CC BY
34
Prof. dr hab. inz. Augustyn CHWALEBA*1
Anatoly G. JATSUNENKO1
dr n. med. Volodymyr P. KAMKOV
dr n. techn. Jan SZCZURKO2
dr inz. Jozef SZMITKOWSKI3
dr Sergey A. YATSUNENKO4
dr inz. Stefan WILCZKOWSKI3
1 Instytut Mechaniki Technicznej
Ukrainska Akademia Nauk i Agenda Badan Kosmicznych
2 Instytut Systemow Mechatronicznych,
Wojskowa Akademia Techniczna
3 Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwporazeniowej im. Jozefa Tuliszkowskiego
Panstwowy Instytut Badawczy
4 Instytut Fizyki PAN
MOZLIWOSCI TERAPEUTYCZNE PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO BARDZO WIELKIE J
CZ^STOTLIWOSCI
Therapeutic possibilities of electromagnetic radiation of very high frequency
Streszczenie
Praktycznie cale widmo promieniowania elektromagnetycznego ma zastosowanie w medycynie. Z tym, ze promieniowanie w pasmie cz^stotliwosciowym od 30 GHz do 300 GHz wykorzystywane jest od niedawna. Zespol autorski opracowal (i nadal doskonali) metod§ terapeutyczn^. wykorzystuj^c^. pole elektromagnetyczne bardzo wielkiej cz^stotliwosci (b.w.cz.) w pasmie od 40 GHz do 70 GHz i subniskiej intensywnosci - g^stosc strumienia mocy nie przekracza 1 ^W / cm2. Pole to oddzialywuje informacyjnie na komorki , wywoluj^c procesy reaktywacyjne w orgazmie - normalizuj^c wlasciwe stany narz^dow i ukladow. Dzi^ki subniskiemu poziomowi g^stosci strumienia mocy promieniowanie to nie wplywa na struktury atomowe i molekularne, jak rowniez na makrocz^steczki biologiczne - stymuluje jedynie energi§ ich obrotow.
Aby zapewnic dostarczanie przydatnych informacji zawartych w sygnale terapeutycznym - aparatura terapeutyczna powinna miec nast^puj^ce wlasciwosci :
• g^stosc strumienia mocy promieniowania elektromagnetycznego emitowanego przez promienniki nie powinna przekraczac 1 ^W / cm2;
• cz^stotliwosc promieniowania elektromagnetycznego otrzymanego z aparatury terapeutycznej musi odpowiadac jednej z biologicznie aktywnych cz^stotliwosci rezonansowych;
1 Wklad merytoryczny w powstanie artykulu: prof. dr hab. inz. Augustyn Chwaleba - 30%, pozostali autorzy po
10%.
• w urz^dzeniach do terapii b.w.cz. powinna byc mozliwosc modulacji cz^stotliwosciowej jak i modulacji amplitudowej;
• dewiacja cz^stotliwosci (przy modulacji cz^stotliwosciowej) musi byc rowna lub szersza od pasma biologicznie aktywnych wlasnych cz^stotliwosci organizmu;
• oddzialywanie powinno si§ odbywac w w^skich pasmach nie szerszych niz ± 100 MHz wokol okreslonych biologicznie aktywnych cz^stotliwosci rezonansowych;
• w trakcie sesji terapeutycznych powinna byc mozliwosc ukierunkowania promieniowania na obszary glownych stawow oraz punkty biologicznie aktywne.
Praktycznie wszystkie te wlasciwosci ma wielokanalowa aparatura terapeutyczna, ktora byla poddana wieloletnim badaniom klinicznym - pod k^tem skutecznosci korzystnego oddzialywania regulacyjnego pola elektromagnetycznego b.w.cz. na dynamik^ procesow metabolicznych organizmu. Zestaw terapeutyczny "RAMED EXPERT-08" (z dziewi^cioma promiennikami) jest przeznaczony glownie do uzytku w neurologii, a zestaw "RAMED EXPERT-09" (z dwunastoma promiennikami) w endokrynologii, Ten ostatni zestaw terapeutyczny w roku 2010 byl badany pod k^tem wykorzystania go w leczeniu cukrzycy.
Bior^c pod uwag§ wysok^. czulosc organizmow zywych na promieniowanie elektromagnetyczne b.w.cz. i subniskiej intensywnosci nalezy s^dzic, ze w metodzie i aparaturze tkwi jeszcze wiele potencjalnych (dotychczas niezbadanych i niezrealizowanych) mozliwosci korekcyjnych systemu bioenergoinformacyjnego czlowieka.
Summary
Virtually the entire spectrum of electromagnetic radiation is applied in medicine, with the fact that the radiation in the frequency band from 30 GHz to 300 GHz has been used recently. The authors developed (and continue to improve) the therapeutic method that uses electromagnetic fields of very high frequency (vhf) in the band from 40 GHz to 70 GHz and sublow intensity - the power flux density does not exceed 1 ^W / cm 2. This field acts informationally on cells, causing the reactivation processes in orgasm - normalizing the relevant states of organs and systems. Thanks to sublow power flux density level the radiation does not affect the atomic and molecular structures, as well as biological macromolecules - it stimulates only the energy of their turnover. To ensure the provision of useful information contained in the therapy signal - therapeutic apparatus should have the following properties:
• Power flux density of electromagnetic radiation emitted by the emitters should not exceed 1 ^W / cm 2;
• The frequency of electromagnetic radiation received from a therapeutic equipment must conform to one of the biologically active resonant frequencies;
• In devices for vhf therapy should there be an ability for frequency and amplitude modulation;
• Frequency deviation (at modulation frequency) must be equal to or wider than the band's biologically active own frequencies of organism;
• The impact should take place in narrow bands no wider than ± 100 MHz around a set of biologically active resonant frequencies;
• During therapy sessions should there be an ablility to focus the radiation on areas of major joints and biologically active points.
Practically all of these features are included in the multi-therapeutic apparatus company, which was subjected to many years of clinical trials - in terms of effectiveness of positive impact of regulatory electromagnetic field -RF & Microwave. the dynamics of the body's metabolic processes. A therapeutic set "RAMED EXPERT-08" (with nine radiators) is intended primarily for use in neurology, "RAMED EXPERT-09" (with twelve radiators) in endocrinology,, this last therapeutic set was studied for its use in the treatment of diabetes in 2G1G.
Given the high sensitivity of living organisms to electromagnetic radiation of RF & Microwave and sublow intensity it is believed that in the method and apparatus lies a lot of potential (yet unexplored and not realized) correction possibilities of human bioenergetic information system.
Slowa kluczowe: nowe technologie medyczne, leczenie bezinwazyjne, normalizacja stanu funkcjonalnego
Keywords: new medical technologies, non-invasive treatment, normalization of the patient's functional status
Wst^p
Terapia b.w.cz. jest w medycynie tym kierunkiem, ktory do przeprowadzenia procedur medycznych profilaktycznych i leczniczych stosuje, jako podstawowy srodek oddzialywania promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) bardzo wielkiej cz^stotliwosci (b.w.cz.) i subniskiej intensywnosci (s.n.i.). Wiadome jest, ze cale widmo fal elektromagnetycznych ma praktyczne zastosowane w medycynie. Jednak promieniowanie w pasmie 3G-3GGGHz (odpowiada dlugosciom fali 1G-1 mm) znalazlo zastosowanie stosunkowo niedawno. Terapia b.w.cz. powi^zala i pozwolila wykorzystac praktycznie najnowsze osi^gni^cia w dziedzinie biologii, biofizyki, technik wielkiej cz^stotliwosci i nowych informacyjnych technologii medycznych.
Powodem tak rosn^cej popularnosci terapii b.w.cz. s^. wlasciwosci fizyczne promieniowania elektromagnetycznego bardzo wielkiej cz^stotliwosci o subniskiej intensywnosci. Zdecydowaly o tym przede wszystkim wlasciwosci energii promieniowania elektromagnetycznego, a takze jego zdolnosc do zmian charakteru oddzialywania ze strukturami biologicznymi w zaleznosci od charakterystyk jakosciowych oddzialywuj^cego sygnalu.
Dzi?ki subniskiej g^stosci strumienia mocy (na poziomie pojedynczych p,WIcm2) s^. one na pograniczu slabych i bardzo slabych poziomow oddzialywania promieniowania elektromagnetycznego w ukladach biologicznych. Promieniowanie to nie tylko nie ma wplywu na struktury atomowe i molekularne, ale nie moze miec wplywu na widmo drgan
makrocz^steczek biologicznych. Przy wzajemnym oddzialywaniu z makrocz^steczkami biologicznymi, moze tylko wplywac na energi? obrotow tych cz^steczek. Energia kwantowa
fotonu (h • f, h - stala Plancka, T - temperatura0 K), z jednej strony jest mniejsza niz energia ruchu cieplnego atomow i molekul (k • T), a z drugiej strony jest znacznie mniejsza niz energia nawet slabych wi^zan wodorowych w zywych organizmach.
Kazdy zywy organizm, jako system dyssypacyjny, jest scisle zwi^zany z otaczaj^cym srodowiskiem i rozni si? od innych systemow dyssypacyjnych tym, ze jego istnienie jest determinowane nie przez przypadkowy przeplyw energii z otoczenia do systemu. Z jednej strony system dyssypacyjny bierze aktywny udzial w wyborze rodzajow energii i jest zdolny dostosowac si? do akceptacji takiego rodzaju energii, ktorego nie moze zmienic lub wyeliminowac. Z drugiej strony, sam organizm moze byc zrodlem takich rodzajow energii, ktore s^. nieobecne w srodowisku zewn?trznym. S3. one odzwierciedleniem stanu wewn?trznego organizmu i mozna korzystac z ich wlasciwosci informacyjnych w celu utrzymania wskaznikow dynamiczny organizmu w korytarzach normy.
To nie przypadek, ze brak w otaczaj^cej przyrodzie monochromatycznego promieniowania elektromagnetycznego - jest ono silnie absorbowane w powietrzu, wodzie i srodowiskach wodnych. Duza pojemnosc informacyjna tego promieniowania, sklonily badaczy do zwrocenia uwagi na jego wlasciwosci i postawienia wielu oryginalnych hipotez o szczegolnej roli promieniowania elektromagnetycznego (PEM) bardzo wielkiej cz?stotliwosci (b.w.cz.) i subniskiej intensywnosci
[1-6] w utrzymywaniu homeostazy zywych systemow, co zostalo potwierdzone w pozniejszych eksperymentach.
rr • • • *1
Terapia promieniowaniem b.w.cz.
W czasie ostatnich trzech i pol dekady, w wielu badaniach eksperymentalnych zaobserwowano specyficzne nowe wlasciwosci oddzialywania PEM b.w.cz. na obiekty biologiczne oraz przedstawiono naukowe wyjasnienia tych zjawisk [4-7]. Zgromadzono rowniez ogromn^ liczb? danych doswiadczalnych [6-1G], opracowano i wyprodukowano wiele roznych urz^dzen technicznych do terapii b.w.cz. oraz sformulowano ogolne wymagania dotycz^ce tych urz^dzen:
• g?stosc mocy promieniowania elektromagnetycznego b.w.cz. nie powinna przekraczac
1^WIcm2;
• cz?stotliwosc promieniowania elektromagnetycznego b.w.cz aparatury terapeutycznej musi odpowiadac jednej z biologicznie aktywnych cz?stotliwosci rezonansowych;
• w urz^dzeniach do terapii b.w.cz. powinna byc mozliwosc modulacji cz?stotliwosciowej jak i modulacji amplitudy;
• dewiacja cz?stotliwosci, przy modulacji cz?stotliwosciowej, musi byc rowna lub szersza od pasma biologicznie aktywnych wlasnych cz?stotliwosci rezonansowych organizmu;
• oddzialywanie powinno odbywac si? w w^skich pasmach, nie szerszych niz ± 1GG MHz, wokol okreslonych biologicznie aktywnych cz?stotliwosci rezonansowych;
• w trakcie sesji terapeutycznych powinna byc mozliwosc ukierunkowania promieniowania na rozne cz?sci ciala, strefy Zakharyina-Geda, obszary glownych stawow oraz punkty biologicznie aktywne(PBA).
Analiza wspolczesnych trendow w medycynie z zastosowaniem fal elektromagnetycznych pokazuje, ze s^. podj?te prace badawcze w kierunkach: miniaturyzacji (rozwoj miniaturowych modulow generatora), automatyzacji sterowania, l^czenie generatorow promieniowania roznych cz?stotliwosci w jednej obudowie, rozszerzenia mozliwosci funkcjonalnych urz^dzen w ogole (wielokanalowosc, pol^czenie roznych trybow pracy, itp.).
Powstaje pytanie: w jakim kierunku powinien zd^zac rozwoj aparatury i technologii medycznych b.w.cz, zeby zapewnic dostarczanie przydatnych informacji zawartych w sygnale w interakcji z organizmem, z maksymalnym uwzgl?dnieniem jego indywidualnych cech?
Po pierwsze, mozna to zrobic przez poszukiwanie i stosowanie nowych aktywnych biologicznie rezonansowych cz?stotliwosci w pasmie b.w.cz.. Jednak jest to tylko cz?sc problemu zwi^zanego z jakosci^. sygnalu UHF propagowanego na powierzchni. Dlatego nie musimy szczegolnie skupiac swoj^. uwag? na tym problemie.
Naszym zdaniem, wzrost znaczenia informacyjnosci sygnalu b.w.cz. mozna osi^gn^c jeszcze co najmniej trzema sposobami. Kazdy z nich wymaga przeprowadzenia prac badawczych z roznych dziedzin nauki i medycyny. Zatrzymajmy si? chwil? nad nimi. Po pierwsze - zapewnienie mozliwosci przekazywania informacji za pomoc^ sygnalem b.w.cz przy minimalnych znieksztalceniach i najlepsze wykorzystanie wewn?trznych i zewn?trznych kanalow komunikacyjnych ludzkiego organizmu.
Po drugie - formowanie zlozonego sygnalu b.w.cz., zapewniaj^cego przeplyw informacji specyficznych dla danego typu choroby organizmu, drog^. zmiany skladu widmowego sygnalu b.w.cz. (elektromagnetyczna wersja homeopatii).
Po trzecie - pol^czenie mozliwosci pierwszego i drugiego sposobow za pomoc^ specjalnych promiennikow roznych ksztaltow i rozmiarow, aby zapewnic trafienie promieniowania elektromagnetycznego (PEM) bardzo wielkiej cz?stotliwosci (b.w.cz.) i subniskiej intensywnosci (s.n.i.) bezposrednio do organow lub trudno dost?pnych biologicznie aktywnych stref ciala (np. uszy lub odbytnica).
Podejscie do rozwi^zywania pierwszym sposobem jest jasne - nalezy zapewnic mozliwosc wykorzystania fal milimetrowych do biochemicznych recepcji. W przypadku zlozonych obiektow biologicznych oddzialywanie powinno obejmowac systemy regulacji i kontroli procesow biochemicznych wspieraj^cych homeostaz?. W badaniach [11,12], ktore pokazuj^, ze bardzo dobry efekt terapeutyczny uzyskuje si? przez napromieniowanie punktow skornych powi^zanych z narz^dami wewn?trznymi i systemami (biologicznie aktywne punkty i strefy). Nasze doswiadczenia pokazuj^, ze efekt terapeutyczny jest znacznie zwi?kszony dzi?ki umiej?tnemu pol^czenie wielowiekowych doswiadczen w akupunkturze i terapii krotkofalowej. Obecny poziom rozwoju naukowo - technologicznego pozwala juz na przeprowadzenie terapii za pomoc^. wielokanalowego urz^dzenia do terapii b.w.cz.. Do najbardziej znanych tego typu urz^dzen nalezy aparaty z serii "RAMED-EXPERT". W tej aparaturze po raz pierwszy zastosowano oddzialywanie jednoczesne nie mniej niz na 12 punktow biologicznie aktywnych. Urz^dzenia te byly testowane klinicznie i potwierdzono ich wysok^. wydajnosc i niezawodnosc.
Poniewaz organizm i jego organy wytwarzaj^. zmienne pola elektromagnetyczne, jest zupelnie naturalne, ze s^. one bardzo wrazliwe na charakter pol terapeutycznych. Moze to byc zarowno dobre i zle dla organizmu lub organow odr?bnych, w zaleznosci od jego pierwotnej reakcja oraz zasobow wewn?trznych. Poza tym, interakcja mi?dzy wewn?trznymi i zewn?trznymi polami elektromagnetycznymi tworzy wlasn^. wielowymiarow^. czasoprzestrzen struktury biosystemu. Wytwarzaj^c wlasne pole elektromagnetyczne i wzajemnie oddzialywuj^c z polem zewn?trznym, biosystem moduluje ich amplitudy, cz?stotliwosci i fazy ze zmiany ich intensywnosci i skladu widmowego, a takze parametrow ich polaryzacji. Ci^gle automatyczne skanowanie ciala na roznych poziomach (od poziom PBA do calego organizmu), takie przestrzenno-czasowe struktury tworzy trwale obrazy reakcji (lub jej brak), na podstawie, ktorych mozna zidentyfikowac i skorygowac stan i zachowanie organizmu
w odpowiedzi na zewn?trzne wymuszenie promieniowaniem elektromagnetycznym (PEM)
o bardzo wielkiej cz?stotliwosci (b.w.cz.) i subniskiej intensywnosci (s.n.i.).
Uwzgl?dniaj^c powyzsze, jest oczywiste, ze kierunek doskonalenia aparatury do terapii b.w.cz. powinien obejmowac zarowno rozwoj narz?dzi zapewniaj^cych odpowiedni^. jakosc sygnalu, jak i opracowanie narz?dzi i metod monitorowania kondycji organizmu, odpowiednio do tych, ktore zapewniaj^. prawidlowy rozwoj medykamentow (srodkow) terapeutycznych. Pod poj?ciem jakosci sygnalu b.w.cz, rozumiemy, przede wszystkim, zgodnosc charakterystyk widmowych sygnalu terapeutycznego z wymaganym skladem spektralnym.
Wiadomo, ze charakterystyka widmowa sygnalu b.w.cz. w pierwszej kolejnosci, zalezy od parametrow sygnalu stosowanego do modulacji amplitudy, cz?stotliwosci i fazy. Ale wlasciwosci tego sygnalu zalezy tez od wielu cech konstrukcyjnych nadajnika i jego ukladu rezonansowego, jak rowniez od rodzaju zastosowanego elementu aktywnego, poniewaz wprowadza on dodatkowe znieksztalcenia wynikaj^c^. z jego nieliniowosci.
Najbardziej dost?pn^. i szeroko stosowan^. w nowoczesnych urz^dzenia do terapii b.w.cz. jest modulacja cz?stotliwosci, ktora zapewnia rozszerzenie pasma widma sygnalu. Zastosowanie tej modulacji pozwala na oddzialywanie poliharmoniczne, ktore zwi?ksza efektywnosc reakcji adaptacyjnych, jak rowniez zwi?ksza prawdopodobienstwo zgodnosci zewn?trznego sygnalu b.w.cz z sygnalem wlasnym biologicznie aktywnych cz?stotliwosci rezonansowych pacjenta.
W uzywanym obecnie sprz?cie b.w.cz. praktycznie nie stosuje si? modulacji fazy (ze wzgl?du na szereg trudnosci natury technicznej i brak danych badan biofizycznych).Niemniej jednak, niektore dane wskazuj^. na to, ze korzystanie z modulacji amplitudy moze pozwolic realizowac dostarczanie dodatkowej informacji drog^. przeksztalcenia sygnalu za pomoc^. nieliniowej charakterystyki pr^dowo-napi?ciowej struktur komorkowych. Zwlaszcza, moze to przejawiac si? w rezonansowej interakcji promieniowania elektromagnetycznego ze strukturami bialka, co jest zgodne z istniej^cymi modelami. W szczegolnosci, autorzy modelu antenowego [13] zakladaj^, ze promieniowanie zewn?trzne energii elektromagnetycznej aktywuje receptory obwodowe. W wyniku aktywnej wymiany biochemicznych kanalow komunikacyjnych pomi?dzy obwodowymi akceptorami (otrzymaly kodowan^. energi?) i centrum asocjacji (w tym przypadku jonow metali), odbiorca otrzymuje informacj? i energi?, ktore powoduj^. pewne procesy biologiczne.
Nie wdaj^c si? w szczegolowy opis modelu antenowego, przedstawiamy niektore z zalecen, ktore mozna wykorzystac w procesie projektowania aparatury b.w.cz.:
1. Najwi^kszy wplyw zewn^trznego pola monochromatycznego jest realizowany w zakresie wspolnego rezonansu akceptorow obwodowych i centrum asocjacji:
Ql = Qj = o (1)
- przy czym co., Qi i Qj pulsacje rezonansowe akceptorow obwodowych i centrow
asocjacji.
2. W realizacji modulacji amplitudy sygnalu zewn^trznego wyst^puj^. dodatkowe mozliwosci rezonansowego oddzialywania na makrocz^steczki biologiczne w zakresie cz^stotliwosci:
f o
Q1,2 = j ± Q (2)
[ o ± Q
gdzie: Q.............
3. Uwzgl^dniaj^c nieliniowosc kwadratow^. elementu aktywnego sygnal monochromatyczny
wprowadza dodatkowy rezonans dla drugiej harmonicznej (jakiego sygnalu):
Q1,2 = 2 o (3)
4. Uwzgl^dniaj^c wyst^puj^c^. w modulacji amplitudy nieliniowosc, mozna jeszcze w
organizmie czlowieka wyroznic szereg dodatkowych rezonatorow:
Q
1,2
co 2o 2 o ± Q 2(o ± q)
(4)
Przedstawione zaleznosci wskazuj^. na olbrzymie mozliwosci, niewykorzystywane dotychczas we wspolczesnej aparaturze medycznej promieniowania b.w.cz. - zewn^trznej regulacji stanu organizmu za pomoc^. parametrow sygnalu wykorzystywanego do modulacji amplitudy i cz^stotliwosci zgodnych z biologicznie aktywnymi cz^stotliwosciami rezonansowymi pacjenta. W rzeczywistosci chodzi o stworzenie zupelnie nowych urz^dzen do terapii b.w.cz. zapewniaj^cych korzystne oddzialywanie regulacyjne na dynamik^ procesow metabolicznych organizmu z uwzgl^dnieniem ich ogolnych i indywidualnych cech, poprzez
monitorowanie i wplyw na struktur^ zlozonych i wielowymiarowych przestrzenno-czasowych sygnalow b.w.cz..
Rysunki 1 i 2 przedstawiaj^. najnowsze wielokanalowe zestawy terapeutyczne promieniowania b.w.cz. Badania techniczne i kliniczne zestawow terapeutycznych z serii "RAMED EXPERT - 08" (dziewi^c promiennikow) i "RAMED EXPERT - 09" (dwanascie promiennikow) przekonjco dowiodly w jakim kierunku powinien isc dalszy rozwoj aparatury medycznej b.w.cz., zeby zapewnic najwyzsze wlasciwosci informacyjne sygnalu w interakcji z organizmem, z maksymalnym uwzgl^dnieniem jego indywidualnych cech.
Nalezy zauwazyc, ze zestaw terapeutyczny "RAMED EXPERT - 08" jest przeznaczony glownie do uzytku w neurologii, a zestaw terapeutyczny "RAMED EXPERT -09" do stosowania w endokrynologii. W 2010, w trakcie badan klinicznych zestawu terapeutycznego "RAMED EXPERT - 09" byly zademonstrowane mozliwosci bezinwazyjnego leczenia cukrzycy [ ..].
Ryc. 1. Zestaw terapeutyczny "RAMED EXPERT - 08" Fig. 1. A set of therapeutic "RAMED EXPERT - 08"
Ryc. 2. Zestaw terapeutyczny "RAMED EXPERT - 09" Fig. 1. A set of therapeutic "RAMED EXPERT - 09"
Podsumowanie
Wysoka czulosc organizmow zywych na promieniowanie elektromagnetyczne bardzo wielkiej cz^stotliwosci i subniskiej intensywnosci, zaleznosc skutkow biologicznych od cz^stotliwosci i charakterystyk widmowych sygnalu, nie tylko dyktuje specyficzne wymagania co do aparatury terapeutycznej b.w.cz, jak i do diagnostyki medycznej, ale takze kryje wiele potencjalnych niezbadanych i nierealizowanych mozliwosci korekcyjnych systemu bioenergoinformacyjnego czlowieka z pozniejsz^ korekj d^z^cq. do normalizacji jego stanu funkcjonalnego.
Literatura
1. Frohlich H., Internat. Quantum Chemistry. 1968. V.11. P. 641;
2. Bozonova E.B., Bryukhova A.K., Vylenskaya R.L. [et al.], Nekotorye voprosy metodiki i rezultaty eksperimentalnogo issledovaniya vozdyeistvii SVCH na mikroorganizmy i zhivotnykh. Uspekhi fizicheskikh nauk. - 1973. - T.110, vyp.3. - s. 381-392;
3. Holant M.B., Bryukohova A.K., Dvadsatova E.A. [et al.], Vozmozhnost regulirovaniya zhiznedyeyatelnosti mikroorganizmov pri vozdyeistvii na nikh elektromagnitnykh kolebanii millimetrovogo diapazona. Effekty neteplovogo vozdyeistviya millimetrovogo izlucheniya na biologicheskie obekty, Sb. statyei / Pod red. N.D.Devyatkova. - M.: I-EE AN SSSR, 1983. - s. 115-122;
4. Dardelhon M., Averbeck D., Berteaud A., Determination of a Thermal Equivalent of Millimeter Microwaves in Living Cells, J. Microwave Power. - 1979. - N 14. - P. 307312;
5. Nauchnaya sessiya otdeleniya obshchyei fiziki i astronomii AN SSSR (17-18 yanvarya 1973 g., Uspekhi fizicheskikh nauk. - 1973 . - T. 110, vyp.3. - s. 456 - 460;
6. Holant M.B.: Vliyanie monokhromaticheskikh izluchenii millimetrovogo diapazona maloi
moshchnosti na biologicheskieprotsessy. Biofizika. - 1986.- T. 31, vyp.1. - s.139-147.
7. Devyatkov N.D., Holant M.B., Betsky O.V., Millimetrovye volny i ikh rol vprotsessakh
zhiznedyeyatelnosti. - M.: Radio i svyazD, 1991. - 160 s;
8. Devyatkov N.D., Holant M.B. , Betsky O.V., Osobennosti mediko-biologicheskogo primeneniya millimetrovykh voln. - M.: IEE RAN, 1994.-164 s;
9. Mezhdunarodnyi simpozium “Millimetrovye volny neteplovoi intensivnosti v meditsine” 36 oktyabrya 1991, Moskva, sbornik dokladov, 746 s;
10. XI Rossijskij simpozium s mezhdunarodnym uchastiem “Millimetrovye volny v biologii
i meditsine” : Sb. dokladov .-M.: IEE RAN 1997.-243 s;
11. Rodsat I.V., Millimetrovye volny v biologii i meditsine. M., 1989. - s.72-82;
12. Teppone M.V., Metodika mnogozonalnoj KVCH-terapii. Informatsionnyj sbornik “Izbrannye voprosy KVCH-terapii v klinicheskoj praktike. M.: Ministerstvo oborony SSSR, 1991 g., № 4. s.128-142;
13. Reshetnyak S.A., Shcheglov V.A., Blagodatsky V.I., Gariaev P.P., Maslov M. Yu., Mechanism of interaction of electromagnetic radiation with a biosystem. Lazer Physics. 1996. V.6. № 2. P. 621-653.
Augustyn Chwaleba - prof. elektronik; specjalnosc metrologia elektryczna - przetwarzanie informacji pomiarowej; w ostatnim dwudziestoleciu zajmuje si? wykorzystaniem elektroniki i technik pomiarowych w medycynie; autor lub wspolautor okolo 200 publikacji - w tym : szeregu ksi^zek, artykulow i referatow, kilkunastu patentow, wielu opracowan aparatury kontrolno - pomiarowej.
Anatoly G. Yatsunenko - radiofizyk; specjalizuje si? w opracowywaniu aparatury mikrofalowej glownie na uzytek medycyny; jest glownym metrologiem Instytutu Mechaniki Technicznej Ukrainskiej Akademii Nauk; autor lub wspolautor okolo 140 publikacji, ponad 60 patentow i 50 opracowan konstrukcyjnych aparatury mikrofalowej.
Volodymyr P. Kamkov - dr n. med. - internista; pracuje jako docent w Instytucie Mechaniki Technicznej Ukrainskiej Akademii Nauk i Instytucie Medycyny Konwencjonalnej i Niekonwencjonalnej w Dniepropietrowsku; jest autorem i wspolautorem 4 monografii i okolo 100 artykulow i referatow.
Jan Szczurko - dr n. tech. - dyscyplina mechanika, specjalnosc-diagnostyka techniczna; adiunkt w Instytucie Systemow Mechatromicznych Wydzialu Mechatroniki Wojskowej Akademii Technicznej; jest autorem i wspolautorem kilkudziesi?ciu artykulow i referatow.
Sergey A. Yatsunenko - dr fizyki; specjalizuje si? w badaniach wlasciwosci optycznych polprzewodnikow; jest adiunktem w Instytucie Fizyki PAN; jest autorem i wspolautorem ponad 40 publikacji i patentu.
Jozef Szmitkowski - dr inz. elektryk - specjalnosc metrologia elektryczna; adiunkt w . Centrum Naukowo - Badawczym Ochrony Przeciwpozarowej - PIB; zajmuje si? analiz^ symulacyjn^. pol temperaturowych oraz detekj zagrozen ratownikow w trakcie akcji; jest autorem lub wspolautorem kilkudziesi?ciu artykulow i referatow.
Stefan Wilczkowski - dr inz. - specjalnosc chemia pozarnicza. Sekretarz Rady Naukowej Centrum Naukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpozarowej - PIB. Autor 17 patentow oraz wielu opracowan i artykulow z zakresu chemii pozarniczej.
Recenzenci
Prof. dr hab. inz. Aleksander Olejnik Prof. dr hab. inz. Krzysztof Pacholski
