Научная статья на тему 'УЛЬТРАЗВУКОВОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ ЗАБОЛЕВАНИЙ ЩИТОВИДНОЙ ЖЕЛЕЗЫ '

УЛЬТРАЗВУКОВОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ ЗАБОЛЕВАНИЙ ЩИТОВИДНОЙ ЖЕЛЕЗЫ Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

CC BY
97
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
щитовидная железа / ультразвуковой скрининг / йод.

Аннотация научной статьи по медицинским наукам и общественному здравоохранению, автор научной работы — Нурматов Санжарбек Юлдашович

По данным Всемирной Организации Здравоохранения прирост числа заболеваний щитовидной железы в мире составляет 5% в год. Среди причин развития тиреоидной патологии основное место занимает плохая экология, недостаток содержания йода, а также генетические нарушения. По статистике заболеваниями щитовидной железы чаще страдают женщины, чем мужчины.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по медицинским наукам и общественному здравоохранению , автор научной работы — Нурматов Санжарбек Юлдашович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «УЛЬТРАЗВУКОВОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ ЗАБОЛЕВАНИЙ ЩИТОВИДНОЙ ЖЕЛЕЗЫ »

УДК: 616.441-006-073.43

УЛЬТРАЗВУКОВОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ ЗАБОЛЕВАНИЙ ЩИТОВИДНОЙ ЖЕЛЕЗЫ

Нурматов Санжарбек Юлдашович

Андижанский государственный медицинский институт

По данным Всемирной Организации Здравоохранения прирост числа заболеваний щитовидной железы в мире составляет 5% в год. Среди причин развития тиреоидной патологии основное место занимает плохая экология, недостаток содержания йода, а также генетические нарушения.

По статистике заболеваниями щитовидной железы чаще страдают женщины, чем мужчины.

Ключевые слова: щитовидная железа, ультразвуковой скрининг, йод.

ULTRASOUND EXAMINATION OF THYROID DISEASES

According to the World Health Organization, the increase in the number of thyroid diseases in the world is 5% per year. Among the causes of the development of thyroid pathology, the main place is occupied by poor ecology, lack of iodine content, as well as genetic disorders.

According to statistics, women suffer from thyroid diseases more often than men.

Keywords: thyroid gland, ultrasound screening, iodine.

ЦАЛЦОНСИМОНБЕЗ КАСАЛЛИКЛАРИНИ УЛТРАТОВУШ ТЕКШИРУВИ

Жа^он Соглицни сацлаш ташкилоти маълумотларига кура, дунйода цалцонсимон без касалликлари сонининг купайиши йилига 5% ни ташкил цилади. Цалцонсимон без патологиясининг ривожланиш сабаблари орасида асосий уринни ноцулай экология, йод етишмаслиги, шунингдек, генетик касалликлар эгаллайди.

Статистик маълумотларга кура, аёллар цалцонсимон без касалликларидан эркакларникига цараганда тез-тез азият чекишади.

Калит сузлар: цалцонсимон без, ултратовуш текшируви, йод.

Долзарблиги. Йод танкислиги х,олатлари (ЙДС) инсоннинг энг кенг таркалган юкумсиз касалликларидан биридир. Хавф зонасида камида бир ярим миллиард одам яшайди (йод танкислиги туфайли) [2].

калконсимон без хдётий эндокрин organ булиб, у истмус билан богланган иккита лобдан иборат булиб, буйиннинг олд юзасида хдлкум хафтага остида жойлашган. Танадаги метаболик, энергия ва иссиклик алмашинуви жараёнларини тартибга солувчи трииодотиронин (Т3) ва тироксин (Т4) - у калконсимон гормонларни синтез килади, туплайди ва конга чикаради[5].

Ушбу гормонлар калконсимон без фолликулаларида йодидлар ва тирозин аминокислотаси иштирокида ишлаб чикарилади. Уларнинг умумий микдорининг 90% тироксин (Т4) булиб, у тукималарда потенциал фаолрок трииодотиронинга айланади. ^онда Т4 икки шаклда ташилади - богланган (калконсимон богловчи оксил билан биргаликда) ва эркин (богланмаган)[7].

Эркин Т4 гормоннинг биологик фаол кисмидир. калконсимон без гормони секрецияси даражаси гипоталамус-гипофиз тизими томонидан бошкарилади ва йоднинг танага киришига боглик. ^онда Т4 ва Т3 гормонлари концентрациясининг пасайиши билан гипоталамус рагбатлантирилади ва тиролиберин (тиротропинни чикарадиган гормон) ажралиб чикади, бу эса уз навбатида гипофизда калконсимон безни огох,лантирувчи гормон (ТТГ) ишлаб чикаришни купайтиради.без. ТТГ калконсимон без томонидан калконсимон гормонлар синтези ва секрециясини кучайтиради [6]. ^онда тироксин ва трииодотиронин концентрацияси ошганда, Марказий эндокрин органларда ТТГ ишлаб чикариш тескари алока

принципига кура секинлашади. Ушбу механизмлар одатда танадаги евтироидизмни куллаб-кувватлайди (калконсимон гормонларнинг normal даражаси).

калконсимон без ёки гипоталамус-гипофиз тизимининг патологияси билан калконсимон гормонлар даражаси узгаради (купаяди ёки камаяди), бу метаболик жараёнларни бузади, натижада тананинг куплаб аъзолари ва тизимлари таъсир килиши мумкин. ^ондаги тироксин ва трииодотиронин даражасининг кутарилиши гипертироидизмнинг лаборатория белгисидир (гипертироидизм, тиротоксикоз). Гипертироидизм тез юрак уриши, тана вазнининг йуколиши, асабийлашиш ва асабийлашиш, кулларнинг титраши, екзофталмос, уйку бузилиши билан намоён булади. калконсимон гормонлар ишлаб чикаришнинг камайиши (гипотироидизм) билан брадикардия, вазн ортиши, курук тери, соч тукилиши, ич котиши, совуклик, чарчок, летаргия, депрессия кайд этилади. Огир гипотироидизм - микседема-юрак етишмовчилиги ва комага олиб келиши мумкин. Болаларда бу кретинизмга олиб келади-жисмоний ва аклий ривожланишнинг кечикиши.

калконсимон безнинг дисфункцияси (гипотироидизм ёки тиротоксикоз) эркакларникига караганда аёлларда купрок учрайди. Купинча, бу патология биринчи навбатда хомиладорлик пайтида, янги тугилган даврда ёки 40-50 йил ичида узини намоён килади.

калконсимон безнинг асаб, юрак-кон томир, репродуктив ва тананинг бошка тизимларининг иши билан чамбарчас богликлигини хисобга олсак, уз вактида ташхис куймасдан ва етарли даволанмасдан унинг функциясининг бузилиши миёкардит, юрак етишмовчилиги, бепуштлик ва неврологик касалликларга олиб келиши мумкин.

Сунгги ун йилликларда ултратовуш текшируви (ултратовуш) калконсимон без патологиясини ташхислашнинг енг кенг таркалган усули хисобланади. Ушбу касалликларни ташхислаш сифатини яхшилаш учун бир вактнинг узида турли хил ултратовуш усулларини тулдириш, узгартириш ва бирлаштириш зарур булади.

Х,озирги вактда скрининг тадкикотлари турли хил схемалар буйича олиб борилмокда: анкеталар, касбий имтихонлар, instrumental усулларни уз ичига олган касбий имтихонлар ва бошкалар. [1,5].

калконсимон без (калконсимон без) касалликларини аниклашга каратилган профилактик текширувларнинг анъанавий схемаси эндокринолог томонидан беморни кабул килишдан бошланади. Ушбу техниканинг ижобий ва салбий томонлари хакида батафсил тухталмасдан, шуни есда тутиш керакки, бундай скрининг ёрдамида калконсимон без патологиясининг учдан икки кисми ташхис куйилмайди [3].

Фаргона водийси ушбу екологик офат окибатларидан зарар курган худудларга тегишли. Минтака ахолисининг касалланишини динамик тахлил килиш диффуз букок, отоиммун тироидит, аденомалар ва калконсимон без саратонини аниклаш частотасининг ошишини курсатади [2,6]. калконсимон безнинг тугунли шаклланиши учун терапевтик тактикани ишлаб чикишнинг бир асрдан ортик тарихига карамай, ушбу патологияни бошкаришнинг ягона алгоритми мавжуд емас. Шу билан бирга, купчилик клинисенлар бирламчи усмани даволашнинг асосий усули жаррохлик аралашуви деб хисоблашади [5].

Олинган натижалар калконсимон без патологиясини ерта аниклаш учун калконсимон безни скрининг ултратовуш текширувининг зарурлиги ва ахамиятини тасдиклайди.

Тадкикот максади. Ушбу ишнинг максади калконсимон безнинг ултратовуш текширув, динамик кузатув ва жаррохлик даволаш керак булган беморлар гурухини ерта аниклаш оркали беморларда калконсимон без патологиясини скрининг диагностикаси натижаларини яхшилаш эди.

Тадкикот материаллари ва усуллари. Текширув хар икки жинсдаги 18-65 ёшдаги одамларда скрининг усули билан утказилди. Жами 150 нафар текширилди, улардан 65

нафари эркаклар (43,3%), 85 аёл (56,6%). 18 ёшдан 65 ёшгача. Назорат сифатида бир хил ёшдаги 20 та деярли соглом шахс текширилди.

Тадкикот натижалари. Аникланган огишларнинг табиати куйидагича: калконсимон бездаги диффуз узгаришлар 67 кузатувда (45%) аникланган, шундан 73 таси аёллар (49%) ва 60 таси эркаклар (40%). 19 холатда (13%) нодуляр шаклланиш ва диффуз узгаришларнинг комбинацияси аникланди, шундан 21 таси аёллар (14%) ва 19 таси эркаклар (13%) еди. Факат тугун шаклланиши 45 бемор (30%), кайси 43 аёллар (29%) ва 42 эркаклар (28%) касалига еди. Кист куриб 3 (1,5%), 4 аёллар (2%) ва 2 эркаклар (1%) топилган. Паратироид безларининг гиперплазияси 2 кишида аникланган (0,05%). калконсимон безнинг екоструктурасини узгартирмасдан диффуз кенгайиши 7 кишида (5%), шу жумладан 2 аёлда (1%) ва 16 эркакда (11%) ташхис куйилган. Нихоят, калконсимон гипоплазия 16 (11%) беморда аникланди, улардан 10 таси аёллар (6%) ва 4 эркак (6%). Ушбу маълумотлар калконсимон бездаги патологик узгаришларнинг таркалишида сезиларли жинсий фарклар йуклигини курсатади.

Диффуз узгаришлар 31 (21%) холатда калконсимон безнинг диффуз усиши билан бирлаштирилган. калконсимон бездаги диффуз узгаришларнинг табиати юкори ехтимоллик билан 20 та кузатувда (13%) тахмин килиниши мумкин еди, 53 холатда сурункали отоиммун тироидит белгилари аникланди ва битта холатда - Де ^уерваин тироидити ва диффуз токсик букок учрайди.

калконсимон безнинг тугунли шаклланиши, шу жумладан диффуз узгаришлар билан биргаликда 65 (43%) кузатувларда аникланган. Махаллийлаштириш ва тугунлар сонида жинсий фарклар йук. Ягона тугунлар тенг равишда унг ва чап лобларда, 35% холларда ва 2% кузатувларда истмусда жойлашган. Иккала жинсдаги текширилган шахсларнинг 15% да битта тугунлар бир вактнинг узида иккита лобда ингл ва 10% холларда куп тугунли гуатр ташхиси куйилган.

Патологияси булган барча шахсларнинг 11% холатларида, купинча эркаклар хам, аёллар хам калконсимон безнинг тугунли шаклланишини аникладилар, уларнинг максимал хажми 1 см дан ошади. Уларнинг характерини цитологик текшириш, динамик кузатиш ва жаррохлик даволаш масаласини хал килиш керак.

Хулоса. Шундай килиб, куп параметрли ултратовуш текшируви, шу жумладан б режими, ЭДС, СДС, допплерометрия, эластография ва ултратовуш назорати остида понксиён аспирацияси биопсияси, сунгра ситологик текширув простата саратонини аниклашда жуда информацион диагностика усули хисобланади.

Популяцияда патологик узгаришларни таксимлашда сезиларли даражада сезиларли жинсий фарклар мавжуд эмас.

АДАБИЁТЛАР:

1. Максимова Н.А., Кит О.И., Ильченко М.Г., Акопян Л.Г., Арзамасцева М.А. Ультразвуковая диагностика новообразований щитовидной железы с применением эластографии /Н.А. Максимова [и др.] //Современные проблемы науки и образования. - 2016.

- № 3.

2. Зубарева И.А. Анализ ультразвуковой картины рака щитовидной железы у жителей юго-западных районов Брянской области / И.А. Зубарева // Sono Ace International. - 2007. - № 16.

- Рубрика: Эхография в онкологии. - С. 52-57.

3. Серов А.С. Значение тонкоигольной аспирационной биопсии под контролем УЗИ в диагностике очаговых образований щитовидной железы / А.С. Серов, Н.А. Попова, Л.Н. Жогова // Актуальные проблемы в онкологии: материалы XXI межрегион. научно-практич. конф. - Липецк, 2008. - С. 158-160.

4. Васильев Д.А. Пути улучшения диагностической значимости соноэластографии при дифференциальной диагностике узловых образований щитовидной железы / А.Д. Васильев, Е.В. Костромина, З.А.-Г. Раджабова [и др.] // Клиническая и экспериментальная тиреоидология. - 2014. - Т.10, № 1. - С.38-43.

5. Cosgrove D., Piscaglia F., Bamber J., et al. EFSUMB Guidelines and Recommendations on the Clinical Use of Ultrasound Elastography. Part 2: Clinical Applications. Stuttgart - New York: Georg Thierne Verlag KG. 2013.

6. Сенча А. Ультразвуковая диагностика. Поверхностно-расположенные органы. - М.: Видар, 2015. - 512 с.

7. Кит О.И., Максимова Н.А., Дурицкий М.Н., Арзамасцева М.А., Ильченко М.Г. Роль ультразвукового исследования на этапах скрининга при проведении дней профилактики онкологических заболеваний молочных желез /О.И. Кит [и др.] // Современные проблемы науки и образования. - 2015. - № 2-1

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.