CC BY
44УДК 9:331.105(476)+331.45+368.4
А. А. Дубовж
Беларускi нацыянальны тэхшчны ушверсгот
УДЗЕЛ ПРАФСАЮЗАУ БЕЛАРУС1 У АРГАН1ЗАЦЫ1 АХОВЫ ПРАЦЫ I САЦЫЯЛЬНАГА СТРАХАВАННЯ У ПЕРЫЯД НЭПА
У перыяд новай эканам1чнай палиыш у 1920-я гг. был1 закладзены асновы савецкай сютэмы аргашзацып аховы працы i сацыяльнага страхавання, у якой значная роля адводзшася прафсаю-зам. Яны накiроувалi сваiх прадстаушкоу у органы Наркамата працы, заслухоувалi ix справазда-чы, выбiралi на пленумах шспектарау працы i страхавыя органы, праводзш абследаваннi умоу працы на прадпрыемствах. Пытаннi аховы працы знаxодзiлi адлюстраванне у калектыуных дага-ворах, яшя прафсаюзы заключалi з гаспадарчыЕШ органами У 1927 г. быу створаны 1нстытут аховы працы пры НКПБ. Важным накiрункам работы прафсаюзау, цесна звязаным з аховай працы, выступала сацыяльнае страхаванне. Колькасць застрахаваных у БССР рабочых i служачых вы-расла з 28,6 тыс. у 1922 г. да 263,7 тыс. у 1929 г. За кошт сродкау сацыяльнага страхавання рабо-чыя i служачыя забяспечвалiся дапамогай па часовай i пастаяннай страце працаздольнасцi, па беспрацоуi i г. д., карысталкя бясплатным медыцынск1м абслугоуваннем. Прафсаюзы надавалi увагу арганiзацыi санаторна-курортнага лячэння працоуных, пашырэнню сетк1 дамоу адпачын-ку. Дзейнасць дзяржауных органау i прафсаюзау па ахове працы i развiццi сацыяльнага страхавання, нягледзячы на меушыя месца цяжкасщ, садзейнiчала сацыяльнай абароне i паляпшэнню умоу жыцця працоуных.
Ключавыя словы: новая эканамiчная палггыка (НЭП), прафсаюзы, Наркамат працы, умовы працы, ахова працы, сацыяльнае страхаванне.
A. А. Dubovik
Belarusian National Technical University
РARTICIPATION OF THE TRADE UNIONS OF BELARUS IN THE ORGANIZATION OF LABOUR PROTECTION AND SOCIAL INSURANCE IN THE NEP PERIOD
Trade Unions of Belarus played an important role in the soviet system of labour protection and social insurance foundations of which were worked out in the NEP period (1920s). They sent their representatives to the departments of the People's Commissariat of Labour, listened to their reports, elected labour inspectors and social insurance offices, conducted the inspections of working conditions at factories. Labour protection issues were included in the collective agreements beetween the trade unions and economic structures. In 1927 the Institute of labour protection was established. An important area of trade union work was social insurance. The number of insured workers and employees increased in the BSSR from 28,6 thousands in 1922 to 263,7 thousands in 1929. At the expense of social insurance workers and employees were provided with asssistance for temporary and permanent disability, unem-loyment, enjoyed free medical care. The Trade Unions have paid attention to the organization of sanatorium treatment of workers, expansion of rest homes network. Activity of the Belarusian state institutions and Trade Unions on labour protection and social insurance, despite difficulties occurred, contributed to the social security and welfare of workers.
Key words: new economic policy (NEP), Trade Unions, People's Commissariat of Labour, working conditions, labour protection, social insurance.
Уводзшы. У паштычнай сютэме грамад-ства важная роля належыць грамадсюм аргаш-зацыям, найбольш масавая з яюх - прафсаюзы. Асноунай задачай прафсаюзау з'яуляецца аба-рона штарэсау працоуных, клопат аб ix дабра-быце i якасщ жыцця. Важнымi шструмешаш у гэтым наюрунку выступаюць ахова працы i сацыяльнае страхаванне. Заслугоуваюць увап пытанш дзейнасщ прафсаюзау Беларусi у перыяд новай эканамiчнай пал^ыю (НЭПа), каш былi закладзены асновы савецкай сютэмы ар-гашзацьи аховы працы i сацыяльнага страха-
вання, у якой першачарговая роля адводзшася прафсаюзам.
Асноуная частка. Мэтанаюраваны пачатак ажыццяуленню НЭПа паклау X з'езд РКП(б), яю адбыуся у сакавшу 1921 г. У сувязi з перада-чай Саунаркомам крашы 12 мая 1921 г. аховы працы ад Наркамата працы (НКП) прафсаюзам пададдзел аховы працы Саупрафбела быу пе-раутвораны у самастойны аддзел, як узна-чальвау М. Е. Мшенью, а пасля зацвярджэння яго у лютым 1922 г. наркомам працы БССР -А. М. Краснаперка. Але у красавку 1922 г.,
згодна з пастановай юраунщтва крашы аб пера-дачы дзяржауных функцый аховы працы НКП, аддзел аховы працы у Саупрафбеле быу лшвь даваны, яго пададдзел нагляду перададзены у НКП БССР (НКПБ), а пададдзел быту - у склад тарыфна-эканамiчнага аддзела Саупрафбела.
Аднак мерапрыемствы па паляпшэннi умоу i ахове працы, яюя праводзiлiся НКПБ, абавяз-кова узгаднялюя з прафсаюзамi. Прэзщыум Саупрафбела (з 1924 г. ЦСПСБ) разглядау i зац-вярджау усе пастановы НКПБ, i асаблiва па ахове працы на вытворчасщ. Прафсаюзныя органы пасылалi сваiх прадстаУнiкоУ у юруючыя калегii НКПБ, у яго аддзел аховы працы, заслухоУвалi iх справаздачы. Так, Прэзiдыум Саупрафбела 11 студзеня 1923 г. заслухау даклад аддзела аховы працы НКПБ i палiчыу неабходным перагледзець персанальны склад шспекцьи працы, выбраць iнспектарау на адным з блiжэйшых пленумау [1, л. 2]. Згодна з арт. 147 КЗаП РСФСР 1922 г., дзеянне якога распаусюджвалася на БССР, участковых шспектарау працы выбiралi прафсаюзы i зацвярджалi кiруючыя органы НКП. Галоунай формай работы шспектарау працы з'яулялася абследаванне прадпрыемствау. Толью з мая да канца 1923 г. было праведзена у БССР 1981 абследаванне, выяулена 1987 выпадкау парушэнняу аховы працы, у асноуным на прыватных прадпрыемствах [1, л. 2]. Узмацшу-ся кантроль за умовамi працы i на дзяржауных прадпрыемствах. У 1923/24 г. iх удзельная вага у агульным лiку ушх абследаванняу iнспекцыi працы складала 29%, а у 1927/28 г. - 68% [2, л. 15]. Гэта не азначала аслабленне увап да працуючых на прыватных прадпрыемствах, абследаванш умоу працы тут праводзшся прафсаюзамi. У 1925 г. у камнях па ахове працы ФЗМК налiчвалася 1138 прафактывiстау, з iх 702 рабочыя, 238 жанчын [3, л. 224].
5 лютага 1926 г. на пасяджэнш Прэзiдыума ЦСПСБ былi разгледжаны вынiкi абследавання стану аховы працы у БССР, праведзенага Нар-каматам Рабоча-сялянскай iнспекцыi (НК РС1). Яно паказала адсутнасць на мнопх прадпрыемствах неабходных умоу працы. 1нспектары РС1 адзначалi, што сувязь аддзела аховы працы НКПБ з вышэйшымi прафсаюзнымi органамi нармальная, аднак у цэлым прафарганiзацыi пытанням аховы працы надавалi недастаткова увап. Больш за тое, мелiся асобныя факты суп-рацьдзеяння з боку прафсаюзных камiтэтау у прыцягненнi адмшютрацып прадпрыемствау да адказнасцi за парушэнш правiл аховы працы. Прэзiдыум ЦСПСБ прызнау, што стан аховы працы у БССР значна адстае ад агульнага раз-вщця беларускай прамысловасцi; прафаргашза-цыi слаба рэагуюць на сiстэматычныя парушэн-
ш гaспaдaрчымi opraHaMi прадтсанняу шспек-цьп працы, недастаткова Увап надаюць якасна-му падбору шспектарау працы [4, л. 64-65].
Пытанш аховы працы знаходзш адлюстра-ванне y калектыуных дагаворах, якiя прафсаюзы зaключaлi з гаспадаршкам^ пачынаючы з канца 1921 г. Трэба адзначыць, што выкананне норм аховы працы, прaдпiсaных КЗаП, стварэнне умоу для бяспечнай i эфектыунай вытворча-сцi патрабавала значных катталаукладанняу. Ва умовах гаспадарчай рaзрухi y першыя гады НЭПа, а потым iндустрыялiзaцыi з вялiкiмi зат-рaтaмi на новае будаунщтва i рэканструкцыю прадпрыемствау дзяржаве цяжка было знайсщ неабходныя сродю. Таму з другой паловы 20-х гг. НКПБ i прафсаюзы прыступiлi да заключэння з гaспaдaрчымi оргaнaмi спецыяльных дагаво-рау на ажыццяуленне мерапрыемствау па ахове працы. У 1926/27 г. былi заключаны дагаворы на суму 399 тыс. руб., у 1927/28 г. - 500 тыс. руб., у 1928/29 г. - 650 тыс. руб. [2, л. 16]. У вышку паступова пaляпшayся саштарна-тэхшчны стан прамысловых прaдпрыемствay, зшжалася коль-касць няшчасных выпaдкay на вытворчасщ: з 9,5 выгод^У на 100 рабочых у 1926/27 г. да 8,5 у 1927/28 г. [2, л. 18].
Для даследавання умоу працы, вывучэння прычын прамысловага трауматызму i захворва-емaсцi, выпрaцоУкi практычных рэкамендацый пастановай Прэзiдыумa ЦСПСБ у чэрвет 1927 г. быу створаны 1нстытут аховы працы пры НКПБ. Пачаушы дзейнасць з 9 супрацоушкау, iнстытут хутка вырас у буйную установу з 40 пра-цаушкам^ У 1929 г. ён меу аддзелы: прамысло-вай гiгiены, тэхнш бяспекi i сaнiтaрыi, псiхaло-rii працы, aргaнiзaцыi працы, хiмiчную лабара-торыю, а таксама статыстычны кабшет, музей працы i сацстрахавання, бiблiятэку. Фiлiaлы iнстытутa былi створаны у Гомелi i Вiцебску [5]. 1нстытут працавау у цесным кантакце з прафса-юзaмi, па заданнях фабкамау i заукамау давау зaключэннi на праекты i пабудаваныя тэхнiч-ныя yстaноyкi аб iх aдпaведнaсцi патрабаван-ням аховы працы i тэхнш бяспекi. Заслухаушы 7 сaкaвiкa 1929 г. даклад дырэктара iнстытутa С. Р. Дзiхцярa, Прэзiдыум ЦСПСБ прызнау правшьнай сiстэму працы установы; падкрэс-лiy неабходнасць, каб у ёй прымaлi актыуны удзел iнж^Iнернa-тэхнiчныя секцып прафсаюзау [6, л. 138].
У канцы 20-х гг. на мерапрыемствы па ахове працы у БССР пaчaлi выдзяляцца больш знач-н^1я сродк1 (750 тыс. руб. у 1928/29 г., 1 млн. 185 тыс. руб. у 1929/30 г.). Аднак стан аховы працы заставауся не на належным узроуш. У 1928/29 г. было выкарыстана толью 66% з сумы сродкау, прадугледжаных па дагаворах, зак-лючаных з гaспaдaрчымi аргашзацыямь У пас-
танове Прэзщыума УсеЦСПС па дакладзе аб рабоце прафсаюзных органау БССР (жшвень 1929 г.) прыводзшся факты, што за папярэднi год завод «Чырвоны Пралетарый» зрасходавау толью 40% аагнаванняу, фабрыка «Дзвша» -25%, трэст «Белшчацша» нiчога не выкарыстау з 10 тыс. руб., выдзеленых на ахову працы [7, с. 29]. У вышку дрэнны стан аховы працы вёу да вялшай колькасцi выпадкау вытворчага траума-тызму. На канец 1929 г. на утрыманш органау сацыяльнага страхавання БССР знаходзшся 846 швалщау працы. Выплаты iм, сем'ям пацярпелых i дапамогi па часовай непрацаздо-льнасщ складалi амаль палову усёй сумы срод-кау, асiгнаваных на мерапрыемствы па ахове працы [8, л. 20].
Адным з наюрункау работы прафсаюзау, цесна звязаным з аховай працы, выступала са-цыяльнае страхаванне. Пры пераходзе да НЭПа узшкт праблемы у сацыяльным забеспячэннi, пачасцiлiся канфлiкты памiж рабочымi i адм> нiстрацыяй на глебе выдачы дапамогi пры стра-це працаздольнасцi. 10 кастрычнiка 1921 г. Па-лiтбюро ЦК РКП (б) падтрымала прапанову У. I. Ленша даручыць Прэзiдыуму УсеЦСПС сумесна з ВСНГ, НК аховы здароуя i Сабесам распрацаваць пытанне аб страхаванш рабочых у сувязi з новай эканамiчнай палiтыкай. Асноу-ныя палажэннi дзяржаунага сацыяльнага страхавання былi выкладзены у выдадзеным 15 лю-тапада 1921 г. дэкрэце СНК РСФСР «Аб сацыяльным страхаванш асоб, занятых наёмнай працай». Устанаулiвалася, што яно павшна пра-водзiцца ва усiх прадпрыемствах i установах -дзяржауных, кааператыуных, прыватных, кан-цэсiйных. Абавязковае сацстрахаванне распау-сюджвалася на усiх асоб наёмнай працы i ажыц-цяулялася для работнiкаУ дзяржаунай прамыс-ловасщ за кошт прадпрыемствау, прыватнай i арэнднай - за кошт прадпрымальшкау. Сiстэ-ма сацыяльнага страхавання з' яулялася выгад-най для працоуных. Бюджэт страхавання скла-дауся з узносау наймальшкау, а таксама дзяр-жауных ашгнаванняу, самi рабочыя i служачыя шяюх узносау у страхавы фонд не рабш.
Прафсаюзы БССР разгарнулi працу па ажыццяуленнi пастановы савецкага урада. 25 снежня 1921 г. пашыраны пленум Саупраф-бела рэкамендавау неадкладна прыняць да вы-канання дэкрэт аб сацыяльным страхаванш рабочых i служачых, аказаць садзейнiчанне органам сацыяльнага забеспячэння у iх рабоце [9, л. 23]. У студзеш 1922 г. быу створаны аддзел сацыяльнага страхавання пры наркамаце сацза-беспячэння БССР. Практычнае ажыццяуленне сацыяльнага страхавання стала праводзiцца у лютым, кат пачалася рэгiстрацыя прадпрыем-
ствау i працуючых на iх; паступленне узносау пачалося у сакавшу 1922 г. [10, с. 66].
Друп з'езд прафсаюзау Беларусi (красавш 1922 г.) распрацавау мерапрыемствы, наюрава-ныя на развiццё сацыяльнага страхавання у рэс-публiцы. У вышку на 1 лютапада 1922 г. было зарэпстравана па БССР для ажыццяулення сацыяльнага страхавання 3299 прадпрыемствау з колькасцю рабочых i служачых 22 460 чал. [10, с. 68-69].
Асновы сiстэмы забеспячэння рабочых i служачых па сацыяльным страхаванш былi замаца-ваны КЗаП 1922 г. (гл. XVII). За кошт сродкау сацстраху рабочыя i служачыя забяспечвалiся дапамогай па часовай i пастаяннай страце працаздольнасщ, а таксама па беспрацоуi; аказвалася дапамога па доглядзе за нованаро-джаным; застрахаваныя карысталiся бясплат-ным медыцынсюм абслугоуваннем; праводзш-ся прафiлактычныя мерапрыемствы. У сувязi з дэнацыяналiзацыяй значнай частю прамысло-вых прадпрыемствау i пераводам iх на гаспа-дарчы разлiк дэкрэтам УсеЦВК i СНК РСФСР ад 21 снежня 1922 г. права ажыццяулення сацыяльнага страхавання на вытворчасщ перадава-лася ад Наркамата сацыяльнага забеспячэння у распараджэнне НКП. У БССР работа па сацыяльным страхаванш працоуных была сканцэнт-равана ва Упрауленш сацыяльнага страхавання НКПБ.
Усе свае дзеянш органы сацыяльнага страхавання узгаднялi з прафсаюзамi. Па выразу наркома сацыяльнага забеспячэння БССР М. А. Мар'я-сiна, справа сацыяльнага страхавання у Бела-русi «увесь час праходзiла у прафесшным акру-жэннi» [10, с. 70]. У пачатку сакавша 1923 г. у Мшску быу заснаваны Страхавы савет, у склад якога увайшлi 4 прадстаунт Саупрафбела i па адным ад наркаматау сацзабеспячэння, аховы здароуя i НКПБ. Некаторыя прадпрыемствы i установы не Уносiлi своечасова страхавыя узносы, што ставiла справу пад пагрозу зрыву. Таму па прапанове Саупрафбела Прэзщыум ЦВК БССР у пачатку 1923 г. стварыу камюда па лiквiдацыi запазычанасцi па страхаванш, яе узначалiу Старшыня ЦВК А. Р. Чарвякоу [11]. Гэтыя меры садзейнiчалi росту паступленняу узносау у фонд дзяржаунага сацстрахавання. На працягу 1924 г. паступiла страхавых узносау на суму 2,4 млн. руб., у 1925 г. - каля 5,6 млн. руб. У лютападзе 1925 г. у БССР налiчвалася ужо больш за 99 тыс. застрахаваных рабочых i служачых [12, с. 80].
Па заканадауству не юнавала адзiнага для Усiх страхавацеляу тарыфу, працэнт узносау ад зарплаты будавауся на прынцыпе сувязi памiж страхавой рызыкай i санiтарна-тэхнiчнымi умо-вамi працы. Страхавы тарыф быу дыферэнцы-
раваны таксама па сацыяльна-класавым прын-цыпе. Для прыватных прадпрыемствау ён складау у БССР 20%, для дзяржауных - 10% фонду зарплаты, у 1926/27 г. быу павялiчаны да 13,1% [13, с. 313].
У сярэдзше 20-х гг. у БССР юнавала даволi разгалшаваная сетка страхавых органау. У кож-най з 10 акруг мелася акружная страхкаса, у кожным раёне - страхавы пункт або страхавы упаунаважаны. Штат акружных страхкас скла-дауся у 1925 г. з 168 супрацоушкау, акрамя та-го, былi утвораны камiтэты страхкас, у яюя Уваходзiлi прафактывiсты [14, л. 140]. Справаз-дачы страхавых органау заслухоувалюя на з'ез-дах прафсаюзау.
У 1927/28 г. сацыяльным страхаваннем у БССР было ахоплена 96,7% уах рабочых. Колькасць застрахаваных вырасла да 167 тыс. Асноуная маса застрахаваных (76,5%) працава-ла на дзяржауных прадпрыемствах i ва устано-вах, 13,7% - у кааператыуных арганiзацыях i толью 9,9% - на прыватных прадпрыемствах [15, л. 354-357]. Даволi значнай у БССР у па-раунанш з iншымi рэспублiкамi краiны была ступень забяспечанасщ страхавой дапамогай беспрацоуных. У 1925 г. у СССР на адну тысячу застрахаваных прыходзшася 39,1 беспрацоу-нага, у РСФСР - 39,3, Украше - 49,5, а у БССР -63 беспрацоуных [14, л. 150].Павялiчвалiся па-меры дапамоп беспрацоуным. Калi у 1926/27 г. iм было выдадзена 1688 тыс. руб., дык у 1927/28 г. - 2119 тыс. руб. [16, с. 153].
Бюджэт i расходы сацыяльнага страхавання увесь час раслi. Калi у 1925/26 г. яго бюджэт складау у БССР 11,7 млн. руб., дык у 1928/29 г. расходная частка склала 18,6 млн. руб. У цэлым колькасць застрахаваных у БССР вырасла да 263,7 тыс. у 1929/30 г. [16, с. 152-153]. Дзей-насць дзржавы i прафсаюзау па развiццi страхавання садзейшчала сацыяльнай абароне i па-вышэнню дабрабыту працоуных. Разам з тым праведзеная у 1929 г. праверка выявша больш за 360 чалавек, яюя незаконна атрымлiвалi да-памогу па лши сацыяльнага страхавання [16, с. 154].
Шмат увап прафсаюзы надавалi арганiзацыi санаторна-курортнага лячэння працоуных, па-шырэнню сеткi дамоу адпачынку. Важнае зна-чэнне мела прадастауленне, пачынаючы з 1921 г., рабочым i служачым аплачваемых водпускау. Прафсаюзы зацвярджалi чарговасць водпускау, клапацiлiся аб тым, каб працоуныя своечасова атрымлiвалi адпачынак. У вынiку ужо у 1922 г. большая частка рабочых выкарыстала свой водпуск [17, с. 94]. У сярэдзше 20-х гг. ва уах акругах БССР функцыянавалi прафсаюзныя дамы адпачынку. У iх у 1925 г. толькi за кошт сродкау сацстраху адпачыла 4674 рабочыя i служачыя [12, с. 81]. У 1927/28 г. пад Вщебс-кам быу адкрыты санаторый «Сасноука», разлi-чаны на лячэнне штогод каля 1700 чалавек [2, л. 26]. У 1928 г. у санаторыях i дамах адпачынку па пуцёуках сацстраху пабылi 9,4 тыс. чал. [18, с. 478]. Дзейнасць прафсаюзау па паляп-шэнш санаторнага i медыцынскага абслугоу-вання працоуных садзейнiчала умацаванню зда-роуя рабочага класса ^ у сваю чаргу, росту пра-дукцыйнасцi працы.
Заключэнне. Таюм чынам, у перыяд НЭПа прафсаюзы адыгрывалi значную ролю у савец-кай сiстэме арганiзацыi аховы працы i сацыяльнага страхавання. У цэлым стварэнне такой сю-тэмы у 20-я гг. з'яулялася пазiтыуным працэ-сам, служыла, нягледзячы на меушыя месца цяжкасцi, важным сродкам павышэння матэры-яльнага дабрабыту рабочых i служачых. У БССР колькасць застрахаваных рабочых i служачых вырасла у 1922-1929 гг. у 9,2 разу. Аднак трэба адзначыць, что фонд сацстраху часам распы-ляуся, выплаты прадастаулялюя асобам, якiя у iх не вельмi мелi патрэбу, i адмаулялася тым, для каго фшансавая падтрымка была ж^1ццёва неабходнай. У пэунай ступенi гэта абумоУлiва-лася класавым прынцыпам сацыяльнага страха-вання. У 1933 г. усе пытанш i сродкi аховы працы i сацыяльнага страхавання былi пера-дадзены ад органау НКП прафсаюзам, якiя фак-тычна ператварылiся у дзяржауную структуру.
Лiтаратура
1. Нацыянальны архiу Рэспублiкi Беларусь (НАРБ). Фонд 265. Вотс 1. Справа 1352.
2. НАРБ. Фонд 44. Воп. 1. Спр. 1149.
3. НАРБ. Фонд 4 п. Воп. 1. Спр. 1562.
4. НАРБ. Фонд 265. Воп. 1. Спр. 1871.
5. Дзiхцяр С. Р. 1нстытут аховы працы пры НКП БССР. Мшск: Дзяржпрацвыд-ва, 1930. 19 с.
6. НАРБ. Фонд 265. Воп. 1. Спр. 2437.
7. Бюллетень ВЦСПС. 1929. № 5. С. 28-33.
8. НАРБ. Фонд 44. Воп. 1. Спр. 1285.
9. НАРБ. Фонд 265. Воп. 1. Спр. 157.
10. Неманский И. Рабочее страхование в Белоруссии в 1922 г. // Народное хозяйство Белоруссии. 1923. № 2. С. 66-78.
11. Звезда. 1923. 24 февраля.
12. Профессиональные союзы Белоруссии за 1924-1925 гг. Мшск, 1925. 144 с.
13. Развитие экономики Белоруссии в 1921-1927 гг. Минск: Наука и техника, 1973. 332 с.
14. НАРБ. Фонд 44. Воп. 1. Спр. 142.
15. НАРБ. Фонд 265. Воп. 1. Спр. 2303. Т. 2.
16. Якубовский В. Н. Деятельность профсоюзов Беларуси по организации социального страхования трудящихся в годы индустриализации (1926-1941 гг.) // Труды Минского института управления. 2008. № 2. С. 152-155.
17. Отчет о деятельности Президиума Совета профессиональных союзов Белоруссии (апрель 1922 - июнь 1923 г.). Минск, 1923. 126 с.
18. Псторыя Беларускай ССР: у 5 т. Мшск: Навука i тэхшка, 1973. Т. 3. 696 с.
References
1. National archives of Republic of Belarus (NARB), fund 265, inventory 1, сase 1352.
2. NARB, fund 44, inventory 1, сase 1149.
3. NARB, fund 4 p, inventory 1, сase 1562.
4. NARB, fund 265, inventory 1, сase 1871.
5. Dzikhtsyar S. R. Instytut akhovy pratsy pry NKP BSSR [Institute of labour protection at the People's Commissariat of Labour of the BSSR]. Minsk: Dzyarzhpratsvydavetsva Publ., 1930. 19 p.
6. NARB, fund 265, inventory 1, сase 2437.
7. Byulleten' VTSSPS [Bulletin of All-Union Central Counsil of Trade Unions], 1929, no. 5, pp. 28-33 (In Russian).
8. NARB, fund 44, inventory 1, сase 1285.
9. NARB, fund 265, inventory 1, сase 157.
10. Nemanskiy I. Working insurance in Belarus in 1922. Narodnoye chozyaystvo Belorussii [National Economy of Belarus], 1923, no. 2, pp. 66-78 (In Russian).
11. Zvezda, 1923, 24 February.
12. Professional'nye soyuzy Belorussii za 1924-1925 gg. [Trade Unions of Belarus in 1924-1925]. Minsk, 1925. 144 p.
13. Razvitiye ekonomiki Belorussii v 1921-1927gg. [Development of the economy of Belarus in 19211927]. Minsk: Nauka i tekhnika Publ., 1973. 332 p.
14. NARB, fund 44, inventory 1, сase 142.
15. NARB, fund 265, inventory 1, сase 2303, vol. 2.
16. Yakubovskiy V. N. Activity of Trade Unions of Belarus in the organization of social insurance in industrialization years (1926-1941). Trudy Minskogo Instituta upravleniya [Proceedings of the Minsk Institute of Management], 2008, no 2, pp. 152-155 (In Russian).
17. Otchet o deyatel'nosti Prezidiuma Sovetaprofessional'nyh soyuzov Belorussii [Report about activity of the Presidium of Trade Union Counsil of Belarus (April 1922 - June 1923)]. Minsk, 1923. 126 p.
18. Gistorya Belaruskay SSR: u 5 t. [History of the Belarusian SSR: in 5 vol.]. Minsk: Navuka i tekhnika Publ., 1973, vol. 3, 696 p.
1нфармацыя пра аутара
Дубовж Алена Аляксандрауна - мапстр пстарычных навук, выкладчык кафедры патталоги, сацыялоги i сацыяльнага юравання. Беларуси нацыянальны тэхшчны ушверсгот (220013, г. Мшск, пр. Незалежнасщ, 65, Рэспублша Беларусь). E-mail: Dubovik.elena@inbox.ru
Information about the author
Dubovik Alena Aliaksandravna - master of History, lecturer of the Department of Political Science, Sociology and Social Management. Belarusian National Technical University (65, Independence avenue, 220013, Minsk, Republic of Belarus). E-mail: Dubovik.elena@inbox.ru
Паступгу 15.03.2015
