Научная статья на тему 'TURLI ALMASHINISH DARAJASIGA EGA BO‘LGAN SULFAT SELLYULOZANING TERMODINAMIK XOSSALARINI O‘RGANISH'

TURLI ALMASHINISH DARAJASIGA EGA BO‘LGAN SULFAT SELLYULOZANING TERMODINAMIK XOSSALARINI O‘RGANISH Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
42
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Natriy sulfat sellyuloza / adsorbsion izotermalar / aralashishning erkin energiyasi / Gibbs energiyasi. / Sodium sulfate cellulose / adsorption isotherms / free mixing energy / Gibbs energy.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Dadajonova, Gulnoza Abdulvoxidjon Qizi, Turayev, Abbosxon Sobirxonovich, Akbarov Xamdam Ikromovich.

Tadqiqot uchun sulfat sellyulozaning natriyli tuzi namunalari olingan bo‘lib, ushbu namunalar izotermalari Mak-Ben-Bakra asbobi yordamida o‘rganildi. Olingan natijalar asosida aralashishning erkin energiyasi va Gibbs energiyalari hisoblandi.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

STUDY OF THERMODYNAMIC PROPERTIES OF SULFATE CELLULOSE WITH DIFFERENT METABOLISM

For the study, samples of the sodium salt of sulfate cellulose were taken, and the isotherms of these samples were studied using a McBen-Bakra instrument. Based on the results obtained, the free energy of the mixture and the Gibbs energies were calculated.

Текст научной работы на тему «TURLI ALMASHINISH DARAJASIGA EGA BO‘LGAN SULFAT SELLYULOZANING TERMODINAMIK XOSSALARINI O‘RGANISH»

Scientific Journal Impact Factor

О

R

TURLI ALMASHINISH DARAJASIGA EGA BO'LGAN SULFAT SELLYULOZANING TERMODINAMIK XOSSALARINI O'RGANISH

Dadajonova Gulnoza Abdulvoxidjon qizi,

Chorvachilik va parrandachilik ilmiy-tadqiqot instituti, e-mail : dadaj onova2015@mail .ru Turayev Abbosxon Sobirxonovich, O'zRFA Bioorganik kimyo instituti Akbarov Xamdam Ikromovich. Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy Universiteti

Tadqiqot uchun sulfat sellyulozaning natriyli tuzi namunalari olingan bo'lib, ushbu namunalar izotermalari Mak-Ben-Bakra asbobi yordamida o 'rganildi. Olingan natijalar asosida aralashishning erkin energiyasi va Gibbs energiyalari hisoblandi.

Kalit so'zlar: Natriy sulfat sellyuloza, adsorbsion izotermalar, aralashishning erkin energiyasi, Gibbs energiyasi.

Для исследования были взяты образцы натриевой соли сульфатной целлюлозы, изотермы которых были изучены с помощью прибора МакБен-Бакра. На основании полученных результатов были рассчитаны свободная энергия смеси и энергии Гиббса.

Ключевые слова: сульфат натрия целлюлоза, изотермы адсорбции, свободная энергия смешения, энергия Гиббса.

For the study, samples of the sodium salt of sulfate cellulose were taken, and the isotherms of these samples were studied using a McBen-Bakra instrument. Based on the results obtained, the free energy of the mixture and the Gibbs energies were calculated.

Keywords: Sodium sulfate cellulose, adsorption isotherms, free mixing energy, Gibbs energy.

Bugungi kunda atrof-muhit muammolari butun dunyoda dolzarbdir. Ushbu masalalardan biri mahalliy ishlab chiqarish chiqindilari bilan ifloslangan chiqindi suvlarni tozalashdir. Ayniqsa ifloslangan qoldiqlar organik chiqindilar, yani neft

ANNOTATSIYA

АННОТАЦИЯ

ABSTRACT

KIRISH

Oriental Renaissance: Innovative, R VOLUME 1 | ISSUE 8

educational, natural and social sciences 0 ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423

mahsulotlari. Hozirgi bosqichda keng qo'llaniladigan tozalash usuli adsorbsion tozalashdir [1-2].

MUHOKAMA VA NATIJALAR

Turli almashinnish darajasiga ega bo'lgan sulfat sellyulozaning adsorbsion faolligini oshirish maqsadida turli hil usullardan foydalaniladi. Ular ichida keng ko'lamda foydalaniladigan usullardan biri turli vaqt orlig'ida faollab optimal sharoitni aniqlash. Shu maqsadda NaSS namunalarida suv bug'i adsorbsiyasi izotermalari olindi (1-rasm).

NaSS 4 namunasida benzol adsorbsiyasi qolgan namunalarga (NaSS 3, NaSS 12 va NaSS 8) ga nisbatan, boshlang'ich holatlarida yuqoriligi aniqlandi. Bu namuna tarkibidagi qavatlar orasidagi yoriqlar va g'ovaklarning miqdori va suv molekulalarining elektron tabiati hamda o'zaro ta'sirlanishlari bilan bog'liqdir [3-5].

1-rasm. NaSS namunalarida suv bug'i adsorbsiyasi izotermalari.

4

3,5 3 2,5 2 1,5 1

0,5

o -

0 0,2 0,4 0,6 0,8 1

■ NaCU-3 —•— NaCU-4 * NaCU-8 —•—NaCU-12

Natijalar muhokamasi. Olingan sorbsion izotermalar asosida erituvchini termodinamik barqarorligini sifat jihatdan miqdoriy baxolash uchun erituvchi va polimer A^2 kimyoviy potensiallarni hisoblash asosida polimer erituvchi aralashishning o'rtacha erkin energiyasi hisoblandi. 1, 2, 3 va 4-jadvallarda ko'rsatilgan barcha o'rganilgan namunalar uchun Agm ning konsentrasion bog'liqligi bo'yicha Gibbs energiyasi aniqlandi [6].

Oriental Renaissance: Innovative, R VOLUME 1 | ISSUE 8

educational, natural and social sciences 0 ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423

1-jadval. NaCS-3 namunasining suv bug'lari izotermasi bo'yicha aralashishning o'rtacha erkin energiyasini hisoblash.

x/m w. S g™

0,1 -2,3025g -320,743 0,10534 0,09571 0,90429 -11,06 -11,06 -33,5543

0,2 -1,60944 -573,674 0,12096 0,107903 0,392092 -23,0175 -39,0775 -96,7645

0,3 -1,20397 -429,149 0,19656 0,164271 0, S3 57 29 -22,9449 -50,9624 -113,087

0,4 -0,91629 -326,606 0,24948 0,199667 0,800333 -22,869 -55 -109,231

0,6 -0,51033 -132,031 0,3402 0,253843 0,746157 -42,6119 -65,431 -95,079

0,8 -0,22314 -79,5332 0,373 0,274311 0,725639 -36,823 -63 -67,5366

0,99 -0,01005 -3,53233 0,47623 0,322622 0,677373 -32,4438 -60 -41,7935

2-jadval. NaCS-4 namunasining suv bug'lari izotermasi bo'yicha aralashishning o'rtacha erkin energiyasini hisoblash.

In Pi/P-3 «VW v^-V vWv ûH-i x/m Wi S ûpi „m

0,125 -2,07944 -741,204 0,04662 0,044543 0,955457 -11,06 -11,06 -43,5831

0,25 -1,38629 -494,136 0,07848 0,072769 0,927231 -15,4541 -26,5141 -60,5425

0,375 -0,98083 -349,611 0,12838 0,114166 0,385834 -14,9344 -30,4385 -66,3772

0,5 -0,69315 -247,068 0,2412 0,194323 0,305672 -18,9745 -33,9589 -75,372

0,625 -0,47 -167,53 0,35046 0,259512 0,740433 -23,5293 -42,5042 -74,9499

0,75 -0,28763 -102,543 0,33448 0,277707 0,722293 -23,8309 -47,4107 -62,7212

0,875 -0,13353 -47,5965 0,522 0,34297 0,65703 -24,9033 -48,7347 -43,3772

0,99 -0,01005 -3,58238 0,623 S3 0,384191 0,615809 -25,2174 -50,1212 -32,2414

3-jadval. NaCS-8 namunasining suv bug'lari izotermasi bo'yicha aralashishning o'rtacha erkin energiyasini hisoblash.

vvl x/m Wi w- S Ü-H2 «rn

1 0

0,125 -2,07944 -741,204 0,02808 0,027313 0,972637 -3,2 -3,2 -23,3571

0,25 -1,38629 -494,136 0,03924 0,037758 0,962242 -3,31631 -11,5163 -29,7393

0,375 -0,98083 -349,611 0,08298 0,076622 0,923378 -8,S3196 -17,1483 -42,6222

0,5 -0,69315 -247,068 0,1053 0,095268 0,904732 -9,65335 -18,4853 -40,262

0,625 -0,47 -167,53 0,23526 0,190454 0,809546 -13,5438 -23,1971 -50,6859

0,75 -0,28768 -102,543 0,2601 0,206412 0,793538 -16,0961 -29,6398 -44,6378

0,375 -0,13353 -47,5965 0,31572 0,23996 0,76004 -15,8195 -31,9156 -35,6784

0,99 -0,01005 -3,58238 0,31572 0,23996 0,76004 -13,8961 -29,7156 -23,4447

4-jadval. NaCS-12 namunasining suv bug'lari izotermasi bo'yicha

aralashishning o'rtacha erkin energiyasini hisoblash.

363

Scientific Journal Impact Factor

p/EÛ In PjPy WWW vW x/m Wi W; S g™

1 0

0,1 -2,30259 -320,743 0,04464 0,042732 0,957263 -11,06 -11,06 -45,6597

0,2 -1,60944 -573,674 0,1044 0,094531 0,905469 -13,4115 -29,4715 -75,675

0,3 -1,20397 -429,149 0,12744 0,113035 0,336965 -16,7534 -35,1649 -79,6933

0,4 -0,91629 -326,606 0,2745 0,215379 0,734621 -20,603 -37,3614 -99,6535

0,6 -0,51033 -132,031 0,29033 0,225335 0,774665 -40,3559 -61,4639 -33,6431

0,8 -0,22314 -79,5332 0,3366 0,251333 0,743167 -32,1717 -59 -64,1722

0,99 -0,01005 -3,53233 0,3366 0,251333 0,743167 -25,5667 -57,7334 -44,1001

2-rasm. O'rganilgan namunalarni polimer-erituvchi tasirlashish bo'yicha o'rtacha erkin energiyasining konsentratsiyaga bog'liqlik grafigi

5-jadval. Namunalarning suv bug'lari adsorbsiyasi bo'yicha termodinamik

funksiyasi qiymatlari.

HaMynanap Fosaiciap-HHHT ypTana pajiiycH i-yp, A C onHurnipMa i03acH. S-10-3, M2/KT -AG Dioul/mol -AÊEHW* Dioul/mol

NaCH 3 39,2 20,94 103 113

NaCH 4 47.9 26,07 138 75,4

NaCH S 43 14,57 62,0 50,6

NaCLj; 12 38,2 17,64 129 99,6

Scientific Journal Impact Factor

о

R

XULOSA

Olingan namunalarning yuqoridagi malumotlardan bilish mumkinki, NaSS 4 namunaning barcha termodinamik ko'rsatgichlari qolgan namunalarga nisbatan yuqori.

REFERENCES

1. Никифоров И.А. «Адсорбционные методы в экологии» //Саратовский государственный университет им Н. Г. Чернышевского. - 2011. - 48 с.

2. Макаревич Н.А., Богданович Н.И. «Теоретические основы адсорбции». -Архангельск: САФУ, 2015. -362с.

3. Макаревич Н.А., Богданович Н.И. «Теоретические основы адсорбции» // Архангельск: САФУ. - 2015. C. 362.

4. Пайгамов Р.А., Эшметов И.Д., Жумаева Д.Ж., Агзамова Ф.Н. Очистка сточных вод от нефтепродуктов на основе древесных углей // VII Республиканская научно-практическая конференция "Рациональное использование природных ресурсов южного приаралья". -Нукус. -2018. - С.155-

5. Грег С., Синг К. Адсорбция, удельная поверхность, пористость: Пер. с англ. // 2-е изд. - М.:Мир, 1984. - 306 с.

6. Акбаров Х.И., Рахманбердиев Г.Р. Термодинамические свойства водоростворимых ацетатов целлюлозы и их композоций // Целлюлоза ва унинг х,осилаларини кимёси ва технологиясини долзарб муаммолари номли илмий-техникавий анжуман. Тошкент. -2018. 126-б.

157.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.