Научная статья на тему 'ЦИФРЛАНДЫРУ ҚАЗАқСТАН ДАМУЫНЫң ЖАңА ВЕКТОРЫ РЕТіНДЕ'

ЦИФРЛАНДЫРУ ҚАЗАқСТАН ДАМУЫНЫң ЖАңА ВЕКТОРЫ РЕТіНДЕ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

262
32
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЦИФРЛАНДЫРУ / АқПАРАТТЫқ ҚАЗАқСТАН - 2020 / ЦИФРЛЫқ ҚАЗАқСТАН / әЛЕУМЕТ / ЦИФРЛЫқ қОғАМ / МЕМЛЕКЕТТіК БАғДАРЛАМАЛАР / ЦИФРЛЫқ ЭКОНОМИКА

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Амангельдиев Асан А., Шакиров Сымбат Е.

Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуының жаңа векторын анықтау өзіндік ұйымдастырудың жаңа модельдерін іздеумен байланысты бірқатар мәселелерді өзектендірді. Бұл ретте қоғамды цифрландыруға ерекше қызығушылық танытыла бастады. Көбінесе цифрландыру әдістемелік және қолданбалы білімді дамытпай, тиісті алдын ала ғылыми-теориялық негіздеусіз жүзеге асырылуда. Қоғамды цифрландыру үдерісін түсіну ғылыми білімнің әртүрлі салаларында қалыптасқан тәсілдерді біріктіруге ұмтылатын философиялық дискурс аясында жүреді. Бүгінгі таңда цифрлық қоғамның дамуы қазіргі философтар зерттеген негізгі мәселелердің бірі болып табылады. Қазақстан Республикасының Президенті Қ.Тоқаев өзінің 2021 жылғы Жолдауында барлық реформалардың базалық элементі және ұлттық бәсекеге қабілеттілікке қол жеткізудің негізгі құралы цифрландыру болып табылатынын атап өтті. Цифрлық теңсіздікті жою Қазақстанның әлеуметтік әділеттілік қағидаттарының дамуындағы жаңа кезеңді білдіреді. Цифрландыру - ең алдымен әлеуметтік-саяси және әлеуметтік-гуманитарлық мәселе. Сондықтан ғылыми қауымдастық үшін еліміздің «цифрландыру» жолындағы мүмкіндіктерін анықтау бойынша жаңа стратегиялық міндеттер қойылды. Осылайша, Қазақстанда цифрлық технологиялардың таралуымен бірге әлеуметтік әділеттілікке деген сұраныс артатындай цифрландырудың өзіндік моделі қажет. Бұл қазіргі ғылыми білімде цифрлық қоғамның әртүрлі аспектілеріне, оның адам өміріндегі артықшылықтары мен салдарына қызығушылық бар екенін көрсетеді. Сонымен бірге, қоғамды цифрландыру мәселесі оны одан әрі зерттеуге және әлеуметтік әділеттілікті қалыптастыруға негіз береді. Бұл мақалада цифрландыру саласындағы мемлекеттік бағдарламалар мен әлемдік рейтингтер талданады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DIGITALIZATION AS A NEW VECTOR FOR THE DEVELOPMENT OF KAZAKHSTAN

The definition of a new vector of socio-economic development of Kazakhstan, actualized a number of problems related to the search for new models of their own self-organization. At the same time, special interest began to be shown in the digitalization of society. For the most part, digitalization takes place without its proper preliminary scientific and theoretical justification and the development of methodological and applied knowledge. Understanding the process of digitalization of society is also taking place within the framework of philosophical discourse, which seeks to integrate approaches that have developed in various fields of scientific knowledge. Today, the development of a digital society is one of the main problems studied by modern philosophers. President K. Tokayev, in his Message to the people Kazakhstan in 2021, emphasized that the basic element of all reforms and the key tool for achieving national competitiveness is digitalization. The elimination of the digital divide marks a new stage in the development of social Kazakhstan on the principles of justice...The definition of a new vector of socio-economic development of Kazakhstan, actualized a number of problems related to the search for new models of their own self-organization. At the same time, special interest began to be shown in the digitalization of society. For the most part, digitalization takes place without its proper preliminary scientific and theoretical justification and the development of methodological and applied knowledge. Understanding the process of digitalization of society is also taking place within the framework of philosophical discourse, which seeks to integrate approaches that have developed in various fields of scientific knowledge. Today, the development of a digital society is one of the main problems studied by modern philosophers. President K. Tokayev, in his Message to the people Kazakhstan in 2021, emphasized that the basic element of all reforms and the key tool for achieving national competitiveness is digitalization. The elimination of the digital divide marks a new stage in the development of social Kazakhstan on the principles of justice. Digitalization is primarily a socio-political and socio-humanitarian problem. Therefore, new strategic tasks have been set before the scientific community, to determine what can give the country entry into the path of its «digitalization». Thus, Kazakhstan needs a kind of digitalization model, where, along with the spread of digital technologies, the demand for social justice will grow. This indicates that in modern scientific knowledge there is an interest in various aspects of the digital society, its advantages and consequences for people's life. At the same time, the problem of digitalization of society provides a basis for its further research and building social justice. This article analyzes government programs and world rankings in the field of digitalization.

Текст научной работы на тему «ЦИФРЛАНДЫРУ ҚАЗАқСТАН ДАМУЫНЫң ЖАңА ВЕКТОРЫ РЕТіНДЕ»

XFTAP 02.41.21

Цифрландыру К,азак;стан дамуыныц жаца векторы ретшде

Асан А. Амангельдиев1*, Сымбат Е. Шакиров2

Л.Н. Гумилев атындаты Еуразия улттык, yHMBepcMTeTi, Астана, К,аза^стан

*Корреспонденция Yшiн автор:

E-mail: a.azimkhanuly@gmail.com 1https://orcid.org/0000-0001-9257-1609 2https://orcid.org/0000-0002-8354-5844 DOI: https://doi.org/10.32523/2616-7255-2023-142-1-158-168

Ацдатпа. Казащстанныц элеуметтт-экономикалыщ дамуыныц жаца векторын аныщтау езтдт Yйымдастъxрудыц жаца модельдерш i3deyMeH байланысты 6ip^amop мэсeлeлepдi e3eKmeHdipdi. БYл ретте щогамды цифрландыруга ерекше щызыгушылыщ танытыла бастады. Кебтесе цифрландыру эдктемелк жэне щолданбалы бiлiмдi дамытпай, mиiсmi алдын ала гылыми-теориялыщ нeгiздeусiз жYзeгe асырылуда.

Когамды цифрландыру Yдepiсiн mYсiну гылыми бшмтц эpmYpлi салаларында щалыптасщан тэал-дepдi бipiкmipугe Yмmылаmын философиялыщ дискурс аясында жYpeдi. БYгiнгi тацда цифрлыщ щогам-ныц дамуы щазipгi философтар зерттеген нeгiзгi мэселелердщ 6ipi болып табылады. Казахстан Республикасыныц Пpeзидeнmi К.Тощаев езШц 2021 жылгы Жолдауында барлыщ рефор-малардыц базалыщ элeмeнmi жэне Yлmmъщ бэсекеге щаблеттшкке щол жеткиудщ нeгiзгi щYpалы цифрландыру болып табылатынын атап emmi.

Цифрлыщ meцсiздiкmi жою Казацстанныц элеуметтж эдыеттшк щагидаттарыныц дамуындагы жаца Ke3e^i бiлдipeдi. Цифрландыру - ец алдымен элеуметтт-саяси жэне элеуметтк-гуманитар-лыщ мэселе. Сондыщтан гылыми щауымдастыщ Yшт eлiмiздiц «цифрландыру» жолындагы mymkm-дттерш аныщтау бойынша жаца стратегиялыщ мшдеттер щойылды.

Осылайша, Казацстанда цифрлыц технологиялардыц таралуымен бipгe элеуметтт эдыеттшк-ке деген сYpаныс артатындай цифрландырудыц езтдт модeлi щажет. БYл щазipгi гылыми блмде цифрлыщ щогамныц эpmYpлi аспектыерше, оныц адам eмipтдeгi артыщшылыщтары мен салдары-на щызыгушылыщ бар екешн кepсemeдi. Сонымен бгрге, щогамды цифрландыру мэселеа оны одан р зерттеуге жэне элеуметтж эдiлemmiлiкmi щалыптастыруга нeгiз бepeдi.

БYл мащалада цифрландыру саласындагы мемлекеттк багдарламалар мен элемдк рейтингтер тал-данады.

Тушн сездер: цифрландыру; Ащпараттыщ Казахстан - 2020; Цифрлыщ Казахстан; элеумет; циф-рлыщ щогам; рейтинг; мемлекеттк багдарламалар; цифрлыщ экономика.

Received 22 January 2023. Revised 25 January 2023. Accepted 31 January 2023. Available online 30 March 2023.

For citation:

Amangeldiyev A.A., Shakirov S.E. Digitalization as a new vector for the development of Kazakhstan // Bulletin of the L.N. Gumilyov ENU. Historical sciences. Philosophy. Religion Series. 2023. - Vol. 142. - №. 1. - С. DOI: https://doi.org/10.32523/2616-7255-2023-142-1-158-168

Для цитирования:

Амангельдиев А.А., Шакиров С.Е. Цифровизация как новый вектор развития Казахстана // Вестник ЕНУ им. Л. Гумилева Серия Исторические науки. Философия. Религиоведение. -2023. - Т. 142. - №. 1. - С. DOI: https://doi.org/10.32523/2616-7255-2023-142-1-158-168

Клркпе

БYгшгi тацда акпараттандыру, жаhандану Yрдiстерi заманауи когамныц дамуына айтарлыктай eзгерiстер экелуде. Аталмыш Yрдiстер болмыстьщ трансформациясына элеуметтiк эдiлеттiлiкке жету мYмкiц4iктерi мен жаца сын-кlатерлердi усынуда. Ягни, жаца цифрлык когам жэне эдДлетплш туралы жаца тужырымдар калыптасуда.

Зерттеушi М.Т. Рюминаныц пiкiрiнше жаца цифрлык, когам ноосфера когамы болып табылады. Жаhандану - элемнщ ерекше интеграциялануына, тутастыгына жэне тэуелдiлiгiне байланысты жаhандык адамзат кауымдастыгын, мегакогамды куру процеа. Бул арада адам болмысыныц жаца сапалы дамуы, оны жYзеге асыратын технологиялардыц езара эрекеттестiгi мен ыкпалы туралы мэселелер eзектiлiгi артып келед (Рюмина, 2020).

Соцгы кездерi гылыми жэне кэс1би алацда интернет, виртуалды элем, цифрлык когам сиякты жаца тYс1нiктер кецiнен колданыс тауып отыр. Акпараттандыру нэтижес1нде интернет желiсi жаца жаhандык кундылыкка айналды. Мэселен, «2011 жылы Бiрiккен улттар уйымы Бас Ассамблеясыныц баяндамасында интернет желшне колжетiмдiлiк адамныц базалык кукыктарына жаткызылды, ал интернет желidне колже'пмдДлжт! шектеу адамныц базалык кукыктарыныц бузылуы» - деп танылды (Калиниченко, Новикова, 2017: 49). «Цифрлык тецс1зд1к» мэселеа интернетпен камтудыц жеткiлiксiздiг1мен, сонымен катар, мемлекеттердщ кедейлiг1 мен артта калуымен байланысты (Макаров, 2017: 122).

Мемлекетт1ц цифрлык когам багытындагы дамуында эдiлетт1лiк жэне тецаздДк концептiлерiн нактылап карастыру кажет. Бул ретте бурынгы енеркэс1пт1к тецкер1сте жасалган енертабыстармен салыстырганда, цифрлык инновациялар элемд езд1г1нше езгерт1п жаткандыгын ескерген жен.

Цифрландыру Yдерiс1 COVID-19 келу1мен жеделдед1. Коронавируст1к инфекцияныц таралуы кептеген елдерде экономикалык

жэне элеуметтiк ем1рдщ езгеру1не ыкпал етп. Пандемияныц салдарынан эртурл1 салаларда цифрлык, технологияларды жедел енгшлш жаткандыгын байкаймыз. YкLметтер енпзген козгалыска шектеулер мен элеуметпк шектеу шаралары аясында бизнес пен тутынушылар кашыктан форматка жумысын жалгастыру ушш цифрлык шеш1мдерд1 белсенд1 игеруде. Цифрландыру урдДа медицина, ецбек кызметi, б1л1м беруд1ц салаларыныц онлайн-форматка кешуше ыкпал еттi.

K,азiргi тацда цифрландырудыц кептеген мэселелер1 элеуметпк-саяси жэне элеуметпк-гуманитарлык сурактармен тыгыз байланыста карастырылады. 0з кезегiнде казiргi жэне болашактагы цифрландырудыц эдiснамалык жэне стратегиялык мiндеттердi зерделеудi кажет етедi.

Зерттеу материалдары мен aAiCTepi

XX гасырдыц соцгы ширегiнде Еуропа мен АК,Ш-тыц белдi галымдары цифрландыру саласы бойынша ецбектер жаза бастады. Алгашкы зерттеулердщ бiрi АК,Ш галымы Н. Негропонтеныц «Being Digital» (Nicholas, 1996) атты ютабы. Бул ецбекте автор болашактагы цифрландыру дэуршщ бейнесi мен оныц когамга ыкпалы туралы аргументтердi аныктаган. Осы мэселенщ теориялык кемшiлiктерiн толыктырып, жаца когамдык дамуталаптарына сай ецдеген зерттеуш^ердщ бiрi Лиор Рокаш «Data Mining: Theory and Applications» (Lior, 2017) ецбепн жарыкка шыгарды. Кiтапта жасанды интеллект1ц когамга эсерi жайында талкыланып, оны санныц купиясын шешудiц нэтижеанде гана толыкканды игеруге болатындыгын тужырымдайды (Амангельдиев, 2019: 538).

Соцгы жылдары елiмiзде цифрландыруга катысты бiркатар зерттеулер жарык керуде. К,азакстанда цифрлык когам куру идеясы бастамасынан кейiн отандык зерттеуш^ердщ жарияланымдары гылыми ортага шыкты. Мысалы, с.суг1рд1ц «Цифрлы К,азакстан. Ол кандай болады?» макаласы (суг1р, 2018), С.Шестерневаныц «Цифровой Казахстан: важная роль новых технологий» (Шестернева,

ВЕСТНИК Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева. № 1(142)/2023 159

Серия Исторические науки. Философия. Религиоведение

2017),Н.З. Такижбаеваньщ «Трансгуманизация и гуманитарные знания в современном информационном обществе» (Такижбаева, 2018: 149), отандык галымдар А.А. Киреева мен Н.Э. Эб^кайырдыц «Цифровизация экономики регионов Казахстана: понятия, перспективы и механизмы реализации» (Киреева, Эб^кайыр, 2021) атты монографиясын атауга болады.

Макаланыц зерттеу эдiстерi

цифрландырудыц элеуметт1к-саяси

аспектiлерiне жэне оныц казiргi билiк институттарыныц кызметiндегi рeлiне арналган гылыми ецбектердi дискурстык талдауга, сондай-ак казiргi философиялык кезкарастарды сыни багамдауга негiзделген. Мунда дискурс-талдау негiзгi эдДснамалык оптика ретiнде калыптаскан гылыми тэалдердщ герменевтика кагидаттарын ескере отырып колданылады, ягни цифрландырудыц уксас проблемаларын эртYрлi галымдардыц тYсiндiруiнiц ерекшелiгiн нактылауга мYмкiндiк бередi. 0з кезегiнде, галымдар колданган аныктамаларды сыни талдау одан эрi пэнаралык зерттеулер Yшiн кажетп непзп жумыс аппаратын аныктауга мYмкLндiк бередь Интерпретация эдiстерi негiзiнде цифрлык когамныц мэн-магыналык кецiстiгiн зерделеу жоспарланады. Элеуметпк-мэдени зерттеу эдiсi цифрландыру багыттарыныц когамдык болмыс eзгерiстерi мен дамуына ыкпал ету механизмдерiн карастыруга мYмкiндiк тугызады. Бул тургыда оныц бYгiнгi казакстандык eмiрдегi орны мен рeлi пайымдалады.

Талкылау

«Цифрландыру» терминi алгаш рет 1970 жылдары компьютерлiк революция кезiнде акпаратты eцдеудiц аналогтык эдiстерiнен цифрлык стандартка кeшу пайда болган кезде колданылды, оны колдану технологиялык ортаныц тYбегейлi eзгеруiне экелдi.

Когамды цифрландыру YДерiсiн тYсiну гылыми бiлiмнiц эртYрлi салаларында калыптаскан тэсiлдердi бiрiктiруге умтылатын философиялык дискурс аясында

да жYзеге асуда. Klазiргi философтарды ец алдымен цифрлык когамныц дамуы, цифрлык мэдениеттщ пайда болуы, жаца (цифрлык) тулганыц калыптасуы, когамды цифрландырудыц этикалык мэселелерi жэне т.б. толгандыруда.

К,аркынды дамып келе жаткан цифрлык технологиялар кезещнде жеке тулганыц желiдегi еркiндiгi туралы мэселелер туындап отырганын байкаймыз. Цифрлык элем адамдардыц eмiрiн алаканга салып

беруге ыкпал етiп отыр. Тiптi FinTech деген бYтiндей бiр жаца багыт калыптасты. Зерттеушi Л. Маврина «банк жэне каржы кызметтерш кeрсету нарыгындагы делдалдар атынан эрекет ететш дэстYрлi каржы уйымдарымен бэсекелесу Yшiн технологиялар мен инновацияларды пайдалануга жартылай гана маманданган, шын мэтнде, fintech - бiздiц eмiрiмiз туралы деректер агымыныц жэне осы агым туралы кeп акпарат алатындардыц тарихы. Нэтижесiнде индивидуум еркiндiкке ие болып, оны ныгайтпайды, керiсiнше еркiндiгiнен айырылады» - деп тYсiндiредi (Чернышов, 2018: 16).

Цифрлык жYЙенiц дамуы нэтижесшде iске косылатын жаца технологиялардыц артыкшылыгы жеткiлiктi. Осы тэрiздi нагыз адами цифрлык экожYЙе салыстыра тексерiлген стратегиялык, оныц iшiнде саяси жэне баскару децгейiндегi шешiмдердi кабылдауга негiз болмак. Бул eз кезег1нде, болашактыц ыктимал нускасын жасауга жэне оны барынша позитивт1 арнага тYрлендiруге мYмкiндiкбередi (Амангельдиев,Турсынбаева, 2019: 43).

ел1м1зд1ц цифрландыру бойынша жобаларында элемдiк тэжiрибенiц озык нэтижелер! колданады. К,азакстан цифрландыру саласын дамыту бойынша бiрнеше мемлекеттiк багдарламалар кабылдады. Бул зерттеу макаламызда Yш непзп мемлекетпк багдарламага токталамыз. Атап айтканда, «Акпараттык Казакстан -2020», «Цифрлык Казакстан» мемлекетпк багдарламалары мен «Цифрландыру, гылым жэне инновациялар есебiнен технологиялык сертлк» улттык жобасы.

Казакстан Республикасы Президентгнщ 2013 жылгы 8 кацтардагы жарлыгымен «Акпараттык Казакстан - 2020» мемлекетт1к багдарламасы кабылданды (Акпараттык Казакстан, 2013).

Б^л багдарламаньщ Heri3ri максаты «акпараттык когамга кешуд камтамасыз етет1н жагдайларды к,^ру» - деп белг1ленд1 (Акпараттык Казакстан, 2013).

Мемлекетпк багдарламаньщ терт багыты хальщаральщ тэж1рибелерд1 нег1зге ала отырып, теменделдей аньщталды:

- мемлекетпк баскару жYЙеdнщ тиiмдiлiгiн камтамасыз ету;

- ак,параттык,-коммуникациялык, инфракурылымньщ кlолжетiмдiлiгiн камтамасыз ету;

- кргамды элеуметпк-экономикальщ жэне медени дамытуга арналган акпараттык ортаны к,^ру;

- отандык, акпараттык кещспкп дамыту (Назар, 2014).

Багдарламаньщ iске асырылу мерзiмi 20132017 жэне 2017-2020 жылдарга белiнiп, ей кезецге жоспарланды.

Багдарламаньщ нысаналы индикаторлары:

1) 2020 жылы Казакстан ДYниежYзiлiк Банктщ «Doing Business» рейтинпнде алгашкы 35 елдщ тшмшде болуга ти1с;

2) «электрондык Yкiмет» индека (Б¥¥-ньщ эдiстемеd бойынша) 2020 жылы алгашкы 25 елдщ катарында болуга ти1с;

3) Казакстан Республикасы Yй кожалыктарындагы акпараттьщ-коммуникациялык инфракурылымньщ KOлжет1мдiлiг1 - 100 %;

4) 2020 жылы Интернет жел!сш пайдаланушылар саны - 75 %;

5) Казакстан тургындарын эФирл1к цифрлык телерадио хабарларын таратумен камту - 95%;

6) елдщ ЖЮ-не АКТ секторыньщ Yлеd -4 %;

7) денсаулык сактаудьщ бiрьщFай желiсiне косылган денсаулык сактау уйымдарыньщ Yлеd - 100%;

8) б!рыщай улттык гылыми-61л1м беру желiсiне косылган гылыми-61л1м беру мекемелершц Yлесi - 100 %;

9) компьютерлiк сауаттылык децгеш - 80

%;

10) К,азакстанда тiркелген букаралык аппарат куралдарыныц жалпы санындагы электрондык БАК,-тыц Yлесi - 100%;

11) электрондык тYрде акы теленетш тауарлар мен кызметтердщ жалпы айналымындагы казакстандык интернет-дYкец4ер айналымыныц Yлеd - 40 %;

12) электрондык форматта усынылатын мемлекетт1к кызметтердщ Yлесiн - 50 %-га жетазу деп белпленд (Акпаратты К,азакстан, 2012).

Бул багдарламаныц орындалу барысында, темендег1дей керсетюштерге кол жетюзген. Атап айтар болсак, «К,Р ¥лттык экономика министрлшнщ статистика комитепнщ деректерi бойынша, 2015 жылы хальщтьщ компьютерлiк сауаттылыгы децгеш 74,2%-ды курады, 2013 жылмен салыстырганда 11%-га (2013 жылы - 63,2%, 2014 жылы - 64,1% ) ескен жэне жыл сайын АКТ мамандыктары бойынша орта есеппен 30 мыц адам диплом алып шыгады» (Амангельдиев, 2019: 538).

«Цифрлык К,азакстан» мемлекетпк багдарламасын беюту туралы кужаттыц «Агымдагы жагдайды талдау» белiмiнде «Акпаратты К,азакстан-2020» мемлекетпк багдарламасына: «2013 жылы бектлген «Акпаратты К,азакстан-2020» мемлекетпк багдарламасы акпараттык когамга кешу Yшiн жагдай жасаудагы кадамдардыц бiрi болды. ел1м1здщ экономикасын цифрлык трансформациялаудыц iргетасы ретшде аталган багдарлама мына факторлардыц дамуына: акпараттык когамга кешуге, мемлекетт1к баскаруды жетiлдiруге, «ашык жэне мо6ильд1 Yкiмет» институттарын куруга, акпараттык инфракурылымныц тек корпоративтгк курылымдарга гана емес, сондай-ак ел азаматтарына колжет1мдiлiг1н арттыруга септшн тиг1зд1» - деп бага берген (Цифрлык К,азакстан, 2017).

Бул багдарламаныц екiншi кезещнде жоспарланган iс-шараларFа езгертулер енгiзiлiп, К,азакстан Республикасы

Yкiметiнщ 2017 жылгы 12 желтоксандагы №827 каулысымен «Цифрлык К,азакстан»

ВЕСТНИК Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева. № 1(142)/2023 161

Серия Исторические науки. Философия. Религиоведение

мемлекетпк багдарламасы кабылданды (Цифрлык, К,азакстан, 2017).

Цифрлык, дагдылар экономиканыц барлык секторларыныц ecyi жолындагы нег1з жэне цифрлык когам мен мемлекеттiк цифрлык кызметтердщ езара ьщпалдасытыгына кол жетазуге эсер етедi. Сондай-ак, бэсекеге каб1летт1 жэне eнiмдi арттыруга мYмкiндiк бередi (Амангельдиев, 2019: 538).

К,азакстанныц цифрландыру бойынша жобаларга мэн беруiнде элемдДк тэж1рибенщ нэтижелерi жатыр. Акпараттык технологиялар карыштап дамып, акпарат алмасу ^н сайын жацарып отырган кезецде сандык технологияларды дамытпай, элемнщ алдыцгы катарлы елдерiне кiру киын. Себебi, каз1рг1 кезецде кешбасшы елдердщ барлыгы сандык жYЙеге кeшiп, экономикасыныц дамуына жэне халкыныц эл-аукатыныц жаксаруына мYмкiндiк берiп отыр (Амангельдиев, Турсынбаева, 2019: 39).

Кргамныц кретивтiлiгiнiц к1лт1 саналып отырган цифрландыру процес1н табысты бастауга барлык шарттар бар. Осыны тYс1нген Президент Н. Назарбаев ез1нщ «К,азакстанныц Yшiншi жацгыруы: жаhандык бэсекеге каб1летт1л1к» атты Жолдауында «Цифрлы К,азак,стан» мемлекетт1к багдарламасын жасаудыц кажеттшн айкындап бердi (Амангельдиев, 2019: 538).

«Цифрлык, К,азак,стан» - ел1м1зд1ц эрб1р тургыныныц ем1р CYPу децгей1н цифрлык технологияларды колдану аркылы арттыруга багытталган мацызды кешенд1 багдарлама болды.

Бул багдарламаныц максаты «орта мерз1мд1 перспективада республика экономикасыныц даму каркынын жеделдету жэне цифрлык технологияларды пайдалану есебшен халыктыц ем1р CYPу сапасын жаксарту, сондайак узак мерз1мд1 перспективада К,азакстанныц экономикасын болашактыц цифрлык экономикасын куруды камтамасыз етет1н тYбегейлi жаца даму траекториясына кеш1руге жагдай жасау» - деп бектлдД (Цифрлык К,азакстан, 2017).

«Цифрлык К,азакстан» мемлекетпк багдарламасын кке асырылу мерз1м1 2018-2022 жылдарга жоспарланып, бес нег1зг1 багыты

айкындалды. Непзп багыттарына токталатын болсак:

«Б1р1нш1 багыт, экономика салаларын цифрландыру. Бул ецбек етмдДлшн арттыруга жэне капиталдандырудыц есуше алып келет1н озык технологиялар мен мYмкiндiктердi пайдалана отырып, К,азакстан Республикасы экономикасыныц дэстYрлi салаларын тYрлендiру багыты.

Ек1нш1 багыт, цифрлык мемлекетке кешу - кажетт1л1ктер1н кYнi бурын б1лш халык пен бизнеске кызмет керсету инфракурылымы рет1нде мемлекетт1ц функцияларын тYрлендiру багыты.

Yшiншi багыт, цифрлык Ж1бек жолын 1ске асыру - 1шк1 контур Yшiн де, К,азакстан Республикасыныц транзитт1к элеует1н кке асыру Yшiн деректерд берудщ, сактаудыц жэне ецдеудщ жылдамдыгы жогары жэне коргалган инфракурылымын дамыту багыты.

Терт1нш1 багыт, адами капиталды дамыту -б1л1м экономикасына кешуд камтамасыз ету Yшiн креативт1 когам деп аталатынды куруды камтитын тYрлендiру багыты.

Соцгы бесшш1 багыт, инновациялык экожYЙенi куру - бизнес, гылыми сала жэне мемлекет арасындагы орныкты келденец байланыстармен технологиялык кэсшкерл1к пен инновацияны дамыту Yшiн жагдай жасау багыты. Мемлекет инновацияларды ендДркке шыгаруга, бешмдеуге жэне енпзуге каб1летт1 экожYЙе катализаторы рет1нде эрекет етедД» (Амангельдиев, Турсынбаева, 2019: 39).

«Цифрлык К,азакстан» мемлекетпк багдарламасы - халыкты жумыспен камтуды камтамасыз етуге, ецбек етмдДлшн арттыруга, б1л1м мен денсаулык сактау саласыныц сапасын жаксартуга, ЖЮ курылымында шагын жэне орта бизнестщ Yлесiн арттыруга, инвестициялык ахуалды дамытуга, жYзеге асырылатын барлык 1с-шаралар мен жобалар мемлекетт1к баскарудыц тшмдДлш мен ашьщтыгын арттыруга багытталды деуге болады.

Ел1м1здщ цифрландыру саласын дамыту Yшiн, келес1 багдарлама «Цифрландыру, гылым жэне инновациялар есебшен технологиялык сертл1с» улттык жобасы К,азакстан Республикасы Yкiмет1нiц 2021

жылгы 12 казандагы №727 каулысымен колданыска енгiзiлдi (YкLмет каулысы, 2021).

2021 жылы 12 казанда еткен Yкiмет отырысында КР Цифрлык даму, инновациялар жэне аэрогарыш енеркэсiбi министрi Багдат Мусин: «¥лттык жоба 10 багыт жэне 208 iс-шарадан турады, оларды iске асыру 2025 жылга дейiн жоспарланган. Атап айтсак, интернет жел1анщ ену децгеш, ягни пайдаланушылардьщ саны 91-ден 95 пайызга жетк1зу, мемлекетт1к кlызметтердi 9 кYннен 5 минутка дейiн кызмет керсету уакытын кыскарту, бизнестен талап ет1лет1н деректердщ 50% онлайн есепке алу, Казахстан аумагы аркылы «Азия-Еуропа» жалпы транзитпк деректердщ трафик децгешн 3%-дан 8%-га жетазу ескерiлген. Сонымен катар, ГТ-экспорты 500 млн АКШ долларына жетазу, инновациялык енiм келемiн 1,7-ден 2,5 трлн тецгеге арттыру, коммерцияландыру жобаларыныц жеке коса каржыландыруын 50 %-га жогарлату жоспарланды. Эр максатка жету Yшiн ти1ст1 iс-шаралар карастырылган» - деген болатын (¥лттык жоба, 2021).

¥лттык жоба «Цифрлык трансформация» жэне «Рылым» салалары бойынша ек1 блокка белiнген. Жоба белiнген ек1 блокка токталар болсак, Цифрлык трансформация блогына: «кызметтерд 5 минут iшiнде керсету; ГТ саласын дамыту; халык Yнiне кулак асатын жэне ти1мд1 мемлекет; ыщайлы емiр CYPуге арналган цифрлык куралдарды колдану; технологиялык жэне инновациялык бизнесп дамыту; сапалы интернет пен акпараттык кауiпсiздiкт1 камтамасыз ету», ал, Рылым блогына: «гылыми экожYЙенiц бэсекеге каб1летплшн арттыру; елдщ дамуына гылымныц Yлесiн арттыру, ягни Рылым -ОндДрк - Бизнес принцип1н колдану; гылымды эк1мш1ленд1руд1 жет1лд1ру» салалары жатады (Yкiмет каулысы, 2021).

¥лттык жоба аясында кYт1лет1н нэтижелер теменг1дей жоспарланып отыр. Атап айтканда: «мемлекетт1к кызметтерд смартфонда 5 минут 1ш1нде керсету; кетлдендДр1лген жылдамдыктагы интернет; 100 000 жаца жумыс орнын куру; галымдар мен зерттеуш1лер санын 34 мыц адамга дей1н

улгайту» (Yкiмeт каулысы, 2021) жэне т.б. жоспарланган к-шараны керуге болады.

К,азак,стан ез1н ец жогары кундылыктары адам, оныц ем1р1, кукыктары мен бостандыктары болып табылатын элеуметпк мемлекет рет1нде керсетед1. ТэуелаздДк жылдарында когамныц элеуметт1к эл-аукатыныц ез1нд1к модел1н калыптастыру жолында орасан зор жол жасалды.

Ел1м1з каушаз, тец жэне прогрессивт1 ортак болашак Yшiн теракты даму максаттарына кол жетюзу Yшiн б1ркатар шаралар мен бастамаларды кабылдады. Ел1м1зде когамныц эл-аукатын, халыкты жумыспен камтудыц есу1н, б1л1м берудщ бэсекеге кайлетплшн жэне денсаулык, сактаудыц ти1мд1л1г1н камтамасыз ету максатында жаца технологиялар сен1мд1 тYpдe енпз1луде.

Б1р1ккен улттар уйымыныц 2022 жылгы электронды Yкiмeт бойынша рейтинг1нде К,азак,стан 193 елдщ арасында 28-орынды иеленд (Оспаналиев, 2022). Global e-Government Development Index (Электронды Yкiмeттщ даму индека) - элем елдер1ндег1 электронды Y^^e'TC^ даму децгешн сипаттайтын керсетк1ш. 2003 жылдан бер1 эр ек1 жыл сайын Б¥¥-ныц экономикалык жэне элеуметпк даму департамент! электронды Yкiмeттiц даму децгешне шолу жариялайды. Бул рейтингтщ максаты уйымга мYшe елдерд1ц электронды Yкiмeтiнiц осал немесе утымды тусын аныктау болып табылады. Рейтинг непзшен Yш децгей бойынша eceптeлeдi:

1. Интернеттщ сапасы мен камтылу децгеш (Online Service Index).

2. Акпараттык коммуникация технологияларыныц даму дeцгeйi (Telecommunication Infrastructure Index).

3. Адами капитал (Human Capital Index) (Маликов, 2022).

Б¥¥-ныц рейтингтеп электрондык Yкiмeттiц даму индека 0-ден басталып, 1-ге дешн барады. 2022 жылы жариялашан рейтингте ец жогаргы упай Данияда - 0,9717, ал К,азакстанныц жалпы упайы - 0,8628.

К,азакстанныц электронды Yкiмeттщ даму индeкci бойынша элeмдiк рейтингдеп орны жыл сайын жаксарып келедД. Атап айтсак,

ВЕСТНИК Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева. № 1(142)/2023 163

Серия Исторические науки. Философия. Религиоведение

2008 жылы - 81 орын, 2010 жылы - 46 орын, 2012 жылы - 38 орын, 2016 жылы - 33 орын, 2020 жылы - 29 орын, 2022 жылы - 28 орын алып отыр (Маликов, 2022).

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Ал, цифрландыруга катысты деректер баскаша. Мэселен, Хальщаральщ

менеджментт1 дамыту институтыныц (IMD) цифрлык бэсекеге каб1летт1 елдердщ World Digital Competitiveness Ranking 2022 элемдДк рейтинпнде К,азакстан 63 елдщ арасында 36-орында тур (World Digital, 2022). Бул рейтинг бизнестег1, Yкiметтег1 жэне когамдагы экономикалык трансформацияныц нег1зп драйвер! рет1нде цифрлык технологияларды кабылдауга жэне зерттеуге дайындыгын елшейдт Бизнес пен Yкiмет басшыларыныц кYрделi деректер1 мен сауалнама жауаптарына непзделген цифрлык рейтингтер Yкiметтер мен компанияларга ез ресурстарын кайда шогырландыру керект1г1н жэне цифрлык трансформацияга к1р1су кез1нде кандай жаксы тэж1рибе болуы мYмкiн екетн туануге кемектеседт 2022 жылы жарияланган элемдДк рейтингт1ц кеш басында Дания, АК,Ш, Швеция орналасса, К,ытай - 17, Жапония - 29, Италия -39, ТYркия - 54 орындарга жайгаскан. Орталык Азия елдершен бул т1з1мге К,азакстанныц гана к1ру1, ел1м1зде цифрландыру саласы бойынша аткарылып жаткан мемлекетпк багдарламалар ез нэтижесш беруде деп корытындылауга болады.

К,орытынды

Заманауи когам Yшiн цифрландыру процестершщ кундылык мэт сезс1з жогары жэне бул шындыкты даулауга болмайды. Б1рак, кез келген пэн, кубылыс, Yдерiс сиякты цифрландырудыц да елеул1 тэуекелдерд тудыратын жагымсыз жагы бар.

Цифрландырудыц шыгындары адамныц жеке кещстшне жэне оныц туп санасына, киберкылмыска, акпараттык согыстарга, китч мэдениет1н агрессивт1 насихаттауга жэне т.б. руксатсыз к1ру мYмкiндiг1 болып табылады. Осы шыгындар мен элеуметпк тэуекелдерд бейтараптандыру Yшiн цифрлык кещспкп кукыктык жэне техникалык коргауды ^шейту, цифрлык гигиенаны мецгеру,

цифрлык кузыретплштердД дамыту, жастар арасында цифрлык етмдД багалауга сыни кезкарасты калыптастыру кажет.

Сондыктан, К,азакстандагы цифрландыру Yрдiстерiнiц элеуметпк эдДлетплжтг калыптастыруга эсер ету векторларын зерттеу кажет. Бул арада цифрлык технологиялардыц жаца тYрлерiнiц пайда болуы мен кещнен таралуы когамдык-саяси курылымдардыц жаца тYрлерiнiц калыптасуы мен даму ыкпалын, мемлекет тарапынан элеуетт1 колдай отырып, каз1рп жагдайда саяси баскару тшмдДлшн камтамасыз ету Yшiн жаца технологиялык мYмкiндiктерiн зерделеу бYгiнг1 гылымныц непзг1 мэселесше айналып отыр. Сондай-ак, технологиялык дамыган мемлекеттердщ когамдык-саяси саласын цифрландырудыц езект1 процестер1 кандай сын-тегеуршдер, кауштер мен тэуекелдер тугызатындыгын аныктау кажет.

Корытындылай келсек, цифрлык жYЙенiц дамуы нэтижес1нде 1ске косылатын жаца технологиялардыц артыкшылыгы жетк1л1кт1. Осы тэр1зд1 нагыз адами цифрлык экожYЙе салыстыра тексер1лген стратегиялык, оныц 1ш1нде саяси жэне баскару децгешндеп шеш1мдерд1 кабылдауга непз болмак. Бул ез кезепнде, болашактыц ыктимал нускасын жасауга жэне оны барынша позитивт1 арнага турлендДруге мYмкiндiк беред1

Олай болса, каз1рг1 тацдагы технологиялык тецкерк мэселеа - ец алдымен, социогуманитарлык, саяси жэне табиги кещспктеп адамныц рел1 мен орнын аныктау. Дамудыц мундай стратегиялык парадигмасын тYЙсiну Yшiн каз1рп когамныц цифрландыруга катысты базалык философиялык жэне эдДснамалык непздерш эз1рлеу талап ет1луде.

К,аржыландыру

Макала Казакстан Республикасы Рылым жэне жогаргы б1л1м министрлш Рылым комитет1тц AP15473151 «Цифрлык когамды калыптастыру мэселеа Казакстандагы элеуметт1к эдДлдДкп дамытудыц шарты рет1нде» гранттык каржыландыру гылыми жобасын 1ске асыру шецбер1нде дайындалган.

Эдебиеттер Ti3iMi

«Акпараттык Казахстан - 2020» Мемлекетт1к багдарламасы. 2013. [Электрон. ресурс] - 2013. - URL: https://egov.kz/cms/kk/articles/gp_inf_kaz_2020 (каралган куш: 24.01.2023).

«Цифрландыру, гылым жэне инновациялар есеб1нен технологиялык серп1л1с» улттык жобасын бек1ту туралы Казакстан Республикасы Yк1метшщ 2021 жылгы 12 казандагы № 727 каулысы. [Электрон. ресурс]

- 2021. - URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P2100000727 (каралган куш: 26.12.2022).

«Цифрлык Казакстан» мемлекетт1к багдарламасы. Казакстан Республикасы Yк1мет1нiц 2017 жылгы 12 желтоксандагы № 827 каулысы. [Электрон. ресурс] - 2017. - URL: http://adilet.zan.kz/kaz/docs/P1700000827 (каралган куш: 14.01.2023).

Lior Rokach. Data Mining: Theory and Applications (Series in Machine Perception and Artificial Intelligence). Packt Publishing, 2017. - 624 p.

Nicholas Negroponte Being Digital. Vintage: 1996. - 272 p.

World Digital Competitiveness Ranking 2022. [Электрон. ресурс] - 2022. - URL: https://www.imd.org/ centers/world-competitiveness-center/rankings/world-digital-competitiveness/ (каралган куш: 19.12.2022).

Амангельдиев А.А. Цифрландыру - креативт1 когам калыптастырудыц басты кеп1л1. «¥лагатты ¥лы Дала: рухани жацгыру, б1л1м жэне инновация» атты «Байтурсынов окулары - 2019» халыкаралык гылы-ми-тэж1рибел1к конференциясыныц материалдары. - Костанай: А.Байтурсынов атындагы Костанай мемлекетт1к университет1, 2019. - 537-540 б.

Амангельдиев А.А., Турсынбаева А.Э. Цифрландыру: таным жэне тусш1к // Ясауи университет1нщ Хабаршысы. -2019. - №2. - Б. 36-45

Калиниченко Л.Н., Новикова З.С. Африка на пути инновационного развития // Азия и Африка сегодня. - 2017. - № 9(722). - С. 48-55. [Электрон. ресурс] - 2023. - URL: https://elibrary.ru/download/ elibrary_29935249_90039193.pdf (каралган куш: 21.12.2022).

Кин Э. Ничего личного: как социальные сети, поисковые системы и спец-службы используют наши персональные данные. - М.: Альпина Паблишер, 2016. -224с.

Киреева А.А., Эб1лкайыр Н.Э. Цифровизация экономики регионов Казахстана: понятия, перспективы и механизмы реализации / Под ред. академика НАН РК, профессора, д.э.н. Сатыбалдина А.А. - Ал-маты: Институт экономики КН МОН РК,2021. - 292 с.

Казакстан Республикасы Yкiметшщ 2012 жылгы 4 желтоксандагы № 1534 Каулысы. «Акпаратты Казакстан - 2020» мемлекетт1к багдарламасы туралы» жэне «Мемлекетт1к багдарламалар т1збес1н бек1ту туралы» Казакстан Республикасы Президентшщ 2010 жылгы 19 наурыздагы № 957 Жарлыгына толыкты-ру енг1зу туралы» Казакстан Республикасыныц Президент! Жарлыгыныц жобасы туралы. [Электрон. ресурс] - 2012. - URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P1200001534 (каралган куш: 26.12.2022).

Макаров В.Л. Глобальное цифровое общество и трансформация ценностей. 2017. [Электрон. ресурс]

- 2017. - URL: https://www.lihachev.ru/pic/site/files/lihcht/2017/dokladi/MakarovVL_plen_rus_izd.pdf (каралган куш: 29.11.2022).

Маликов Т. Фактчек, Токаев: Казакстан цифрланган 30 елдщ катарында. 14.11.2022. [Электрон. ресурс]

- 2022. - URL: https://factcheck.kz/kaz/ukimi-zhoq/faktchek-tokaev-kazakstan-cifrlangan-30-eldin-katarynda/ (каралган куш: 30.11.2022).

Назар А. «Акпараттык Казакстан - 2020» багдарламасыныц жузеге асырылуы. 2014. [Электрон. ресурс] - 2014. - URL: https://yvision.kz/post/430970 (каралган куш: 11.12.2022).

Оспаналиев А. Казакстан Б¥¥ рейтинпнде электронды уюметт1 дамыту бойынша 28-орында тур. 28.09.2022. [Электрон. ресурс] - 2022. - URL: https://www.inform.kz/kz/kazakstan-buu-reytinginde-elektrondy-ukimetti-damytu-boyynsha-28-orynda-tur_a3984598 (каралган куш 30.01.2023).

Рюмина М.Т. Цифровое общество и проблема человека // Науковедческие исследования. 2020. [Электрон. ресурс] - 2023. - URL: https://cyberleninka.ru/article/n/tsifrovoe-obschestvo-i-problema-cheloveka (каралган куш: 11.02.2023).

Суг1р С. Цифрлы Казакстан. Ол кандай болады? 22.02.2018 . [Электрон. ресурс] - 2018. - URL: https:// informburo.kz (каралган куш 01.02.2023).

Такижбаева Н.З. Трансгуманизация и гуманитарные знания в современном информационном обществе. Абай атындагы Каз¥ПУ-нщ хабаршысы// Тарих жэне саяси-элеуметт1к гылымдар сериясы. -2018.

- №4 (59). - С.148-158

¥лттык жоба: цифрландыруга бюджеттен тагы 1,4 трлн тецге белiнед1. 12.10.2021. [Электрон. ресурс] -2021. - URL: https://naryk.kz/news/ulttyq-zhoba-cifrlandyru-zhumystaryna) (каралган куш: 06.02.2023).

Чернышов А.Г. Стратегия и философия цифровизации. - 2018. - Т. 26, № 5. - С. 13-21. [Электрон. ресурс] - 2018. - URL: https://elibrary.ru/download/elibrary_34994891_54400918.pdf (каралган куш: 24.12.2022).

Шестернева С. Цифровой Казахстан: важная роль новых технологий. 28.07.2017. [Электрон. ресурс] -2017. - URL: https://liter.kz. (каралган куш: 04.12.2022).

Асан А. Амангельдиев, Сымбат Е. Шакиров

Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева, Астана, Казахстан

Цифровизация как новый вектор развития Казахстана

Аннотация. Определение нового вектора социально-экономического развития Казахстана, актуализировало целый ряд проблем, связанных с поиском новых моделей их собственной самоорганизации. При этом особый интерес стал проявляться к цифровизации общества. Большей частью цифровизация проходит, без должного его предварительного научно-теоретического обоснования и разработки методологических и прикладных знаний.

Осмысление процесса цифровизации общества идет и в рамках философского дискурса, который стремится интегрировать подходы, сложившиеся в различных областях научного знания. На сегодняшний день развитие цифрового общества входит в одно из основных проблем, исследуемых современными философами.

Президент К.Токаев в своём Послании 2021 года подчеркнул, что базовым элементом всех реформ и ключевым инструментом достижения национальной конкурентоспособности является цифровизация.

Устранение цифрового неравенства знаменует собой новый этап в развитии социального Казахстана на принципах справедливости. Цифровизация - это проблема прежде всего социально-политическая и социогуманитарная. Поэтому перед научным сообществом поставлены новые стратегические задачи, по определению того, что может дать стране вступление на путь ее «цифровизации».

Таким образом, в Казахстане необходима своеобразная модель цифровизации, где вместе с распространением цифровых технологий будет расти спрос на социальную справедливость. Это свидетельствует о том, что в современном научном знании формируется интерес к различным аспектам цифрового общества, его преимуществам и последствиям для жизнедеятельности людей. В то же время проблема цифровизации социума дает основание для ее дальнейшего исследования и построения социальной справедливости.

В данной статье анализируются государственные программы и мировые рейтинги в области цифро-визации.

Ключевые слова: цифровизация; Информационный Казахстан - 2020; Цифровой Казахстан; социум; цифровое общество; рейтинг; государственные программы; цифровая экономика.

Assan A. Amangeldiyev, Symbat Ye. Shakirov

L.N. Gumilyov Eurasian National University, Astana, Kazakhstan

Digitalization as a new vector for the development of Kazakhstan

Abstract. The definition of a new vector of socio-economic development of Kazakhstan, actualized a number of problems related to the search for new models of their own self-organization. At the same time, special interest began to be shown in the digitalization of society. For the most part, digitalization takes place without its proper preliminary scientific and theoretical justification and the development of methodological and applied knowledge.

Understanding the process of digitalization of society is also taking place within the framework of philosophical discourse, which seeks to integrate approaches that have developed in various fields of scientific

knowledge. Today, the development of a digital society is one of the main problems studied by modern philosophers.

President K. Tokayev, in his Message to the people Kazakhstan in 2021, emphasized that the basic element of all reforms and the key tool for achieving national competitiveness is digitalization.

The elimination of the digital divide marks a new stage in the development of social Kazakhstan on the principles of justice. Digitalization is primarily a socio-political and socio-humanitarian problem. Therefore, new strategic tasks have been set before the scientific community, to determine what can give the country entry into the path of its «digitalization».

Thus, Kazakhstan needs a kind of digitalization model, where, along with the spread of digital technologies, the demand for social justice will grow. This indicates that in modern scientific knowledge there is an interest in various aspects of the digital society, its advantages and consequences for people's life. At the same time, the problem of digitalization of society provides a basis for its further research and building social justice.

This article analyzes government programs and world rankings in the field of digitalization.

Keywords: digitalization; Informational Kazakhstan - 2020; Digital Kazakhstan; society; digital society; rating; state program; digital economy.

References

«Akparattyk Kazakstan - 2020» Memlekettik bagdarlamasy [State program «Information Kazakhstan -2020».]. 2013. Available at: https://egov.kz/cms/kk/articles/gp_inf_kaz_2020 [in Kazakh], (accessed: 24.01.2023).

«Cifrlandyru, gylym zhane innovacijalar esebinen tehnologijalyk serpilis» Ulttyk zhobasyn bekitu turaly Kazakstan Respublikasy Ukimetinin 2021 zhylgy 12 kazandagy № 727 kaulysy [Resolution No. 727 of the Government of the Republic of Kazakhstan dated October 12, 2021 on approval of the national project «Technological breakthrough due to digitization, science and innovation»]. Available at: https://adilet.zan.kz/ kaz/docs/P2100000727 [in Kazakh], (accessed: 26.12.2022).

«Cifrlyk Kazakstan» memlekettik bagdarlamasy. Kazakstan Respublikasy Ukimetinin 2017 zhylgy 12 zheltoksandagy № 827 kaulysy [«Digital Kazakhstan» state program. Resolution No. 827 of the Government of the Republic of Kazakhstan dated December 12, 2017]. Available at: http://adilet.zan.kz/kaz/docs/P1700000827 [in Kazakh], (accessed: 14.01.2023).

Lior Rokach. Data Mining: Theory and Applications (Series in Machine Perception and Artificial Intelligence). (Packt Publishing, 2017, 624 p.). [in English].

Nicholas Negroponte. Being Digital. (Vintage, 1 edition. 1996, 272 p.). [in English].

World Digital Competitiveness Ranking 2022 Available at: https://www.imd.org/centers/world-competitiveness-center/rankings/world-digital-competitiveness/ [in English], (accessed: 19.12.2022).

Amangeldiyev A.A. Cifrlandyru - kreativti kogam kalyptastyrudyn basty kepili [Digitization is the main guarantee of creating a creative society]. «Ulagatty Uly Dala: ruhani zhangyru, bilim zhane innovacija» atty «Bajtursynov okulary - 2019» halykaralyk gylymi-tazhiribelik konferencijasynyn materialdary. (Kostanaj, A.Bajtursynov atyndagy Kostanaj memlekettik universiteti, 2019, 537-540 p.). [in Kazakh].

Amangeldiyev A.A., Tursynbaeva A.O. Cifrlandyru: tanym zhane tusinik [Digitization: Cognition and Understanding], Jasaui universitetinin Habarshysy. 2019.No 2. P.36-45. [in Kazakh].

Kalinichenko L.N., Novikova Z.S. Afrika na puti innovacionnogo razvitija [Africa is on the path of innovative development], Azija i Afrika segodnja. 2017. No9(722).P.48-55. Available at: https://elibrary.ru/download/ elibrary_29935249_90039193.pdf [in Russian], (accessed: 21.12.2022).

Kin E. Nichego lichnogo: kak social'nye seti, poiskovye sistemy i spec-sluzhby ispol'zujut nashi personal'nye dannye [Nothing personal: how social networks, search engines and special services use our personal data]. (M., Al'pina Pablisher, 2016, 224 p.) [in Russian].

Kireeva A.A., Abilkajyr N.A. Cifrovizacija jekonomiki regionov Kazahstana: ponjatija, perspektivy i mehanizmy realizacii [Digitalization of the economy of the regions of Kazakhstan: concepts, prospects and implementation mechanisms] / Pod red. akademika NAN RK, professora, d.je.n. Satybaldina A.A. (Almaty: Institut jekonomiki KN MON RK, 2021, 292 p.) [in Russian].

Kazakstan Respublikasy Ukimetinin 2012 zhylgy 4 zheltoksandagy № 1534 Kaulysy. «Akparatty Kazakstan -2020» memlekettik bagdarlamasy turaly» zhane «Memlekettik bagdarlamalar tizbesin bekitu turaly» Kazakstan Respublikasy Prezidentinin 2010 zhylgy 19 nauryzdagy № 957 Zharlygyna tolyktyru engizu turaly» Kazakstan

ВЕСТНИК Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева. № 1(142)/2023 167

Серия Исторические науки. Философия. Религиоведение

Respublikasynyn Prezidenti Zharlygynyn zhobasy turaly [Resolution No. 1534 of the Government of the Republic of Kazakhstan dated December 4, 2012. About the draft of the Decree of the President of the Republic of Kazakhstan «On the state program «Informative Kazakhstan - 2020» and «On the introduction of additions to the Decree of the President of the Republic of Kazakhstan dated March 19, 2010 No. 957 «On approval of the list of state programs»]. Available at: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P1200001534 [in Kazakh], (accessed: 26.12.2022).

Makarov V.L. Global'noe cifrovoe obshhestvo i transformacija cennostej [Global digital society and transformation of values]. 2017. Available at: https://www.lihachev.ru/pic/site/files/lihcht/2017/dokladi/ MakarovVL_plen_rus_izd.pdf [in Russian], (accessed: 29.11.2022).

Malikov T. Faktchek, Tokaev: Kazakstan cifrlangan 30 eldin katarynda [Faktchek, Tokaev: Kazakhstan is among the 30 digitized countries]. 14.11.2022. Available at: https://factcheck.kz/kaz/ukimi-zhoq/faktchek-tokaev-kazakstan-cifrlangan-30-eldin-katarynda/ [in Kazakh], (accessed: 30.11.2022).

Nazar A. «Akparattyk Kazakstan - 2020» bagdarlamasynyn zhuzege asyryluy [Implementation of the «Information Kazakhstan - 2020» program]. 2014. Available at: https://yvision.kz/post/430970 [in Kazakh], (accessed: 11.12.2022).

Ospanaliev A. Kazakstan BUU rejtinginde jelektrondy ukimetti damytu bojynsha 28-orynda tur [Kazakhstan is on the 28th place in the UN rating for the development of electronic government]. 28.09.2022. Available at: https://www.inform.kz/kz/kazakstan-buu-reytinginde-elektrondy-ukimetti-damytu-boyynsha-28-orynda-tur_ a3984598 [in Kazakh], (accessed: 30.01.2023).

Rjumina M.T. Cifrovoe obshhestvo i problema cheloveka [Digital society and human problems] // Naukovedcheskie issledovanija. 2020. Available at: https://cyberleninka.ru/article/n/tsifrovoe-obschestvo-i-problema-cheloveka [in Russian], (accessed: 11.02.2023).

Sugir S. Cifrly Kazakstan. Ol kandaj bolady [Digital Kazakhstan. What will it be like?]? 22.02.2018. Available at: https://informburo.kz [in Kazakh], (accessed: 01.02.2023).

Takizhbaeva N.Z. Transgumanizacija i gumanitarnye znanija v sovremennom informacionnom obshhestve [Transhumanization and humanitarian knowledge in the modern information society]. Abaj atyndagy KazUPU-nin habarshysy, Tarih zhane sajasi-aleumettik gylymdar serijasy, 4 (59). 2018. - 148-158 s. [in Russian].

Ulttyk zhoba: cifrlandyruga bjudzhetten tagy 1,4 trln tenge bеlinedi [National project: another 1.4 trillion tenge will be allocated from the budget for digitization]. 12 kazan 2021. Available at: https://naryk.kz/news/ ulttyq-zhoba-cifrlandyru-zhumystaryna [in Kazakh], (accessed: 06.02.2023).

Chernyshov A.G. Strategija i filosofija cifrovizacii [Digitalization of strategy and philosophy]. 2018. T. 26, № 5. - S. 13-21. Available at: https://elibrary.ru/download/elibrary_34994891_54400918.pdf [in Russian], (accessed: 24.12.2022).

Shesterneva S. Cifrovoj Kazahstan: vazhnaja rol' novyh tehnologij [Digital Kazakhstan: the important role of new technologies]. 28.07.2017. Available at: https://liter.kz [in Russian], (accessed: 04.12.2022).

Авторлар туралы мэл^мет / Information about authors:

Амангельдиев Асан Азимханович - постдок, Л.Н. Гумилев атындагы Еуразия улттык университет! Философия кафедрасыныц ага окытушысы, Астана, Казахстан.

Шакиров Сымбат Еркебаевич - постдок, PhD-доктор, Л.Н. Гумилев атындагы Еуразия улттык университет Философия кафедрасыныц ага окытушысы, Астана, Казахстан.

Amangeldiev Assan Azimkhanovich - PostDoc, senior lecturer of the Department of Philosophy of L.N. Gumilyov Eurasian National University, Astana, Kazakhstan.

Shakirov Simbat Yerkebayevich - PostDoc, PhD-Doctor, senior lecturer of the Department of Philosophy of L.N. Gumilyov Eurasian National University, Astana, Kazakhstan.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.