Научная статья на тему 'ТИКУВЧИЛИК ИПЛАРИНИНГ БИКРЛИК КЎРСАТКИЧЛАРИНИНГ ЎЗГАРИШИ'

ТИКУВЧИЛИК ИПЛАРИНИНГ БИКРЛИК КЎРСАТКИЧЛАРИНИНГ ЎЗГАРИШИ Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

CC BY
26
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЭШИШ КОЭФФИЦИЕНТИ / БИКРЛИК КЎРСАТКИЧЛАРИ / ЯРИМ ДАВРЛИ / БИР ДАВРЛИ ВА КЎП ДАВРЛИ КЎРСАТКИЧЛАР

Аннотация научной статьи по биологическим наукам, автор научной работы — Очилов Т.А., Худайбердиев М.Р.

Ушбу мақолада турли тола таркибли, яъни 100% пахта толаси, 90% пахта билан 10% лавсан, 80% пахта билан 20% лавсан, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипларининг бикрлик кўрсаткичлари аниқланди

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CHANGING THE RIGIDITY OF THE SEWING THREAD

This article determines the stiffness of sewing threads obtained from a mixture of different fiber content, i.e. 100% cotton, 90% cotton with 10% polyester, 80% cotton with 20% polyester, 70% cotton with 30% polyester.

Текст научной работы на тему «ТИКУВЧИЛИК ИПЛАРИНИНГ БИКРЛИК КЎРСАТКИЧЛАРИНИНГ ЎЗГАРИШИ»

Очилов Т.А. профессор

Тошкент туцимачилик ва енгил саноат институти

Худайбердиев М.Р. стажер-уцитувчи Бухоро мухандислик-технология институти

ТИКУВЧИЛИК ИПЛАРИНИНГ БИКРЛИК КУРСАТКИЧЛАРИНИНГ УЗГАРИШИ

Аннотация: ушбу мацолада турли тола таркибли, яъни 100% пахта толаси, 90% пахта билан 10% лавсан, 80% пахта билан 20% лавсан, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипларининг бикрлик курсаткичлари аницланди

Калит сузлар: эшиш коэффициенти, бикрлик курсаткичлари, ярим даврли, бир даврли ва куп даврли курсаткичлар.

Ochilov T.A. professor

Tashkent Institute of Textile and Light Industry

Khudaiberdiev M.R. trainee teacher

Bukhara Engineering and Technology Institute CHANGING THE RIGIDITY OF THE SEWING THREAD

Annotation: This article determines the stiffness of sewing threads obtained from a mixture of different fiber content, i.e. 100% cotton, 90% cotton with 10% polyester, 80% cotton with 20% polyester, 70% cotton with 30% polyester.

Keywords: twist coefficient, stiffness indexes, semi-cycle, single-cycle and multi-cycle indexes.

Тукимачилик тола, иплар ва тикувчилик иплари оддий шароитда юмшок, ингичка, эгилувчан буладилар. Шунинг учун улар эркин холатда тартибсиз жойлашган булади. Тола, иплар олинишида ва улардан махсулот ишлаб чикаришда турли эгилиш деформацияларига учрайди. Эгилиш деформациясида хам ярим даврли, бир даврли ва куп даврли курсаткичлар урганилади.

Тукимачилик тола, иплар ярим даврли эгилиш деформациясидан узилмайди. Бажарилган илмий ишлардан маълумки агар тола, иплар 80-90 мкм радиусли киррада эгилса шикастланиши мумкин. Лекин амалда тола,

иплар бундай кичик радиусли киррада эгилмайди. Шунинг учун ипларнинг ярим даврли эгилиш деформацияси урганилмайди.

Ипларнинг мустахкамлигини ва куп даврли деформацияларга чидамлигини ошириш учун улар эшилади ва бир канча эшилган иплар кушилиб пишитилади. Ипларни эшиш коэффициенти ошиши билан уларнинг бикрлиги ошади. Ипларнинг бикрлиги майин махсулот ишлаб чикаришда салбий таъсир килади.

Тикувчилик ипларига качалик куп бурам берадиган булса, уларнинг бикрлик курсаткич шунчалик ортиб бораверади. Лекин, тикувчилик ипларида бурамлар сони ортиши натижасида бикрлик курсаткичи ортиши мумкин, акс холда уларнинг узилувчанлик микдори ортиб кетади.Шу сабабли, тикувчилик ипларига хам бурам бераётганда оптимал вариант танланиши лозим булади.

Ипларнинг бикрлик курсаткичларини аниклаш максадида тадкикот ишлари олиб борилди. Унинг учун, тола таркиби ва бурамлар сони турлича булган тикувчилик ипларидан намуналар олиниб, уларнинг бикрлик курсаткичлари аникланди. Олинган синов натижалари куйидаги 1-2-расмларда келтирилди.

1- ипнинг бурамлар сони, 500 Ьг/ш; 2- ипнинг бурамлар сони, 400

Ьг/т:

1-расм. Турли таркибли толалар аралашмаси ва бур амлар сонининг 12,1х2 тексли тикувчилик ипларининг бикрлик курсаткичлари узгариши.

Толар таркиби турлича иплар

1- ипнинг бурамлар сони, 500 Ьг/ш; 2- ипнинг бурамлар сони, 400

Ьг/ш •

2-расм. Турли таркибли толалар аралашмаси ва бурамлар сонининг 12,1х3 тексли тикувчилик ипларининг бикрлик курсаткичлари узгариши.

Турли таркибли толалар аралашмаси ва 200 Ьг/т бурамлар сонининг 12,1х2 тексли тикувчилик ипларининг бикрлик курсаткичларини ани^лашда олинган синов натижаларини 100% пахта толасидан олинган 12,1х2 тексли тикувчилик ипларининг сифат курсаткичларига нисбатан солиштирадиган булсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 10,0% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 13,2% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 20,9% га ошди, бурамлар сони 300 Ьг/т булганда 100% пахта толасидан олинган 12,1х2 тексли тикувчилик ипларининг сифат курсаткичларига нисбатан солиштирадиган булсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 37,1% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 39,8% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 44,3% га ошди, бурамлар сони 400 Ьг/т булганда 100% пахта толасидан олинган 12,1х2 тексли тикувчилик ипларининг сифат курсаткичларига нисбатан солиштирадиган булсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 1,5% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 5,5% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 10,3% га ошди, бурамлар сони 500

br/m булганда 100% пахта толасидан олинган 12,1х2 тексли тикувчилик ипларининг сифат курсаткичларига нисбатан солиштирадиган булсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 40,8% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 47,3% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 53,5% га ошди.

Ундан ташкари, турли таркибли толалар аралашмаси ва 200 br/m бурамлар сонининг 12,1х3 тексли тикувчилик ипларининг бикрлик курсаткичларини аниклашда олинган синов натижаларини 100% пахта толасидан олинган 12,1х3 тексли тикувчилик ипларининг сифат курсаткичларига нисбатан солиштирадиган булсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 5,7% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 3,5% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 14,0% га ошди, бурамлар сони 300 br/m булганда 100% пахта толасидан олинган 12,1х3 тексли тикувчилик ипларининг сифат курсаткичларига нисбатан солиштирадиган булсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 22,8% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 20,3% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 17,0% га ошди, бурамлар сони 400 br/m булганда 100% пахта толасидан олинган 12,1х3 тексли тикувчилик ипларининг сифат курсаткичларига нисбатан солиштирадиган булсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 37,8% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 26,9% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 20,4% га ошди, бурамлар сони 500 br/m булганда 100% пахта толасидан олинган 12,1х3 тексли тикувчилик ипларининг сифат курсаткичларига нисбатан солиштирадиган булсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 18,7% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 14,3% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 10,0% га ошди.

Тикувчилик ипларига юкори бурам берилганда, бикрлик курсаткичи ошади. Бундан келиб чикадики, тикувчилик ипларига бурам беришда оптимал варианти танлаб олинади.

Олиб борилган тадкикот натижалари тахлилидан куриниб турибдики, 12,1х2 тексли тикувчилик ипларига 500 br/m бурам берилганда,

12,1х2 тексли тикувчилик ипларига 400 Ьг/т бурам берилганда, бикрлик курсаткичи бошка бурамларга нисбатан юкори эканлиги аникланди.

Адабиётлар руйхати:

1. Ш.Р.Марасулов. Пахта ва химиявий толаларни йигриш. 1985. -214-222 с.

2. Н.Г.Аббасова, Б.Б.Ахмедов, Ш.М.Махкамова, Т.А.Очилов. Енгил саноат мах,сулотлари материалшунослиги. 2006.-30-38 б.

3. И.Г.Борзунов, К.И.Бадалов, В.Г.Гончаров, Т.А.Дугинова, Н.И.Шилова. Прядение хлопка и химических волокон. 1986.-238-248 с.

4. Фомченкова Л.Н. Швейные нитки на отечественном рынке // Текстильная промышленность.-2005. № 4.-С. 28-33.

005.95/.96

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.