CC BY
828TO'RTINCHI SINF O'QUVCHILARI UCHUN TIMSS TESTLARI VA ULARNI
YECHISH USULLARI
Ma'muraxon Xusanboyevna Karimova Biloliddin Xusanboy o'g'li Nizomov
Paxtaobod tumani 4-umumta'lim maktabi Andijon mashinasozlik instituti assistenti o'qituvchisi
Ushbu maqolada 4-sinflar uchun matematika fanidan beriladigan TIMSS testlaridan yuqori ball olish yo'llari haqida ma'lumot keltirilgan. Kalit so'zlar: TIMSS, uchburchak, katet, gipatenuza, yuza.
TIMSS TESTS FOR FOURTH GRADE PUPILS AND METHODS THEIR
SOLUTION.
This article gives you a brief overview on math for 4th graders and how to get good grades on TIMSS tests.
Key words: TIMSS, triangle, catheter, hypotenuse, surface.
Matematika fani aniq fanlar sirasiga kirib, o'rganuvchilarning fikrlash doirasini kengayishiga, tasavvur qilish qobiliyatini yanada rivojlanishiga, mantiqiy fikrlashga, o'rganilgan bilimlarini hayotga tadbiq qila olishga ko'maklashadi.
Ushbu maqola kelajakning egasi bo'lgan yoshlarni milliy istiqlol mafkurasi ruhida bilimdon qilib tarbiyalashda, ma'naviyati yuksak, erkin va pok inson bo'lib shakllanishiga yaqin yordamchi bo'ladi degan umiddaman. Ushbu maqolada berilgan na'munalar TIMSS tadqiqoti ishtirokchilari uchun yordamchi bo'lib xizmat qiladi. ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLIGIYASI.
1. Bir-biriga qarab harakatlanayotgan poyezdlar orasidagi masofa noma'lum. Birinchi poyezdning tezligi soatiga 56 km, ikkinchisining tezligi 68 km ga teng . Poyezdlar 9 soatdan keyin uchrashishgan bo'lsa, ular bir-biridan qancha uzoqlikda bo'lgan?
2.
ANNOTATSIYA
ABSTRACT
KIRISH
A
1) BD kesma umumiy tomon bo'lgan beshta shaklni ayting.
2) AE tomon qaysi shakllar uchun umumiy bo'ladi?
3. Mashina 50 km/soat tezlik bilan harakatlanmqda. Mashina 300 km masofani necha soatda bosib o'tadi? Tezlikni u yana 15 km/soatga oshirsachi? MUHOKAMA.
ABC uchburchakning maydoni nimaga teng ?
C
A
A 18 cm2 b
B
24 cm2
NATIJA
C
28 cm2
D
36 cm
Yuqorida berilgan testda agar o'quvchi javoblar ichida faqatgina to'g'ri javobni o'zinigina ya'ni 24 cm ni belgilasa 1 ballga ega bo'ladi. TIMSS topshiriqlarida berilgan savollarda yuqori natijalarga erishish uchun esa javobni o'zini belgilabgina qolmasdan balki, uning javobini izohlash ham kerak bo'ladi.
Agar o'quvchi uchburchakning yuzini topish formulasini keltirib o'tsa 3
ball, noma'lum tomon uzunliklarini ko'rsatib o'tsa 4 ball, yuqoridagi topshiriqni javobini topish yo'llarini to'liq izohlab o'tsa 5 ball va undanda yuqori natijalarga erishadi.
Topshiriqning javobi quyidagicha izohlanishi kerak:
Bunda uchburchak 2 qismga bo'lib olinadi. Topshiriqni bajarishni uchburchakning chap qismidagi noma'lum tarafini topishdan boshlanadi. Uchburchning chap tamoni to'g'ri burchakli uchburchak hisoblanadi. Katetlar kvadratlari yig'indisi gipatenuzaning kvadratiga teng degan qoidadan kelib chiqib uchinchi tamon topib
b=?
25=16+ b2 b2=25 - 16 b2=9 b=3
Uchburchakning ikkinchi kateti topib olingandan so'ng, uning yuzi topiladi. Katetlar ko'paytmasining ^ qismi uchburchakning yuzini tashkil qiladi. 4x3=12 12^2=6 Ikkinchi uchburchakning ham yuzi shunday topib olinib natijalar qo'shiladi va katta uchburchakning yuzi kelib chiqadi. 9x4=36 36^2=18 18+6=24. Demak, ABC uchburchakning maydoni ya'ni yuzi 24 cm ga teng.
"7 9 9
olinadi. c =a +b c=5 a=4
52=42+b2
9 9 9
Agar o'quvchi ABC uchburchakning BC tomon uzunligini ham c =a +b formuladan foydalangan holda topsa yana qo'shimcha ballga ega bo'ladi. Quyidagi testlarni ham yuqoridagi tartibda ishlashga tavsiya etiladi: 1. Katta uchburchakning ^ qismini bo'yang.
2. Poyezd ertalab soat 7 dan 52 minut o'tganda birinchi shahardan chiqib, ikkinchi shaharga shu kuni kunduzi soat 11 dan 06 minut o'tganda yetib boradi. Poyezd qancha vaqt yo'l yurgan?
XULOSA
Ushbu maqola 4-sinf o'quvchilarining matematika fanidan olgan bilimlarini sinab ko'rish, mustahkamlash hamda TIMSS xalqaro tadqiqotiga tayyorgarlik ko'rishlariga yordam berish maqsadida tayyorlandi. Ushbu turdagi misollar o'quvchilarni chuqur mushohada qilishiga, fikrlash doirasini kengayishiga yordam beradi.
REFERENCES
1. N.U.Bikbayeva Matematika 4 sinf Toshkent, " O'qituvchi" 2020, 91-b
2. O.P. Boboyev, G.F. Shamshiyeva Matematikadan qo'shimcha masala, mashq va misollar. Toshkent, "Turon-iqbol"2020, 120-b
3. M. A. Mirzaahmedov Matematikadan masalalar to'plami. Toshkent, "Nurafshon business" 2020, 46-b
