Научная статья на тему 'ҲУҚУҚИ ИХТИЁРДОРИИ МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ НИСБАТ БА МОЛУ МУЛКИ ТАҲТИ ҲУҚУҚИ ИДОРАКУНИИ ОПЕРАТИВИИ БА ОН ВОБАСТАГАРДИДА'

ҲУҚУҚИ ИХТИЁРДОРИИ МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ НИСБАТ БА МОЛУ МУЛКИ ТАҲТИ ҲУҚУҚИ ИДОРАКУНИИ ОПЕРАТИВИИ БА ОН ВОБАСТАГАРДИДА Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
12
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Endless light in science
Область наук
Ключевые слова
ҳуқуқи ихтиёрдории молумулкӣ / муассиса / муассисаи таълимӣ / ҳуқуқи идоракунии оперативӣ / молумулк / молик / муассис (муассисон) / маблағҳои пулӣ.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Абдураҳимов Сиёвуш Қудратуллоевич

Дар мақолаи мазкур муаллиф оид ба падидаи ҳуқуқи ихтиёрдории молумулкӣ доштани муассисаи таълимӣ нисбат ба молу мулки таҳти ҳуқуқи идоракунии оперативии вобастакардаи молики он тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва адабиёти дохилӣ инчунин хориҷии кишвар изҳори андеша намудааст. Муаллиф қайд менамояд, ки иштироки комили муассиса дар муносибатҳои ҳуқуқии гражданӣ на танҳо тавассути ваколатҳои соҳибӣ ва истифодабарӣ, балки тавассути ваколати ихтиёрдорӣ низ нисбати молу мулки вобастакардаи молики он таъмин карда мешавад. Бо назардошти ин, қонунгузор низ ба муассисаҳо (муассисаи таълимӣ) нисбат ба маблағҳои пулии тибқи харҷнома ҷудонамудаи молики он ваколати ихтиёрдорӣ додааст. Ваколати ихтиёрдории муассисаи таълимӣ нисбат ба молу мулки вобастагардидаи молик, дар доираи муайянкардаи қонун ва супоришҳои молик амалӣ гардонида мешавад. Муаллиф ба хулоса меояд, ки муассисаи таълимӣ маҳз дар заминаи татбиқи ваколати ихтиёрдории хеш имкони мустақилона харҷ намудани маблағҳои пулии тибқи харҷнома ҷудогардидаи моликро пайдо менамояд, ки барои таъмини тараққиёти фаъолияти он ниҳоят муҳим ва саривақтӣ аст.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ҲУҚУҚИ ИХТИЁРДОРИИ МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ НИСБАТ БА МОЛУ МУЛКИ ТАҲТИ ҲУҚУҚИ ИДОРАКУНИИ ОПЕРАТИВИИ БА ОН ВОБАСТАГАРДИДА»

ЮРИДИЧЕСКИЕ НАУКИ

Х.УЦУЦИ ИХТИЁРДОРИИ МУАССИСАИ ТАЪЛИМЙ НИСБАТ БА МОЛУ МУЛКИ ТАХ.ТИ ХУЦУЦИ ИДОРАКУНИИ ОПЕРАТИВИИ БА ОН ВОБАСТАГАРДИДА

АБДУРАХИМОВ СИЁВУШ ЦУДРАТУЛЛОЕВИЧ

Мудири кафедраи ху^у; ва идораи давлатии Муассисаи давлатии таълимии «Донишгохд давлатии Бохтар ба номи Носири Хусрав», номзади илмхои хук;ук;шиносй.

саромузгор.

Фишурда Дар мацолаи мазкур муаллиф оид ба падидаи цуцуци ихтиёрдории молумулкй доштанимуассисаи таълимй нисбат ба молу мулки тацтицуцуциидоракунии оперативии вобастакардаи молики он тибци цонунгузории Цумцурии Тоцикистон ва адабиёти дохилй инчунин хориции кишвар изцори андеша намудааст. Муаллиф цайд менамояд, кииштирокикомили муассиса дар муносибатцоицуцуции граждан на тащо тавассутиваколатцоисоцибй ва истифодабарй, балки тавассутиваколатиихтиёрдорй низ нисбати молу мулки вобастакардаи молики он таъмин карда мешавад. Бо назардошти ин, цонунгузор низ ба муассисацо (муассисаи таълимй) нисбат ба маблагцоипулии тибци харцнома цудонамудаи молики он ваколати ихтиёрдорй додааст. Ваколати ихтиёрдории муассисаи таълимй нисбат ба молу мулки вобастагардидаи молик, дар доираи муайянкардаи цонун ва супоришцои молик амалй гардонида мешавад. Муаллиф ба хулоса меояд, ки муассисаи таълимй мацз дар заминаи татбици ваколати ихтиёрдории хеш имкони мустацилона харч намудани маблагцои пулии тибци харцнома цудогардидаи моликро пайдо менамояд, ки барои таъмини тарацциёти фаъолияти он нщоят муцим ва саривацтй аст.

Калидвожа^о: цуцуци ихтиёрдории молумулкй, муассиса, муассисаи таълимй, цуцуциидоракунии оперативй, молумулк, молик, муассис (муассисон), маблагцоипулй.

Бояд ;айд кард, ки танзими расмии падидаи х,ук;ук;и ихтиёрдории молумулкй доштани муассиса (муассисаи таълимй - А.С.), ки дар моддаи 315 Кодекси граждании Чумхурии Точикистон (;исми якум)1 аз 30 июни соли 1999 (минбаъд - КГ Ч,Т) му;аррар гардидааст, агар, аз як тараф, мазмуни ба ду речаи гражданй-х,ук;ук;ии молумулкй (молу мулки тах,ти х,у;ук;и идоракунии оперативй вобастакардаи молик ва молу мулки аз фаъолияти хочагии даромаднок бадастовардаи муассиса) чудо гардидани таркиби молу мулки муассисаро (муассисаи таълимиро) дошта бошад, аз тарафи дигар, мазмуни фар;ияти хачми х,у;ук;и ихтиёрдории муассисаро (муассисаи таълимиро - А.С.) нисбат ба намудхои речаи гражданй-х,у;ук;ии молу мулкии он низ дорад2.

Ба ду речаи гражданй-х,у;ук;ии молумулкй чудо гардидани х,у;ук;и ихтиёрдории молу мулки муассисаи таълимй дар тахдик;отх,ои илмй низ баён гардидааст. Аз чумла И.Ф. Сюбарева ;айд менамояд, ки х,у;ук;и ихтиёрдорй ваколати х,у;ук;и ашёй аст. Дар тахдицоти мо вай (х,у;у;и ихтиёрдорй - А.С.) яке аз ваколатхои х,у;ук;и муассисаи таълимй ба идоракунии оперативии молу мулки худ буда, ба муассисаи таълимй ху;у;и ихтиёрдорй кардани молу мулкро хам бо розигии молик ва хам бидуни он дар назар

1 (Ахбори Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон, соли 1999, № 6, мод. 153, 154; соли 2001, № 7, мод. 508; соли 2002, № 4, к-1, мод. 170; соли 2005, №3, мод. 125; соли 2006, №4, мод. 193; соли 2007, №5, мод.356; соли 2010, №3, мод.156, №12, к-1, мод. 802; соли 2012, №7, мод.700; №12 к1,мод.1021; соли 2013, №7, мод.504;соли 2015,№3,мод.200, соли 2016 №7, мод.612; ^онуни Чумшурии Точикистон аз 02 январи соли 2019,№1557)

2 Ниг.: Зинченко С., Корх С. Вопросы собственности: законодательства и практика // Хозяйство и право. -2000. - № 6. - С. 53.

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

дорад3. Х,ук;ук;и ихтиёрдории молу мулки муассисаи таълимиро хам бо розигии молик (молу мулки тахти хук;ук;и идоракунии оперативй вобастанамудаи молик) ва хам бидуни розигии он (молу мулки аз фаъолияти даромаднок бадастовардаи муассиса) чудо намудан мазмуни ба ду речаи гражданй-хук;ук;ии молумулкй чудо гардидани ху;ук;и ихтиёрдории молу мулки муассисаи таълимиро дорад. Дар тахдицоти мазкур бошад, таваччухи асосй ба масъалаи хачми амалигардонии ху;у;и ихтиёрдории муассисаи таълимй нисбат ба молу мулки тахти ху;у;и идоракунии оперативии ба он вобастагардида, ки намуди аввалини речаи гражданй-ху;у;ии молу мулки муассисаи таълимй мебошад, равона хохад гардид.

Дар ;исми 1, моддаи 315 КГ Ч,Т нахуст хачми ваколати ихтиёрдории муассиса нисбат ба молу мулки тахти ху;у;и идоракунии оперативй вобастакардаи молик му;аррар гардидааст, ки мувофи;и он «муассиса ха; надорад, молу мулки ба ихтиёраш гузошташуда ё аз хисоби маблаги мутоби;и харчнома барои хариданаш чудокардашударо фурушад, ё онро бо тарзи дигар сохибй намояд». Харчанд, мавзуи танзими моддаи 315 КГ Ч,Т ху;у;и ихтиёрдории молу мулки муассиса бошад хам, вале маълум нест, ки ;онунгузор бо кадом сабаб ба чойи калимаи «ихтиёрдорй» калимаи «сохибй»-ро истифода намудааст, ки ба ном ва матни моддаи 315 КГ Ч,Т мувофи; нест. Барои тасди;и фикр ба пахлуи илмй ва ;онунгузории он бояд ру овард. Дар адабиёти ху;у;й бегона намудан ё бо тарзи дигар ихтиёрдории молу мулки вобастанамудаи молик ва молу мулки аз хисоби маблагхои пулии тиб;и харчнома ба он чудогардида бадастовардаи муассиса (муассисаи таълимй -А.С.) на дар асоси ваколати «сохибй» чун ;исми 1, моддаи 315 КГ Ч,Т, балки чун ;оида, дар асоси ваколати ихтиёрдорй манъ гардидааст4, ки ;обили ;абул аст. Бо чунин мазмун му;аррароти ;исми 2, моддаи 57 Конуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи маориф»5 аз 22 июли соли 2013 (минбаъд -;онун дар бораи маориф) низ муассисаи таълимиро нисбат ба молу мулки тахти ху;у;и идоракунии оперативй вобасташудаи молик на дар заминаи ваколати «сохибй», ки ;исми 1, моддаи 315 КГ Ч,Т му;аррар кардааст, балки дар заминаи ваколати «ихтиёрдорй» аз ху;у;и бегона кардан ё ба таври дигар ихтиёрдорй намудан манъ кардааст. Аз ин ру, пешниход мегардад, ки дар матни точикии ;исми 1, моддаи 315 КГ Ч,Т бар ивази калимаи «сохибй» баръакс калимаи «ихтиёрдорй» истифода гардад, ки махз дар чунин холат мувофи;ати номи модда ба матни он таъмин мегардад. Дар ха;и;ат, халли та;дири ху;у;ии молу мулкро КГ Ч,Т дар ;исми 2, моддаи 232 на дар асоси ваколати «сохибй», ки ;исми 1, моддаи 315 КГ Ч,Т му;аррар кардааст, балки дар асоси ваколати «ихтиёрдорй» кафолат додааст.

Ма;сади асосии аз ху;у;и ихтиёрдории молу мулки тахти ху;у;и идоракунии оперативй вобастанамудаи молик махрум намудани муассиса, ки дар ;исми 1, моддаи 315 КГ Ч,Т инъикос гардидааст, пеш аз хама, ноил гардидан ба ма;сади асосии фаъолияти он, ки хусусияти махсуси мухимми чамъиятй дорад, равона шудааст. Дар ха;и;ат, муассиса бино бар он, ки молик молу мулкро тахти ху;у;и идоракунии оперативй вобаста менамояд, ху;у; надорад, чунин молу мулкро хадя намояд, ба фуруш барорад, гарав гузорад, иваз намояд, ;арз дихад ва дигар амалхои ба хамин монандро, ки ба бегона кардани молу мулки молик равона шудаанд, амалй намояд. Аз чониби муассиса ичро намудани чунин амалхо хилофи ма;сади фаъолияти он, махсусан таъиноти ху;у;и идоракунии оперативй буда, боиси ба чавобгарй кашидани муассиса дар симои шахсони

3 Ниг.: Сюбарева И.Ф. Правовой режим имущества образовательных учреждений России: дис. ... канд. юрид. наук. - Москва. 2010. - С. 124.

4 Ниг.: Популярный юридический энциклопедический словарь / Редкол. О.Е. Кутафин, В.А. Туманов И.В. Шмаров. - М.: Большая Российская энциклопедия. 2000. - С. 553.

5 Ахбори Мачлиси Олии Ч,умхурии Точикистон, соли 2013, № 7, мод.532; соли 2014, №3, мод.156; №7 к.2, мод. 422; соли 2016, №3, мод.1148; соли 2016, №7, мод. 624; соли 2017, №7-9, мод.581; соли 2018, №5, мод.278

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

масъули он мегардад. Бо ин ма;сад дар ;исми 6, Карори Пленуми Суди Олии и;тисодии ЧТ аз 29 декабри соли 2004, №1 «Дар бораи баъзе масъалахои тачрибаи халли бахсхое, ки ба химояи ^у;у;и моликият ва дигар х,у;ук;х,ои амволй ало;аманд мебошанд» таъкид гардидааст, ки «шартномахое, ки аз тарафи» (субъектхои - А.С.) «х,ук;ук;и пешбурди хочагидорй ва х,у;ук;и идоракунии оперативй ...бидуни риояи талаботи моддаи.. 315 КГ ЧТ баста шудаанд, беэътибор мебошанд»6. Дар адабиёти х,ук;ук;й баъзе олимон иброз менамоянд, ки муассиса хуку; надорад, молу мулкро хатто хангоми мавчуд будани розигии молик ихтиёрдорй намояд7.

Ну;таи назари мазкур аз чониби на хамаи муха;;и;он дастгирй мешавад. Ба а;идаи онхо, пурра аз ху;у;и ихтиёрдории молу мулк махрум намудани муассиса мухолифи талаботи ;онунгузории гражданй, махсусан ихтиёрдории маблагхои пулии тиб;и харчнома чудонамудаи молики муассиса маънидод мешавад8. Дар ха;и;ат, иштироки комили муассиса дар муносибатхои ху;у;ии гражданй на танхо тавассути ваколатхои сохибй ва истифодабарй, балки тавассути ваколати ихтиёрдорй низ таъмин карда мешавад. Бо назардошти зарурати мавчудияти ваколати ихтиёрдорй, КГ Ч,Т нахуст дар ;исми 2, моддаи 132 ба муассиса нисбат ба маблагхои пулии тиб;и харчнома чудонамудаи молики худ ва дар ;исми 1, моддаи 313 бошад, нисбати молу мулки вобастакардаи молик ваколати ихтиёрдорй додааст.

М.А. Махмудов, Ш.Т. Тагойназаров, И.Х,. Бобочонов ва Ш.К. Бадалов низ ба масъалаи пурра махрум сохтани муассиса аз ваколати ихтиёрдорй нисбати молу мулки вобастакардаи молик изхори нигаронй намуда, иброз кардаанд, ки «...ба муассиса манъ намудани ихтиёрдории молу мулк, ки дар моддаи мазкур (;исми 1, моддаи 315 КГ ЧТ -А.С.) дар шакли ;отеъона дарч гаштааст, набояд ба маънои аслй тавзех дода шавад. Муассиса наметавонад бе анчом додани амалхои ихтиёрдории воситахои пулй вобаста ба масрафи онхо мутоби;и харчномаи тасди;намудаи молик фаъолият намояд»9. А.В. Егоров низ му;аррароти ;онунгузориро, ки муассисаро пурра аз ваколати ихтиёрдории молу мулки вобастакардаи молик ва молу мулки аз хисоби маблагхои пулии тиб;и харчнома чудонамудаи молик бадастоварда махрум кардааст, ба муносибатхои ташаккулёфтаистода, ки зимни иштироки муассиса ба вучуд хохад омад, номувофи; арзёбй намудааст10.

Дар ха;и;ат, му;аррароти ;исми 1, моддаи 315 КГ ЧТ, ки муассисаро пурра аз ху;у;и ихтиёрдории молу мулки вобастагардидаи молик махрум намудааст, бомаврид ва

6 Карори Пленуми Суди Олии иктисодии ЧТ аз 29 декабри соли 2004, № 1 «Дар бораи баъзе масъалахои тачрибаи халли бахсхое, ки ба химояи хукуки моликият ва дигар хукукхои амволй алокаманд мебошанд». [Захираи электронй]. Манбаи дастрасй: .http://soi.tj/wpcontent/uploads/2017/08/%D0%9A%D0%98%D0%A2%D0%9E%D0%91%D0%98%D 0%9A%D0%90%D0%A0%D0%9E%D0%A0%D0%A5%D0%9E%D0%98%D0%9F%D0%9B%D0%95 %D0%9D%D0%A3%D0%9C%D0%98-%D0%A1%D0%9E%D0%98-%D0%A7%D0%A2-2016-%D0%9C%D0%90%D0%99.pdf. (санаи мурочиат: 12.11.2021).

7 Ниг.: Комментарий к Гражданскому кодексу Российской Федерации, части первой (постатейный). Руководитель авторского коллектива и ответственный редактор доктор юридических наук, профессор Садиков О.Н. - М.: Юридическая фирма КОНТРАКТ; ИНФРА. - М., 1997. - С. 542.

8 Ниг.: Комментарий к Гражданскому кодексу Российской Федерации, части первой. /Под ред. Абовой Т.Е. и Кабалкина А.Ю. Ин-т государства и права РАН. - М.: Юрайт-Издат. 2004. - (Профессиональные комментарии). - С. 317-318; Твердова Т.В. Правосубъектность образовательного учреждения по гражданскому праву Российской Федерации: дис. ... канд. юрид. наук. - Москва. 2003. - С. 29; Максимец Л. Г. Образовательное учреждение как субъект гражданского права: дис. ... канд. юрид. наук. - Москва. 2001. - С. 99.

9 Махмудов М.А., Тагойназаров Ш.Т., Бобочонов И.Х,., Бадалов Ш.К. Асари ишорашуда. - С. 683 - 684.

10 Ниг.: Егоров А.В. Учреждения как некоммерческие юридические лица по гражданскому праву России: автореф. дис. ... канд. юрид. наук. - Волгоград. 2006. - С. 20; Егоров А.В. Учреждения как некоммерческие юридические лица по гражданскому праву России: дис. ... канд. юрид. наук. - Волгоград. 2006. - С. 134.

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

чавобгуи муцаррароти КГ Ч,Т нест. Чунки муцаррароти цисми 1, моддаи 313 КГ Ч,Т ба муассиса мацз дар доираи цуцуци идоракунии оперативй нисбати молу мулки вобастакардаи молик ваколати ихтиёрдорй додааст. Ваколати ихтиёрдории муассиса нисбат ба молу мулки вобастагардидаи молик, дар доираи муайянкардаи цонун ва супоришцои молик амалй гардонида мешавад. Мисоли равшани дар доираи муайянкардаи цонун нисбат ба молу мулки вобастакардаи молик ваколати ихтиёрдорй доштани муассиса муцаррароти цисми 2, моддаи 132 КГ Ч,Т аст, ки тибци талаботи он муассиса аз руйи уцдадорицои худ бо маблаги пулии дар ихтиёраш мавчудбуда масъулият дорад. Табиист, ки муассиса бидуни харчи маблагцои пулии тибци харчнома чудогардидаи молик, ки мацз дар заминаи ваколати ихтиёрдорй амалй карда мешавад, дар муомилоти гражданй иштироки дилхоц дошта наметавонад. Ба ибораи дигар, чузъи чудонопазири иштироки муассисаро дар муомилоти гражданй, мацз доштан ва татбиц намудани ваколати ихтиёрдорй нисбат ба молу мулки вобастакардаи молик, махсусан маблагцои пулии тибци харчнома чудогардидаи он, ташкил менамояд.

Муассисаи таълимй мацз дар заминаи татбици ваколати ихтиёрдории хеш имкони мустацилона харч намудани маблагцои пулии тибци харчнома чудогардидаи моликро пайдо менамояд, ки барои таъмини тарацциёти фаъолияти он ницоят муцим ва саривацтй аст. Дар цолати баръакс, иштироки муассиса дар муомилоти гражданй гайриимкон гардида, боиси пайдоиши номуназзамии фаъолияти он мешавад. Бинобар ин, цонунгузор бо дарки зарурати мавчудияти ваколати ихтиёрдории муассиса дар таъмини тарацциёти фаъолияти он нисбат ба маблагцои пулии тибци харчнома чудонамудаи молик дар моддаи 132 КГ Ч,Т ваколати ихтиёрдорй додааст.

Дар моддаи 34 Конуни Чумцурии Точикистон «Дар бораи тацсилоти олии касбй ва тацсилоти касбии баъд аз муассисаи олии таълимй»11 аз 19 майи соли 2009 (минбаъд -цонун дар бораи тацсилоти олии касбй) ба муассисаи таълимии тацсилоти олии касбй ва тацсилоти касбии баъд аз муассисаи олии таълимй цуцуци ба сифати ичорагир ва ичорадицандаи молу мулки худ баромад намудан муцаррар шудааст. Азбаски дар цисми 3, моддаи 34 цонун дар бораи тацсилоти олии касбй ба сифати ичорагир ва ич орадицандаи молу мулки молик баромад намудани муассиса умумй танзим гардидааст, хулоса бояд кард, ки он цам нисбат ба молу мулки вобастакардаи молик ва цам нисбат ба молу мулки аз фаъолияти даромаднок бадастоварда мансуб мебошад. Ба ичора додани китобцои дарсии нашрнамудаи молик аз чониби муассисаи таълимй мисоли равшани бо супориши аввалин амалй намудани ваколати ихтиёрдорй дар доираи цуцуци идоракунии оперативй нисбат ба молу мулки тацти цуцуци идоракунии оперативй вобастанамудаи молик аст. КГ Ч,Т дар цисми 2, моддаи 132 ва цисми 1, моддаи 313 ба муассиса нисбат ба маблагцои пулии тибци харчнома чудонамудаи молик ваколати ихтиёрдорй муцаррар кардааст, аммо чунонки таццицот муайян кард, чунин ваколати он мацз нисбати молу мулки номбаршуда дар цисми 1, моддаи 315 КГ Ч,Т дар мадди назар гирифта нашудааст, ки дар натича номувофицатии муцаррароти моддацои аввалин ба охирин ба миён омадааст.

Т.В. Твердова ба масъалаи мазкур таваччуц намуда, дар цонунгузории гражданй чой доштани мухолифатро вобаста ба ваколати ихтиёрдорй доштани муассиса нисбат ба маблагцои пулии тибци харчнома чудогардидаи молик эътироф намуда, нисбати цалли он чунин таклиф манзур намудааст: «Муассиса цуцуц надорад, молу мулки ба он вобастакардашуда ва молу мулкеро, ки аз цисоби маблагцои ба он мутобици харчнома чудокардашуда ба даст овардааст, фурушад ё онро ба тарзи дигар ихтиёрдорй намояд,

11 Ахбори Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон, соли 2009, №5, мод.338; соли 2014, №7 к.2, мод.423; соли 2016, №7, мод.628; соли 2017, №7-9, мод.584; соли 2018, №5, мод.280

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

ба истиснои маблагхои пулие, ки дар ихтиёраш царор дорад»12. Ба ацидаи мо, дар анчоми муцаррароти цисми 1, моддаи 315 КГ ЧТ, ки он холо ба талаботи цисми 2, моддаи 132 ва цисми 1, моддаи 313 КГ ЧТ оид ба ваколати ихтиёрдории молу мулки вобасткардаи молик, хусусан маблагх,ои пулии тибци харчнома чудогардидаи молик, мувофиц намебошад, ибораи «ба истиснои маблагх,ои пулии тибци харчнома чудогардидаи молик» - ро илова намудан мувофици мацсад мебошад.

Хулоса, муассис (муассисон) дар ибтидо ба муассисаи таълимй барои ноил гардидан ба мацсади фаъолияти он молу мулки заруриро тахти хуцуци идоракунии оперативй вобаста намуда, хамзамон фаъолияти онро минбаъд низ мунтазам тибци тартиби муцаррарнамудаи цонун, махз тахти хуцуци идоракунии оперативй, маблаггузорй менамояд(моддаи 132 КГ ЧТ). Азбаски, барои ба мацсади фаъолияти худ ноил гардидани муассисаи таълимй (амалигардонии фаъолияти таълимй оид ба ичрои як ё якчанд барномаи таълимй) ба таври дахлдор ва пайваста маблаггузорй кардани муассис (муассисон) талаб ва тацозо мегардад, дар чунин хол муассис (муассисон) на хама вацт гайриихтиёр ин вазифаи худро дар назди муассисаи таълимй ичро намуда метавонад. Аз тарафи дигар бошад, баъзе навъхо ва намудхои муассисахои таълимй табиатан дар натичаи амалигардонии мацсади фаъолияти худ имкони машгул шудан ба фаъолияти хочагии даромаднок доранд, ки чунин холатро нодида гирифтани муассис (муассисон) низ ба манфиати кор нест. Аз ин ру, цонунгузор ба муассис (муассисон) имкон додааст, ки тавассути хуччати таъсисй ба муассисаи таълимй барои ба даст овардани даромад ва аз хисоби ин даромад харидани молу мулки дахлдор хуцуци машгул шудан ба фаъолияти даромаднок муцаррар намояд. Чунин навъи молу мулки муассиса пурра ба ихтиёри он дохил шуда, дар тавозуни алохида ба хисоб гирифта мешавад (цисми2, моддаи 315 КГ ЧТ), ки он мавзуи бахси алохида буда, тахцицоти махсусро тацозо менамояд.

12 Твердова Т.В. Правосубъектность образовательного учреждения по гражданскому праву Российской Федерации: дис. ... канд. юрид. наук. - Москва. 2003. - С. 29.

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

1. Ахбори Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон, соли 1999, № 6, мод. 153, 154; соли 2001, № 7, мод. 508; соли 2002, № 4, ;-1, мод. 170; соли 2005, №3, мод. 125; соли 2006, №4, мод. 193; соли 2007, №5, мод.356; соли 2010, №3, мод.156, №12, ;-1, мод. 802; соли 2012, №7, мод.700; №12 ;1,мод.1021; соли 2013, №7, мод.504;соли 2015,№3,мод.200, соли 2016 №7, мод.612; Конуни Чумхурии Точикистон аз 02 январи соли 2019,№1557.

2. Зинченко С., Корх С. Вопросы собственности: законодательства и практика // Хозяйство и право. - 2000. - № 6. - С. 53.

3. Сюбарева И.Ф. Правовой режим имущества образовательных учреждений России: дис. ... канд. юрид. наук. - Москва. 2010. - С. 124.

4. Популярный юридический энциклопедический словарь / Редкол. О.Е. Кутафин, В.А. Туманов И.В. Шмаров. - М.: Большая Российская энциклопедия. 2000. - С. 553.

5. Ахбори Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон, соли 2013, № 7, мод.532; соли 2014, №3, мод.156; №7 ;.2, мод. 422; соли 2016, №3, мод.1148; соли 2016, №7, мод. 624; соли 2017, №7-9, мод.581; соли 2018, №5, мод.278

6. ^арори Пленуми Суди Олии иктисодии ЧТ аз 29 декабри соли 2004, № 1 «Дар бораи баъзе масъалахои тачрибаи халли бахсхое, ки ба химояи хукуки моликият ва дигар хукукдои амволй алокаманд мебошанд». [Захираи электронй]. Манбаи дастрасй: .http://soi.ti/wpcontent/uploads/2017/08/%D0%9A%D0%98%D0%A2%D0%9E%D0%91% D0%98%D0%9A%D0%90%D0%A0%D0%9E%D0%A0%D0%A5%D0%9E%D0%98%D0 %9F%D0%9B%D0%95%D0%9D%D0%A3%D0%9C%D0%98-%D0%A1%D0%9E%D0%98-%D0%A7%D0%A2-2016-%D0%9C%D0%90%D0%99.pdf. (санаи мурочиат: 12.11.2021).

7. Комментарий к Гражданскому кодексу Российской Федерации, части первой (постатейный). Руководитель авторского коллектива и ответственный редактор доктор юридических наук, профессор Садиков О.Н. - М.: Юридическая фирма КОНТРАКТ; ИНФРА. - М., 1997. - С. 542.

8. Комментарий к Гражданскому кодексу Российской Федерации, части первой. /Под ред. Абовой Т.Е. и Кабалкина А.Ю. Ин-т государства и права РАН. - М.: Юрайт-Издат. 2004. - (Профессиональные комментарии). - С. 317-318; Твердова Т.В. Правосубъектность образовательного учреждения по гражданскому праву Российской Федерации: дис. ... канд. юрид. наук. - Москва. 2003. - С. 29; Максимец Л. Г. Образовательное учреждение как субъект гражданского права: дис. ... канд. юрид. наук. - Москва. 2001. - С. 99.

9. Махмудов М.А., Тагойназаров Ш.Т., Бобочонов ИД., Бадалов Ш.К. Асари ишорашуда. - С. 683 - 684.

10. Егоров А.В. Учреждения как некоммерческие юридические лица по гражданскому праву России: автореф. дис. ... канд. юрид. наук. - Волгоград. 2006. - С. 20; Егоров А.В. Учреждения как некоммерческие юридические лица по гражданскому праву России: дис. ... канд. юрид. наук. - Волгоград. 2006. - С. 134.

11. Ахбори Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон, соли 2009, №5, мод.338; соли 2014, №7 ;.2, мод.423; соли 2016, №7, мод.628; соли 2017, №7-9, мод.584; соли 2018, №5, мод.280

12. Твердова Т.В. Правосубъектность образовательного учреждения по гражданскому праву Российской Федерации: дис. ... канд. юрид. наук. - Москва. 2003. - С. 29.

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.