Научная статья на тему 'ТИКУВЧИЛИК ИПЛАРИНИНГ СИФАТ КЎРСАТКИЧЛАРИГА ТОЛА ТАРКИБИНИНГ ТАЪСИРИ'

ТИКУВЧИЛИК ИПЛАРИНИНГ СИФАТ КЎРСАТКИЧЛАРИГА ТОЛА ТАРКИБИНИНГ ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Энергетика и рациональное природопользование»

CC BY
64
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ВАРИАЦИЯ КОЭФФИЦИЕНТИ / УЗИЛИШ КУЧИ / УЗИЛИШДАГИ УЗАЙИШИ / УЗИЛИШДАГИ УЗАЙИШИ БЎЙИЧА ВАРИАЦИЯ КОЭФФИЦИЕНТИ / СОЛИШТИРМА УЗИЛИШ КУЧИ

Аннотация научной статьи по энергетике и рациональному природопользованию, автор научной работы — Худайбердиев М., Арипова О., Очилов Т.А.

Ушбу мақолада Шарқ Текс Люкс МЧЖ корхонасида тайёрланган чизиқий зичлиги 12,1 текс қайта тараш жараёндан кейин иплар олиниб, уларнинг сифат кўрсаткичлари аниқланди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

INFLUENCE OF THE FIBROUS COMPOSITION ON THE QUALITY INDICATORS OF SEWING THREAD

In this article, yarns with a linear density of 12.1 tex produced by Shark Tex Lux LLC were obtained and their quality was determined.

Текст научной работы на тему «ТИКУВЧИЛИК ИПЛАРИНИНГ СИФАТ КЎРСАТКИЧЛАРИГА ТОЛА ТАРКИБИНИНГ ТАЪСИРИ»

Худайбердиев М. ассистент

Бухоро му^андислик-технология институти

Арипова О. магистр

Бухоро му^андислик-технология институти

Очилов Т.А. профессор

Тошкент туцимачилик ва енгил саноат институти

ТИКУВЧИЛИК ИПЛАРИНИНГ СИФАТ КУРСАТКИЧЛАРИГА ТОЛА ТАРКИБИНИНГ ТАЪСИРИ

Аннотация: ушбу мацолада Шарц Текс Люкс МЧЖ корхонасида тайёрланган чизиций зичлиги 12,1 текс цайта тараш жараёндан кейин иплар олиниб, уларнинг сифат курсаткичлари аницланди.

Калит сузи: вариация коэффициенти, узилиш кучи, узилишдаги узайиши, узилишдаги узайиши буйича вариация коэффициенти, солиштирма узилиш кучи.

Khudaiberdiev M.

assistant

Bukhara Engineering and Technology Institute

Aripova O. master

Bukhara Engineering and Technology Institute

Ochilov T.A. professor

Tashkent Institute of Textile and Light Industry

INFLUENCE OF THE FIBROUS COMPOSITION ON THE QUALITY INDICATORS OF SEWING THREAD

Annotation: In this article, yarns with a linear density of 12.1 texproduced by Shark Tex Lux LLC were obtained and their quality was determined.

Keywords: coefficient of variation, breaking load, elongation at break, coefficient of variation at breaking elongation, relative breaking load.

Технологик жараённинг самарадорлиги хам тайёр кийимларнинг сифати ва ишончлилигини куп жихатдан тикувчилик ипларининг сифатига боFлик. Шунинг учун тикувчилик иплари тегишли меъёрий-техник хужжатларда белгиланган талабларга жавоб бериши керак.

Тикувчилик ипларига бир катор талаблар куйилади: йyFOнлиги бир хил булиши керак. Олинган номинал чизикий зичликдан OFиши тегишли стандарт талабларидан четлашмаслиги зарур.

Тикувчилик иплари керакли пишикликка эга булиши лозим. Узилишгача булган чузилишдаги мустахкамлик курсаткичи ва мустахкамлик буйича вариация коэффициенти стандартларда белгиланган булади. Ундан ташкари, белгиланган чузилувчанликка ва оптимал деформация таркибига эга булиши лозим. Тикувчилик ипларининг узилишдаги узайиши ва эшилишлар сони хам белгиланган стандарт талабларига мос келиши керак булади.

Икки ва ундан ортик якка ипларни кушиб пишитилганида ип белгиланган курсаткичларга эга булиб, барча истемол хоссалари хам яхшиланади.

Ипларни пишитишнинг максади ип махсулотларининг белгиланган хоссаларга эгалигини, жилодор ташки куринишини ва маълум баркарор структурага эга булишини таъминлашдир. Ипларни пишитишнинг мохияти бир нечта ипларни кушиб баркарор структурага ва хоссаларга эга булган ип яратишдир.

Ипларни пишитиш амалиётида 2; 3 та ипни кушиб бир йула пишитиш тавсия этилади ва бу усулни бир кайта пишитиш деб аталади. пишитилган иплар сони 3 тадан ортадиган булса, икки ва уч кайта пишитиш тавсия этилади.

Ипларнинг пишитилиш даражаси, унинг пишиклигинигина бахолаб колмай, технологик жараённи кандай кечганлигини хам билдиради. Бурам бериш билан боFлик булган машиналар махсулдорлигини, уларни бошкарувчи ишчиларнинг мехнат унумдорлигини хам аниклашда бу курсаткичдан фойдаланилади.

Шу билан бир каторда 200 Ьг/т бурам берилган 3 кушимли ипларнинг сифат курсаткичлари хам тадкик этилди ва олинган натижалар 1 -жадвалда берилган.

1-жадвал

Тикувчилик ипларнинг сифат курсаткичларига турли таркибли толалар

аралашмаси ва бурамлар сонининг таъсири (200 Ьг/т бурам берилган)

т/р Курсаткичлар Турли таркибли толалалар аралашмаси, %

100% пахта толасидан олинган ип 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган ип 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган ип 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган ип

1. Ипнинг хакикий чизикли зичлиги, текс 12,3х3 12,1х3 12,3х3 12,2х3

2. Ипнинг чизикий зичлиги буйича 2,96 2,36 2,44 2,24

вариация коэффициенти,%

3. Ипнинг

буралишлар сони, 208 202 201 200

бр/м

4. Ипнинг

буралишлар сони буйича вариация коэффициенти,% 4,51 4,00 3,97 3,78

5. Ипнинг узилиш кучи, сН 551,92 650,45 678,23 687,54

6. Ипнинг узилиш кучи буйича вариация коэффициенти,% 6,64 5,78 5,69 5,62

7. Ипнинг

узилишдаги 6,26 6,66 6,56 6,43

узайиши, %

8. Ипнинг

узилишдаги узайиши буйича 8,11 6,16 5,92 5,97

вариация коэффициенти, %

9. Ипнинг

солиштирма узилиш кучи, cN/текс 15,59 18,0 18,4 19,10

10. Солиштирма

узулиш кучи буйича вариация коэффициенти, % 6,64 6,95 6,88 6,62

Тикувчилик ипларнинг сифат курсаткичларига турли таркибли толалар аралашмаси ва бурамлар сонининг таъсири буйича олинган тикувчилик ипларининг чизикий зичлиги буйича вариация коэффициенти, буралишлар сони буйича вариация коэффициенти, узилиш кучи, узилиш кучи буйича вариация коэффициенти, узилишдаги узайиши, узилишдаги узайиши буйича вариация коэффициенти, солиштирма узилиш кучи, солиштирма узилиш кучи буйича вариация коэффициентининг узгариш гистограммалари 1-4-расмларда келтирилган.

Пишитилган ипнинг хоссалари якка ипнинг хоссаларидан куп жихатдан юкори булади. Пишитилган ипнинг пишиклиги пишитишда катнашган хамма якка иплар пишиклигининг йиFиндисидан ортик булади. Бунинг сабаби шундаки пишитиш жараёнида толалар ва якка ипларнинг бир-бирига булган босими, умумий ишкаланиш ва узилишга каршилиги ортади, демак, ип пишик булади.

Толар таркиби турлича иплар И -чизикий зичлик буйича квадратик нотекислиги; ® - буралишлар сони буйича квадратик нотекислиги.

1-расм. Тола таркиби турлича булган тикувчилик ипларининг чизикий зичлиги ва буралишлар сони буйича квадратик нотекислигининг узгариши.

Толар таркиби турлича иплар 2-расм. Тола таркиби турлича булган тикувчилик ипларининг узилиш кучининг узгариши.

Tолap тapкиби тypличa иплap

S -yзилишдaги yзaйиши; S - yзилишдaги yзaйиши бyйичa квaдpaтик нотекислиги.

3-paсм. Tолa тapкиби тypличa бyлгaн тикувчилик иплapининг yзилишдaги yзaйиши вa yзилишдaги yзaйиши бyйичa квaдpaтик нотекислигининг yзгapиши.

H - солиштиpмa УЗИЛИШ КУЧИ; ЕЭ - солиштиpмa узилиш кучи бyйичa квaдpaтик 4-paсм. Tолa тapкиби тypличa 6улгтн тикувчилик иплapининг солиштиpмa узилиш кучи вa солиштиpмa узилиш кучи бyйичa квaдpaтик нотекислигининг

Узгapиши.

Тадкикот натижаларини тахлил киладиган булсак, 100% пахта толасидан олинган тикувчилик ипларининг сифат курсаткичларига нисбатан солиштирадиган булсак, таркибида лавсан толаси микдори ва бурамлар сонининг ортиши билан тикувчилик ипларининг чизикий зичлиги буйича вариация коэффициенти 20,3% дан 1,8% гача, буралишлар сони буйича вариация коэффициенти 14,2% дан 4,8%гача камайди, узилиш кучи 15,2% дан 25,4% гача ошди, узилиш кучи буйича вариация коэффициенти 14,4% дан 9,8% гача камайди, узилишдаги узайиши 4,6% дан 22,6% гача ошди, узилишдаги узайиши буйича вариация коэффициенти 32,4% дан 3,9% гача камайди, солиштирма узилиш кучи 13,4% дан 16,9% гача ошди, солиштирма узилиш кучи буйича вариация коэффициенти 9,8% дан 3,5% гача камайди.

Адабиётлар руйхати:

1.Смирнова Н. А. Швейные нитки: Учеб. пособие/ Н. А. Смирнова -Кострома, КТИ, 1994. -80 с.

2. Шустов Ю.С. и др. Текстильное материаловедение лабораторный практикум. Учебное пособие., Москва, ИНФРА-М, 2016.

3.Б.А.Бузов Н.Д. Алыменкова. Материаловедение в производстве изделий легкой промышленности (швейное производство). Учебник - М.: ACADEMA, 2010. - 448 стр.

4.Б.А.Бузов, Н.Д. Алыменкова. Практикум по материаловедению швейного производство. Учебное пособие - М.: ACADEMA-2004.- 416 стр.

5.S.E. Mardonov., R.Kh. Nurboev., F.F. Kazakov., M.C.Khidoyatova «Development of a new composition for sizing the warp thread» International Journal of Advanced Research in Science,Engineering and Technology Vol. 7, Issue 6, June 2020 p 14044-14048

6. Rashit Nurboev, Murkosim Khudayberdiev Anvar Abdullaev, Okhun Sharofov and Olima Aripova Improvement of product drafting process in drafting devices of the spinning machines with the application of straps. Journal of Physics: Conference Series.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.