Научная статья на тему 'ТУРБУЛЕНТЛИ ОҚИМДА УРИНМА КУЧЛАНИШЛАР'

ТУРБУЛЕНТЛИ ОҚИМДА УРИНМА КУЧЛАНИШЛАР Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
44
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Турбулент оқимда / эмпирик назарияси / пульсацияланувчи тезлик / суюқлик оқимиб ламинар / турбулентное течение / эмпирическая теория / пульсирующая скорость / ламинарное течение жидкости.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Негматуллоев, З.Т., Бутабоев, А, Нормуминова, Д.A., Акрамов, Ф.О., Самандарова, Г.А.

Турбулентли ҳаракатда, бўйлама ҳаракатдан ташқари, заррачаларнинг пульсацияланувчи тезлиги билан кўндаланг ҳаракати ҳам мавжуд. Шунинг учун, физик жиҳатдан аралаштириш йўлининг узунлигини суюқлик заррачаси массасининг қолган қисмига нисбатан кўндаланг йўналишда ҳаракатланиши керак бўлган йўл сифатида ифодалаш мумкин ва бу атрофдаги турбулентли оқим билан аралашиш натижасида у пульсацияланувчи тезлик ташкил этувчисини йўқотишга олиб келади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Негматуллоев, З.Т., Бутабоев, А, Нормуминова, Д.A., Акрамов, Ф.О., Самандарова, Г.А.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

НАПРЯЖЕНИЯ В ТУРБУЛЕНТНОМ ПОТОКЕ

При турбулентном движении, кроме продольного, имеет место и поперечное движение частиц с пульсирующей скоростью. Поэтому физически длина пути смешения может быть выражена как путь, который должна пройти частица жидкости в поперечном направлении относительно остальной массы, что приводит к потере ею пульсирующей составляющей скорости в результате смешения с окружающей средой. турбулентный поток.

Текст научной работы на тему «ТУРБУЛЕНТЛИ ОҚИМДА УРИНМА КУЧЛАНИШЛАР»

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 10

educational, natural and social sciences ------- IV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947

Advanced Sciences Index Factor " ASI Factor = 1.7

УДК 532.5

ТУРБУЛЕНТЛИ ОЦИМДА УРИНМА КУЧЛАНИШЛАР

Негматуллоев З.Т1., Бутабоев А2., Нормуминова ДА3. Акрамов Ф.О4., Самандарова Г.А5., Шаймарданов С.^6.,

1,2Гулистон давлат университети 3'4'5,6Исследователь

АННОТАЦИЯ

Турбулентли уаракатда, буйлама уаракатдан ташцари, заррачаларнинг пулъсацияланувчи тезлиги "6' билаи кундаланг уаракати %ам мавжуд. Шуиииг учун, физик жщатдан аралаштириш йулининг узунлигини суюцлик заррачаси массасининг цолган цисмига нисбатан кундаланг йуналишда уаракатланиши керак булган йул сифатида ифодалаш мумкин ва бу атрофдаги турбулентли оцим билан аралашиш натижасида у пулъсацияланувчи тезлик ташкил этувчисини йуцотишга олиб келади.

Калит сузлар: Турбулент оцимда, эмпирик назарияси, пулъсацияланувчи тезлик, суюцлик оцимиб ламинар.

АННОТАЦИЯ

При турбулентном движении, кроме продольного, имеет место и поперечное движение частиц с пульсирующей скоростью. Поэтому физически длина пути смешения может быть выражена как путь, который должна пройти частица жидкости в поперечном направлении относительно остальной массы, что приводит к потере ею пульсирующей составляющей скорости в результате смешения с окружающей средой. турбулентный поток.

Ключевые слова: турбулентное течение, эмпирическая теория, пульсирующая скорость, ламинарное течение жидкости.

КИРИШ

Турбулентли окимда вужудга келадиган тулик кучланиши т икки кучланишнинг йигиндиси сифатида аникланади: тв сукжликнинг ички ишкаланиши натижасида х,осил булган ёпишкоклик ва ти турбулентли аралаштириш натижасида пайдо булган инерцион ёпишкоклик: т = тв 4- ти . Улар дан биринчиси тБ = тенглама билан топилади. Иккинчи

кушилувчи тезликнинг кушимча пульсацияси билан боFлик булиб, уларнинг турбулентли окимнинг уртача курсаткичларига боFликлиги х,али тулик

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

аникланмаган. Прандтл ярим , асосида олинган ечим энг маълум ечим деб

аралаштириш узунлиги.

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Турбулентли харакатда, буйлама харакатдан ташкари, заррачаларнинг пульсацияланувчи тезлиги Ф' билан кундаланг хдракати хдм мавжуд. Шунинг учун, физик жихатдан аралаштириш йулининг узунлигини суюклик заррачаси массасининг колган кисмига нисбатан кундаланг йуналишда харакатланиши керак булган йул сифатида ифодалаш мумкин ва бу атрофдаги турбулентли оким билан аралашиш натижасида у пульсацияланувчи тезлик ташкил этувчисини йукотишга олиб келади. Шундай килиб, умумий уринма кучланиш куйидагича:

Ламинар тартибда, аралашиш содир булмаганда, аралашиш йулининг узунлиги L = 0 ва (1) тенглама бу холат учун одатий тенгламага айланади:

Кучли аралаштириш билан ажралиб турадиган турбулентли тартибда кийматга эътибор берилмайди ва тулик кучланиш куйидагича аникланади:

Шундай килиб, окимнинг юкори турбулентлилигида {Re » 10000), уринма кучланиши суюклик зичлиги ва тезлик градиентининг квадратига мутаносиб булади деб хисоблаш мумкин. Агар турбулентли тартиб кичик сонлар билан тавсифланган булса, ёпишкок кучланиш инерция билан мутаносиб булса, тулик кучланиш тезликка иккинчи даражадан бироз пастрок даражада мутаносиб булади.

Айланувчи параллел конуссимон дисклар орасида пульсациянинг пайдо булишини аниклаш. Марказдан кочма ва аэродинамик кучлар, шунингдек сирт таранглик кучлари таъсири остида томчи хосил булиш жараёни томчилар дисклар уртасида харакатланаётганда содир булади. Ушбу харакатлар дисклар ичидаги суюклик окимининг харакати каби моделлаштирилган булиб, бунда суюклик катламининг калинлиги торайиб боради деб фараз килинади.

аталади [1,2,3] ва унта кура, ти = pL2 (—

бунда: L- йулнинг

(1)

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Юкорида курсатилган кучлар таъсирида томчилар орасидаги тусик бузилиб, майда томчиларга булинади. Томчининг шакли ва хажми, шунингдек окаётган окимнинг тузилиши бир зумда узгаради.

Суюклик окими табиатининг конуниятини аниклаш учун, "ёпишкок суюклик ёки дисперс аралашманинг ингичка чегара катламидаги айланадиган дисклар орасидаги ёпишкок суюклик окими туFрисида" [1,2,3] ги масалани урганамиз. Бундай х,олда, оким симметрик ва тургун, R0 радиусли диск эса OZ укга перпендикуляр жойлашган деб фараз килинади.

Суюкликнинг струяли окими дискнинг марказига окиб утади ва айланадиган диск юзаси буйлаб бурчак тезлиги билан таркалади ва у марказдан кочама куч таъсирида диск юзаси буйлаб хдракатланиб, ¡5(г) калинликда юпка

суюк парда хосил килади.

Параллел дисклар горизонтал жойлаштирилган, дисклар орасидаги масофа h ва у: h « R0

У холда чегара майдонидаги суюклик харакати тенгламаси куйидаги куринишга эга:

бунда -кириб келаётган окимининг интенсивлигига, диск сиртининг Fадир-будурлигига ва дисперс аралашманинг фазалари уртасидаги узаро таъсир кучларига боFлик булган ламинар ва турбулентли ёпишкок аралашманинг урунма кучланиши.

Аралашма харакатининг ламинар ёки турбулентли тартибининг умумий уринма кучланиши куйидаги куринишда ёзилади:

(2)

бунда

- дисперс аралашманинг динамик ёпишкоклиги, р - суюклик зичлиги,

I - турбулентли окимнинг аралашиш йулининг узунлиги, V- оким зарраларининг уртача тезлиги.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Ук буйлаб йуналган тезликни таксимланишини аниклаш учун биз куйидаги чегара шартларга эгамиз. Рейнолдс сонининг узгаришини хисобга олган холда

Оким сикилмайдиган ламинар ёки турбулентли-ламинар (утиш майдони) ва турбулентланган булиши мумкин. Эркин юзада

Ламинар оким учун I = 0 да тезликни куйидаги тенгламасига эга буламиз:

Ушбу масаланинг дастлабки ва чегаравий шартларидаги ечими куйидаги куринишга эга:

(5)

Ламинар тартибда чегара майдонидаги эриган аралашмалардан иборат сувнинг сарфи куйидаги формуладан аникланади:

(6)

Бундан тезликни таксимлаш учун ифодалар куйидаги шаклда аникланади:

ХУЛОСА

Юкорида келтирилган математик моделлардан шу нарса маълум булдики, турбулентли окимда хдр доим тезлик пульсацияси кузатилади, бунинг натижасида суюкликнинг кушни катламлари уртасида заррачалар алмашинуви содир булиб, суюкликнинг узлуксиз аралашишини келтириб чикаради.

REFERENCES

1. Киселев П.Г. «Гидравлика основы механики жидкости» Москва, «Энергия»1980 г.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

2. Негматуллоев З.Т., Кудратов А.А. Математические модели учитывающие причины возникновения пульсации в водопроводящем тракте гидротехнических сооружений. Материалы республиканской конференции «Халк хужалиги тармокларида жараёнларни математик моделлаштириш ва бошкариш муаммолари». Карши - 2011 г. стр. 170-172.

3. Хамидов А.А., Худайкулов С.И., Негматуллоев З.Т. Закономерности изменения поверхностей волновых движений слоено-неоднородной смеси. Материалы международной научно-технической конференции «ISTIQLOL». г.Новоий 29-30 сентября 2008 г. стр. 321-325.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.