Научная статья на тему 'ТОКИО (ЯПОНИЯ) ШАҲРИДА БЎЛИБ ЎТГАН XXXII ОЛИМПИЯ ЎЙИНЛАРИДА СПОРТНИНГ ЕНГИЛ АТЛЕТИКА ТУРИ БЎЙИЧА ЎТКАЗИЛГАН МУСОБАҚАЛАРНИНГ ТАҲЛИЛИ'

ТОКИО (ЯПОНИЯ) ШАҲРИДА БЎЛИБ ЎТГАН XXXII ОЛИМПИЯ ЎЙИНЛАРИДА СПОРТНИНГ ЕНГИЛ АТЛЕТИКА ТУРИ БЎЙИЧА ЎТКАЗИЛГАН МУСОБАҚАЛАРНИНГ ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
77
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ОЛИМПИЯДА ЎЙИНЛАРИ / ЕНГИЛ АТЛЕТИКА / СПОРТ НАТИЖАЛАРИ / ЕНГИЛ АТЛЕТИКА МУАММОЛАРИ / ҲАЛ ЭТИШ ЙЎЛЛАРИ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Солиев И.Р.

Ушбу мақолада Токио (Япония) шаҳрида бўлиб ўтган Олимпия ўйинларининг енгил атлетика мусобақалари бўйича спорт натижалари батафсил таҳлил қилиб берилган. Шунингдек, мақолада ўзбекистонлик спортчиларимизнинг олимпиядада кўрсатган натижалари таҳлили ва муаммолар ва уларни ҳал этиш масалаларига атрофлича тўхталиб ўтилган.В статье представлен подробный анализ спортивных результатов Олимпийских игр в Токио (Япония). В статье также анализируются результаты наших узбекских спортсменов на Олимпийских играх, подробно рассматриваются проблемы и пути их решения.This article was provided a detailed analysis of the sports results of the Olympic Games in athletics in Tokyo (Japan). The article also analyzed the results of our Uzbek athletes in the Olympics and discusses in detail the problems and their solutions.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТОКИО (ЯПОНИЯ) ШАҲРИДА БЎЛИБ ЎТГАН XXXII ОЛИМПИЯ ЎЙИНЛАРИДА СПОРТНИНГ ЕНГИЛ АТЛЕТИКА ТУРИ БЎЙИЧА ЎТКАЗИЛГАН МУСОБАҚАЛАРНИНГ ТАҲЛИЛИ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

хам Паралимпия уйинларида пара-таэквандо спорт тури буйича олтин медал кулга китилди. Ушбу спорт турини ривожланиш боскичлари буйича жахон хамжамиятида узига хос уринни эгаллаб келаётган-лигини курсатмокда.

Хулоса ва таклифлар.

Паралимпия спорт турларини оммалаштириш учун Миллий олимпия кумитаси билан хамкорликда барча спорт турларини оммалаштириш учун дарс-лик ва укув кулланмалар ишлаб чикиш асосида хар бир спорт туридан лицензия олиш имкониятларини шакллантириш;

Республика буйича иктидорли спортчиларни сара-лаш ва йуналтириш учун ушбу сохага максадли гранд

ажратиш буйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чикиш;

Спортчиларни мусобакага тайёрлашда мураб-бийларга илмий ходимларни бириктириш асосида спорт турларини истикболли концепсияларини ишлаб чикиш таклифини илгари суриш оркали амалий на-тижаларга эришиш мумкин.

Адабиётлар:

1. Узбекистан Республикаси Президентининг 2017 йил 9 мартдаги ПК-2821-сонли "Узбекистон спортчиларини 2020 йилда Токио шахрида (Япония) булиб утадиган XXXII ёзги Олимпия ва XVI Паралимпия уйинларига тайёрлаш т^рисида'ти ^арори.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 3 июндаги ПК-3031-сонли «Жисмоний тарбия ва оммавий спортни янада ривожлантириш чора-тадбирлари т^рисида»ги ^арори.

3. https://www.paralympic.org/

Муаллиф билан богланиш учун:

isroilovrustam.uzditsu@mail.ru

Педагогика фанлари буйича фалсафа доктори (PhD), И.Р. СОЛИЕВ1

Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик шахри, Узбекистон

ТОКИО (ЯПОНИЯ) ШАДРИДА БУЛИБ УТГАН XXXII ОЛИМПИЯ УЙИНЛАРИДА СПОРТНИНГ ЕНГИА АТЛЕТИКА ТУРИ БУЙИЧА УТКАЗИЛГАН МУСОБАЦАЛАРНИНГ ТАДЛИЛИ

Аннотация

Annotation

В статье представлен подробный анализ спортивных результатов Олимпийских игр в Токио (Япония). В статье также анализируются результаты наших узбекских спортсменов на Олимпийских играх, подробно рассматриваются проблемы и пути их решения.

Ключевые слова: олимпийские игры, легкая атлетика, спортивные результаты, легкоатлетические задачи, решения.

Ушбу маколада Токио (Япония) шахрида булиб утган Олимпия уйинларининг енгил атлетика мусобакалари буйича спорт натижалари батафсил та^лил килиб берилган. Шунингдек, маколада узбекистонлик спортчиларимизнинг олимпиядада курсатган натижалари та^лили ва муаммолар ва уларни ^ал этиш масалаларига атрофлича тухталиб утилган.

Калит сузлар: олимпияда уйинлари, енгил атлетика, спорт натижалари, енгил атлетика муаммолари, цал этиш йуллари.

This article was provided a detailed analysis of the sports results of the Olympic Games in athletics in Tokyo (Japan). The article also analyzed the results of our Uzbek athletes in the Olympics and discusses in detail the problems and their solutions.

Key words: Olympic games, athletics, sports results, athletics problems, solutions.

Барчага яхши маълумки жорий йилнинг 23 июли-дан 8 августгача Токио (Япония) шахрида навбатдаги XXXII Олимпия уйинларида юртимиз спортчилари муносиб катнашиб улар томонидан юкори натижа курсатилди. Спортчиларимиз 3 та олтин, 2 та бронза медалларини кулга киритиб жахон спортида уз урни-га эга булган давлатларни ортда колдириб 32-уринни эгаллади. Бу ютуклар уз урнида Президентимиз Ш. Мирзиёев томонидан муносиб такдирланди. Ушбу ютукларнинг барчаси албатта бугунги кунда юртбо-шимиз томонидан спортга берилаётган эътиборининг самараси сифатида кайд этиш мумкин.

Тугри, бу эришилган ютуклар спортнинг бокс, огир атлетика, таэквондо, эркин кураш ва дзю-до турлари буйича кулга киритилган медаллар хисобига эришилди. Лекин, шуни таъкидлаб утиш жоизки, мамлакатимиз спорт делегацияси 18 та спорт туридан жами 71 та йулланмани (68 нафар спортчи)

кулга киритган. Бахоланки, бу натижага эришишда Президентимизнинг 2017 йил 9 мартдаги ПК-2821 сонли «Узбекистон спортчиларини 2020 йил Токио (Япония) шахрида утказиладиган XXXII Олимпия уй-инлари ва XVI Паралимпия уйинларига тайёргарлик куриш" тугрисидаги Карори асосида 5 йил давомида пухта хозирлик куриб борилган эди.

Хусусан, енгил атлетика буйича 5 йиллик тайёргарлик жараёнларида жами 32 нафар асосий таркиб терма жамоа аъзолари ва 28 нафар захира таркиб спортчилари мураббийлар кул (1 нафар хорижий тренер) остида тайёргарлик куришган эди. Якунда улардан 7 нафари Олимпия уйинларига йулланма-ларни кулга киритди холос.

Олимпиада уйинларида енгил атлетика спорт тури буйича 43 та шахсий (22 та эркаклар, 21 та аёллар) ва 5 та жамоавий (2 та эркаклар, 2 та аёллар ва 1 та аралаш) медаллар мажмуаси учун бахсларда 2041

см о см

Ю га t

0 d w

1

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

нафар спортчи катнашган булса, йулланмаларни максимал равишда хар бир мамлакатдан 134 нафар (агарда хар бир спортчи 1 тадан йулланмага эга бул-ган такдирда) спортчи йулланма ёки йулланмаларни кулга киритиш имкониятига эга булиши мумкин. Шуни инобатга олган холда, спортчиларни Олимпия уйинларига тайёргарлик куриш учун кенг шароитлар яратилганлигини келтириб утиш мумкин. Бу борада Узбекистан Республикаси Туризм ва спорт вазирлиги, Миллий олимпия кумитаси ва спорт турлари буйича федерациялар назоратни олиб борган. Натижалар эса жуда паст, яъни енгил атлетикачиларимиз атига 7 та йулланмани кулга киритди.

Токио шахрида булиб утган Олимпия уйинлари-нинг енгил атлетика дастурларида 48 турдан (24 та эркаклар, 23 та аёллар ва 1 та аралаш) 204 та давлат спортчилари медаллар учун бахслашган булса, улар-дан 43 та мамлакат спортчилари медалларни кулга киритган. 23 та мамлакат вакиллари олтин медаллар сохибига айланишди (1-жадвалга каранг).

1-жадвал

Олимпиада уйинларида медалларни ^улга киритган мамлакатлар руй^ати

СМ О СМ Ю

ГО

га t

0

W

1

Урин Мамлакат Олтин Кумуш Бронза Жами

АКШ 12 26

Италия 5

Кения 4 4 10

4 Полша 4 9

Ямайка 4 4 9

Недрландия 8

Хитой 5

Канада 6

Уганда 4

10 Норвегия 3

10 Швеция 3

12 Багам ороллари 2

13 Германия 3

14 Эфиопия 4

15 Португалия 2

15 Россия Олимпия Кумитаси 2

17 Белгия 2

18 Греция

18 Хиндистон

18 Мароккаш

18 Пуэрто Рика

18 Катар

18 Венесуела

24 Буюк Британия 6

25 Колумбия 2

25 Доминика Республикаси 2

27 Австралия 3

27 Куба 3

29 Чехия 2

29 Япония 2

31 Бахрайн

31 Франция

31 Намибия

34 Бразилия 2

34 Янги Зелландия 2

36 Австрия

36 Беларус

36 Ботсвана

36 Буркино Фасо

36 Испания

36 Гранада

36 Нигерия

36 Украина

Кизикарли утган мусобакалар давомида спортчи-лар томонидан 3 та жадон рекорди (Йилимар Рохос, уч датлаб сакраш - 15.57 м (Колумбия), Карстен Вархолм, 400 м. говлар оша югуриш - 45.94 с (Норвегия), Сидней Маглауфин, 400 м. говлар оша югуриш - 51.46 с. (АКШ)), 1 та ёшлар уртасида Жадон рекорди, 5 та Олимпиада рекордлари, 11 та китъа, 2 та ёшлар уртасида китъа рекордлари урнатилди. Бундан ташкари, бир нечта миллий рекордлар кайд этилганлигини айтиб утиш мумкин.

Шу уринда, мамлакатимизда олимпия уйинла-рида катнашиш учун барча шарт-шароитлар яра-тилганлигини айтиш билан биргаликда айнан енгил атлетикачиларимиз томонидан кулга киритилган ва иштирок этганлигини чукуррок тадлил килишни жоиз деб топдик.

Спортчиларимиз томонидан сунгги икки йилда яъни Олимпия уйинларига лицензиялар бериш дав-рида жами 7 та йулланмаларни кулга киритди. Бу бо-рада юртимиз енгил атлетикачиларидан йулланмалар куйидагича кулга киритилди. 1 нафар спортчимиз Светлана Радзевил томонидан 2019 йил октябр ойида Тошкент шадрида булиб утган Марказий Осиё Чем-пионатида кулга киритилган. Колган 6 та йулланма эса 2021 йилда олимпиадага атига 1 ой колганда рейтинг меъёрлари ва натижалари (World athletics ranking - жадон енгил атлетикасининг ягона рейтинг жадвали асосида) кура кулга киритилди.

Спортчиларимиз Олимпиада уйинларига тайёргарлик куриш учун Туркия давлатида 1 ойлик терма жамоа йигинларида булишди ва шундан сунг Токиога йул олишди. Дастурга кура енгил атлетикачиларимиз 30 июлдан бошлаб мусобакаларда иштирок этишни бошлашди.

Бу борада мамлакатимиз енгил атлетикачилари-нинг иштироки буйича тадлил килганимизда куйи-дагича натижаларга гувод булдик.

2-жадвал

Спортчиларимизнинг курсатган натижалари ва медалларни ^улга киритган спортчиларнинг натижаларини узаро ^иёсий та^лили

№ Спортчилар Ф.И.Ш Натижа Олтин медал Кумуш медал Бронза медал

1.97 м 2.04 м 2.02 м 2.00 м

1 Сафина Садуллаева коэффиценти 0.965 0.975 0.985

6 урин 7 см 5 см 3 см

6298 очко 6791 очко 6689 очко 6590 очко

2 Екатерина Воронина коэффиценти 0.927 0.941 0.955

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

12 урин 493 очко 391 очко 298 очко

1.90 м 2.04 м 2.02 м 2.00 м

3 Светлана Радзевил коэффиценти 0.931 0.940 0.95

20 урин 14 см 12 см 10 см

6.19 7.00 м 6.97 м 6.97 м

4 Дарья Резниченко коэффиценти 0.884 0.888 0.888

26 урин 81 см 78 см 78 см

14

www.fansports.uz

№6-2021

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

13.02 м 15.67 м 15.01 м 14.87 м

5 Роксана Худаярова коэффиценти 0.830 0.867 0.875

30 урин 2.65 м 1.99 м 1.85 м

71.26 м 82.52 м 81.58 м 81.53 м

6 Сухроб Ходжаев коэффиценти 0.863 0.873 0.874

29 урин 11.26 м 10.32 м 10.27 м

натижа йук 17.98 17.57 17.47

7 Руслан Курбонов

Жадвалдан куриниб турибдики, спортчилари-мизнинг Олимпиадада курсатган натижалари ко-эффицент хисобида жуда хам паст курсаткич кайд этган. Медалларга энг якин натижа бу С. Садуллае-вага тегишли булиб 0.985 коэффицентга тенг. Унинг жисмоний ва тактик тайёргарлиги буйича айнан медаллар учун курашишда имконияти юкори эди. Шунингдек яна бир спортчимиз Е. Воронинанинг хам медаллар учун курашиш имконияти етарлича булиб, кутилган натижани курсата олмади. Е. Воронинанинг аёллар еттикураши буйича катнашган натижаларини тахлил киладиган булсак унинг югуриш турлари буйича барча натижалари юкори булганлиги аксинча техник турлар буйича шахсий натижаларига якин натижалар курсатганлигини айтиб утиш мумкин. Бу эса бизда спортчимизнинг спорт формасини ушлаб туриш чогида бирмунча вазн ташлаганлигни келти-риб утмокчимиз. Айнан шу нарса унинг улоктириш турларида натижаларини яхшилай олмаганлигида деб уйлаймиз. Лекин унинг учун югуриш турларида яхши натижалар оркали юкори балларга эришганлигни келтириб утмокчимиз.

Тахлиллардан шу нарса маълум булдики, айнан енгил атлетикачиларимизнинг курсатган натижалари жахон даражасида эмаслиги, хаттоки медаллар учун хам курашиш имконияти жуда пастлиги, колаверса, йулланмаларни кулга киритиш даражаси хам макта-нарли эмаслигини айтиб утишимиз мумкин.

Юкоридаги фикрларни инобатга олган холда биз куйидаги камчилик ёки муаммоларни келтириб утамиз:

- спортчиларимиз томонидан кулга киритилган деярли барча йулланмалар Олимпиада йили (2021 йил)да кулга киритилди. Буни куйидагича тахлил ки-лиш мумкин. Барчамизга маълумки спорт формасини ушлаб туриш ёки кутариш учун албатта вакт керак булади. Йулланмага эга чикиш учун спортчиларимиз томонидан ушбу йилда катта куч берилди. Натижада йулланма олган спортчиларимизда тикланиш учун вакт деярли колмаган ёки спорт формасини узокрок ушлаб тура олмаган;

- хорижий ёки махаллий йигинлар учун тизимли равишда жараёнлар ташкил этиш имконияти деярли колмади 1 ой (йигин факат 1 марта Туркия давлатида ташкиллаштирилди бу хам булса июль ойида);

- терма жамоа таркибини доимий тулдириб туриш ёки янгилаб туриш учун спортчилар контингенти жуда хам кам;

- саралаш ва йуналтириш учун илмий ишчи гу-рухлар билан доимий равишда иш олиб борилмаган;

- енгил атлетика билан шугулланиш ва терма жамоага спортчиларни тайёрлаш учун БУСМ дан кейинги яъни ОСММга етказиб бериш тизимида узилишлар пайдо булган;

- шунингдек енгил атлетиканинг 48 та туридан факатгина баландликка сакраш (2 нафар), узунлик-ка сакраш (1 нафар), уч хатлаб сакраш (2 нафар) ва купкураш (1 нафар) билан шугулланган спортчилар йулланмаларни кулга киритган холос. Колган турлар буйича олимпиячилар тайёрлаш тизими йулга куй-илмаган яъни югуриш, улоктириш, спортча юриш ва хоказо...

Ушбу муаммо ва камчиликларни бартараф этиш максадида:

1. Енгил атлетиканинг барча турларида мураббий ва мутахассислар томонидан мажмуали равишда олимпиячилар тайёрлаш тизимини йулга куйиш керак.

2. БУСМдан ёки Олимпия захиралари мактаб-ин-тернатидан кейинги боскичга утказишдаги узлуксиз-ликни таъминлаш зарур.

3. Спорт тайёргарлигининг турли боскичларида машгулотларни янада самарали ташкил этиш буйича куйидаги таклифларни хам келтириб утамиз:

Биринчидан, согломлаштириш ва бошлангич тайёргарлик гурухларига танлаб олинаётган спорт-чиларни дастлабки холати, функционал ва жисмоний курсаткичлари, сараланаётган спортчининг антропо-метрик курсаткичлари хамда модел тузулишига мос эканлигига чукуррок эътибор каратиш зарур;

Иккинчидан, мураббийларнинг малакавий тай-ёргарлик даражасини (Умумий спорт таълими му-ассасаларида фаолият олиб бораётган тренерларни) кутаришимиз лозим.

4. Юкори махоратли спортчилар тайёрлаш тизи-мида кенг камровли хар томонлама ишончли натижа-ларга эришиш учун спорт тури буйича илмий ишчи гурухини ташкил этиш лозим.

Хулоса килиб айтганда, енгил атлетикамизнинг бугунги ахволи айтарли даражада эмас. Чунки Республика буйича барча БУСМларда енгил атлетикачи-ларни тайёрлаш учун шароитлар мавжуд булиб, енгил атлетика ихтисослиги ёки булимларида 1000 дан ортик мураббийлар фаолият курсатмокда. Шунингдек ОСММда хам 41 нафар олий тоифали мураббийлар спортчиларни ушбу йирик мусобакаларга тайёрлаб келмокда. Лекин Олимпия уйинларига йулланмалар сони хар Олимпиадада камайиб бормокда. Масалан, 1996 йилда 14 нафар, 2000 йилда 22 нафар, 2004 йилда 10 нафар, 2008 йилда 12 нафар, 2012 йилда 14 нафар, 2016 йилда 12 нафар булган.

Адабиётлар:

1. Шакиржанова К.Т., Узбекистонда ю^ори малакали мураббийлар тайёрлаш тизимини та^лили Илмий амалий анжуман туплами. Тошкент. 2015 йил. 28-31 б.

2. Солиев И.Р., К^ис^а масофаларга югурувчи талаба-спортчиларнинг функционал тайёргарлик даражасини шакллантириш. //УзМУ хабарлари. 125-130 бетлар.

СМ

о

см ю

го га

0 О.

и

1

с го

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.