CC BY
1КИСКА ХАБАРЛАР выводимость соотношения W = е из 1 -16.Теорема 3 доказана в полном объеме.
ЛИТЕРАТУРА
1. Сатаров Ж .С. Образующие элементы и определяющие соотношения в линейных группах [текст] / Ж.Сатаров // Автореферат дисс. ... докт, физ.-мат. наук. Красноярск. 1998.31 с.
2. Сатаров.Ж .С. Определяющие соотношения подгруппы польной линейной группы, содержащих группу диагональных матриц [текс] / Ж.С.Сатаров// Изв. вузов. Математика. 1991. №1. С. 47-53.
3. Сатаров Ж.С. Определяющие соотношение в элементарной треугольной группе над кольцом [текст]/ Ж.С.Сатаров // Мат. заметки. 1986. т.39. №6. С. 785-790.
4. СатаровЖ.С. Образующие и определяющие соотношения обобщенной полной линейной группы над полулокальными кольцами без единицы. I [текст] Ж.С.Сатаров // Изв. вузов .Математика. 2006. № 10. С.59-67.
5. Сатаров Ж.С. Образующие и определяющие соотношения обобщенной полной линейной, группы над полулокальными кольцами без единицы. II [текст] Ж.С.Сатаров // Изв. вузов. Математика. 2006. №11. С. 33-41.
TOSHKENT SHAHRIDA PIYODALAR VA VELOSIPEDCHILARNING HARAKAT
MIQDORI VA TARKIBI
Sobirjonov Sunnat Sur'at o'g'li Toshkent davlat transport universiteti 2-bosqich magistranti
Annotatsiya. Hozirgi kunda shahar sharoitida aholi sonining ortib borishi va transport vositalarining ortishi natijasida shahardagi chorraha va tutashmalarda piyodalar va velosipedchilar bilan bog'liq yo'l transport hodisalari va kesib o'tishda ko'p vaqt yo'qotilishiga duch kelinmoqda. Bu esa shahar bo'ylab piyodalar, velosipedchilar va haydovchilarning harakatlanishida ziddiyatli vaziyatlarni vujudga keltiradi va bugungi kundagi muammolardan biri hisoblanadi. Buning oldini olish uchun chorraha va tutashmalarda piyoda va velosipedchilarni qulay va xavfsiz harakatini tashkil qilish lozim.
Аннотация. В настоящее время, в связи с увеличением населения и количества транспортных средств в городской среде, городские перекрестки и развязки сталкиваются с дорожно-транспортными происшествиями с участием пешеходов и велосипедистов и потерей большого количества времени при переходе. Это создает конфликтные ситуации в движении пешеходов, велосипедистов и водителей по городу и является одной из проблем сегодняшнего дня. Для предотвращения этого необходимо организовать удобное и безопасное движение пешеходов и велосипедистов на перекрестках и перекрестках.
Annotation. Nowadays, due to the increase in the population and the number of vehicles in the urban environment, urban intersections and junctions are faced with traffic accidents involving pedestrians and cyclists and a lot of time lost in crossing. This creates conflicting situations in the movement of pedestrians, cyclists and drivers around the city and is one of the problems of today. To prevent this, it is necessary to organize convenient and safe movement of pedestrians and cyclists at intersections and junctions.
Kalit so'zlar: piyodalar, velosipedchilar, chorraha, tutashma, yo'l transport hodisalari, harakat miqdori, harakat yo'nalishi, vertikal yo'nalish, gorizontal yo'nalish, harakat tarkibi va yosh toifasi
Ключевые слова: пешеходы, велосипедисты, перекресток, перекресток, дорожно-транспортные происшествия, интенсивность движения, направление движения, вертикальное направление, горизонтальное направление, состав движения и возрастная
КИСКА ХАБАРЛАР
группа.
Key words: pedestrians, cyclists, intersection, junction, road traffic incidents, volume of traffic, direction of traffic, vertical direction, horizontal direction, traffic structure and age group
Piyodalar va velosipedchilar harakatlanishida avtomobilda harakatlanayotgan qatnashchilarga nisbatan YTHda jarohat olish xavfi yuqori. Hisoblarga ko'ral km o'tilgan yo'l uchun avtomobil haydovchisi va yo'lovchiga nisbatan piyodalarni xavflilik darajasi 4-6 marotaba yuqoriligi aniqlangan. Аvtomobil haydovchisiga nisbatan esa, velosipedchilarni jarohat olish ehtimollik darajasi 6-9 marta yuqori [1].
Statistik ma'lumotlarga ko'ra piyodalar bilan bog'liq YTH O'zbekiston Respublikasi viloyatlari bo'yicha o'rtacha 31,3% va shaharlar bo'yicha 38,6 %ni tashkil etadi. Viloyatlar miqyosida piyodalar bilan bog'liq bo'lgan YTH Toshkentda 34,9 % sodir bo'lgan, viloyat markaz shaharlarida esa piyodalar bilan bog'liq ko'rsatkichlar Toshkent 40,2 % ni tashkil etadi va O'zbekiston Respublikasida eng ko'p piyodalar bilan YTHlar Toshkent shahrida sodir etilgan. Velosipedchilar bilan bog'liq YTH O'zbekiston viloyatlari bo'yicha o'rtacha 6,4 % ni va viloyat markaz shaharlarida 2,7 % ni tashkil etadi. Toshkent shahrida esa bu ko'rsatkich 2,3 % ni tashkil etadi [2].
Xavfsiz harakatni tashkil etishda transport va pièdalar harakatini tavsiflovchi ko'rsatkichlarni tadqiq qilish birinchi navbatdagi vazifa hisoblanadi.[3] Piyodalarning harakat miqdori - ma'lum yo'l kesimidan vaqt birligi ichida o'tgan piyodalar soni bilan o'lchanadi. Piyodalar harakat miqdori o'zgaruvchan ko'rsatkich bo'lib, u oylar, hafta kunlari va sutka soatlari ichida yo'nalishlar bo'yicha o'zgarib turadi hamda ko'chaning ahamiyatiga bog'liq [4].
Yirik shaharlarning markaziy ko'chalarida 5-6 ming piyoda/soat miqdorida kuzatilsa, tuman ko'chalarida esa 50-150 piyoda/soatni tashkil etadi. Biz ushbu tadqiqot ishimizda obekt sifatida Toshkent va Termiz shaharlari magistral ko'chalaridagi piyodalar yo'lakchalarini o'rganib chiqdik. So'nggi yillarda, Toshkent shahridagi buyuk Ipak yo'li, Mingbuloq va G'azalkent ko'chalaridagi piyodalar yo'llari transport harakatidan imkoni boricha himoyalanmokda. 43 Toshkent va Termiz shaharlaridagi tadqiqot ob'ektlarida piyodalarning harakat miqdorlarini soat va yosh bo'yicha aniqlandi. Quyida Toshkent va Termiz shaharlari ko'chalaridagi piyodalarning harakat miqdorini grafik shakllarini ko'rishimiz mumkin [5]. 1800 1600 1400
m
с
■п 1200
■g ÎOOO
ГТ
E 800
■z
m 600
m
r -100
200 0
Vaqt, soat
1- rasm. Toshkent shahridagi piyodalar harakat miqdorining vaqt bo'yicha o'zgarishi.
1. Buyuk Ipak Yo'li ko'chasi. 2. Mingbuloq ko'chasi. 3. G'azalkent ko'chasi
Toshkent shahrining bir sathli chorraha va tutashmalarida harakat miqdorini aniqlashda har bir chorraha va tutashmada ish kuniinig tig'iz paytida o'lchash ishlani olib borildi. Bu jarayonda har bir tanlab olingan tadqidot ob'ektlarida piyodalar va velosipedchilarning xarakat miqdori va tarkibining turli yo'nalishlarda qanday taqsimlanganinin aniqlash uchun sxema ko'rinishida aniqlandi bu sxema vertikal va gorizontal ko'chalarning oqim yo'nalishlarini ifodalaydi.
KHCKÄ XAEAP^AP
2-rasm. Chorraha va tutashmadagi piyodalar va velosipedchilar harakat miqdorini
aniqlash sxemasi
Bu yerda: X va Y mos ravishda gorizontal vertikal yo'nalishlar; Ä, B, S, va D esa gorizonal yo'nalishdan vertikal yo'nalishga o'tish va aksincha. Endi belgilangan joylardagi eksperimentlar natijasi bilan tanishib chiqamiz.
1-jadval
Mirzo Tursunzoda va Mehrigiyo ko'chalari kesishmasi dagi harakat miqdori va tarkibi
Xapaxai lapmöii Coauiap MobafiHuaara xapanai mhkjioph Xapai;aT MHK3K>pHHHHr ein lowjiacH öyHHHa n^oflajiaHrauiL flOHa VMyMHH MHKflopra HHcbaTH, %
8:00-9:00 9:00-10:00 10:00-11:00
XapaKar HyHajnniiH X y A E C r\ X y A E C 3 X y A E C r\
BejiocHneflHHJiap 4 8 8 6 5 3 6 5 7 8 2 7 7 9 7 5 3 4 104 1,6
p. CS § « S = 7,-8 42 6 32 8 4 5 47 9 35 11 6 11 36 1.5 25 13 5 13 323 4.8
8,-10 32 4 54 5 6 4 28 6 51 9 9 8 22 12 47 5 7 4 313 4.7
10,-12 45 7 45 11 1.0 9 48 8 46 14 14 14 37 9 36 13 13 11 390 5,9
12,-15 66 8 65 13 1.0 15 64 7 66 18 18 1.8 54 11 58 15 17 16 539 8,1
15-20 99 14 118 35 28 42 L06 16 101 33 22 45 91 1.5 97 26 19 40 947 14,2
20-30 245 44 331 52 43 68 223 42 261 36 41 51 202 33 205 44 39 49 2009 30,1
3040 92 26 126 31 27 39 88 29 136 22 29 26 64 24 111 20 27 29 946 142
40-50 47 15 129 16 19 17 41 16 105 IE 19 11 32 13 93 14 18 15 638 9,6
50-60 14 11 31 8 14 5 12 17 37 16 11 14 11 1.5 26 15 16 11 284 4.3
60fl3H xana 12 9 15 5 7 5 14 8 10 9 6 1.7 12 7 14 7 8 14 179 2,7
KaMH MHKflop: 698 152 954 190 173 212 677 163 855 194 177 222 568 163 719 177 172 206 6672 100
Mirzo Tursunzoda va Mehrigiyo ko'chalari kesishmasi
Mazkur tartibga solingan chorraha yaqinida yer usti metro bekati, avtoshoxbekat, turli savdo va ovqatlanish majmualari mavjud. Shuning uchun bu yerda kunning tig'iz vaqtlarida piyodalar harakati to'xtovsizligi kuzatiladi. Mehrigiyo ko'chasidan Mirzo Tursunzoda
KHCKA XAEAMAP
ko'chasiga qayrilishdagi A yo'nalishda harakat miqdori juda yuqori. Buning sababi mazkur chorrahada Sergeli yer usti metro yo'nalishining 3-bekati joylashgan . Metroga yaqin hududa yashovchi aholi ishga va o'qishga borishda ko'proq A yo'nalishda harakatlanadi. Quyidagi jadvalda 16.03.2022 (chorshanba) sanada kunning tig'iz vaqtida o'lchangan harakat miqdorini ko'rishimiz mumkin.
Lutfikor va Mirzo Tursunzoda ko'chalari kesishmasi
Mazkur tartibga solingan chorraha yaqinida aholi yashash binolari, maktab va yer usti metro bekatlari, mavjud. Bu chorrahada piyodalar va velosipedchilar hara-kati yuqoridagi chorraxalardagi kabi tig'iz emas. Biroq velosepedchilarning harakati ko'proq kuzatiladi. Yuqoridagi ikki chorrahadan (Mirzo Tursunzoda va Mehrigiyo ko'chalari kesishmasi va Mirzo Tursunzodava Shokirariq ko'chalari kesishmasi) farqli o'laroq bu chorrahada aholi yashash binolari siyrak joylashgan va metro bekatlari shundoqqina chorrahada emas chorrahadan 400600 metr uzoqliklarda joylashgan.
Quyidagi jadvalda 17.03.2022 (payshanba) sanada kunning tig'iz vaqtida o'lchangan harakat miqdorini ko'rishimiz mumkin.
2-jadval
Lutfikor va Mirzo Tursunzoda ko'chalari kesishmasi dagi harakat miqdori va tarkibi
-L
XapaicaT TapKH0H Coauiap Mo6afiHHflarH sapaicaT MHKflopn XapaKaT vrhl.'prrnr I:I TOHcj>acH 1 VI í I - -1-■ na i•• t t- 111- ¿ÍOHa VMVMHH MHK^opra HHcSaxH. %
8:00-9:00 9:00-10:00 10:00-11:00
X. :'I| - : 'I F. 31 HyHajmuiH X V A E C a X V A E C a X V A E C a
B ejiocmieaHHJi 9 7 11 15 10 12 11 6 8 9 11 12 6 4 11 9 8 10 169 4.5
IlHBflaiiap (éni) 7-8 10 11 15 14 12 13 14 11 18 11 14 16 11 10 16 11 12 13 232 6.2
8-10 18 15 21 12 18 25 12 15 12 14 17 19 12 11 21 13 14 19 288 7.8
10,-12 12 14 33 15 11 31 13 18 19 19 11 28 11 16 19 16 10 28 3 24 8.7
12.-15 18 11 36 20 22 32 19 22 31 28 18 38 17 18 30 21 33 32 446 12,0
15-20 24 26 59 23 26 48 22 28 44 34 28 41 22 26 40 32 25 36 584 15.7
20-30 31 33 54 27 31 44 23 31 39 28 22 43 30 30 36 22 20 38 582 15.7
30-40 22 21 31 29 24 28 18 20 29 19 16 25 18 19 25 22 16 22 404 10,9
40 50 1S 17 11 10 14 1S 12 14 18 14 12 21 14 13 11 12 11 18 258 6,9
50 60 16 13 14 19 11 15 14 12 16 18 13 14 11 11 16 14 11 11 249 6.7
60¿íaH Kaira 13 9 12 11 6 S 11 S 11 14 8 11 11 9 10 12 8 S 180 4.8
%MI- MI- \.-K-p 191 177 297 195 185 274 169 1S5 245 208 170 268 163 167 235 1S4 168 235 3716 100
1319 1245 1152
Qo'rg'ontepa va Mehrigiyo ko'chalari tutashmasi
Bir sathli tartibga solingan tutashmalardan Mehrigiyo va Qo'rg'ontepa ko'chalaridagi harakat miqdorini o'rgandim. Mazkur tadqiqot jarayonida Qo'rg'ontepa ko'chasini X yo'nalish, Mehrigiyo ko'chasidan Qo'rg'ontepa ko'chasiga qayrilishni mos ravishda A,B,S va D yo'nalishlari deb belgilab oldim (keyingi tutamalardagi yo'nalishlar ham mos shu tartibda X,A,B,S va D harfi bilan belgilanadi).
Mazkur tartibga solingan tutashma yaqinida aholi yashash binolari va savdo do'konlari mavjud. Bu chorrahada piyodalar va velosipedchilar harakat miqdori past ko'rsatkichga ega.
Quyidagi jadvalda 15.03.2022 (seshanba) sanada kunning tig'iz vaqtida o'lchangan harakat miqdorini ko'rishimiz mumkin.
^ИС^А ХАБАРЛАР
3-jadval
Qo'rg'ontepa va Mehrigiyo ko'chalari tutashmasidagi harakat miqdori va tarkibi
Х^ракат таркиби Соатлар мобайнидаги харакат микдори Х,аракат Умумий
8:00-9:00 9:00-10:00 10:00-11:00 мивдори микдорга
Даракат йуналипш X А Б С д X А Б С Д X А Б С д нинг чисбати, %
Велосипедчилар 4 8 6 5 3 6 7 8 2 7 7 7 5 3 4 82 1,7
7,-8 42 32 8 4 5 47 35 11 6 11 36 25 13 5 13 293 6Д
8,-10 32 54 5 6 4 28 51 9 9 8 22 47 5 7 4 291 6,0
10,-12 45 45 11 10 9 48 46 14 14 14 37 36 13 13 11 366 7,6
б :Q) 12,-15 45 44 13 10 15 64 66 18 18 18 54 58 15 17 16 471 9,7
а. 03 15-20 71 36 35 28 42 55 101 33 22 45 91 97 26 19 40 741 15,3
■s 03 20-30 103 36 52 43 68 99 101 36 41 51 55 34 44 39 49 851 17,6
:QJ S С 30-40 92 99 31 27 39 88 87 22 29 26 64 111 20 27 29 791 16,3
40-50 47 94 16 19 17 41 105 18 19 11 32 93 14 18 15 559 11,5
50-60 14 31 8 14 5 12 37 16 11 14 11 26 15 16 11 241 5,0
бОдан катта 12 15 5 7 5 14 10 9 6 17 12 14 7 8 14 155 3,2
Жами микдор: 507 494 190 173 212 502 646 194 177 222 421 548 177 172 206 4841 100,0
1576 1741 1524
Yangi Sergeli va Mehrigiyo ko'chalari tutashmasi
Mazkur tartibga solingan tutashma yaqinida aholi yashash binolari turli savdo do'konlari va dehqon bozori mavjud. Bu chorrahada piyodalar va velosipedchilar harakat miqdori yuqori ko'rsatkichga ega.
Quyidagi jadvalda 20.03.2022 (yakshanba) sanada kunning tig'iz vaqtida o'lchangan harakat miqdorini ko'rishimiz mumkin.
4-jadval
Yangi Sergeli va Mehrigiyo ko'chalari tutashmasi dagi harakat miqdori va tarkibi
Харакат Соатлар мобайнияаги харакат микдори Харакат микдоринин г ёш тоифаси буйича ифодалани-
тар киби 8:00-9:00 9:00-10:00 10:00-11:00 Умумий микдорга нисбати, %
Харакат йуналипш X А Б С д X А Б С Д X А Б С д
ши, дона
Велосипедчил 6 10 13 4 8 2 5 4 6 9 12 10 8 5 4 106 2.0
7.-8 52 26 15 4 24 47 35 11 6 12 36 25 13 9 15 330 6.3
8.-10 33 54 12 9 15 28 51 18 11 14 22 47 10 7 16 347 6.7
10,-12 54 45 11 10 9 48 46 14 14 14 44 36 47 13 12 417 8,0
ё 12,-15 59 44 13 10 15 64 66 18 18 18 54 58 45 17 16 515 9,9
Cl 15-20 84 36 33 28 42 55 108 104 22 56 91 97 39 19 40 854 16.4
ü ё к 20-30 36 36 52 43 68 99 101 36 41 51 55 105 44 39 49 855 16.4
30-40 34 99 31 27 39 88 87 22 29 26 64 111 20 27 29 733 14.1
с 40-50 93 94 16 19 17 41 105 18 19 11 32 93 14 18 15 605 11.6
50-60 55 31 8 14 5 12 37 16 11 14 2 26 15 16 11 273 5.2
бОдан капа 11 15 6 14 5 14 10 8 9 17 12 14 12 7 14 168 3,2
Жами микдор: 517 490 210 182 247 498 651 269 186 242 424 622 267 177 221 5203 100
1646 1846 1711
Yuqoridagi jadvallarda bir sathli chorraha va tutashmalarining bir kunlik tig'iz vaqtlardagi harakat miqdorini ko'rib chiqdik. Endi ushbu qiymatlarning bir hafta davomidagi o'zgarishini ko'rib chiqamiz.
КИСКА ХАБАРЛАР
8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0
—ф- -♦-
■--- - щ -■—"* ——■-- -1-
—£- --*—_
X—. —*-
Dushanba Seshanba Chorshanba Payshanba
Juma
Shanba Yakshanba
-Mehrigiyo va Mirzo Tursunzoda ko'chalari kesishmasi -Lutfikor va Mirzo Tursunzoda ko'chalari kesishmasi
Qo'rg'ontepa va Mehrigiyo ko'chalari kesishmasi -Yangi Sergeli va Mehrigiyo ko'chalari kesishmasi
5-rasm. Bir sathli chorraha va tutashmalardagidagi harakat miqdorining o'zgarish
grafigi
Yuqoridagi grafikdan shuni xulosa qilishimiz mumkinki Lutfikor va Mirzo Tursunzoda ko'chalari kesishmasi, Mirzo Tursunzoda va Mehrigiyo ko'chalari kesishmasi, hamda Qo'rg'ontepa va Mehrigiyo ko'chalari tutashmasida ish kunlari ( dushanbadan jumagacha) harakat miqdorining umumiy qiymati dam olish kunlaridan (shanba va yakshanba) ko'ra katta qiymatlarga ega Yangi Sergeli va Mehrigiyo ko'chalari tutashmasida esa buning teskarisi. Buning sababi ushbu tutashma yaqinida "Sergeli dehqon bozori" va "Toshkent avtomobil bozori" kabi yirik savdo majmualari mavjud.
ADABIYOTLAR
1. t.f.n. prof. K.X.Azizov t.f.d. prof I.S. Sodikov t.f.d. prof A.X.Urokov, "Piyodalar va velosipedchilar harakatini tashkil etish va xavfsizligini ta'minlash" bo'yicha ilmiy maqola, Toshkent 2020-yil 1-bet
2. Q.H. Azizov." Yo'l transport hodisalarini tizimli tahlili" o'quv qo'llanma Toshkent 2022 y. - 47 b.
3. Q.H.Azizov Harakat xavfsizligini tashkil etish asoslari ,Toshkent 2009-yil, 49-bet
4. Azizov K.X., Sadikov I.S. Rejimbi dvijeniя avtomobiley i peshexodov na gorodskix ul^ax. // «Nauka i texnika v dorojnoy otrasli», - 2007, №3, s. 14-16
5. U.B.G'ulomov "Magistral ko'chalarda piyoda va velosipedchilarning harakatini tashkil etish (Toshkent va Termiz shaharlari misolida)" mavsusidagi magistrlik dissertatsiyasi, T oshkent davlat transport universiteti, 2022-yil 42-43-bet
КОНДИЦИОННАЯ ДРЕВЕСНО-ВОЛОКНИСТАЯ МАССА ИЗ СТЕБЛЕЙ ХЛОПЧАТНИКА, ОТВЕЧАЮЩая ТРЕБОВАНИЯМ ПРОИЗВОДСТВА ДРЕВЕСНО-ПЛАСТИКОВЫХ ПЛИТНЫХ МАТЕРИАЛОВ
Мадрахимов Аллоберди НамИСИ, +998939448620
Бойдадаев Муроджон НамИСИ, +998945087899
Разработкой и получением древесно-стружечной плиты на основе стеблей хлопчатника, занимались много ученик . Одни ученые получили древесно-стружечные плиты только используя древесные части стеблей хлопчатникая. Другие для получения древесно-стружечных плит использовали древесную часть стеблей хлопчатника
