Научная статья на тему 'УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА КУРАШ МАШҒУЛОТЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШГА ДОИР'

УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА КУРАШ МАШҒУЛОТЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШГА ДОИР Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
25
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
КУРАШ / КАМТАРИНЛИК / КУЧИГА ЭРК БЕРМАСЛИК / КАТТАНИ ҲУРМАТ қИЛИШ / БОЛАНИНГ ҲАМ МАЪНАН-РУҲАН / ЖИСМОНАН СОғЛОМЛИГИ / ЧИНИқИШИ ТАЪМИНЛАНАДИ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Жўрабоев А.Б.

Мақолада халқимизнинг оммавий спорт турларидан бўлган миллий курашнинг умумий ўрта таълим мактабларида ўқувчиларга ўргатишнинг долзарблиги шарҳланган бўлиб, унинг самарадорлигини ошириш борасида қатор таклиф ва тавсиялар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IN GENERAL SECONDARY SCHOOLS ON THE ORGANIZATION OF WRESTLING TRAININGS

The article comments on the urgency of teaching national wrestling, one of the most popular sports of our people in general secondary schools, and makes a number of suggestions and recommendations to increase its effectiveness.

Текст научной работы на тему «УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА КУРАШ МАШҒУЛОТЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШГА ДОИР»

Журабоев А. Б.

ТВЧДПИ "Болалар спорти" кафедраси каттауцитувчиси

УМУМИЙ УРТА ТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА КУРАШ МАШГУЛОТЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШГА ДОИР

Аннотация: Мацолада халцимизнинг оммавий спорт турларидан булган миллий курашнинг умумий урта таълим мактабларида уцувчиларга ургатишнинг долзарблиги шаруланган булиб, унинг самарадорлигини ошириш борасида цатор таклиф ва тавсиялар берилган.

Таянч сузлар: кураш, камтаринлик, кучига эрк бермаслик, каттани уурмат цилиш, боланинг уам маънан-рууан, жисмонан созломлиги, чинициши таъминланади.

Jo'raboev A.B. senior lecturer department of "Children's Sports"

TVChDPI

IN GENERAL SECONDARY SCHOOLS ON THE ORGANIZATION OF WRESTLING TRAININGS

Annotation: The article comments on the urgency of teaching national wrestling, one of the most popular sports of our people in general secondary schools, and makes a number of suggestions and recommendations to increase its effectiveness.

Keywords: struggle, humility, unwillingness to give strength, respect for the elder, the child's spiritual and physical health, exercise.

Юртимизда таълим-тарбия сохасида амалга оширилаётган окилона ислохотлар жараёнида жисмоний тарбия ва спорт йуналиши салмокли урин эгаллайди. Негаки, баркамол авлодни вояга етказишда спорт хар томонлама асосий воситалардан булиб хизматкилади.

«Жисмоний тарбия ва спорт инсоннинг нафакат жисмоний, балки маънавий камолотга эришишида хам улкан омилдир. У иродани тоблайди, одамни аник максад сари интилиш, кийинчиликларни бардош ва чидам билан енгишга ургатади. Инсон калбида Fалабага ишонч, Fурур ва ифтихор туЙFуларини тарбиялайди. Ватан, халк шухратини дунёга тараннум этишда, ёшларни харбий-ватанпарварлик рухида тарбиялашда спортнинг урни бекиёсдир. СоFлом, билимли ва фидойи фарзандлари булган халк, албатта, узининг буюк келажагини барпо этади. Шунинг учун жисмоний тарбия ва спортнинг оммавийлигини таъминлаш, уни ривожлантириш баркамол шахсни тарбиялашнинг мухим шартидир» [1].

Мамлакатимизда мустакилликнинг илк йилларидан оммалаштирилиб келинаётган ана шундай спорт турларидан бири бу узбек миллий курашидир.

Тадкикотларда акс эттирилганидек, узбек халкининг анъанавий спорт турларидан булмиш кураш уч ярим минг йиллик тарихга эга. Кураш узбекча суз булиб, у катор кадимий шарк адабий манбаларида яккама -якка олишув ва кунгилочар спорт тури сифатида тилга олинган. Курашда енгилган акасининг орига укаси даврага чикаверади. "Унинг ёши мендан катта ё вазни OFир-ку",-деб уйлаб утирилмайди. Мухими, ор-номусни, Fурурни саклаш. Буни биров уйлаб топгани хам, жорий килгани хам йук. Хдкикатан хам, биз ана шундай илдизлари мустахкам томирларга эга халкмиз. Ватан туЙFуси мурFак тасаввурларда, биринчи навбатда, оила шаъни тимсолида шаклланган. Зеро, уз оиласи орини химоя килган одамгина Ватан шаънини асрай олади. Миллий кураш спорт тури замирига ана шундай эзгу умуминсоний FOялар ва узбекона кадриятлар сингдирилган. Давлатимиз рахбарининг 1990 йил 1 февралдаги "Халкаро "Кураш" Ассоциациясини куллаб-кувватлаш туFрисида"ги Фармони миилий спортимиз - кураш ривожини янги боскичга кутарди. 1990 йилда Тошкентда булиб утган кураш буйича биринчи жахон чемпионатида Европа, Осиё, Африка, шимолий ва жанубий Америка китъаларининг 32 мамлакати вакиллари иштирок этди.1998 йил 6 сентябрда Европа, Осиё ва Америка китъасининг 28 мамлакати вакиллари Халкаро Кураш Ассоциациясига (1КА) асос солдилар. У халкаро микёсда узбек курашини намоён этувчи расмий халкаро спорт ташкилотига айланди. Дастлабки таъсис конгресси давомида янги халкаро спорт ташкилотининг низоми тасдикланди, Курашнинг халкаро коидалари кабул килинди хамда 1КАнинг бошкарув органи - Ижроия кумитаси сайланди.

Модомики узбек кураши халкимиз ва мамлакатимизни дунё микёсида танитиб, халкимизга хос маданият ва кадриятларимизни эътироф этар экан, уни умумий урта таълим мактабларида ёшларга мунтазам ургатиш, келажакда уларнинг ушбу спорт тури буйича етук спортчилар булиб у^айишига замин хозирламоFимиз лозим. Узбек курашида, аввало, халкимизга хос маънавий-рухий, жисмоний фазилатлар уз тажассумини топган. Хусусан:

- курашчидаги камтаринлик, кучига эрк бермаслик, каттани хурмат килиш, кичикларга иззат-икром курсатиш;

- ракибга нисбатан хурмат-эхтиром курсатиш, унинг куч-кудрати ва имкониятларини муносиб бахолаш;

- бахсни халол, адолатли,самимий ва беFараз олиб бориш;

- курашганда хам, бахсдан ташкарида хам ракибига нисбатан дустона муносабатда булиш, унинг фикрлари ва карорларини хурмат килиш;

- ракибини маFлуб этганда, унга хурмат курсатиш, йикилганда, урнидан туришга кумаклашиш ёки йикилганда хужум уюштирмаслик;

- маFлубиятни тан олиш, ракибининг Fалабасини чин дилдан эътироф

этиш;

- курашга уз манфаати учун эмас, балки уз оиласи, махалласи, юртининг шаънини химоя килиш учун киришиш ва х.к каби фазилатлар узбек курашининг бошка спорт турларига нисбатан янада инсонпарварлигини намоён этади.

Укувчи ёшларни болаликдан кураш билан шуFуллантириш натижасида:

- боланинг хам маънан-рухан, жисмонан соFломлиги, чиникиши таъминланади;

- болада босиклик, вазминлик хислатлари, мураккаб шароитларда аник ва туFри карорлар кабул килиш куникмалари шаклланади;

- жамоада узини тутишга одатланади, заифларга ёрдам бериш, кучлилар билан муроса килиш кобилияти ривожланади;

- болада камтаринлик, уз куч-имкониятларини муносиб бахолаш, атрофдагиларга нисбатан самимий, адолатли муносабат карор топади;

- у уз малакаларини такрорлаш, давом эттириш баробарида ён-атрофидаги ёшларни хам уз жамоасига, соFлом мухитга, яъни спорт машFулотларига тортади.

Шу сабабли хам, республикамизда усмир ва ёшларни жисмоний тарбиялаш тизимидан миллий кураш муносиб урин олган. Хрзирги даврда жисмоний маданият ва спорт харакатига умумхалк тавсифи берилиб, жисмоний маданият ва спорт халкимиз хаётига кенг кириб бормокда. Бунда жисмоний маданиятнинг жуда куп ранг-баранг воситалари ва шаклларидан фойдаланилмокда.

Мактабларда кураш машFулотларини ташкил килиш мураббийнинг махорати ва малакасига боFлик. Бунда у жисмоний таёргарликка мухим эътибор каратиши керак. Яъни:

- шуFулланувчилар соFлиFи даражасива улар организми турли тизимларининг функционал имкониятларини ошириш;

- курашчининг узига хос хусусиятларига жавоб берадиган бирликда жисмоний сифатларини ривожлан тириш асосий вазифалардан хисобланади.

Худди шу уринда Президентимиз Япония ахолисининг соFлом турмуш тарзини мисол келтирадилар. Унга кура, япон халки куйидагиларга диккат килгани учун соFлом хаёт кечирмокдалар:

Х,еч иккилман май айтиш мумкинки, узбек миллий курашида юкоридаг ижихатлар уз аксини топган. Шу боис, укувчиларга узбек миллий кураши сирларини чукур ургатиш натижасида:

- ёшлар халкимиз миллий маданияти ва маънавияти рухида тарбияланади;

- уларнинг онги ва калби оммавий маданият, турли ёт FOялар таъсиридан муносиб химоя килинади;

- ёшлaр кaлбидa онa-Вaтaн тaрихи, ку^ш ^дрият, yрф-одaт Ba мaросимлaргa x,yрмaт, эх,тиром тyЙFyлaри, вaтaн пaрвaрлик, юртга сaдокaт тyЙFyлaри шaкллaнaди.

Юкоридaгилaрдaн келибчик^н x,олдa, умумий yртa тaълим мaктaблaридaги кyрaш мaшFyлотлaрини тaшкил килиш Ba олиб боришдa:

- мyaссaсaдa кyрaш мaшFyлотлaрини yткaзиш бyйичa УКУВ дaстyрлaрини мyкaммaл ишлaб чикиш, yлaргa мaлaкaли мyрaббийлaрни бириктириш;

- кyрaш бyйичa мaктaбдaн тaшкaри дaрслaр мaзмyнини ошириш: тyгaрaклaр фaолиятини кyчaйтириш, ёш кyрaшчилaрни оммaвий мyсобaкaлaргa жэлб килиш, юкори кyрсaткичгa эришгaнлaрни муносиб рaFбaтлaнтириш;

- мyaссaсaдa aлоx,идa режaгa aсосaн кyрaш мyсобaкaлaрини yткaзиш, yлaр ичидaн нуфузли мyсобaкaлaр учун номзодлaрни сaрaлaш;

- мaшFyлотлaрни сaмaрaли тaшкил этиш оркэли ёшлaр орaсидaн иктидорли спортчилaрни тaрбиялaш Ba raira спортгa сaфaрбaр килиш Ba х,.к. кaби чорaлaрни aмaлгa ошириш мухдм Укув -тaрбиявий вaзифaлaрдaн x,исоблaнaди.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Kaримов И.А. Вaтaн сaждaгоx, кaби мyкaддaсдир. - Т.: Узбекистон, 1996. 3-том. 74-б.

2. И.Д.Мaтчaнов. Мaктaбдaн тaшкaри тaълим мyaссaсaлaридa Усмирлaрнинг соFлом турмуш мaдaниятини шaкллaнтириш. Номзодлик диссертaцияси. Т.-2011.162 б. Б.:28.

3. Й. Ж. Жyмaбоев. Хдёт мaзмyни Ba комил инсон мyaммоси. //Хвлдаьлими. 1997. № 4. Б: 17.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.