Научная статья на тему 'Թուրքիա-վրաստան-ադրբեջան եռակողմ ընդլայնվող համագործակցությունը'

Թուրքիա-վրաստան-ադրբեջան եռակողմ ընդլայնվող համագործակցությունը Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
210
38
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
21-րդ ԴԱՐ
Ключевые слова
Կասպյան-սևծովյան տարածաշրջան / Թուրքիա / Վրաստան / Ադրբեջան / տարածաշրջանային անվտանգության հիմնախնդիրներ / ՀՀ անվտանգություն:

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Ռոման Կարապետյան

Խորհրդային Միության փլուզումից հետո Անդրկովկասում ակտիվացան տարածքային հակամարտությունները, որոնք ոչ միայն խաթարեցին անվտանգության մթնոլորտը տարածաշրջանում, այլև կանխորոշեցին տարածաշրջանի երկրների միջև փոխհարաբերությունների հետագա ընթացքը: Անդրկովկասի երկրներն ունեին նաև միմյանցից տարբերվող դիրքորոշումներ արտաքին քաղաքական գործընկերների ընտրության հարցում: Տարածաշրջանում ամրապնդվելու առաջին հաստատուն փորձերն արեց Թուրքիան, որը գրեթե յոթանասուն տարի սպասել էր այս հնարավորությանը: Առաջին քայլերն ուղղված էին տնտեսական բնույթի կապերի ձևավորմանը, որոնք հետագայում ամուր հիմքեր կտային քաղաքական ու ռազմական համագործակցության համար: 1990-ական թվականներին մշակվեցին, իսկ 21-րդ դարի մեկնարկին իրագործվեցին էներգետիկ, տրանսպորտային բնույթի մի շարք ծրագրեր: Ներկայում էլ այդ ծրագրերը գործնական ընթացքի մեջ են և ունեն շարունակականության միտումներ: Ելնելով Հայաստանի Հանրապետության անվտանգության ապահովման հրամայականից՝ հարց է առաջանում. որքանո՞վ են այդ ծրագրերը սպառնում Հայաստանի զարգացմանը, արդյո՞ք դրանք ուղղված չեն Հայաստանի դեմ, և ի՞նչ գործնական քայլեր են ձեռնարկվում դրանց բացասական հետևանքները չեզոքացնելու կամ հակընդդեմ ծրագրեր մշակելու ուղղությամբ:

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE TRILATERAL COOPERATION BETWEEN TURKEY, GEORGIA AND AZERBAIJAN

After the collapse of the Soviet Union the territorial conflicts in the South Caucasus were triggered, which not only damaged the security environment in the region, but also determined the future course of relations between the countries of the region. Regional countries also have differing views in selection of foreign partners. Turkey, which seems to have been waiting for this opportunity for almost seventy years, started efforts to strengthen his positions in the region. The first steps were done towards the development of economic relations, which later would provide solid bases for political and military cooperation. A number energy and transport projects of were developed the 1990s that were implemented in early 21st century. Currently the cooperation between these three countries continues. Under this circumstances, the imperative of ensuring Armenia's security raises some questions: do these programs threaten Armenia’s development, are they are sharply directed against Armenia and what practical steps are being taken to neutralize them or to develop programs to counter their negative effects?

Текст научной работы на тему «Թուրքիա-վրաստան-ադրբեջան եռակողմ ընդլայնվող համագործակցությունը»

fînbr№U-4rUUSU,b-UT:rPbSU'U bftU4nn.U СЪТгШЗЪЧПП. ZUUU^nrnU4önb^3nb^C

ЛтТшЬ ЧшpшщhlnJшb'

РшЬшф pшnhp ЧшuщJШü-uU&nфшü mшpш&ш2p2шü, ^ntpp^rn, Чpши-шшй, U^pph^ü, mшpш&ш2p2шüшфü шй^шшйдпър]шй h^üüш]üq^pühp, 2,2, шй^шшйдп1р]пъй:

2шpUшü hp^pühp^ hhrn фn]hшpшphpnLpJnLÜühp^ ^шpqш4npüшü U qшpqшgüшü hшpg^ ^ш]шишшй^ 2шüpшщhmnLpJшü шpmшp^ü рш^ш-рш^шйпър]шй opш^шpq^ шnш2ÜшhhppnLpJnLÜühp^g t: bp^p^ шpшш-p^ü рш^шрш^шй qhpш^ш]nLp]nLÜühp^ 2rnpp^ü hü цши^пЫ üшU Uüqp-^п^ши^ шшpшhш2P2ШÜnLÜ ]шqшqnLpJШü hшишшшúшü, hшüшqnp-^ш^п^ши üpün[npm^ U ^шрЛ qшpqшgüшü hrnürnp pшphüщшиm иф^ш^ш^^ шцшhn4üшü h^üüшhшpghp£: UJU üшpmшhpш4hpühp^ ^pшqnphüшü áшüшщшph^ü ]n^üqnmühp£ prnqJrnp^ hü: ф^п^пЫфд hhrnn шшpшhш2P2ШünLÜ шпш^ h^h h^üüш^шü üшpmш-hprn^hpühp^ ^шц^шЬ t^ü ш^ш^^ ФпЧ йшшй mшpшhpш;фü hш^шüшp-mnLpjniüühp^ hhrn: Upgrn^jrnü, Up]шq^ш;ф, 2шpш4шфü Ои^шф h^ü-ürn^üq^pühp^ U qpшüg 2nLP2 qfrppnpn2nLUühp^ pшqüшqшünLpJшü hh-шUшüpn4 ^d4шpnLp]nLÜühp hü rnnrn^rnüntü ^ü^hu mшpшhш2P2ШünLÜ фn^4ишшhnLp]шü üpün[npm^ Ä-Urn^npürnü, ш^^и t[_ ntd^ шшpшhш-2P2Шüшфü U Uф2шqqшфü ^hümpnüühp^ hhrn фn]hшpшphpnLpJnl.üüh-p^ qшpqшgüшü шnnLÜühpnф UjnLU ^nqü^g t[_, шpшшp^ü pшqшpш^шü U mümhurn^rnü qnph^ü^hpühp^ ^mpaLp^ü hшpgnLÜ mшpшhш2p2шü^ hp^pühp^ gnLgшphpnLÜ hü шшpphpш^4nЧ JnrnhgnLÜühp: Zrnjrnumrnü^ цшpшqш]nLÜ шpgш]JШü h^üüш]üqp^ шп^шр^пЛ^ ит^щпЫ t шnш2üшфü hшppnLp]шü ^ш qüh[_ hp^p^ шü4шшüqnLp]шü hшpg^. 2ш-jrnumrnü^ ZшüpшцhшnLp]nLÜ^ hhm]nphpqшфü шшpшhp^ hp^pühp^,

' U^2шqqш]^ü hшpшphpnl.p]nLÜühp^ U ц^шüшq^mnLpJШü ^шиш^пи, «Ъп-

Л. ЧшршщЬш]шЬ

<21-pi] IUP», рЩ 2 (72), 2017р.

йшийш^пршщЬи ЛпшшитшйЩ ^ш2йпър|шй hbs hшüшqnphш^gnL-р]шй 2Р2шйш^йЬрпъй t тЬийпъй Ьр^рЩ шü4mшüqпLр|шü hшüшp pш-^шршр щш]йшййЬрЩ шщшhn4nLÜ^: Uü4mшüqпLр|шü hшpg^ h^ü^j^ü й2шйш^пър]пъй тйЩ ^U hшpUшü ЧршитшйЩ hшüшp, иш^ш]й ^^ш-q^j^ U ^шрш^ш]Щй ОиЩш]Щ hш^шüшpmпLр|пLÜübpпLÜ ЛпшшитшйЩ ^ш2йпър]шй шШЩ^ш^шй йшийш^дпърръй^ ишЩщЬд ^Ьр^ЩйЩи шй-4шшüqnLр]шü Ьрш2^ЩрйЬр фйтрЬ[_ UpUUmmpnLÜ Щ ]Ьйи Ь^рпщш^шй Ьр^рйЬрЩ U ЪШО-Щ [1, 28-32]:

^шрш^ш]Щй Чп^шипъй шп^ш ^й]ЩрйЬрЩ, hшш^шщbи 2,ш;|ши-шшйЩ U ЧршишшйЩ шршшрЩй рш^шрш^шй ^п^ййпрп2пъййЬрЩ т. йршйд ü^U фп^hшpшpbpпLр]пLÜübpЩ 4bpшpbpJШL [m^qm.jü Л^ш^Ьр-щпъййЬрЩд шш|Щи t ^шрш^ш]Щй Чп^шиЩ, hbш^пphpiШ]Щü шш-ршйрЩ т. иЬр^ш^пр UpUbj^^ hшpgbpп4 шйЬрЩ^шдЩ hbmшqпmпq, «^Щйри» hbшшqпшш^шü-4bpLпLhш^шü ^ЬйтрпйЩ rnüopbü ^ЬйЩи иш-йпър^. «^шрш^ш]Щй Чп^шипъй шпш^шдш^ übü ábqp, U ^ш]шишшйй т. Чршишшй^ ййшдЩй ]рш шшppbp ^п^йЬрпъй: ^ш]шишшй^ 2Р^ш-фш^йшй щш]йшййЬрпъй t qЩшш^gпLÜ ЧршишшйЩ шшршйдЩ^ й2шйш^пър]пъй^, Щи^ Чршишшйй t^ Щр тшршйрпъй тйЬйшр^ йЬйш-рЩ4 hш] hшüш]üp, ^шрп^ шщшhп4bL йЬррЩй ^ш^ш^пърръй, ЬрЬ [ЩйЬй [шр^шй hшpшpbpпLр]пLÜübp ^ш]шишшйЩ hbs: b^ ш]и йЩтпъйй bpUпLÜ t п^ йЩш]й Ьр^п^й фп^hшpшpbpпLрJпLÜübpпLÜ, ш]^ ^U шшршЬш2р2шйш]Щй hшüшqпphш^дпLрJшü hpшqpbpпLÜ Ьр^т. Ьр-^рйЬрЩ йшийш^дпър]шй qпph£ÜршдпLÜ» [2, 37]: ^пирЬрЩ hbq^^^ü ш^йшр^пъй t, пр, рЬщЬш ^ш]шишшйй т. Чршишшйй пъйЬй шршшрЩй рш^шрш^шй ^п^ййпрп2пъййЬрпъй и^qpпLÜpш]Щü шшppb-рпърръййЬр, йршйд qищпLÜ U hш^ш^2ппLÜ bü йЩй]шйдЩд тйтЬиш^шй т. рш^шрш^шй прп2 шшррЬр:

frUZU ф^пщпЫЩд шШЩ^шщЬи hbшп ФпъррЩшй шпш^ЩййЬрЩд üb-фпрЛЪд |ршдйЬ[_ ш]й рш^шрш^шй pшд^, прй шпш£шдЬ[_ tp 2,шрш^ш-]Щй Чп^шипъй: ФпъррЩшй, пр йп^йЩи^ frUZU qп]пLр]шü шшрЩйЬрЩй ^р hpшdшp4пLÜ U^pb^ü^ hbs пщЩ^ ^шщ hшишшшbLпL qшqшфшpЩд, ^р ^шрп^ ¿oqrn^bL ^йЛЬп^шй hüшpш4пpпLр|пl.üЩд: Sшpшhш2P2ШüпLÜ шйршщй]4Ь1_пъ hшüшp й^^п^ щш]ршрЩй hЩüüш^шüпLÜ йшийш^дпъй t^ü ^пъррЩшй U Лпъишишшй^: Ьи^ Ьршй^, пъйЬйш^п^ übb hbшшppppпL-

<21-pq IUP», pM 2 (72), 2017p.

I. ЧшpшщhшJШü

pjm.üühp шшpшhш2P2ШünLÜ, rnpUümjrnü щшmdшtfM2ngühpM шп^ш]пъ-p^ü щш]üшüühpnLÜ pM^. hüшpш4npnl.p]nLÜühp nLÜhp qpшüp MpшqnpЬh-jnu Ujumhq rnhq^ü t h^hi üш]^Mü hp^pühpM hhrn UUL nrnqürn-

^paLp^ü й^ш^пц UppnnLp ^h^pnpM Uüqp^n^rnuM hp^pühpM Urnu^ü 1998p. 4nüqphunLtf m.ühgrn& hinLjpM ^mU^L «Uhüp 2rnpm.ürn-

^nLÜ hüp шшpшhш2P2ШüM hp^pühp^ü hhrn ^pшüM hhrn uhprn ^ш-

щhp qшpqшgüh^nl.g: U^hi^ü, ühüp pnLji ^hüp шш mшpшhш2P2ШüM npUt hp^PM ш]üшhq pшqшpш^шü ^шй шüшhиш^шü hhqhünü q^pphp qpшqhg-üh|_: Uhüp ^rnpm-ürn^hüp Ш2]шт^ Чп^ши^ pninp hp^pühpM hhrn, npщhиqM ^ü^hüp ^pшüM шqqhgnLp|шü mшpшhш2P2ШünLtf» [3]:

UpUdm^ü hp^pühp^, hшш^шщhи UUb-£, oqünLtf t^ü ^nLpp^-JMÜ ^эд^п^ши^ InLишишшüMg «^rnphinL» hшpgnLtf: шиш^^

]n2np шp^JnLÜp^ qpшüg4hg rnpqhü 1997p., hpp ЧpшишшüM, Uqpph^-ÜM, П^Ш^Ш^ U ипщп^шф tfшиüш^gnLp|шtfp ÀUrn^np^hg npß щhшp t dшüшüш^M ПÜpшgpnLÜ hш^ш^2nhp nnLиш^шü шqqhgnL-pjrnUp hhш]nphp^ш]Mü mшpшhpnLtf Л.Uш4np4шh ^шnnL]gühpMü: Чш-nnLjgM Ä.Uш4nptfшtfp ünp фпъ^ pUrn^n]hg üшU 4pшg-шqpph2шüш^шü hшtfшqnphш^gnLp|nLÜ£:

Uqpph^ü^ Фифр^шф hшüшp ^pUnp^nLÜ t üшU U^^Mü ии^шф pnLppшLhqnL hp^pühpM hhrn шhишü^]nLÜMg: UjnLu ^nqü^g t^,

шqpph2шüш^шü üш4pü nL qшqü Mp hp^pM шшpшhpn4 ^щМ Ь^пщш шpшшhшühLn4 ^ntpf^ü àhnp t phpnLÜ шüшhиш^шü U pшqшpш^шü hqnp qnp^Mp: ФnLppш^шü prnph^rnü hp^pM hhrn ^pшüM ^шр^ ^шщ hшишшшhL hüшpш4np ^tp opjh^rn^^ щшmáшnühpnф ^pшüü nL ^nLp-p^ü qmü^nLÜ hü ^hш]шшpшp4шh щш]pшpM üh^ MÜ^hu шшpшhш-2P2ШünLÜ, ш]üщhи ti ürnhüh^rn^rnü Ш2]шphnLÜ hhqhünüMш]M hшüшp: Upgш]]шü щшшhpшqün4, Mu^ hhrnn шpgш]JШü hMüüш]ü^pn4 щш]-üшüш4np4шh шпш^шд^ tp ^M4шüшqMшш^шü ^rn^nLnLÜ hшJ-pnLp-pш^шü hшpшphpnLp]nLÜühpnLÜ, nLurnM hhmqhhmh pшgшn4nLÜ tp üшU Zш]шишшüM rnrnpphprn^: ^hU 1990-ш^шüühpMü ^^pp^ü шпш-^rnp^nLÜ tp Zш]шишшüMü hhüg Mp rnrnprn&pn^ qшpqшgühL UpUhif-UpU-ünLrnp tühpqhm^ U шpшüищnpшш]Mü hшqnp^ш^gnLp]шü hpшqphp^, Mu^ qprn q^üß щhшp t l^ühp Upgrn]^

UJU щш]üшüühpnLÜ ФnLppMш]M шpшшpMü pшqшpш^шünLp]шü

f. ^mpmiqhwjmh

<21-pi] TUT», ppil 2 (72), 2017p.

Jh^ mnm^b mmh Jq^hg Ub^mpm-^p^L^ufr-Pmpni. hnm^nqJ Abm^m-^n^ hmJmqnphm^gnLpjmb qmpqmgnLjp; Uju hmJmqnphm^gnLpjmb ^mjmgJmb qnphpbpmgb u^qp^g Uhp qp^hg rnbmhum^mb h^Jphp^ ^pm; Sbmhum^mb nLqqnLpjnihb pbqqp^ntJ tp hp^ni. h^Jbm^mb Jh^mb^qJ tbhpqhm^ U mpmbu^npmmj^b hmqnpqm^gnLpjmb hpmqphp; 1993p. hnq^u^b Ub^mpmjntJ pnLpp-^pmgm^mb mpmbu^npmmj^b hmb&bm-dnqn^ pbbmp^Jmb dmJmbm^ mnm^b mbqmJ 2p£mbmnnLpjmb Jh^ qp^hg hp^mpqh^ ^mnnLgJmb qmqm^mpp [4]; 2005p.

Jmj^u^ 25-^b Pmp^ntJ hphp hp^pbhp^ bm^mqmhbhpp umnpmqphg^b ^mpu-^p^|^u^-PmpnL hp^mpqh^ ^mnnLgJmb JmmqpnLpjmb ^hpmphp-jmL hnL2mq^p [5]; ^m^mbntJ mju hp^mpq^hb mbgbnLj t n^ ph u^n^, mjL U^mjpmLmpn^, ^u^ mb^mb pbspnLpjnLbp ^mmmp^hL t qpm mmpmhm2p£mbmj^b b2mbm^nLpjni.bp 2h2mmqph[nL hmJmp; Zmjmu-smbb mnm^mp^ntJ tp ^hpmbnpnqhL U 2mhmqnphhL ^mpu-O-jntJp^ hp-^mpq^hp, ^u^ mjbmhq^g mpqhb qnphnLj t ^jnLjp^-^p^j^u^ hp^mp-nLq^b; Uju hmpgn^ Pmpp^mj^ hhs hp^nunLpjmb qnphnLj ^m2rnnbm-^mb bpUmbp J^s m^b^m^hL t m^m^gnLpjnibp, hmm^m^hu

hph mnbhbp, np ^mpu-O-jnLjp^ hp^mpq^hp u^qpbm^mb 2p^m-

bnLj bhpqpm^mh tp SPUUb^U (TRACECA-Transport Corridor to Europe-Caucasus-Asia) hpmqp^ h^Jbm^mb hp^mpnLq^ntJ [6]; mnbhLn^

mjb, np ^mpu-O-jnLjp^ hp^mpq^hb mjb hqm^ qnphnbbhp^g tp, npp ^m-pnq tp um^hL ^nLpp^mj^b q^mmp^hL Zmjmummb^ hhs hmpmphpnL-pjntbbhp^ ^mbnbm^mpqJmb hbmpm^npnLpjntbp, Pmpnt-P-p^j^ufr-^mpu hp^mpqh^ pmgnLjp ^mpnq t ^npmgbhL hmj-pnLppm^mb mn^m-^mmntJp; ^m2rnnbm^mb bpUmbb qqnL2mbnLj t bmU, np pnLpp-^pmg-mqpph^mbm^mb hmJmqnphm^gnLpjmb qmpqmgnLJb mp^ntJ t Zmjmu-mmb^ 2mhhp^ hm2^frb; SPUUb^U hpmq^pb ntb^ bmU hu^mjm^mb pm-qmpm^mb b2mbm^nLpjnLb, nLum^ dmJmbm^ pbpmgpntJ ^mpq qmp-np Hpmummbp Jmmq^p ^t hmbnib Zmjmummb^ 2mhhp^ ^npgbhL pmqmpm^mb U mbmhum^mb Lhm^bhp &.hnp phphLnL ^p hbmpm^npnL-pjnLbp; 1998p. mJpmqp^hg SPUUb^U hpmqp^ ^pm^m^mb ^mpqm^fc-hpp mmpmhm2p^mb^ 12 hp^pbhp umnpmqphg^b «b^pn^m-^n^-^mu-Uu^m J^mqqmj^b mpmbu^npmmj^b J^^mbgp^ qmpqmgJmb ^h-pmphpjmL h^Jbm^mb pmqJm^nqJ hmJmA.m]bmq^pp» [7];

21-рi IUP», рЩ 2 (72), 2017р.

Л. ЧшршщЪш]шЬ

ийцр^п^шиЩ Ьр^рйЬрЩ ü^U hшüшqпpЬш^gпLрJшü hbпшü^шp-йЬрЩ шппъйп^ ЧршишшйЩ üш^шqшh t.CUшpiüшÁ.bü ^ш^шшЬи tp, йш üшU pшpÁp tp qüшhшшпLÜ ЧршишшйЩ ]Ьрр ^ш]шишшйЩ т. Uippb-^шйЩ ü^U hшpшpbpпLр]пLÜübpЩ pшpbLш4üшü qпpЬpüршдпLÜ: UJU шппЫп^ hшш^шü2ш^шü t 1999р. üпJbüpbpЩ 25-Щй ЧршишшйЩ ^шпш-^шрпър]шй ü^um^ü ^Ьр^ЩйЩи Ь|пъ]рр. «ЧршишшйЩй bqш^Щ ]Ьр t тр^шЬ ^ш]шишшйЩ U Uippb2ШüЩ ü^U hшpшpbpпLрJпLÜübpp ^шpqш-4_прЬ[пъ qпpЬпLÜ: Ubüp щЬшр t тшршЬш2р£шйпЫ ^ш]шишшйЩ üши-üш^дпLр]шüp ш]йщЩиЩ Ьpшqpbp ü2ш^büp, прпйр ^püiqp^bü п^ ü^jü рш^шрш^шй т. iЩ4шüшqЩшш^шü, ш^Ь шйшЬиш^шй Á.Uш^шфbp: ^bmp t Äqmbüp ш]йщЬи шйЬ^, пр ^ш]шишшйй ЩрЬй oшшpшдшЬ ¿qqш шшршЬш2р^шйш]Щй ЬpшqpbpЩд» [8]: Ьй^щЬи шр]Ьй ^Ьрр 2b2mbgfcüp, шшршЬш2р^шйш]Щй Ьр^рйЬрЩ hbs hшpшpbpпLрJпl.üübpпLÜ hш4шиш-рш^2ппър]пъйр щш^щъ hшpдпLÜ щш2шпйш^шй шршрп^ш-

^шpqш]Щü pü^^^ hш]шшpшpпLр]пLÜübpЩд pшдЩ, п^Щй^ шрЬ^: UpLu ^п^Щд ^büp ^шрЬпы, рЬ ^шрЬ|Щ t л^шцрь^ ЧршишшйЩ рш^шрш^шй ^Ь^ш^шрйЬрЩй иbфш^шü ЬР^РЩ mümbиш^шü 2шhbpp hшpUшü ЬР^РЩ 2шhbpЩд ^р ^ub^rn. hшüшp:

^bU Ьпш^п^ hшüшqпpЬш^дпLрJшü hЩüpbpp tfrü Чрши-

шшüпLÜ t.CUшpiüшЛ.bЩ üш^шqшhпLр]шü 2P2ШüпLÜ, тшршЬш2р£ш-üm.ü tübpqbшЩ^ U шpшüищпpшш]Щü hшqпpiш^дпLрJшü шпш^^ Ьпш-^qü Ьpшqpbpü Щpш^шüпLрJпLÜ iшpÁ.шü ЧpшиmшüЩ üш^шqшh и.ишш^ш2^Щ1пъ üш^шqшhпLр]шü mшpЩübpЩü: «Чшр^рЩ hbqшфп-^пъррЛЩд» dшüшüш^шhшш4шЬ шüд Чpшиmшüp qqш|Щпpbü

ш4bLшдpbд ш]] ЬpшqpbpЩ ЩpшqпpЬüшüü пщц^шЬ 2шüpbpp: U^ü¿]bn U.Uшш^Ш24^lЩü ^t, пр ш^рЩ t pü^b[_ hш^шппшш^шü ^д^шЬрп^

U pшдшhш]ш шпш4bLпLр]пLÜ rn^b^ mшpшЬш2P2ШüЩ рJпLppш^шü ьр^р-übpЩ hbs hшüшqпpЬш^дпLр]шüp: Uj] t ^шрЫ üш^pümpш^шü 2р^ш-üm.ü 2003р. ib^шbüpbpЩ 4-^ü «bSUft-SUUU» ^pшш4ш^шü qпpЬш^ш-^пLр]шüp üpш ш^шЬ hшpдшqpпL]дp: Ъш шипЫ t, пр Щр шпш^^ ш]др ^шшшрЬ^пъ t ипи^ш 4^пш^шüпLр]пLÜ hш]шübLп4 qшpqшдüb^пL Л^-Щ hbs фп^hшüшqпpЬш^дпLр]пLÜp p^^ пLqqпLрJпl.üübpп4 и^ишЬ шü4шшüqпLр]пLÜЩд ü^ü^U шüшbиш^шü hшüшqпpЬш^дпLр]шü pü^^mj-ü^üp: Ъш püiqЬпLÜ t üшU, пр ЧpшишшüЩ шü4шшüqпLр]шü шщшhп4-

I. ЧшpшщhшJШü

<21-pi] IUP», pfii¡ 2 (72), 2017p.

ürnü hprn2]Mfühp£ qrnü^nLÜ hü Unu^rnjnLÜ U U^Z mümhurn^rnü ^шnnL]gühpMü Müshqp^hlnL üh^, Mu^ 4nLUU hhшшqш qшpqшgüшü hhnшü^шpühp shuünLÜ [9]:

^mpf^ü ЧpшuшшüM U Uipph^rnüM hhrn шüшhиш^шü pш4ш^шü шünLp h^üphp шщшhn4hLnLg hhrnn À.hnüшünL] h^^. ürnU nшqüшpшqш-pш^шü hшüшqnphш^gnLp]шü hpшqphpM ü2rn^ürnü£: Unш2Mü ^ш^ф^ üш]шшhиnLÜ tp hшüшqnp&ш^gnLpJnLÜ PшpnL-ФpMlMиM-^h]hшü üш4pш-ünLqM шü4шшüqnLp]nLÜß щш2mщшühlnL üщшшш^n4: UJU qшqшфшpü шиш^^ rnüqrnü 2P2ШüшnnLpJшü üh^ iP^hg 1999p. ^hp^Mg U püüшp^4hg 2000p. SpшщMqnünLÜ rnpmrnpMü qnpbhpM üш]шpшpühpM hnш^nqü pш-ürn^gnLpjnLÜühpM dшüшüш^ [10]: ^ш2шnüш^шü ^p^l^u^ü hш]шшpш-pnLÜ tp, np шц ürn^rnA-hnünLpjnLÜü Mphüp iMшшp4nLÜ hü Mphüg rnpmrn-fMü pшqшpш^шünLp]шü и^qpnLÜpш]Mü iMPPnPn2Üшü tUSO-M U b^pn-щш^шü ü^nLp^ü hp^pühpM hhrn pшqüш^nqü hшpшphpnLpJnLÜühpM U hшüшqnp&ш^gnLpJШü qшpqшgüшü nLqhq^M üh^: Ьи^ щш2шnüш^шü bpUшüM ш]ü üшшhnqnLp]шüß, ph rnpijnp шц hшüшqnphш^gnLpJnLÜ£ üщшишM шшpшhш2P2ШünLÜ ünp pшdшüшpшp qbhpM шnш2шgüшü£, ^pMl^u^ü щшшши]шünLÜ t, np ]ш nLqq^rnb t nq£ mшpшhш2P2ШÜnLÜ ^pLÜ^p^ü U rnü^mrnüqnLpjrnü шщшhn4üшü£ [11]: fàmpp-^pшgш^шü nrnqürn^rnü hшüшqnphш^gnLpJшü шиш^^ шplJnLÜpü ш]ü hqrn^, np 2001p. hnLÜ^pM 28-Mü HprnumrnüM UшnühnLL pшqшpnLÜ pшg4hg ßmp-p^rnjM odшüiш^nLp]шüp 4hpшqMü4шh nшqüшoiШ]Mü pшqшü:

Irnqürn^rnü hшüшqnphш^gnLpJnLÜ£ ünp ф^1_ üшш4 2006p. PrnpnL-ФpMlMиM-öh]hшü üш4pшünLqM pшgnLÜMg hhrnn: 2007p. фhшp4шpM 27-Mü ^pMl^u^nLü ЧpшишшüM, ^nLpp^jM U Uqpph^ü^ шpшqnphüш]ш-pшpühpß ишnpшqphgMü ФpMlMиJШü hn^^qMp^: HprnumrnüM üшJpш-pшqшpnLÜ hш4шp4hLnL шп^^ PrnpnL-^pMlMuM-4rnpu hp^pq^M 2^ш-pшpnLp]шü üh^üшp^M ЩШJÜшüшqMpü tp: Иш^ш^ ^р^шй фшишш-pnLqpß 4hpшphpnLÜ tp шшpшhш2P2ШünLÜ hphp hp^pühpM nшqüш4ш-pш^шü hшüшqnphш^gnLp]шü pшqшpш^шü ]MPPnPn2ürnÜ£:

2008p. 4pшg-hшpш4oиш^шü щшшhpшqüMg шüüM2Шщhи hhrnn ^nLpp^ü шпш^ pш2hg Чn4^шиnLÜ rnü^srnüqnLpjrnü U hшüшqnphш^-gnLp]шü mrnm$npüM umhq&ürnü qшqшфшpß: Ъш]шшhи4nLÜ tp ipш üh^ ühpшnhL Zшpш4ш]Mü Чи^ши^ hphp hp^pühp^, ^^pp^ü U InL-

«<21-pq 1UP>, pM 2 (72), 2017p.

f. ^mpmiqhwjmh

urnummbp: L^mmm^p umhqhh[_ hp^nunLpjmb hmppm^ smpmhm-2p^mbmjMb ^nb$[M4mbhpM ^mpqm^npbmb hmJmp: ^hU mnm^mp^ usmgmh hp^pbhpMg U n^ Jh^p ^mnmp^hg, um^mjb mju 2nisn^

umnhg^hg: ZM^bm^mb pmgb mjb tp, np Jmubm^gnLpjmb npUt AUm^m^ ^tp bm^mmhu^nLb mmpmhm2p^mbM qh-$m^mn qnjnLpjnLb nLbhgnq hp^pbhpM hmJmp, JMb^qhn bpmbg Jmubm^gnLpjnLbp ^pmp&pmgbhp bm^mmhu^nq AUm^m^M mpqjnLbm^hmnLpjnLbp:

2012p. hnLbMuM 8-^b Spm^MqnbnLb hphp hp^pbhpM mpsqnph-bm^mpmpbhpp usnpmqphgMb Spm^MqnbM hn^m^mqMpp, npn^ bm^mmhu^nLb t.

• UM^mqqmjMb ^mqbm^hp^nLpjnLbbhpnLb J^mubm^mb U JMUimbg m^m^ghjnL pmqmpm^mbnLpjnLb,

• hmbmqnphm^gnLpjnLb LhnbmjMb ^mpmpmqM, Up^mqMmjM U Zmpm^mj^b OuMmjM hMJbm^bqMpbhpM ^mpqm^npbmb hmpgnLU h^Jp pbqnLbhjn^ Uqpph^mbM U HpmummbM JM^mqqmjbnphb pbqnLb^mh umhJmbbhpp,

• ^pmbh[_ hmbmqnphm^gnLpjmb hhsmqm qmpqmgnLUp pnjnp n^npmbhpnLj, hmm^m^hu mbmhum^mb,

• 2mpnLbm^h^ hmJmshq m2^mmmbpp SPUU№U hpmqpM 2nLp^, npM mpqM ^nL^p bhpmnnLU t PmpnL-^pMiMuM-^mpu hp^mpqMhp,

• hmummmh^ Pmp^M JM^mqqmjMb hn^mjMb mnUspM bnp bm^m-hmbqusM ^mnnLgbmb bm^mqMhp, npp ^qmnbm hm^npq ^mpUnp ^m^nq oqm^p mpUh|p-mpUUmmp mpmbu^npmmjMb JM^mbgpnLb [12]:

Um hnm^nqb mnm^Mb ^m2snbm^mb bJmb ^mummpnLqpb t, npp hmbmpdhp t nmqbm^mpm^mb ^mummpqpM: Spm^MqnbM hn^m^mqpn^, ^mumnphb, hnm^nqb mbmhum^mb hmbmqnphm^gnLpjnLbp qp^hg bnp hmppnLpjmb ^pm mUpm^bq^hm^ pmqmpm^mb hmbmqnphm^gnLpjmb pm^m^mb pmpAp Jm^mpqm^M ^mummpqpn^:

2012p. hnLbMuM 26-^b ^nLppMmjM U Uqpph^mbM tbhpqhmM^mjM bm^mpmpbhpp usnpmqphgMb Spmbumbmsn^m^mb (TANAP - Trans-Anatolian Pipeline) bnp qmqmsmpM ^mnnLgbmb hmJmAmjbmqMpp: Lm-^mmhu^nLb t mju qmqmsmpn^ ^mu^Mg hn^M qmqp ^nLppMmjM sm-pmhpn^ hmugbhL b^pn^m: Um^mjb, ^m^^mh UM^Mb UuMmjM hp^pbhpM

Л. ЧшpшщbшJШü

21-р] TUP», рЩ 2 (72), 2017р.

qrnqrnj^ü nbunLpuübpЩ шpшшhшüüшü 2^р£ ЛnLишиmшüЩ hbs тйЬдшЬ щш]üшüш4np4шЬnLр]nLÜübpЩ hbs, ш]и qшqшшшpЩ шрцпъ-üш4bшnLр]шü üшиn4 ]bnUu pшqüшрЩ4 hшpgbp ^ü:

Ъпш^п^ Л^ш^фп^ nшqüш^шü hшüшqnpЬш^gnLрJnl.üü шпш^Ь[_ ш^шЩ^ фпц_ üшш4 2014р. oqnumnu^ü щш2шщшünLр]шü üш^шpшp-übpЩ üш^шpiш^n4 Ъш^Щ2UшünLÜ ^ш]шдшЬ hшüiЩщnLÜЩg hbsn: 2015р. ürnj^u^ 4-^ü ^^рш^^ ЬрЬр bp^pübpЩ qЩü4шЬ nLdbpЩ ^Ь^ш-4шpübpЩ hrnüi^ürnü püршgpnLÜ püüшp^4bl_ t Ьр^шрпщш;)^ qЬbpЩ U tübpqш^ЩpübpЩ üшшш^шpшpüшü büрш^шnnLg4шЬpübpЩ rnü^rnrnü-qnLрJШü hшpgp: Uшnpшqp4шЬ шpÁ.шüшqpnLрJШüp прп2^Ь[_ t итЬ^ЬЬ[_ ЬрЬр bp^pübpЩ qЩü4шЬ nLdbpЩ ü^g^L ^nLÜp: 2015р. ^Ьр^^ ппш-рnLppш^шü hшpшpbpnLрJnLÜübpЩ иpüшü $nü^ü, ib^шbüpbpЩ 17-^ü UmшüpnцnLÜ ^ш]шдш^ ЬрЬр bp^pübpЩ щш2шщшünLр]шü üш^шpшp-übpЩ hbpрш^шü hшüiЩщnLÜp, пршЬ^ hЩüüш^шü 2b2sp цр^шЬ tp щш2шщшüш^шü шü4шшüqnLр]шü U qЩü4шЬ nLdbpЩ шpiЩш^шüшgüшü hшpgbpЩ ^рш: ЬрЬ üш^ЩünLÜ fà^nLppЩшü ^пшшфпЫ tp pшpÁpшÁ.ШJÜ ^пиЬ[_ Up^шqЩш]Щ U ¿шрш^ш;)^ ОиЩш]Щ щшm^шübLnLрJшü hшpgnLÜ Щр iЩppnpn2Üшü ürnu^ü, шщш übp^ШJnLÜ ]ш шünLÜ t hrnrnnt^ 2Ь2шш-црпЫпф 2016р. фЬшр^шрЩ 19-^ü ^p^^u^nLÜ шpшqnpЬüш^шpшpübpЩ Ьпш^п^ hrnüi^ürnü dшüшüш^ ^пъррЩш]Щ шpшqnpЬüш^шpшp U.Эш4nL2oqLnLÜ hш]шшpшpbg, пр Up^шqЩшü U ¿шрш^ш;)^ Ou^rnü ЧpшишшüЩ, Щи^ ^^ш;)^ Чшpшpшqp Uippb2ШüЩ тшршЬр bü [13]:

иЩ prnü^ шüqшü hbmшÁ.q4blnLg hbmn, 2016р. ш^рт^ üш^ш-rnbu^nLÜ tp üшU ^штшрЬ[_ PшpnL-^pЩ|ЩиЩ-Чшpи bp^шрqЬЩ pшgnLÜp, иш^ш^ ü^ü^ opи bp^шрqЬЩ прп2 hшш4шЬübpЩ ш2^шшшüpübpü шüш-^шрш bü, U ]рш pшgnLÜp üш^шшbи4nLÜ t 2017р. qшpüшüp: Üpшqp-^nLÜ t ipшün4 шшpb^шü 5 ü|ü шnüüш pbn U 1 üjü üшpi тЬ^шфп^Ьр Ьи^ hbшшqш]nLÜ ш]и Ьш4шLÜbpp щЬтр t bnшщшш^4bü: U^jü 4pшgш^шü hшш4шЬЩ 2^üшpшpnLрJшü ^рш üш^opnp üш^шшbи4шЬЩg ¿при rnüqrnü übЬ qnLÜшp t Ьш^и^Ь^, npp ^qüntü t $775 üjü:

Чpшgш^шü hшш4шЬЩ Ьш^иbpp ^штшр^Ь[_ bü Uippb2ШüЩ шpшüшi-ршЬ ^шр^ш;)^ üЩ2ngüЬpЩ hш24^ü: иш Uu üb^ rnüqrnü ^nunLÜ t ш]ü üшиЩü, пр Чpшишшüü пщ^ш^Щ ü^^nLÜ t шippb2шüш^шü nL рпър-pш^шü шüшbиш^шü ^ш^4шЬnLрJшü ^h^ üb^, fcü^p dшüшüш^Щ

<21-pq IUP», pM 2 (72), 2017p.

П. ЧшpшщhшJШü

püprngpnLü rn^hlM fM¿ hüшpш4npnLpJnLÜühp t тшфи ^hp^Mü^u ]nLpu qшL p]nLppш^шü шüшhиш^шü шqihgnLpJnLÜMg [14]:

^nLppMш-Чpшишшü-Uipph2ШÜ hпш^nqü püilrnjü^nq hшüшqnp-hrn^gnLpjnLÜp dшüшüш^M püpшgpnLÜ ш^ф щшpqnpn2 hprnüqühpn^ t gnLjg тшфи Zш]шишшüм ]hü ^^^^^p^LÜ^, Mü¿щhи üшU шшpшhш-2P£rnünLü nnLUш^шü шqihgnLpJШü pnLlшgüшüü nLqq^b ü^mnLüp: ЧшphnLÜ hüf, np ш]ü ^rnpnq t 4шшüqhL mшpшhш2P2ШünLÜ шп^ш ф^pnLÜ ^ш]nLÜnLp]nLÜp: 2012p. pürnpnLpjnLÜühpMg hhrnn 4prnumrnüM ^шпш^шpnLp]шü ünp qh^^p P.b^rnü^^MlMü Mp шпш2Mü щш2шп-üш^шü rnjgp ^шшшphg Ршр^, Mü¿p ^nunLü t hp^pM шpmшpMü рш^ш-pш^шünLp]шü pürnp^rnh nLqhü^2ÜhpM щшhщшüüшü üшиMü: Чpши-mrnüM шühüш^n2np шпUшpш]Mü qnphpü^hpp ^^pp^ü t, U Чpши-шшünLÜ oшшphp^p]ш rnühürnühü ühpqpnLüühpp pnLppш^шü ^шщ^-тшр^ hü: иш ^nunLü t ш]ü ürnu^ü, np ünm шщшqш]nLÜ tl ЧpшишшüM hшüшqnphш^gnLp]nLÜp hшpUшü pJnLppш^шü hp^pühpM hhrn 2шpnLÜш^hLnL t püinLÜhl ünp ^^^hp:

ЧшphnLÜ hüf, np иш prn^rn^rnü lnLp^ üшpшшhpш4hp t Zш]шишшüM Mü¿щhи шüшhиш^шü, ш]üщhи tl пшqüш^шü nL pшqшpш^шü шü4шшü-q^p^üp: ^ш2шnüш^шü ^p^l^u^ü pшqüMgи hш]шшpшphL t, np rnju hшüшqnphш^gnLp]nLÜü nLqq^b ¿t Zш]шишшüм ]hü: Иш^ш^ ^phnLü hüf, np Чpшишшüü шünLqqш^Mnphü ühppш24nLÜ t Zш]шишшüм üh^nL-ишgüшü üh^: Ьпш^п^ щш2шnüш^шü hrnü]^nLüühpM püpшgpnLÜ U]p-ph^ü^ qh^ш4шpühpp üh^ шüqшü ¿t, np hш]шшpшphL hü Zш]шишшüM шqphиnp lMühlnL U Ш]] шqphиMшü ¿hqnpшgühlnL шühpшdh2шnLp]шü üшиMü: npprnü tl ^pMl^u^ü фnpàM ¿hqnpnLpjnLÜ щшhщшühL hшJ-Шipph-2шüш^шü hшpшphpnLp]nLÜühpnLÜ, Uprn^M ZшüpшщhшnLp]nLÜnLÜ ^ü ZZ-Uipph2Шü 2фüшü qhnLü nrnqürn^rnü иpшgüшü щш]üшüühpnLÜ Чpши-шшüp ^rnpnq t ^nqüünpn2^hl n¿ ph ^щ^ gp^sn^^ Zш]шишшüp, ш;ц ^щМ rnümhurn^rnü ш^ф fan2np qnphpü^hpühpp, U rnünLqqrn^Mnphü üщшишhL Zш]шишшüM шüшhиш^шü 2P2шфш^üшüp:

UJU hшüшqnphш^gnLp]шü шqihgnLpJшü pnLlшgüшü U rnjlpürn-pшüfühpM ^шüшщшphMü ühp шпш2Mü prnjlhpp mhuünLü hüf hp^nL hMüüш^шü nLqqnLpjnLÜühpn^. Ъш^ шühpшdh2ш t шüpшщüihL rnürnh-ишfшqшfш^шü ^шщhpp h4pnщш^шü hp^pühpM hhrn, ^и^ шшpшhш-

Л. ЧшршщЪш]шЬ

<21-рц TUT», рЩ 2 (72), 2017р.

2P2ШÜШ]ЩÜ üш^шpiш^n4 ipшü hrn^rnq]^ ЛnLuшuшшü-2,ШJШuшшü-^pшü Á.Uш¿шфn4 hшüшqnpЬш^gnLр]nLÜn4, üшüш4шüi пр ^pшüЩ ü^шш-ürnüp шpUüш]шü щшшdшüЩ2ngübpЩ 4bpшgnLÜЩg hbsn ünp hüшpш4n-pnLр]nLÜübp bü pшg4bL: ЧшрЬпЫ büp, ^pшüЩ hbs hшüшqnpЬш^gnLрJшü üb^ шühpшdb2ш t hüшpш4npЩüи übpqpш4bL ürnU Чpшишшüp ipшün4 Щи^ прп2 ¿шфп^ üpшü «^шрЬ|пф> р]nLppш^шü bp^pübpЩg: Urnürn^rnü] пр ш]и nLqqnLр]шüp шpibü прп2ш^Щ üш^шipJШLÜbp ^ü Щ ]büu Ьрш^ 2,2,-Чpшишшü Ьпш^п^ U ^pшü-2,Z-Чpшишшü-ЛnLишишшü prnnrn^nqü шüшbиш^шü hшüшqnpЬш^gnLр]шü ЬpшqpbpЩ: Ьи^ ЧpшишшüЩ hbs pшqüш^nqü hшüшqnpЬш^gnLрJШü qшpqшgüшü hшüшp ^шpUnp qpш4ш-^ü ^шрп^ bü irnnürnL nnLи-4pшgш^шü hшpшpbpnLрJnLÜübpЩ ^шpqш-^прпъЛ nL шp^шqш^шü Ьр^шрпъ^пъ 4bpшqnpЬшp^nLÜp:

ЧшрЬпЫ büp, пр ш]и hшpgnLÜ ЧpшишшünLÜ ^ш ipш^шü qшp-qшgüшü прп2ш^Щ ü^rnnLÜ: Ъш^пр] шшр^ш ^nphpiшpшüш^шü püs-pnLр]nLÜübpnLÜ 4pшgш^шü ^nphpiшpшü шügшЬ Ьррпр] pшqшpш^шü nLdp ЧpшишшüЩ hшJpbüшиbpübpЩ ]rn2^üpü t, npp n¿ щш2шnüшщbи rnü^rnünLÜ bü üшU nnLишübш pшqшpш^шü nLd: ^bU ш]и npш^nLÜp ÜЩШÜ2ШÜШ^ ¿t, pшüЩ пр ]bnUu üш^püшpш^шü pшpnqшp2ш4Щ dшüш-üш^ ш]и nLd^ übp^ШJшgnLgЩ¿übpp, npnüp hbü^nLÜ bü hЩüüш^шünLÜ hш^шрnLppш^шü рbqbpЩ ^рш (üpшüp übqшipnLÜ bü ФтррЩш;]^ 1918р. ЧpшишшüЩ шшpшЬpübpЩ 2^р£ 33%-Щ qш4рüшü üb^, ^¿щЬи ürnU 4ишшh bü, пр ФnLppЩшü grnü^rnünLÜ t qш4рbL 4pшgш^шü ^^ш-q^rnü U U2шpЩшü Uu), üb^ rnüqrnü ¿t, пр ЛnLишишшüü o^nLщшüш bü прш^Ьр UjnLu ^nqü^g 4pшgш^шü ^nphpiшpшü ¿шügшü hЩüüш^шü шpUüшшübш «Uqшш iЬün^pшшüЬp» U 2,шüpшщbшш^шü ^^иш^-gnLр]nLÜübpp, npnüp 2012 р4ш^шüЩg qb^ш4шpnLÜ t^ü Ьр^рЩ щш2ш-щшüш^шü U шршшр^ pшqшpш^шü qbpшшbи¿nLрJnLÜübpp:

Чpшgш^шü ^nphpiшpшüш^шü püшpnLрJnLÜübpЩ шpiJnLÜpüЬpp ^^jnLÜ bü ш]ü üшиЩü, пр ЧpшишшünLÜ шишЩ^шüшpшp übЬ

Ьш^Ш^Ьр bü pÜ]nLÜnLÜ hш^ШрnLppШ^ШÜ ШpШÜШipnLр]nLÜÜbpp, ^ü¿p p^nLÜ t ^Ьр^^Щи ^nqü^g Ьp^pnLÜ Щpш^шüшg4nq шüшbиш^шü tpu-щшüиЩш]Щg: UjnLu ^nqü^g ЧpшишшünLÜ ш4bLШünLÜ t rnjü рш^шрш-^ü qnpЬЩ¿übpЩ рЩ^, п^рЬр щшшршиш bü bp^nиnLрJшü ub^ü^ 2^р£ üишbL ЛnLишишшüЩ hbш: U^b^ü, фп^Ь1_ t üшU nnLиübpЩ

b^mrnJmJp ^ршдш^шЬ hшuшpш^ш^шU ^шрйЩрр: Чрши-

шшЬпъ^ ¿^ш rnjU pшgшhш]ш hш^шnnшш^шU ^U^U

шпш^шдЬ^ tp 2008 р^ш^шЬЩд hhmn: ЧшрйпЫ hUp, пр ш]и hp^ni. фшишЬрр р^пЫ hU ^ш]шишшЬЩ 2шhhpЩд, ш^ф t ^ЬЬшЬпъ^ ппш-^ршдш^шЬ hшpшphpnLрJnLUUhpЩ ^шрдш^пр^шЬ hUшpш4npnLрJnLUр, пштЩ U 2,ш;|шитши-Чршитши^пшшитши шпшЬдрп^ hшtfшqnp-Ьш^дпър]шЬ qшpqшдtfшU hhnшU^шpр: U^UUnijU dшtfшUшф hшp^ hUp hшtfшpnLtf Uu Jh^ шUqшtf 2h2mhb пр шшршЬд^ши hшpдnLtf ршЬш^дпъ-pjnLUUhpnLtf ^рш^шЬ шр^)пъЬриЬрр пщЩ^ hшtfhtfшmш^шU hU ппш-^ршдш^шЬ hp^^пuпLр]шU ^ш]шд^шЬр: UjnLu ^п^Щд ш]и hшpдnLtf шUhpшdh2ш t фпрр JhhшдUhL ^^пЫр ФрЩфиЩЩ 4рш, ^шЬш^шЬ^ пр Ьш^пр^ шшр^ш ^nphpqшpшUш^шU рUmpnLрJnLUUhpЩд hhшп ЧршишшЬпъ^ Л^шд^ hU hшpш4ш]ЩU U h]пLuЩuш]ЩU nLqqnLpjniUUhpn^ hp^^пuпLр]шU qшpqшдJшU шpшJшqpпLр]пLUUhpр:

ФЪтрфир, 2017р.

UqpjnipUhp U qpш^шUпLр]пLU

1. Armenian-Georgian Relations: Challenges and Opportunities for the Bilateral Cooperation, PSAA-CSS, Yerevan, 2014.

2. 22 иЧ-Ъ щшшdш-qЩ4шUшqЩшш^шU pmdU^ Ujntphp (^ТР), дпъдш^ 6, qnp& 135:

3. Томас де Ваал, «Грузия и ее дальние соседи», Государственность и безопасность: Грузия после «революции роз», Лондон, 2005.

4. Massima Gaudiano, Can Energy Security Cooperation Help Turkey, Georgia and Azerbaijan to Strengthen Western Oriented Links?, NATO Defense College Academic Research Branch Research Note, N. 5, June 2007.

5. Мустафа Айдын, «Турецкая политика в отношении Кавказа в 2007г.», Кавказ 2007: Ежегодник Института Кавказа, Ереван, 2009.

6. 22 иЧЪ ^ТР, дш_дш^ 7, qnpfc 236:

7. Alexandros Peterson, Integration in Energy and Transport Amongst Azerbaijan, Georgia and Turkey, The London School of Economics and Political Science, 2012.

8. 22 иЧЪ ^ТР, дп-дш^ 5, qnpfc 290:

9. 22 иЧЪ ^ТР, дт-дш^ 9, qnpfc 165:

10. Scott A. Jones, Crossroads and Conflict Security and Foreign Policy in the Caucasus and Central Asia, London, 2000.

11. 22 иЧЪ ^ТР, дпъдш^ 6, qnpfc 135:

12. Trabzon Declaration, Trabzon, 8 June 2012,- http:/www.mfa.gov.ge

13. t Uqpph2mU^, .РтррЩшф, 4pmummU^ U4 Um^mpmp-Uhp^ hшUqЩщnLdр, http://www.civilnet.am/news/2016/02/19/turkey-azerbaijan-georgia-fm-trilateral-tbilisi/287357

14. Ршрпъ-.Р-рЩЩиЩ-Чшри hp^rnpqfc^ 2^UшpшpnLр]nLUр Um^mшhu4nLd t ш^шр-mhi_ qmpUmUр, http://www.panarmenian.net/arm/news/230704/

Г. ЧшршщЪш]шЬ

<21-рц ПОР», 2 (72), 2017р.

я-пьгяьи-чгишиъ-ипггрьаиъ ьличпчи сьпшзъчпт. ¿иииадгшчзпьФзпьъс

Лт1шЬ ЧшршщЪгп]шЬ

ИЬфпфшдМр

ftlnрhрqшфU фlnlqnЫМg hhшn ии^р^п^шипЫ ш^тр^шдши шш-

ршЬршфи hш^шtfшрmnLрjnLUUЬрр, прпЬр п^ ^рш^ ^шршрЬдри шЬ^шшЬ-дпър]ши ^рЬи^иршр тшршЬш2Р£шипЫ, ш^Ь ^ши^пр^Ьдри тшршЬш2Р£шир Ьр^риЬрр ^М^Ь фп^шршрЬрпърръииЬрр hhшшqш рЬршдрр: иицр^п^шир Ьр^рЬЬрЬ пг.иЬри ишЬ ^р^шидрд тшррЬр^п^ црррпр^пЫиЬр шртшрри рш^шрш^шЬ qnрЬрU^ЬрUЬрМ рЬтрпър^и hшрgnLtf:

ЗшршЬш2Р2шипЫ ш^ршщЬ^^Ь^пъ шпш^ри hшиmшmnLU фпрЛЬри шрЬд Фтрррши, прр qрЬрЬ рршишипъи тшрр ищшиЬ^ Ьр ш]и hUшрш4nрnLрjшUр: Ц-пш^ри рш]^ЬрЬ пъ^^шЬ шЬшЬиш^шЬ рипцрр ^шщЬрр ЛЬш^пр^шир, прпЬр hhшшqш]nLJ ш^пър hМtfpЬр ^тшфи рш^шрш^шЬ т. nшqtfш^шU hшtfш-qnрЬш^gnLрjшU hшtfшр: 1990-ш^шЬ р^ш^шииЬрри ^ш^ЬдМи, Ми^ 21-рц цшрр ^Ь^ишр^ри МршqnрЬ4Ьg^U tUЬрqЬmМ^, тршЬищпртшфи рипцрр ^М 2шрр ЬршqрЬр: ЪЬр^шрЫ ш]ц ЬршqрЬрр qnрЬUш^шU риршдрр ^Ь^ Ьи Ь пъЬЬи 2шрпъиш^ш^шип1р]ши ^ртпЫиЬр:

Ь^иЬ^п^ ¿ш]шишши^ ¿ширшщЬшпър]ши шЬ^шш^пър^и шщшhn^tfшU

л а

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

hршtfшJш^шUМg hшрg Ь шпш^шипЫ. прршЬп ^ Ьи щщ. ЬршqрЬрр ищшпипЫ ¿ш]шишши^ qшрqшgtfшUр, шрщп р цршир пъэд^шЬ ¿Ьи ¿ш]шишши^ цЬ^, Ь

а

М и^ qnрЬUш^шU рш^Ьр Ьи &Ьпишр^4п^ Цршид ршдшиш^ши hЬmЬшUpUЬрр ¿^пршдиЬпг. ^ш^ hш^рUqqЬtf ЬршqрЬр ^ш^Ьщг.

РАСШИРЯЮЩЕЕСЯ ТРЕХСТОРОННОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО МЕЖДУ ТУРЦИЕЙ, ГРУЗИЕЙ И АЗЕРБАЙДЖАНОМ

Роман Карапетян

Резюме

После распада Советского Союза территориальные конфликты Южного Кавказа вошли в этап активации. Они не только разрушали среду безопасности, но и определили дальнейший ход отношений между странами региона. Закавказские страны также имеют различные точки зрения в выборе партнерских государств.

Турция, которая ждала этой возможности почти семьдесят лет, предприняла первые усилия по укреплению своей роли в регионе. Были сделаны первые шаги по развитию экономических отношений, которые впоследствии дали бы прочную основу для политического и военного сотрудничества. В течение 1990-х годов были разработаны, а в начале 21-го века осуществлены сразу несколько энергетических и транспортных проектов. Тенденции развития отношений между двумя закавказскими странами и Турцией продолжаются.

Возникает вопрос: являются ли эти программы угрозой для развития Армении, не направлены ли они против РА и какие практические шаги предпринимаются, чтобы нейтрализовать их?

THE TRILATERAL COOPERATION BETWEEN TURKEY, GEORGIA AND AZERBAIJAN

Roman Karapetyan

Resume

After the collapse of the Soviet Union the territorial conflicts in the South Caucasus were triggered, which not only damaged the security environment in the region, but also determined the future course of relations between the countries of the region. Regional countries also have differing views in selection of foreign partners.

Turkey, which seems to have been waiting for this opportunity for almost seventy years, started efforts to strengthen his positions in the region. The first steps were done towards the development of economic relations, which later would provide solid bases for political and military cooperation. A number energy and transport projects of were developed the 1990s that were implemented in early 21st century. Currently the cooperation between these three countries continues.

Under this circumstances, the imperative of ensuring Armenia's security raises some questions: do these programs threaten Armenia's development, are they are sharply directed against Armenia and what practical steps are being taken to neutralize them or to develop programs to counter their negative effects?

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.