Научная статья на тему 'Цемент өндірісі жұмысшыларының бронх-өкпе жүйесі патологиясына байланысты иммундық көрсеткіштердің қалыптасу ерекшеліктері'

Цемент өндірісі жұмысшыларының бронх-өкпе жүйесі патологиясына байланысты иммундық көрсеткіштердің қалыптасу ерекшеліктері Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
83
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
иммундық жүйе / шаңды бронхит / хелперлер / супрессорлар / immune system / bronchitis / helpers / suppressors

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Ж. Д. Бекмағамбетова, A. С. Каракушикова, Қ. Қ. Тоғызбаева, Л. С. Ниязбекова, А. Р. Мадигулов

Бронх-өкпе жүйесінде патологиясы бар цемент зауытының жұмысшыларында иммунологиялық көрсеткіштерді зерттеу нәтижесінде иммундық жүйе жұмысының белсенділігінің, шындығында төмендейтіндігі белгілі болды.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Ж. Д. Бекмағамбетова, A. С. Каракушикова, Қ. Қ. Тоғызбаева, Л. С. Ниязбекова, А. Р. Мадигулов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PECULIARITIES OF FORMATION OF IMMUNE PARAMETERS IN CEMENT PRODUCTION WORKERS WITH BRONCHOPULMONARY PATHOLOGY

A study of immunological parameters revealed that workers of cement plant pathology with broncho-pulmonary system activity of the immune system actually decreases.

Текст научной работы на тему «Цемент өндірісі жұмысшыларының бронх-өкпе жүйесі патологиясына байланысты иммундық көрсеткіштердің қалыптасу ерекшеліктері»

РАЗДЕЛ 2. ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ДИСЦИПЛИНЫ

Гигиена

ЦЕМЕНТ 0НД1РЮ Ж¥МЫСШЫЛАРЫНЫН БРОНХ-0КПЕ ЖУЙЕС1 ПАТОЛОГИЯСЫНА БАЙЛАНЫСТЫ ИММУНДЫК

К0РСЕТК1ШТЕРД1И КАЛЫПТАСУ ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1

Ж.Д. Бекмагамбетова, A.C. Каракушикова, К.К Тогызбаева, Л.С. Ниязбекова, А.Р. Мадигулов, Ж.С. Жилкибаева, Д.Д. ЖYнiстаев, А.Б. Нуршабекова, Л.Б. Сейдуанова, Ш.К. Мырзахметова С.Д. Асфендияров атындагы Каза^ улттьщ медицина университету ецбек гигиенасы кафедрасы

Туйш Бронх-екпе жYйесiнде патологиясы бар цемент зауытыныц жумысшыларында иммунологиялыщ керсеткiштердi зерттеу нэтижесiнде иммундыщ жYйе жумысыныц белсендттнщ, шындыгында

темендейтiндiгi белгiлi болды.

TyrnHAi сездер: иммундыщ жYйе, шацды бронхит, хелперлер, супрессорлар.

PECULIARITIES OF FORMATION OF IMMUNE PARAMETERS IN CEMENT PRODUCTION WORKERS WITH BRONCHOPULMONARY PATHOLOGY

Zh.D. Bekmagambetova, A.S. Karakushikova, K.K. Toguzbayeva, L.S. Niyazbekova, A.R Madigulov, Zh.S. Zhilkibaeva, D.D. Zhunistaev, A.B. Nurshabekova, L.B. Seyduanova, S.K.Mirzakhmetova

The Kazakh national medical university named after S.D. Asfendiarov,

occupational health department

Abstract A study of immunological parameters revealed that workers of cement plant pathology with broncho-pulmonary system activity of the immune system actually decreases. Key words immune system, bronchitis, helpers, suppressors.

ОСОБЕННОСТИ ФОРМИРОВАНИЯ ИММУННЫХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ У РАБОЧИХ ЦЕМЕНТНОГО ПРОИЗВОДСТВА С БРОНХО-ЛЕГОЧНОЙ ПАТОЛОГИЕЙ

Ж.Д. Бекмагамбетова, А.С. Каракушикова, К.К. Тогузбаева, Л.С. Ниязбекова, А.Р. Мадигулов, Ж.С. Жилкибаева, Д.Д. Жунистаев, А.Б. Нуршабекова, Л.Б. Сейдуанова, Ш.К. Мырзахметова

Казахский национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова, кафедра гигиены труда Резюме В результате исследования иммунологических показателей установлено, что у рабочих цементного завода с патологией бронхо-легочной системы активность работы иммунной системы снижается. Ключевые слова иммунная система, пылевой бронхит, хелперы, супрессоры.

Соцгы кезецге дежн екпенщ ец кецшен таралган кэаби ауруы пневмокониоз деп есептелт келдк Тек кежнп 10-15 жылда кэаби патологиялардыц арасында шацнан туындайтын бронхиттерге кецт белше бастады. ©кпенщ бейспецификалыщ ауруларына да кейшп жылдары аса кецт аударудыц 6ïр себебi созылмалы бронхитпен ауыргандар саныныц артуы жэне осыдан ецбек ^ндерш жогалтудыц есуi болып отыр.

Сонды^тан созылмалы бронхиттщ мэселесi оныц ас^ынуы мен аурудыц жагдайына байланысты мацызды элеуметпк-медициналыщ взектi проблемага айналды. Созылмалы бронхиттердщ дамуында вндiрiстiк себептердщ алатын орны «шацды» кэсiптердегi жумысшылардыц созылмалы бронхитпен ауыру деигейiнiк артуынан жэне аурушацдыщ кврсеттшшщ жогарылауынан бай^ауга болады.

Шацды вндiрiсте ецбек ететiн жумысшылардыц бронх-вкпе жYйеdнiц за^ымдануы бiрте-бiрте патологиялыщ взгерктердщ дамуымен кврiнiс бередi. Бронх-вкпе жYйеdнiц за^ымдануы тыныс алу жолы инфекциясыныц туындауына алып келедi. Тыныс жYйесiнде шацнан туындайтын негiзгi ас^ыну бронхтыц обструкциясы мен инфекциялыщ-аллергиялыщ бронх астмасы болып табылады. Сонымен ^атар сирек инфекциялыщ-^абыну синдромы да пайда болуы мYмкiн.

Квптеген галымдардыц зерттеулерi шацды вндiрiс жумысшыларыныц созылмалы бронхиттершщ патогенезiнде жэне оныц ас^ынуында организмнщ иммундыщ жагдайыныц бузылуы ерекше орын алатындыгын кврсеттi [1].

Оныц шшде Т жэне В-лимфоциттершщ азаюы, ^ызметпк белсендттнщ твмендеуi жэне лимфоциттер топтары ара^атынасыныц взгеруi бай^алады.

Бул жумыста цемент зауытында ецбек ететiн бронхит ауруы бар жумысшылардыц иммундыщ кврсеттштершщ вндiрiстiк факторларга байланысты взгерiстерiне бага беру ма^саты алга ^ойылды.

Алган гылыми нэтижелер вндiрiстiк шацныц зиянды эсерiнен иммундыщ жYйе ^ызметшде бф^атар взгерiстер орын алгандыгын кврсеттi [2]. Иммунологиялыщ зерттеулер негiзгi, обстуктивтi бронхит бар 43 адам арасында жYргiзiлдi. Оныц барысында 1 мл |^анныц ^урамындагы лейкоциттер саны, шеткi ^анныц ^урамындагы Т-лимфоциттершщ салыстырмалы жэне абсолютпк саны аны^талды. Т-лимфоциттердщ жекеше топтары (белсендi Т-лимфоциттер), теофилмен сезiмтал жэне теофилмен резистентпк Т-лимфоциттер, гистаминге сезiмтал Т-лимфоциттер,

фитогемагглютининмен жYргiзiлген лейкоциттердщ миграциясын тежеу реакциясы барысындагы Т-лимфоциттершщ ^ызметпк жагдайы зерттелдi. Иммунитетпц В-жYйесiнi| ^ызметпк жагдайын аны^тау Yшiн шетк ^ан тамырдагы В-лимфоциттердщ абсолютiк жэне салыстырмалы мвлшерлерЬ олардыц ^ызметпк жагдайын иммуноглобулиндердщ квлемiмен есептелдi.

1-кесте - Цемент eндiрidнде е|бек ететiн обструкциялыщ бронхит ауруы бар жумысшыларды| иммундыщ кврсеткiштерiн салыстырмалы тYPДе багалау ^орытындысы

Иммунологиялыщ ^рсе^ши^ Салыстыру тобы, п=47 Обструктивтi бронхитi бар аурулар, п=43 Айырмашылыщ на^тылыгы -Р-

Лимфоциттер саны 109/л 2,3±0,16 1,94±0,07 > 0,05

Т-лимфоциттерi, % 63,9±1,0 63,2±1,5

Т-лимфоциттерЬ 109/л 1,22±0,1 1,17±0,08 > 0,05

Белсендi Т-лимфоциттер, % 29,8±1,9 26,7±1,5 > 0,05

Гистаминге сезiмтал Т-лимфоциттер, % 2,8±0,7 6,24±1,1 < 0,05

Т-хелперлер, % 52,9±3,6 64,2±1,6 < 0,05

Т-супрессорлар, % 7,2±0,8 5,9±0,6 > 0,05

Лейкоциттер миграциясын тежеу индекс (ЛМТИ) 0,59±0,014 0,78±0,028 < 0,05

В-лимфоцитЬ % 8,6±0,2 6,2±0,45 > 0,05

В-лимфоцитi, 109/л 0,17±0,01 0,11±0,009 > 0,05

IgC, г/л 14,8±0,9 17,5±1,1 < 0,05

^А, г/л 2,7±0,25 2,4±0,2 > 0,05

IgM, г/л 1,13±0,11 1,64±0,29 < 0,05

Цемент зауыты жумысшыларыны| обструктивтi бронхит ауруына байланысты иммундыщ жYйе ^ызметшде айтарлы^тай eзгерiстер бай^алады. Салыстырмалы топтагы жумысшыларды| иммундыщ жYйе кeрсеткiштерiмен салыстырганда обструктивтi бронхитi бар цемент eндiрiсi жумысшыларында жалпы лимфоциттердщ, Т-жэне В-лимфоциттершщ саны мен ^ызметпк белсендiлiгi твмендеген. Егер салыстырмалы топтагы адамдарды| лимфоциттер саны 2,3±0,16 • 109/л болса, обструктивт бронхитi бар цемент eндiрiсi жумысшыларыны| лимфоциттершщ абсолюттiк саны 1,9±0,07-109/л ^урады. Т-лимфоциттершщ Yлес салмагы салыстыру тобында 63,9±1,0% ^ураса, негiзгi топта оныц Yлес салмагы 63,2±1,5% дейш азайды.

Т-лимфоциттердщ цемент eндiрiсiндегi жумысшылар организмiнде на^ты азайгандыгы оларды| абсолютт саныны| салыстырмалы тYрде тeмен болуынан бай^ауга болады (салыстыру тобында 1,27±0,М09/л болса, негiзгi топта 1,17±0,08409/л болып отыр). Цемент eндiрiсi ^атерлi себептершщ эсерiнен Т-лимфоциттершщ белсендiлiгi де айтарлы^тай тeмендеген, оны салыстыру тобы (29,8±1,9%) мен негiзгi

топтагы (26,7±1,5%) белсендi Т-лимфоциттершщ Yлес салмагын багалау барысында бай^алады. Иммундыщ жYйедегi жайсыз eзгерiстердi Т-хелперлер (салыстырмалы топта 52,9±3,6% негiзгi топта 64,2±1,6%) мен Т-супрессорларды| Yлес салмагыныц (салыстырмалы топта 7,2±0,8%, негiзгi топта 5,9±0,6%) eзгерулерiнен бай^ауга болады. Бул жерде цемент eнд¡р¡с¡н¡l^ зиянды себептершщ эсерiнен Т-хелперлердщ Yлес салмагы артып, Т-супрессорларыны| Yлес салмагы тeмендеген.

Негiзгi топтагы ауруларда лейкоциттер миграциясыны| тежелу индексi (0,78±0,028) салыстыру тобындагы кeрсеткiштерге Караганда (0,59±0,014) на^ты жогары болып ^алыптас^ан. Осы жагдай цемент eндiрiсiндегi жумысшыларды| жасушалыщ иммунитет белсендттнщ едэуiр тeмендегендiгiн кeрсетiп отыр.

Иммунитеттщ В-лимфоциттiк жYйесiнде де на^ты eзгерiстер бай^алады. Шеткi ^ан тамырларындагы В-лимфоциттердщ абсолюттiк саны (непзп топта 0,11±0,009• 109/л, салыстырмалы топта 0,17±0,01 109/л) мен Yлес салмагы (негiзгi топта 6,2±0,45%, салыстырмалы

топта 8,6±0,2%) цемент eHAÎpidrnH зиянды ce6enTepi эсершен на^ты KeMireH болып отыр.

Алынган гылыми нэтижелердщ дeрeктeрiнe сYйeнe отырып, цемент eндiрidнil^ зиянды себептершщ иммундьщ жYйe ^ызметшщ бeлсeндiлiгiн на^ты тeмeндeтeдi жэне шацнан за^ымданган бронх-екпе жYйeсiндe инфекциялыщ-аллергиялыщ YPДiстiЧ ^алыптасуына жол ашады деп атап керсетуге болады.

Эдебиеттер TÏ3ÏMÏ

1. Кулкыбаев Г.А., Байманова А.М., Аманбекова А.У., Абзалиева Д.С., Абдигожина Б.А. Методы исследования

функций легких и их интерпретация при хронических пылевых бронхо-легочных заболеваниях: Методические рекомендации. - Астана, 2003. - 32 с.

2. Ольманский А.Я., Одинокова В.А., Клятко Н.Н. Клетки в тканевом и иммунном гомеостаза // Советская медицина. - 1990. - № 12. - С. 41-47.

3. Филипченко Л.Л., Слипченко Н.З. Методы биохимического и клинического исследования бронхо-легочной системы. - Киев: Здоровье, 1996. - 219 с.

«АЗГЫР» ПОЛИГОНЫНДА СУДЫН ХИМИЯЛЫК ЛАСТАНУДАН КАУ1П-КАТЕРД1 БАГАЛАУ

Y.И.Кeнeсариeв, М.К Амрин, А.Т. Досмухаметов, А.Е. Ержанова, Р.А. Баялиева С.Ж.Асфендияров атындагы Каза^ улттъщ медицина университет Жалпы гигиена жэне экология кафедрасындагы тургындар денсаулыгына rçауm-rçатeрдi багалау зертханасы

ТYйшМаrçалада «Азгыр» ядролыщ полигон аймагындагы шахталыщ ^уды^тардыщ суын химиялыщ ластанудан канцерогендi жэне бейканцерогенд 1^аут-1^атерлерге бага берiлген.

TyrnHAi сездер ядролыщ полигон, 1^аут-1^атер, химиялыщ ластану.

RISK ASSESSMENT FROM CHEMICAL CONTAMINATION OF WATER IN BASE AREA "AZGIR"

U. Kenesaryiev, M. Amrin, A. Dosmukhametov, A. Erzhanova, R. Bayalieva

Abstract The article showed an estimation of carcinogenic and non-carcinogenic risks to the health from chemical contamination of mine wells water in the nuclear test base area "Azgyr".

Keywords nuclear test base area, water of mine wells, real loading, risk, health of population.

ОЦЕНКА РИСКА ОТ ХИМИЧЕСКОГО ЗАГРЯЗНЕНИЯ ВОДЫ В РЕГИОНЕ ПОЛИГОНА «АЗГЫР»

У.И. Кенесариев, М.К. Амрин, А.Т.Досмухаметов, А.Е. Ержанова, Р.А. Баялиева

Резюме В статье дана оценка канцерогенным и

неканцерогенным рискам здоровью населения от

химического загрязнения воды шахтных колодцев в

регионе ядерного полигона «Азгыр».

Ключевые слова ядерный полигон, риски, химическое

загрязнение.

«Азгыр» ядролыщ полигоны Атырау облысыныц аумагында орналастырган. Оныц алацшаларында 19661979 жылдар аралыгында 17 жер асты жарылыс жYргiзiлдi [1]. Тузды ^мбездердеп кептеген жерасты ядролыщ жарылыстары шахталыщ ^уды^тардагы ауыз судыц кермектiгiн нормадан 2 есеге, ^оргасын концентрациясын - 3,0-6,3 ШРЕК-ке дейiн, кадмий - 9,8 ШРЕК-ке дейiн жогарылауына экелдi.

Осыган байланысты бiздi| зерттеуiмiздi| ма^саты шахталыщ ^уды^тарды| химиялыщ ластануы тургындар денсаулыгына 1^аут-1^атерд багалау болып табылады, eйткенi айма^тагы ауыз суды| негiзгi кeзi орталы^тандырылмаган (шахталыщ ^уды^тар мен бас^а жа^тан экелетiн су).

Кауiп-l^атердi багалаудыц эдiстемесi элем елдершщ кeпшiлiгiнде ^оршаган орта жэне тургынныц денсаулыгын ^оргау жYйесiндегi басым эдктердщ бiрi ретшде ^аралады.

Кауiп-l^атердi багалаудыц эдiстемесi ^оршаган ортада болатын зиянды заттарды| керi эсерлершщ табандат^ан спектршщ арасында басымдылыгын аны^тау Yшiн арналган [2, 3].

КауттЫкт тецеспру кезецшде ^ауiп-^атердi багалау Yшiн зерттелетiн заттарды| спектрiнен темiр, мыс, кадмий, ^оргасын, кальций, нитриттер, магний, фтор алынды жэне шахталыщ ^уды^тар суындагы шогырландыруы референт дозаларынан асатыны бай^алды (1-шi кесте).

КанцерогендЫ эффекттщ арасындалары ^оргасын жэне кадмий жеке 1^аут- 3, 8*10-4 жэне 1, 5*10-4

^ураган.

Аны^талган жеке канцерогендi 1^аут-1^атер Yшiншi диапазога жатады (1*10-4 жогары, 1*10-3 тeмен), eйткенi ол кэсiби топтарга ^олайлы тургындар Yшiн ^олайсыз болып табылады.

Жеке канцерогендi емес ^ауiп-^атердi багалау шахталыщ ^уды^тар жэне ауыз сумен бiрге кадмий - 0,8, фтор - 1,1, ^оргасын - 2,3 1^аут-1^атерш ^урайды. Бул коэфициенттер 1,0-ден асып тYседi де ретсiз децгежмен сипатталады жэне бас^арушылыщ шешiмдердi талап етедi.

Канга (^оргасын, цинк, темiр, марганец, кобальт, никел, нитраттар, нитриттер) заттарды| эсершщ багыттылыгы канцерогендi емес 1^аут-1^атер 4, 1де|геж ^олайсыз болып табылады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.