическое мышление, развитие, стратегия «Чтение с остановками», этапы критического мышления, вызов, размышление, рефлексия.

AKRAMOVA G.R. DEVELOPMENT OF CRITICAL THINKING AMONG STUDENTS IN THE MIDDLE PROCESSAND GENERAL EDUCATION STRATEGIES «READING STOPS»

The article describes theoretical ideas and the importance of developing students' critical thinking in the process of secondary education. Examples of the strategy of «Reading stops» implementing in the process of the joint work of teachers with pupils for the study of narrative texts, short stories and tales aimed at developing the students' critical thinking.

Keywords: critical thinking, development, strategy «reading stops», the stages of critical thinking, challenge, reflection, reflection.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 5

Аксарият х,олларда «танцидий фикрлаш» деганда, аввало, ён-атрофдан камчилик ва нуцсон излаш тушунилади. Биз «бу одам ута танцидий фикрлайди» десак, унинг кишиларга ортицча ишонмаслиги, унинг бирор нарсага дарров ишона-вермаслигини назарда тутамиз.

Педагогик, психологик, фалсафий манба-ларни урганиш оркали бир нарсанинг гувох,и буламизки, танкидий тафаккур атамаси узок тарихга эга, унинг тарихини урганиш укув-чиларнинг танкидий тафаккурини ривожлан-тиришда мух,им ах,амият касб этади.

20-аср бошларидаёк князь Николай Жева-хов таълим жараёнида танкидий тафаккурнинг максадга кура ривожлантирилиши х,акида куйидагиларни айтган: «Таълимнинг навбат-даги вазифаси укувчида узликни англаш, уз фикрларини танкидий бах,олашни тарбиялаш-дан иборат»1. Танкидий тафаккурни ривож-лантиришга каратилган таълим методларини тадкик этувчи Fарб олимлари Д.Халперн2, К.Мередит, Д.Стил, Ч.Темпл, С.Уолтер3 ва бошкалар, шунингдек рус педагоглари М.В.Кларин, С.И.Заир-Бек, И.О.Загашев, И.В.Муштавинскаялар4 танкидий тафаккур деганда, талаба ва укитувчиларнинг юксак тадкикотчилик маданиятига эга булишларини белгилаб берувчи катор сифат ва лаёкатларни назарда тутадилар.

Укувчиларда танкидий тафаккурни ривож-лантириш борасида олиб борилган тадкикот-ларни урганиш натижасида шуни алох,ида таъ-кидлаш лозимки, х,озирги тез суръатларда ривожланаётган жамиятда, ахборот кула-мининг кенглиги ва хилма-хиллигини назарда тутадиган булсак, амалиётчи педагоглар бу борада онгли таълимга алох,ида эътибор кара-тишлари лозимлигини англаймиз.

1 Жевахов Н. Воспоминания товарища обер-прокурора Св.Синода князя Н.Д.Жевахова. Первый том. - Изд-во «Родник», 1993. (Глава XXXIV).

2 Халперн Д. Психология критического мышления. -СПб: «Питер», 2000. -С. 512с.

3 Стил Дж. Л., Мередит К.С., Темпл Ч. Обучение сообща. Пос. V. // Подготовлено в рамках проекта «Чтение и письмо для критического мышления». - М.: «ИОО», 1997. -С. 35.

4 Загашев И.О., Заир-Бек С.И., Муштавинская И.В. Учим детей мыслить критически. Издательство 2-е. - СПб: «Альянс «Дельта» совм. с издательством «Речь», 2003. -С. 16.

Чунки танкидий тафаккур килиш куник-масига эга укувчи ахборот ва маълумотларни бах,олаш ва интерпретациялаш (изох,лаш)нинг турли хил усулларини узлаштириб олади, матндан зиддиятларни, ундаги мавжуд тузилма типларини ажрата билади, уз нуктаи назарини мантикка таянган х,олда х,амда сух,батдошининг фикрларини назарда тутиб асослай билади. Бундай укувчи турли ахборот ва маълумот турлари билан ишлар экан, узига ишонган х,олда, турли-туман ресурслардан самарали фойдалана билади. Танкидий фикрловчи укувчи атроф-оламнинг кенг камровли тафаккур майдонидан умуминсоний кадриятлар доирасидаги турфа нуктаи назарларни илFай билади.

Таълим сифати х,акида сузлар эканмиз, биз аксарият олинадиган таълим даражасининг замонавий ижтимоий-иктисодий шарт-шароитларга мувофик келишини, истикболда ушбу шарт-шароитларнинг узгаришини х,исобга олишни, таълимнинг кадр-кимматини оширувчи кушимча параметрлар (кушимча таълим, таълимнинг бошка сох,алар билан алокадорлигини таъминлаш ва х,.к.)ни назарда тутамиз. Танкидий тафаккурни шакллантириш уз-узига ва оламга нисбатан вариатив, мус-такил, онгли нуктаи назарга эга таянч муноса-батларнинг таркиб топишини назарда тутади. Бу хил нуктаи назар таълимнинг ишончли булишини таъминлайди, чунки у х,акикатан х,ам онгли ва рефлексив булиб, шахснинг ком-муникатив имкониятларини кенгайтиради.

Таълим-тарбия жараёнида укувчиларнинг танкидий тафаккурини ривожлантиришга каратилган таълим технологиясини ишлаб чикишда танкидий фикрлашнинг узига хос катор жих,атларини инобатга олиш зарур: биринчидан, укув жараёни шахс ва ахборот-нинг конуниятли узаро таъсирига асосланади; иккинчидан, ушбу технологиянинг муайян боскичлари (чакирик, фикрлаш, рефлексия) инструментал жих,атдан шу даражада таъмин-ланган буладики, бу укитувчининг укув вази-

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 5

ятларидаги турли холатлар, хусусан, матн билан ишлашнинг турли стратегиялари ва визуал шаклларида, мунозараларни ташкил этишда, лойихаларни татбик этиш жараёнида максимал даражада ижодкор ва мослашувчан булишига шароит яратади; учинчидан, техно-логиялар стратегиялари таълимни хамкор-ликда, биргаликда режалаштириш ва тафаккур юритиш тамойиллари негизида амалга оши-риш имконини беради.

«Технология» атамаси ушбу вазиятда к,ан-дайдир маълум алгоритмлар ва механик жараённи англатмайди. Бу аввало мустакил, танкидий фикрлашни шакллантириш жараёнида катор стратегиялар тизимини аниклаб олишни билдиради.

Укувчиларнинг танкидий тафаккурини ривожлантиришда «Тухтаб укиш» стратегияси самарали натижа беради. Бу стратегиядан айникса, ижтимоий фанлар укитувчиларига уз укув машFулотларида фойдаланишлари тавсия этилади.

Чунки ушбу стратегия укувчиларда китоб-хонликни устиришга каратилган таълим стратегияси булиб, уни укиш, адабиёт, тарих, хукук, иктисодий билим асослари каби ижтимоий туркумдаги барча фанлар буйича ташкил этиладиган дарс машFуларларида ва ада-бий тугарак катнашчилари учун булиб утадиган синфдан ташкари укув семинарла-рида куллаш мумкин.

Шунингдек, умумий урта таълим жараёнида укувчилар билан ишлашда, яъни, сюжетли матнлар, киска хикоялар ва эртаклар каби-ларни урганишда ушбу стратегия таълим-тарбия олувчиларнинг танкидий тафаккурини ривожлантириш самарадорлигини оширади. Мазкур уринда айнан сюжетли матнларни назарда тутаяпмиз. Чунки бундай холларда укувчиларга хам кизикарли, хам фойдали дарс утиш имкони вужудга келади. Бу эса укув-тарбия жараёнида пассив укувчиларнинг хам билим, куникма ва малакаларни узлаштиришга, мустакил уз фикрларини баён этишга, укув материалини узлаштиришга булган кизи-кишлари ошишига олиб келади.

Хакли савол туFилади: «Бунинг танкидий тафаккурга нима алокаси бор?»

Бухоро вилояти 13-, 23-, К,ашкадарё вило-яти Муборак тумани 1-, 2-, Тошкент вилояти-нинг Паркент тумани 29-, Бустонлик тумани

18-умумтаълим мактаблари 5-9-синф укув-чилари орасида олиб борилган тадкикот иши юзасидан тажриба-синов жараёнида 6-синф укувчиларига «Сиз «танкидий тафаккур» деганда нимани тушунасиз?» деган савол билан мурожаат килганимизда, уларнинг акса-рияти «хеч нарсага ишонмайдиган», «камчи-лик ва нуксонларни дархол пайкаб оладиган», «таклиф этилган маълумотларни тахлил эта биладиган, маълумотнинг ягона манбаи билан чекланиб колмайдиган кишилар»ни тушуниш-ларини билдирдилар.

5-синф адабиёт укитувчисига Эзопнинг «Ёввойи эчкилар билан чупон» масалига ажратилган дарсни утишда «Тухтаб укиш» стратегияси асосида тайёрланган дарс лойи-хасини таклиф килдик.

Масала мазмуни куйидагича:

Чупон эчкиларини яйловга куйиб юборди. Бир пайт караса, эчкилари ёввойи эчкилар билан утлашиб юрибди: хурсанд булибди-ю кеч киргач, хаммасини узининг Fорига камади.

Эртасига хаво бузуклиги туфайли эчки-ларни одатдагидек яйловга олиб чиколмади: Fорда бокишига туFри келди. Чупон узининг эчкиларига номигагина - улмайдиган ем сол-гани холда, кулга ургатиб олиш ниятида ёввойи эчкиларга мул-кул килиб тукди.

Эртаси, хаво юришиб кетгач, ёввойи эчкилар токка караб ура кочдилар.

Чупон уларни яхшиликни билмайдиган нонкурлар, дея койишга тушди: «Ахир мен сизларни узимнинг эчкиларимдан-да яхширок бокмадимми?»

Ёввойи эчкилар айтдилар:

- «Шунинг учун сендан нарирок юриши-миз маъкул куринди-да. Бизлар кечагина сенга йуликкандик, сен эса бизни узингнинг эски эчкиларингдан-да яхширок бокдинг. Демак эртага яна янгилар келиб кушилса, унда уларни бизлардан афзалрок кураркансан-да?!1».

Куриб турганингиздек, унда кизFанчиклик, хасислик, очкузлик, хиёнат, соткинлик каби салбий одатлар хакида хикоя килиняпти. Шу билан бирга, масалнинг асосий кахрамонлари

1 Ахмедов С. ва бошкалар. Адабиёт. Умумий урта таълим мактабларининг 5-синфи учун дарслик. - Т.: «Шарк», 2007. -39-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 5

эчки, ёввойи эчки, чупоннинг хатти-х,аракати оркали, дустга вафодор булиш, синалмаган инсон билан дуст тутинмаслик, янги урток учраганда эскисидан воз кечмаслик, дустга, колаверса, ватанга садокат, адолат каби туЙFуларни х,ис этамиз, чупоннинг хатти-х,аракатини коралаймиз. Чупон тимсолида х,озирги интернет оркали виртуал дустлар орттиришнинг ёмон окибатлари х,акида х,ам фикр юритиш мумкин.

Масалнинг «Тухтаб укиш» стратегияси оркали укилиши, укувчилар томонидан ундаги х,ар бир майда вокеаларни уз х,аётларида учрайдиган вокеалар билан солиштириш, тах,лил килиш ва х,ар томонлама фикрлаш оркали аник ечим ва хулосага келишга ундайди.

Танкидий тафаккур укувчини ушбу масал-дан чикариладиган хулосасини бошкача фикрлаш билан х,ам бойитади. Масалан, синалмаган инсон билан дуст тутиниш, очкузлик, хасислик, уйламасдан бирор ишни килиш, соткинлик, хиёнат каби ёмон иллат-ларни узлаштирган инсон х,аётда доимо панд ейиши, ахлок коидаларини урганиб, унга риоя килиб яшаш лозимлигини укувчи тушуниб етади. Бу масалага х,икоянинг асосий ках,-рамонларидан бири х,исобланган чупон, афсуски, эътибор каратмайди.

Аксарият х,олларда укитувчи сюжетли матн-лар билан ишлаганда укувчиларнинг матнни кайта х,икоялай билишига х,амда «умуман матн нима х,акида экан»лиги х,акидаги саволга жавоб бера олишига диккатини купрок каратади.

Матн х,акида танкидий фикр юритиш эса укитувчидан укувчилар олдига куйидаги саволларни куйишни талаб этади: «Кайси ифода воситалари оркали муаллиф бизда турли карама-карши туЙFуларни уЙFота олди?», «Нима сабабдан х,икояда кутарилган муаммо айнан чупон ва ёввойи эчки уртасида вужудга келди?», «Нимага х,икоя матни айнан шундай тузилган деб уйлайсиз?».

Шу тарика танкидий тафаккур укувчида тадкикотчилик маданиятининг таркиб топиши ва умуман олганда, фикрловчи шахсни шакл-лантиришга асос яратади. Танкидий тафаккур фикрий стратегиялар х,амда коммуникатив сифатлар тизими булиб, реал ахборот олами билан самарали мулокот килишга замин яра-

тади. Нима сабабдан биз «стратегия» атама-сини куллаймиз? Чунки у «Укиш, ёзиш оркали танкидий тафаккурни ривожлантириш»1 тех-нологияси методологиясини жуда аник ифо-далай олади. Стратегия - муайян кетма-кетликда тузилган методлар мажмуи булиб, муайян йуналиш белгиларига эришишга олиб келади. Турли шароит ва вазиятларда танкидий тафаккурнинг турли тавсифномаси фаоллашади: булар муаммоли вазиятни ечиш-нинг турли техникаларини куллаш лаёкати; турли даражадаги маълумотларни тах,лил килиш лаёкати; саволларни турлича куя билиш техникасини эгаллаганликка оид лаёкатлар булиши мумкин.

«Тухтаб укиш» дейилганда танкидий тафаккурни ривожлантиришнинг махсус ишлаб чикилган стратегиясини англаш мумкин. Бу стратегия укувчида айнан тухтаб укиш жараё-нига кизикишни устириш билан алокадордир. Ушбу стратегиянинг негизида танкидий тафаккур ва укиш маданиятини эгаллаган кишилар-нинг тухтаб укишларини кузатиш ётади. Улар ичидан мунозара килиш, керакли урин ва саволлар, танкидий мулох,азаларни белгилаб куйиш учун атайдан тухтайдилар. Купчилик буни тартибсиз равишда урганган булиб, аслида бундай булмаслиги лозим, яъни мак-табда тухтаб укиш стратегиясини махсус куллаб, укувчида ушбу куникмани шаклланти-риш зарур.

Бизнинг фикримизча, ижтимоий фанларни укитиш жараёнида «Тухтаб укиш» стратегия-сини куйидаги тартибда кулласак, укувчиларда танкидий тафаккурни ривожлантиришда самарали натижага эришамиз:

1. Укувчиларга бирор китоб, х,икоя, эртак ва х,.к. билан кандай танишиб чикканингиз ^акида имкон кадар самимият билан сузлаб беринг. Сизнинг бу борадаги сузларингиз узок вакт олмасин, 3-4 дакика сузласангиз етади. Сузларингиз оркали асар сюжетини ёритинг, уз ^ис-туЙFуларингизни тавсифлаб утирманг. Таассуротлар урнига муаллиф шахси х,акида кискача маълумот беринг. Бунда укувчиларнинг ёш хусусиятини ёдда тутинг, муаллиф

1 Стил Дж. Л., Мередит К.С., Темпл Ч. Обучение сообща. Пос. V. // Подготовлено в рамках проекта «Чтение и письмо для критического мышления». - М.: «ИОО», 1997. -С. 35.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 5

1-расм. «Башорат дарахти»

биографиясининг шундай жих,атларига тухта-лингки, укувчи бундан таъсирлансин.

2. Асарнинг номини мух,окама килиш. «Нега асар айнан шундай аталган? Бундай номга эга булган асарда нималар х,акида х,икоя килинган булиши мумкин?» Жавоб берганида кимдир шу муаллифнинг бошка асарларини х,ам ёдга олиши, кимдир фольклор асарларига муро-жаат этиши, баъзилар эса уз х,аётий тажриба-ларига мурожаат килиши мумкин. Баъзи укитувчилар укувчилардан уз фикрларини кискача ёзиб беришни сурайдилар, мен эса бундай килмаган булар эдим, чунки бу укувчини чалFитиб куйиши, иккинчи дара-жали масалаларга диккатини каратишига олиб келиши мумкин. Шунингдек, баъзи укувчилар асар номига асосланиб эмас, балки унинг илк каторлари укилгандан сунг, мулох,аза билдира олишларини х,ам х,исобга олиш лозим.

3. Энди энг кизиFи бошланади. Сиз, матн билан мулокот килаётган бошловчи сифатида, матндан икки-учта тухтаб укиладиган урин-ларни олдиндан ажратиб оласиз (эслатиб утамиз, матн х,ажми 5-6 бетдан ортмаслиги зарур). Тухташ вактида Сиз укувчиларда танкидий тафаккур юритишга раFбат уЙFотувчи саволлар билан мурожаат этасиз (албатта, саволлар олдиндан тайёрланади). Уз-узидан тушунарлики, бунда укув максадларини х,ам назардан сокит килмаслик зарур: тушунарсиз сузларни мух,окама килиш, бадиий ифода воситаларини тах,лил этиш лозим, келинг, яхшиси, аввало укувчига мана бу хилдаги

саволлар билан мурожаат этайлик: «Асар ках,рамонларини шундай килишга нима маж-бур этди?», «Сизнингча, энди нималар юз бериши мумкин?», «Асардан олинган ушбу парча Сизда кандай туЙFулар уЙFотди?» ва х,.к. Биринчи ёки иккинчи тухташдан сунг «Башорат дарахти» усулини куллаш мумкин (1-расм).

«Стрелка» (найзача) туташ чизиFи билан ажратилган вариантларга укувчи уз мулох,а-заларини ёзади, албатта, бунда укувчининг уз фикрини далиллай билиши, уз мулох,азаларини ушбу матн билан боFлай олишига эътибор каратилади.

4. Матн билан ишлаш тугагач, укитувчи укувчилардан икки-учта иктибос (цитата) ёки булмаса фикрини ифодалашга мос келадиган маколларни танлашни сурайди, албатта, улар матн билан узаро боFланиши, сюжет интер-претациясига турли хил ёндашувни ифода-лаши лозим. Масалан, «Ёввойи эчкилар билан чупон» масали учун укитувчи: «Дуст кулфатда билинар», «Интилганга толе ёр», «Синган кузани бутлаб булмас, оFриган кунгилни туза-тиб булмас» каби макол вариантларини так-лиф этиши мумкин. Укувчилар матнга купрок мос келади деб х,исоблаган бирорта маколни танлаб оладилар ва кичик эссе (иншо) ёзади-лар, бунда нима учун айнан шу маколни тан-лаганликларини матн билан боFлаб асослаб берадилар. Бу вазифани дарсда ёки уйда бажаришлари мумкин. Укувчилар ёзган баъзи эсселарни бошка катнашаётган укувчиларга

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 5

укиб бериш лозим. Хикоя устида ишлаш даво-мида килган барча ишлари, чизган расмлари, ёзган эсселарини укувчилар портфолиога, яъни бу укув предметини урганиш давомида укувчининг канчалик усиб камол топиб бора-ётганини акс эттирувчи махсус папкага жой-лайдилар.

Хулоса урнида шуни таъкидлаш жоизки, «Тухтаб укиш» стратегияси укувчиларнинг янги матнни укиш, урганишга булган кизи-кишларни уЙFотади, мустакил ижодий изла-нишларини ривожлантиради, мустакил ра-вишда эркин фикрлашларини кучайтиради х,амда танкидий тафаккурини ривожланти-ришда самарали натижа беради.

Бу стратегияни умумий урта таълимнинг барча фанларида олиб бориладиган укув машFулотларида куллаш мумкин.

«Тухтаб укиш» стратегияси асосида ташкил этилган укув машFулотларида укувчининг фаоллиги ошади, матндаги х,ар бир фикрни тах,лил этади, олдин урганган билимларини х,аётдаги вокеа-х,одисалар билан солиштиради ва умумлашган туFри хулоса чикаради. Бу эса укувчида мантикий фикрлаш, танкидий тафак-курни ривожлантиради, укувчи узидаги билимларини мустах,камлаб амалиётда куллай бошлайди.

Адабиётлар руйхати:

1. Ахмедов С. ва бошкалар. Адабиёт. Умумий урта таълим мактабларининг 5-синфи учун дарслик. - Т.: «Шарк», 2007. -39-б.

2. Загашев И.О. Новые педагогические технологии в школьной библиотеке: образовательная технология развития критического мышления средствами чтения и письма. // «Библиотека в школе», 2004, №. 17. -С. 56-61.

3. Загашев И.О., Заир-Бек С.И., Муштавинская И.В. Учим детей мыслить критически. Издательство 2-е. - СПб: «Альянс «Дельта» совм. с издательством «Речь», 2003. -С. 192.

4. Николай Жевахов. Воспоминания товарища обер-прокурора Св.Синода княза Н.Д.Жевахова. Первый том. - Изд-во «Родник», 1993.

5. Стил Дж.Л., Мередит К.С., Темпл Ч. Обучение сообща. Пос. V. // Подготовлено в рамках проекта «Чтение и письмо для критического мышления». - М.: «ИОО», 1997. -С. 35.

6. Халперн Д. Психология критического мышления. - СПб.: «Питер», 2000. -С. 512.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 5

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.