Научная статья на тему 'ТЮБЕГАТАН КОНИДАГИ СИЛЬВИНИТНИ БОЙИТИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ'

ТЮБЕГАТАН КОНИДАГИ СИЛЬВИНИТНИ БОЙИТИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ Текст научной статьи по специальности «Математика»

34
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук
Ключевые слова
Галлургия / кристаллизация / шлам / суспензия / репульпатор / центрифуга / нейтрализация / Gallurgy / crystallization / sludge / suspension / repulpator / centrifuge / neutralization.

Аннотация научной статьи по математике, автор научной работы — З. Т. Рўзиева, М. Муродуллаева

Мақолада калийли ўғитлардан фойдаланиш кўрсатилган. Бойитиш усуллари. 20-400C уч компонентли КCл-НаCл-Ҳ2О тизимининг ерувчанлиги ўрганилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по математике , автор научной работы — З. Т. Рўзиева, М. Муродуллаева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SYLVINITE ENRICHMENT TECHNOLOGY IN TUBEGATAN DEPOSIT

The article shows the use of potassium fertilizers. Enrichment methods. The solubility of the three-component KCl-NaCl-H2O system at 20–40 ° C was studied

Текст научной работы на тему «ТЮБЕГАТАН КОНИДАГИ СИЛЬВИНИТНИ БОЙИТИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ»

ТЮБЕГАТАН КОНИДАГИ СИЛЬВИНИТНИ БОЙИТИШ

ТЕХНОЛОГИЯСИ

З. Т. Рузиева

К,арши мухандислик -иктисодиёт институти доценти

М. Муродуллаева

К,арши мухандислик -иктисодиёт институти магистранти

АННОТАЦИЯ

Маколада калийли yFитлардан фойдаланиш курсатилган. Бойитиш усуллари. 20-400C уч компонентли КСл-НаСл-Х2О тизимининг ерувчанлиги урганилди.

Калит сузлар: Галлургия, кристаллизация, шлам, суспензия, репульпатор, центрифуга, нейтрализация.

SYLVINITE ENRICHMENT TECHNOLOGY IN TUBEGATAN DEPOSIT

ABSTRACT

The article shows the use of potassium fertilizers. Enrichment methods. The solubility of the three-component KCl-NaCl-H2O system at 20-40 ° C was studied.

Keywords: Gallurgy, crystallization, sludge, suspension, repulpator, centrifuge, neutralization.

КИРИШ

Узбекистон иктисодиётининг барча сохаларида бозор иктисоди халк хужалигини ривожлантириш иктисодий ислохотларни амалга оширишда сезиларли даражада ижобий натижаларга эришилмокда. Айникса кишлок хужалигини ривожлантириш учун кимё саноатини яъни минерал yFитлар ишлаб чикаришни жадал суръатлар билан олиб бориш натижасида эришиш мумкин. Бунинг учун махаллий хом ашёлардан унумли фойдаланиш. Арзон ва ракобатбардош махсулотларни ишлаб чикариш хозирги куннинг долзарб мавзуларидан бири хисобланади.

Узбекистонда баркарор ва самарали фаолият курсатувчи кимёвий ишлаб чикариш тизимини ташкил этиш республика мустакил иктисодий сиёсатининг мухим йуналишларидан бири булиб колди, нега деганда республика иктисодий

усиш баркарорлиги, молиявий мустахкамлиги унинг самарали фаолиятига бевосита боFликдир.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Сунги йилларда Республикамизда махаллий хом ашёлардан окилона фойдаланиш, арзон, сифатли махсулот ишлаб чикариш натижасида ракобатнинг кучайганлиги, ишлаб чикариш сохалари уртасидаги муносабатларнинг яхшиланганлиги натижасида саноат фаолиятининг мазмуни ва максади тубдан узгарди. Ушбу шароитларда купгина ишлаб чикариш сохаларининг олдида турган асосий муаммо махсулот ракобатбардошлигини таъминлашдир. Бу ишлаб чикариш стратегиясини ишлаб чикиш, замонавий технологияларни тадбик этишни уз ичига олади [1].

Республикамиз худудида мавжуд булган калийга бой сильвинит рудаларини бойитиш услубларидан фойдаланиши жараёнларини такомиллаштириш юзасидан илмий-амалий таклиф ва тавсияларни ишлаб чикиш тадкикот ишининг асосий максади хисобланади.

Калийли уFит саноати учун хозирги кунда сильвинит рудалари хом ашё сифатида кулланилади. Бу рудаларининг минералогик асосини сильвинит ва галит, кушимча сифатида карналлит, кумли сувда эримайдиган колдик, шу билан бирга бром, йод, рубидий, мис, рух ва бошкалар ташкил этади [2].

Сильвинит рудаларидан калий хлорни ажратиб олишда бизга маълум бойитиш усулларидан энг асосийси флотация усули булиб, хозирда бутун дунё буйича рудаларни бойитишда шу усулдан фойдаланилади (ингилиз тилидан олинган булиб, flotation- калкиб чикиш деган маънони билдиради).

Сильвинитни флотация усули билан ажратишда гитроген системалар дисперсли мухитда сильвинитларнинг туйинган тузли компонентлари сувли эритмалари ва дисперс фазасининг руданинг минерал зарраларининг (0 дан 1 -3 мм гача) дисперслиги. К,аттик фазаларнинг табиий ва технологик характеридаги факторлар буйича дисперслиги аникланади.

Дисперс фазаларнинг сиртини тузилиши ва компонентларнинг минерал таркиби флотация усули билан ажратишда, ахамиятга эга. Сильвин ва агалитдан ташкари сильвинит рудалари таркибида хар хил минерал аралашмалари булади. Верхнекаменск сильвинитлари тоFгеологик шароитиининг хар-хиллиги ва технологик ажратиб олиш шароити билан фарк килади.

Охиргиси галопелит булиб, оз микдорда ёки умуман сувда эримайдиган минерал булиб, карбонатли, сулфатли, силикатли ва айрим холларда

карналлитли структурага эга. Флотация жараёнига тайёрланадиган руданинг бузилгандан сунг колган 65-85% ли эримайдиган колдикли минераллари шламли зарраларга айланади, унинг дисперслиги 0 дан 250 мкм гача уни ташкил этувчи 40-70% зарралар 10 мкм дан оз микдорда узгаради [3].

МУ^ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Сувда эримайдиган шламнинг нисбий сирти150 м2/г га Караганда 20-100 м2/г оралиFида узгаради, сильвин зарраларининг йириклиги 100 мкм га тенг.

Глаполитларнинг катион алмашиниш идиши 3-15 мгэкв/100 г ни ташкил килади. Унинг самарадорлигини сильвин билан галитни ажралиш самарадорлиги аниклаб беради. Энг юкори самарали усуллардан бири, аввалдан шламли флотация хисобланади. Бу жараёнга асосий мухим талаблардан бири бу ковушкоклиги хисобланади.

Таркибида (80% ва ундан ортик) концентрланган аммиак эритмаси ва суюк сувсиз аммиакда калий хлорид амалда эримайди, бинобарин калий хлорнинг эрувчанлиги юкори [4].

М.Н.Набиев сильвинит рудаларини концентрланган (80-90% NH3) сувли аммиак эритмасида эритишни таклиф килди. Галит эригандан сунг ва фазалар ажралишида таркибида калий хлор, ангидрид ва сувда эримайдиган колдикли чукма хосил булади.

Аммиакни хайдагандан сунг ва эримайдиган чукмани куритгач таркибида 86-89% KCl, калий рудасидан 97-98% олинган техник калий хлорид олинади.

Эритмадан аммиакни хайдагандан сунг ва буFлатгач 99,8% NaCl натрий хлорид олинади.

Уч компонентли система KCl-NaCl-H2O нинг аммиак иштирокида эрувчанлиги урганилди, бу Тьюбегатан калий тузлари конидан калийли уFитларни олишнинг физик-кимёвий асоси хисобланади. KCl, NaCl ва KCl+NaCl хосил булишида концентрация ва хароратнинг булиш чегаралари аникланган. Аммиак иштирокида калий ва натрий хлоридларнинг эрувчанлиги пасаяди.

KCl-NaCl-H2O системаси аммиак иштирокида 20-40 0С хароратда хеч кандай боFланиш кузатилмайди. 1т калий хлорид олиш учун аммиак иштирокида сувнинг сарф булиши 20-40% ни ташкил этади, бу курсаткич аммиаксиз холатга нисбатан кам.

Уч компонентли система KCl- NaCl-NH3-H20 нинг аммиак иштирокида эрувчанлиги урганилади. Тюбегатан номли калийли тузлардан калийли уFит олиш физик-кимёвий асосланди. KCl, KCl, NaCl ва KCl+NaCl хосил булишида

концентрация ва харорат аникланди. Аммиак иштирокида NaCl ва КС1 эрувчанлиги пасаяди.

КС1 - NaCl - Н2О системаларида аммиак иштирокида 20-400С хароратда янги эритмалар хосил булмаслиги аникланди. 1т КС1 олиш учун аммиак иштирокида сув сарфи 20-40 % кам аммияксиз жараёнга нисбатан сарфланди.

Сильвинитда 1,5 % MgCl дан ортик булмаганда КС1 - NaCl - Н2О эрувчанлиги пасаяди ва чин эритмаларнинг хар циклли М gCl2 билан туйинади.

ХУЛОСА

Шундай килиб сильвинитни аммиак иштирокида бойитишда тоза холдаги махсулот ишлаб чикаришга эришилади.

REFERENCES

1. А.А. Исматов, Т.А. Отакузиев, Ф.М. Мирзаев «Ноорганик моддалар кимёвий технологияси» Узбекистон. 2002 й

2. Т.А. Отакузиэв., Ш.А.Якубов. Нооррганик моддалар кимёвий технологияси. Тошкент. 2008 й.

3. Богданов О.С. и др. Развитие теории и техники флотационного обогащения. Л., Изд. Ин-таМеханобр, 1980

4. Курмаев Р.Х., "Флотационный метод получения хлористого калия" Екатеринбург: Издательство УГТУ - УПИ, 1995г.

5. Глембоцкий В.А., Классен В. И. Флотация. М., «Недра», " 1993

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.