CC BY
6
УДК 808.5-(Тадж) M 2S ББК 83.7
С. МАРОФИЕВА
KОРБAСТИ CALATO ТAЛМЕX ДAР AШЪОРИ МИРЗОAБДУЛЛОXИ ФAЙЁЗ
Мирзоабдуллохи Файёз яке аз шоиронест, ки рузгор ва осораш дар адаби-ётшиносии точик хануз мавриди тахкику баррасии илмй карор нагирифтааст. Перомyни рузгор ва осори мавсyф як силсила маколоти илмиву оммавй аз чониби Р.Х,ошим, А.Н. Болдирев, Х. Абдуллоев, Э. Шодиев, С. Аминзода ба табъ расидаанд, ки то чое дар шинохти шахсият ва ашъори ин шоир заминаи мусоиде фарохам месозанд. Аз мутолиаи девони ашъори шоир равшан мегардад, ки y дар сурудани ашъор дасти кавй дошта, дар аксари анвои адабй шеър эчод кардааст. Дар эчодиёти Файёз газал ва маснавй чойгохи назаррас доранд.
Х,адафи ин навишта кабл аз хама муайян намудани мавкеи санъати талмех дар ашъори шоир мебошад, ки барои шинохти бештари шеър ва симои фардй ахамият дорад. Баррасии ашъори ин ё он шоир бо назардошти корбасти саноеи адабй, дар муайян намудани хунару истеъдоди суханвар накши мухимеро доро мебошад. Аз хамин лихоз, мо корбасти санъати талмехро дар ашъори Файёзи Хучандй мавриди тахлил ва баррасй карор додем.
Сабаби интихоб ва муайян намудани мавкеи санъати талмех дар ашъори шоир он аст, ки y нисбат ба дигар саноеи адабй бештар аз санъати талмех истифода намудааст, зеро "санъати талмех дар адабиёти бадей ишорат кардан ба вокеахои таърихй, асотирй, киссаву афсонахо ва ба ягон шеъри маъруфи яке аз саромадони сухан" (5,с. 130) мебошад.
Шоир тавассути ин санъат аз ходиса ва вокеоти таърихй ки як чузъи фар-ханг ва таърихи ин ё он миллатро дар бар мегирад, ёдовар мешавад. Х,амчунин аз рузгори шахсиятхои таърихиву афсонавй ва вокей ёд мекунад. Ба назора ги-рифтани санъати талмех дар ашъори Файёз барои равшании чанд нукта аха-мияти махсус дорад.
Якум, таваччухи шоирро нисбат ба ходисот ва ашхоси таърихй муайян менамояд. Яъне равшан мегардад, ки шоир бештар ба кадом ходисот ва шахсияти таърихй алокамандй зохир кардааст.
Дувум, андешаву афкор ва чахонбиниву дониши шоирро тачассум менамояд. Зеро мисол овардани шоир аз корномаи шахсиятхои таърихй ва вокеоти афсонавй донишу маърифати уро нишон медихад.
Сеюм, таъсирпазирии шоирро аз вокеоти замон ва ашхоси таърихй ба му-шохида меорад. Маълум менамояд, ки шоир дар тасдики андешаи худ зери таъ-сири кадом ходиса ва ё корномаи шахсияти таърихй ва афсонавй мондааст.
Чахорум, сабку услуб ва хунару истеъдоди сyханварии шоирро ифода мена-мояд. Саликаи талмехсозии шоир равшан мегардад, ки ин хунари у дар таъйин намудани истеъдоди шоирии у мухим мебошад.
Панчум, пайгирии ин мавзуъ барои огохй пайдо намудан аз мухимтарин ва гохо чолибтарин вокеот ва хаводиси замони мозй ва муосир заминаи мусоид фарохам месозад.
Аксаран саноеи адабиро дар ашъори ин ё он шоир вобаста ба хусуси-ятхояшон мавриди баррасй карор медиханд. Аз ин ру, санъати талмехро низ мо бо назардошти такозо ва вежагихояш дар ашъори шоир мавриди назар карор додем.
Чунонки зикр гардид табиати санъати талмех ба ёдоварии ходисот ва вокеоти таърихй, асотирй ва афсонаву ривоят, хамчунин корномаи ашхоси таърихиву асотирй мебошад. Дар ашъори Файёзи Хучандй хамин гуна тарзи ифодаи матлаб хеле равшан ба назар мерасад. Мо бо истифода аз абёти шоир аз талмеххое ишора менамоем, ки дар бораи ашхоси таърихй гуфта шудаанд.
Чунончй:
Ваъдаи Махмуд бо Фирдавсй бо %ар байти у, Аз барои «Шо%нома» буд як мисцол зар. (3, с.28)
Дар таърих маълум аст, ки хадиси Махмуд ва Фирдавсй аз чолибтарин ва хузнангезтарин киссахои таърихи адабиёти форсй махсуб мешавад, аксари шуаро аз ин кисса бо сад дилсузиву бо хазор рангу равиш ёд кардаанд. Мехнати Фирдавсии шоир ва кадрношиносии Султон Махмуд бо вучуди вокей будан ва асоси таърихй доштани у хамчун яке аз чолибтарин ривоёт дар адабиёт бо тарзхои мухталиф ёдоварй шудааст. Мирзоабдуллохи Файёз бо истифода аз ин рисолати таърихии хар як ашхоси таърихиро таъкид менамояд. Шоир гуф-танист, ки ваъдаи Махмуд ба чуз як мискол зар дигар чизе набуд. Аммо хамин як мискол зар сабаб гардида, ки номи Махмуд то човидон бо номи бад бокй монад. Яъне, ба андешаи шоир дар назди ахли чоху чалол махаки асосй дар шинохти рисолати инсонй хамеша зар будаву дар чашми хукком аксари вакт зар ва молу мулк муайянкунандаи макоми инсонй мебошад. Дар байти дигари хамин шеър идомаи вокеаи мазкурро ба ёд оварда, таъкид медорад, ки харчанд Махмуди Fазнавй ба ваъдаи худ вафо накарда бошад хам, Фирдавсй хафтод байти гухар эчод кард, ки асрхои аср номи Махмудро ба бадй андар хотираи таърих сабт намуд. Чунончй:
Кард султони замон бо ваъдаи худ чун хилоф, Гуфт андар %ацви у %афтод байти чун гу%ар (3,с.28).
Дар байтхои баъдии ин шеър шоир аз кадрдонии Махмуди Fазнавй ёдовар мешавад, аммо чунин кадрдонии баъд аз кадрношиносй атоест, ки ба ликои у хавола мешавад.
Дигар вокеае, ки шоир ёдовар мегардад, достони «пур аз оби чашм»-и шоир дар «Шохнома буда, он бо зикри хикмати маъмуле анчом мепазирад: меваи ситам хамеша ситам хохад буд.
Ситам макун, ки ситам бинй аз низои замон, Шунав %икояти Сугробу кори Рустами гурд. (3,с. 24).
Ea aHgemau moup PycTaMy Cyxpo6 60 By^ygu oh, kh maxcuHTxou 6y3ypru a^coHaBH Ba ^aBOHMapgy ga^ep 6ygaHg, a^aMxH xaMgurap Me^aHrugaHg, Cyxpo6 hh3 x,aMHyH ^aBOHH naxmBOH gap gra hhht gomT, kh moxoHH 3O.mMpo a3 6aHH 6u6apag. ^ap metpu ®aMe3 Boxau «TO^Bap» 6a MatHHH «moxu 3O.rnM» oMagaacT. Cyxpo6 xaMema Mery^T:
Hy PycmaM nadap 6owady MaH nucap, Ea гemu HaMOHad HKe mo^ap. ffloup 60 HCTH^oga a3 caHtaTH Ta^Mex 6a xy^ocau MaHTHKH MeoHg, kh Kace, kh x,aTTo KaMTapuH cuTaM 6a MapgyM MeKyHag Ba e $HKpu 6agepo gap cap gopag xaTMaH ^a3OHmpo Me6uHag. ^ap TacaBBypu moup PycTaM Ba Cyxpo6 TaHxo xaMHyH ^axoHnax^aBOHOHy ago^aTxoxoH HaMeKyHaHg, 6a^KH hhcohxoh
MatMy.™ xacTaHg, kh 60 By^ygu ^axoHnax^aBOHHBy ago^aTxoxH nyH Ter 6ap 3uggu hhcoh 6apgomTaHg, MypTaKu6u ryHOx mygaaHg Ba MeBau atMO^u xygpo gap 3HHgarH namugaaHg. Ta^Mexu gurap hh3 a3 «ffloxpoMa» acT: Kop 60 HOMapd гap a$mad 3u MypdaH 6admap acm, hh cyxaHpo гy$m PycmaM ea^mu MypdaH 60 Luaeod (3, c. 24) ^octohh «PycTaM Ba fflarog» HKe a3 Mapry6TapuH gocTOHxou «ffloxHOMa» Maxcy6 MemaBag. ^ap hh gocTOH 60 xu^a KymTaHH PycTaM a3 gacTH 6apogapaHgapam fflarog TacBup rapgugaacT. fflarog HKe a3 nucapoHH 3o^h 3ap 60 xaMgacTHH moxu Ko6y^ HaKmau HecT HaMygaHH PycTaMpo MaTpax Meco3aHg. ffloxu Ko6y^ 6a Mac^uxaTH fflarog gap Ha3gu ateHy ampo$ a3 3o^y PycTaM 6ag Meryag Ba fflarogpo moucTa 6a xoHagoHH 3o^h 3apy Comh HapuMOH HaMegoHag. A3 hh HaKmau Ka6^aH TaxHH ramTa fflarog py 6a Chhctoh Meopag Ba Ha3gu nagap BOKeapo HaK^ MeKyHag. 3o^ PycTaMpo MexoHag Ba ap3H xoguca MeHaMOHg. PycTaM 6apou matHy mapa^H aB^ogH a3MH ca^ap 6a Ko6y^ MeKyHag, aMMO th6kh HaKma moxu Ko6y^ nyH HumoHH эxтнpoм 6a hcthk6o^h PycTaM nuega Me6apoHg. PycTaM 6exa6ap a3 HaHpaHru hhxohhh moxu Ko6y^ Ba 6apogapu xyg ryHoxu moxpo Me6axmag. fflarog 6a PycTaM a3 MaB3ee eg MeKyHag, kh HKnuMam xe^e xymo6y xaBO 6yga, 6apou muKop Mycoug acT Ba gap oh^o rypyx-rypyx rypoH MenapaHg. PycTaM 6a ry^Taxou 6apogap 6oBap MeKyHag Ba Man^u muKop gap oh MaB3et MeHaMOHg. fflarog, kh Ka6^aH 6apou Ho6yg coxTaHH PycTaM KaHgaHH noxxoepo ^apMyga 6yg, ypo paxHaMOH MeKyHag. Xy^oca, PycTaM 6a nox Mea^Tag Ba Hafeaxoe, kh gap nox 3aga 6ygaHg. ^axoHnax^aBOHpo Ha3guK 6a Mapr Meco3aHg. Ammo PycTaM 60 cag gymBopH a3 nox 6epyH MemaBag Ba fflarogpo Me6uHag, kh a3 Kopu xyg Me6o^ag. ^ap ^ax3axou oxupu xaeT PycTaM py 6a fflarog Meopag Ba xoxum MeHaMOHg, kh 6a y hk KaMOH Ba hk Tup guxag to gapaHgae 6a y xy^yM HaKyHag. Hh xoxumu PycTaMpo fflarog H^po MeHaMOHg. PycTaM KaMOH Ba Tuppo Merupag Ba OHpo OMoga 6a HumoHrupH MeKyHag. Hh pa^Topu ypo guga fflarog a3 Tapc 6a nacu gapaxTe nHHxoH MemaBag. PycTaM 60 TaMOMH KyBBau 6oKHMOHgaam xaMOH gapaxTpo HumoH Merupag, kh gap nacam fflarog 6yg Ba fflarogy gapaxTpo 6a xaM MenaHBaHgag (9, c.428-455).
Hh Ta^Mexpo OaHe3 xe^e xyHapMaHgoHa ucTH^oga HaMygaacT. A3 3a6oHH PycTaM OBapgaHH hh cyxaH, kh: «A^TogaHH Kop 6a gacTH HOMapg 6agTap a3 Mapr acT» a3 hk ^uxaT Ta^Mex 6omag, a3 Tapa^H gurap moup 60 OBapgaHH nyHHH Kuccau
ибратбахш хулосаи худро дар бораи мураккаботи хаёт ва муносибатхои тарафайни одамон баён доштааст.
Талмехи дигар низ аз «Шохнома»- и Фирдавсй «Достони разми Рустам бо Исфандиёр»-ро ба ёд меорад.
Чунончй:
Пилтан гуфто ба Руинтан, ки сул% аз цанг бе%,
Ту чй донй з- ин ду тан, охир кадом афтад ба хок (3,с. 56).
Руинтан лакаби Исфандиёр буда, Рустамро Пилтан низ гуфтаанд. Дар достони мазкур омада, ки чун Исфандиёр бо фармони гаразноки падари худ Гуштосп майли разм бо Рустам мекунад, Рустам аз у хеле хохиш менамояд, ки аз ин ният баргардад ва сулхро бигирад. Саранчом Исфандиёр аз дасти Рустам кушта мешавад. Шоир бо истифодаи киссаи мазкур таъкид медорад, ки пешгирии чанг хамеша бар суди чанговарон ва умуман мардум мебошад. Зеро наметавон донист, ки баъди чанг риштаи умри кадоме аз чанговарон канда мешавад. Бояд зикр кард, ки дар ашъори Файёз бештар аз киссахои «Шохно-ма»-и Фирдавсй ёд шудаанд, ки иродати шоирро нисбат ба пири Тусй намудор месозанд. Илова бар ин, маснавие эчод карда, ки дар вазну сабки «Шохнома» мебошад. Дар маснавии мазкур шоир ду маротиба Фирдавсиро дар хоб меби-над. Дар шаби аввал Фирдавсй шоиррро насихат мекунад ва дар шаби дувум шоир аз Фирдавсй маънии байти «Кафи шохи Махмуди олитабор, Нух андар нух омад, се андар чахор»-ро мепурсад. Баъди маънии байти мазкурро баён кардани Фирдавсй шоир изхори хушнудй менамояд. Иртиботи маънавии Файёз бо Пири Тус заминаи хубе барои офаридани талмеххои чолиб гардидаанд.
Мирзоабдуллохи Файёз бо истифода аз санъати талмех аз хаёти пайгам-барон ва шахсиятхои машхур, хамчунин шуарои бузург низ ёдовар мешавад. Маро чу Мусии Имрон набуд %амрозе, Расон ба тули висолат, ки ба ту гуям роз. Рабуд куи балогат ба асри худ Файёз, «Чу дар замони Атобак ки Саъдии Шероз» (3,с. 38).
Мусии Имрон хамон хазрати Мусо аст, ки яке аз паёмбарон мебошад. Аз таърих маълум аст, ки паёмбарон бо як хислати начиб назди Худо арчмандй доштанд. Х,азрати Мусо бо роздорй машхур будааст.
Дар байти дигар, ки байти ифтихории шоир мебошад, аз Саъдй ва замони Атобак ёд мешавад, ки вокеан дар айёми салтанати Атобак Саъдй ягонаи даврон будааст. Дар байти дигар аз зани афсонавй Билкис ёд мекунад.
Чунончй:
Гуфт: дорам муждае аз Билциси мулки вафо, Бо ту овардам аз он сарви сщирафтор хат (3, с.40).
Билкис исми маликаи шахри Сабо аст, ки Сулаймон хабари кудрати уро шуниду оханги шахри у кард. Билкис чун донист, ки у пайгамбар аст, ба даргохаш равона шуд. Сулаймон аз Худо хост, ки тахти Билкис пеш аз расидани худи у ба даргох хозир шавад. Тахти Билкис дар мачлиси Сулаймон мухайё шуд, Билкис ба Сулаймон имон овард ва ба никохаш даромад (6, с.16).
^асри Билкис дар адабиёти форсй хамчун касри мехру мухаббат ва зебой шухрат ёфтааст. Ёдовар шудани шоир аз Билкис ва муждаи у гирифтан аз хамон киссаи «Сулаймон ва Билкис» аст.
Шоир дар байти дигар ба ёдоварии Хазрати Юсуф мепардозад: Бошад касод равнаци бозори Мисри %усн, То %усни ту Юсуфи ту бошад дар обу тоб (3, с.54). Дар таърих ва адабиёти форсй масбут аст, ки аз зоти инсон касе чун хазрати Юсуф зебо набудаву нест. Хусни юсуфй дар адабиёт аз бехтарин ва мондагортарин ташбехоти шуаро аст. Шоир низ бо ин назардошт дар колаби санъати талмех хамин таъбирро мавриди истифода карор додааст.
Аз мутолиаи ашъори Файёз равшан мегардад, ки мавсуф аз мухимтарин ва чолибтарин руйдодхои рузгори шуаро бохабар будаву аз онхо хунармандона истифода кардааст. Ин аст, ки санъати талмех дар ашъори у бештар намоён гардидааст. Дар байти зерин ёде аз рузгори Абулмаъонй Бедили Дехлавй мекунад, ки дар тазкирахо ракам гардидааст:
Бедил аз девони худ байте ба Шокирхон навишт, Дод Шокирхон ба он як байти у як бадра зар (3, с.28) Маълум аст, ки барои бехбудии зисту зиндагонии Бедил накши хукуматдори замон Шокирхон назаррас мебошад. Шоир бо такя ба хамин муносибати Шокирхон ба шоири беназири форсизабон Бедили Дехлавй таъкид мекунад, ки барои фаъолияти мунтазами як шоири беназир бояд муносибати ахли дарбор хуб ва самимй бошад. Азбаски шоир дар ахди худ чунин муносибати муносибро намебинад бо хасрат аз муносибати Шокирхон ба Бедили Дехлавй ёд мекунад. Талмехсозии шоир ва тарзи баёни у боиси истикбол аст. Зеро у агар аз баъзе вокеоти ба назари хонанда ноаёнро ёд оварданй шавад, хатман дар хошияи га-зал ё дигар навъи шеър эзох медихад, ки талмехи у ба таври мушаххас аз кадом кисса ва руйдоди таърихй мебошад. Аз он чумла, бо зикри байти мазкур, ки талмех аст, дар хошия эзох медихад, ки Шокирхон барои кадом байти Бедил зарро дарег надоштааст. Ин гуна муносибат аз чониби шоир барои дарки сахехи матлаб хеле мувофик мебошад, ки хеле пазируфтанист. Сабаби корбасти чунин талмех дар ин аст, ки дар ахди зиндагии шоир муносибати хукком ба шуаро он кадар хуб набудааст. Бояд ёдовар шуд, ки дар асрхои ХУ11 ва Х1Х ба сабаби низоъхои пайвастаи хонхои шухратталаб вазъи ичтимой ва иктисодии Мовароуннахр ру ба таназзул ниход ва хукком на ин ки дар фикри адибу адабиёт буданд, балки манфиати сиёсии худро дар мадди нахуст мегузоштанд. Албатта, ин андеша ба баъзе аз шоххо мутааллик нест (чун Амир Умархон зеро мавсуф ба ахли илму адаб таваччухи беандоза зохир менамуд, ё Амир Абдулахад-амири Бухоро, ки у низ ба шуаро муносибати хуб доштааст).
Ба андешаи мо сабаби аз хамин хикоят талмех сохтани шоир он аст, ки дубора ба ахли дарбор ёдрас карданист, ки шухрати хукумати ин ё он хоким танхо ба василаи ахли илму адаб бокй мемонаду бас. Хамчунин Файёз дар мисоли дигар аз шоир ва тазкиранигор Фазлии Намангонй ёд мекунад, ки мавсуф яке аз шоирони машхури дарбори амир Умархон (1810-1822) дар хавзаи адабии Хуканд буд.
Чунончй:
Дурри носуфтае, ки Фазлй суфт,
Чор байте ба шаъни Хотиф гуфт (3,с.18).
Фазлии Намангонй тазкирае дорад бо номи «Мачмуат-уш-шуаро». Дар ин тазкира мухтасари ахвол ва тарочими ахволи зиёда аз хаштод шоир оварда шудааст, ки дар ин миён Хотиф низ хаст. Дар мавриди маком ва манзалати Хотиф дар шеъру шоирй Фазлй абёти бисёр гуфтааст (7).
Аммо маълум нест, ки чаро Файёз таъкид доштааст, ки «чор байте ба шаъни Хотиф гуфт». Шояд Файёз яке аз хурдмаснавихои чахорбайтаро ки Фазлй дар бораи Хотиф гуфтааст, дар назар дошта бошад.
Чунончй:
Газали у ба «Мацмаат-уш-шуарост»,
На варо цои ба%с чун марвост.
Пояи фазлу васфи девонаш,
Бишнав аз Фазлии Намангонаш (3, с.67).
Яъне таъкид менамояд, ки ашъори Хотифро метавон аз тазкираи «Мачмуат-уш-шуаро» низ метавон пайдо ва мутолиа кард. Мухим он аст, талмехоти Файёз на танхо аз рузгор ва хаводиси кадимаву афсонавй ишорат мекунанд, балки дар инъикоси мухимтарин вокеоти замони зиндагй ва андак кабли шоир ахамияти махсус доранд. Дар хотима метавон изхор дошт, ки дар ашъори Файёз бо истифода аз санъати талмех мухимтарин ва чолибтарин вокеот ва хаводиси рузгори кадиму муосир инъикос шудаанд, ки шоистаи мутолиа ва омузиш аст.
Бояд тавзех дод, дар ашъори Файёз талмехоте аз достонхои «Лайливу Мачнун», «Хусраву Ширин» ва рузгору ашхоси таърихй ва асотирй - чун Афлотун, Искандар, Х,отами Той, Гев, Низомй, Нух, Фаридун, Чдмшед, Заххок, Марям, Сукрот, Кайковус, Саъдй, Ибни Сино ва гайра сохта шудаанд, ки хунару истеъдоди суханварии шоирро тачассум менамоянд.
Х,амин тавр, ба мушохида гирифтани санъати талмех дар ашъори Файёзи Хучандй моро ба чунин хулосахо меорад:
- аз талмехоти ашъори Файёз равшан гардид, ки мавсуф барои тасдики матолиби фалсафй ва ишкиву ахлокй бештар ба вокеоти таърихй ва рузгору ашхоси афсонавию таърихй ручуъ намудаанд. Бахусус кахрамонхои достони безаволи «Шохнома»-и Х,аким Фирдавсй таваччухи шоирро ба худ бештар чалб намудааст.
- аз рузгор ва ашхоси вокей амсоли Фирдавсй, Низомй, Хоча Х,офиз, Бедил, подшохон Махмуди Газнавй, Амир Темур, Амир Умархон, Шокирхон, Атобак ва гайра низ талмехот сохтааст.
- мутолиаи ашъори Файёз тасбит менамояд, ки шоир дар баррасии мухимтарин масоили ахлокиву фалсафй бештар санъати талмехро пазируфта, андешахои тарбиявии худро махз тавассути конунияти ин санъат ифода кардааст.
Пайнавишт:
1. Абдуллоев, Х. Мирзо Абдуллои Файёз (отам %ацида цайдлар)/Х. Абдуллоев//
Узбек тили ва адабиёти. -Тошкент, 1971. -№1. -С. 78-82.
2. Айнй, Садриддин. Намунаи адабиёти тоцик. Аз хати форси та%ия ва тас%е%и
Мубашшири Акбарзод /С. Айнй. - Душанбе: Адиб, 2010. - 438 с.
3. Файёз, М. Ашъори шоири %унарманд Мирзоабдуллои Файёз: мураттибон Саид Марофиев ва Сабо%ат Марофиева. -Хуцанд:Хуросон,2008. - С. 204.
4. Болдирев, А.Н. Маснави таджикского поэта Файёза/А.Н. Болдырев./ Труды Таджикистанской базы АН СССР: цилди 1Х, 1938. -С. 54.
5. Зе%ни, Туракул. Санъати сухан/Т. Зе%ни. -Душанбе: Маориф, 1992. -301с.
6. Намангони, Фазли. Мацмуат-уш-шуаро / Ф. Намангони. - Тошканд, 1900.-504с.
7. Файёзи Хуцанди (мунтахаби ашъор) /Бо кушиши Хайрулло Абдуллоев ва Сафохон Аминзода. -Душанбе: Ирфон, 1984.
8. Фирдавси, Абулкосим. Шо%нома: дар 9 цилд/А. Фирдавси. -Душанбе: Адиб, 1989. --Цилди 6.
9. Шодиев Э. Традиция двуязычия в творчестве ходжентских поэтов Х1Х в.: автореф. дис... . д-ра.филол.наук: 10.01.03/Шодиев Эргашали. - Ташкент, 1973. -94 с.- Тошкент, 1973.- 94 с.
Reference Literature
1. Adulloev Kh. Mirzo Abdullo Fayoz (Notes about my father // Uzbek language and literature. - Taskent, 1971. - №1.-pp.78-82
2. Ayni, Sadriddin. Pattern of Tajik Literature.-Transliteration from Arabic to Cyrillic under the editorship of Mubashiri Anvarzod// - Dushanbe: Written, 2010.-438pp.
3. Fayoz M. The Poems by Mirzoabdullo Fayoz. Compilers: Sayid Marofiyev and Sabohat Marofiyeva. Khudjand: Khuroson, 2008.- p.204
4. Boldyzev A.N. Masnavi by the Tajik poet Fayoz // The work of Tajikistan base under USSR Academy of Sciences: volume 1X, 1938.-p.54
5. Zekhni, Jurakul. Encyclopaedia of Belles-Letters Devices// Dushanbe: Enlightenment, 1992.- 300 pp.
6. Namangoni Fazli. Anthology of Poets. Tashkent, 1900, 504 pp.
7. Fayozi Khudjandi (selected poems) // under the editorship of Khayrullo Abdulloev and Safohon Aminzoda. - Dushanbe: Irfon, 1984
8. Firdawsi, Abdulkosim. Shakh-name: in 9 volumes // - Dushanbe: Writer, 1989.- Volume 6. Writer, 1982. - 63 pp.
9. Shodiyev E. Traditions of Bilinguism in the Creation of Khujand Poets of the XlX-th
Century: synopsis of the dissertation aspiring for Dr.'s degree: 10.01.03. -Tashkent, 1973. -94pp.
Использование художественного приёма «талмех» в творчестве Мирзоабдуллоха
Файёза
Ключевые слова: художественная литература, Файёз, талмех, художественный приём, поэтический талант, исторические события
В статье рассматривается место художественного приёма «талмех» в творчестве известного таджикского поэта и просветителя Мирзоабдуллоха Файёза. «Талмех» используется для связи тех или иных событий с какими-либо историческими фактами, мифами, притчами и сказаниями. Талмех в творчестве Мирзоабдуллоха Файёза раскрывает его мировоззрение, отражает чувства и эмоции, вызванные волнующими поэта событиями и идеями. Автор статьи определяет место и значение данного художественного приёма в поэтических произведениях Файёза, насыщающего их яркими, интересными примерами и выводами.
The Usage of "Talmekh"Belles-Lettres Device in the Creation of Mirzoabdullokh Fayoz
Key words: belles lettres, Mirzoabdullokh Fayoz, talmekh, belles-lettres device, poetical talent, historic events
The article dwells on the place of talmekh belles-lettres device in the creation of Tajik poet and enlightener Mirzoabdullokh Fayoz. Talmekh is used for a connection of these or those events with certain historic facts, myths, parables and tales. In the creation of Mirzoabdullokh Fayoz talmekh reveals his outlook, reflects feelings and emotions caused by some events or ideas which excited the poet. The author of the article determines the place and importance of this belles-lettries device in the poetical works of Fayoz which permeates them with bright and interesting examples and inferences.
Роцеъ ба муаллиф:
Марофиева Сабо^ат, унвонцуи кафедраи забони тоцикии Донишго^и давлатии %уцуц, бизнес ва сиёсати Тоцикистон (Цум^урии Тоцикистон, ш. Хуцанд), e-mail: m arofieva@m ail.ru
Сведения об авторе:
Марофиева Сабохат, соискатель кафедры таджикского языка Таджикского государственного университета права,бизнеса и политики (Республика Таджикистан, г. Худжанд), e-mail: marofieva@mail.ru
Information about the author:
Marofiyeva Sabokhat, Aspiring Degree Candidate of the department of the Tajik Language under the Tajik State University of Law, Business and Politics (Tajikistan Republic, Khudjand), e-mail: marofieva@mail.ru
