CC BY
19
mgr inz. Micha! CHMIEL
Jednostka Certyfikuj^ca CNBOP
ANALIZA MOZLIWOSCI WYKORZYSTANIA MOTOPOMP
PLYWAJ^CYCH W DZIALANIACH JEDNOSTEK PANSTWOWEJ STRAZY
POZARNEJ
Streszczenie:
W artykule opisano glowne mozliwosci zastosowania motopomp plywaj^cych w dzialaniach ratowniczo-gasniczych jak tez innych dzialan prowadzonych przez jednostki Panstwowej Strazy Pozarnej. Omowiono trzy rodzaje ukladow taktycznych pracy motopomp: wypompowywanie, zasilanie w przypadku dowozenia oraz zasilanie z bezposrednim prowadzeniem dzialan gasniczych. W artykule przedstawiono rowniez ogolne charakterystyki i opisy motopomp plywaj^cych oraz ich podstawowe parametry. Zwrocono rowniez uwag? na parametry eksploatacyjne decyduj^ce o charakterze ich pracy.
Summary:
The article describes main possibilities of the use of motor water pumps floating in firefighting and life-saving activities - as well as other operations led by units of State Fire Service. In the article talked about three kinds of tactical operations of the work of motor pumps: pumping up, power supply in case of bringing, and the power supply with the direct leading of firefighting activities. The article represented also general characterizations and descriptions of motor pumps floating and their basic parameters. The article describes also exploitive parameters decisive about the character of the work.
Wprowadzenie
Wychodz^c naprzeciw uzytkownikom aby spelnic ich wszystkie oczekiwania w jednostkach ochrony przeciwpozarowej w Polsce wprowadzono system dopuszczen na zgodnosc z Rozporz^dzeniem Ministra Spraw Wewn^trznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobow sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia
tych wyrobow do uzytkowania (Dz. U. Nr 143 poz. 1002) [11]. System ten ma ogromne znaczenie dla bezpieczenstwa strazaka-ratownika, ratowanych i bezpieczenstwa przeciwpozarowego podczas prowadzonych dzialan. Uzytecznosc systemu dopuszczen dla PSP ma ogromne znaczenie. Nalezy zwrocic uwag? rowniez, iz system ten oparty jest na zasadach scisle okreslonych wymagan i dlatego bardzo waznym jest, aby wymagania techniczno-uzytkowe byly adekwatne do aktualnych potrzeb. Panstwowa Straz Pozarna w obecnych czasach, (jak rowniez sami strazacy) jest nowoczesn^, dobrze przygotowan^. formaj posiadaj^c^ bardzo wysoki i wlasciwy poziom wyksztalcenia i wyszkolenia, ktora potrafi samodzielnie definiowac swoje potrzeby. Tym samym, szczegolnie waznym jest, aby ta formacja, maj^c okreslony sprz?t, mogla czuc si? bezpiecznie podczas jego uzytkowania. Zapewnienie bezpieczenstwa uzytkownika, jak rowniez prawidlowa eksploatacja i wykorzystanie sprz?tu, to odzwierciedlenie wymagan techniczno - uzytkowych zawartych w zal^czniku nr 2 ww. Rozporz^dzenia. Wymagania techniczno - uzytkowe precyzuj^. najwazniejsze wymagania w zakresie bezpieczenstwa, ergonomii i funkcjonalnosci, aby sprz?t i wyposazenie moglo bezpiecznie sluzyc ratuj^cym i ratowanym. Sprz?t posiadaj^cy swiadectwo dopuszczenia jest sprawdzony pod k^tem spelnienia wymagan okreslonych dla niego w zal^czniku nr 2 ww. Rozporz^dzenia. System wydawania swiadectw dopuszczenia ma mi?dzy innymi na celu dostarczenie do jednostek ochrony przeciwpozarowej wyrobow spelniaj^cych ich wymagania pod wzgl?dem funkcjonalnym, ergonomicznym i przede wszystkim bezpiecznym dla uzytkownika.
Motopompy podlegaj^. procesowi dopuszczenia na zgodnosc z omawianym rozporz^dzeniem. Wymagania dla tej grupy wyrobow s^. okreslone w pkt. 2.3. Podczas procesu dopuszczenia poddawane s^. pelnym badaniom mi?dzy innymi: wykonanie, znakowanie, wymiary, czas uruchomienia silnika, niezawodnosc pracy, minimalna gl?bokosc zasysania.
Motopompy plywaj^ce s^. urz^dzeniami pompuj^co - tlocz^cymi, pracuj^cymi bezposrednio na wodzie. W zwi^zku z tym, ze s^. to urz^dzenia przenosne o niskiej wadze i malych gabarytach znajduj^. szerokie zastosowanie w jednostkach strazy pozarnej.
Budowa motopompy plywaj^cej
Motopompa plywaj^ca jest to agregat przenosny, skladaj^cy si? z silnika spalinowego, pompy wirowej oraz plywaka, wyposazona w uchwyty umozliwiaj^ce jej przenoszenie.
Przykladowy schemat motopompy plywaj^cej z wyszczegolnieniem podstawowych elementow wchodz^cych w jej sklad zostal przedstawiony na ryc. 1. [7]
9
Ryc. 1 Przykladowy schemat motopompy plywaj^cej, gdzie: 1-plywak, 2-rurka uchwytu, 3-uchwyt do przenoszenia, 4-sito, 5-pompa, б-manetka, 7-zaczep, 8-wkrçt, 9-zbiornik paliwa, 10-silnik, 11-nasada
Rodzaje i oznaczenia motopomp plywaj^cych
Oznaczenie motopomp plywaj^cych wg pkt 2.3 zal^cznika nr 2 rozporz^dzenia [11] dokonuje siç za pomocq. litery, która oznacza typ pompy oraz dwóch liczb, z których pierwsza oznacza wydajnosc nominalnq, a druga nominalne cisnienie tloczenia. Zgodnie z powyzszq. zasadq. przyjçto podobny sposób oznaczenia pomp plywaj^cych.
Przykladowo dla motopompy plywaj^cej o nominalnym natçzeniu przeplywu Q = 800 dm /min przy nominalnym cisnieniu tloczenia 2 bar oznaczenie bçdzie nastçpuj^ce:
MOTOPOMPA PLYWAJ^CA M - S/2
Litera „M" oznacza motopompç plywaj^cq, natomiast pierwsza i druga liczba zgodnie z rozporz^dzeniem [1] oznaczala bçdzie odpowiednio: nominalne natçzenie przeplywu oraz nominalne cisnienie tloczenia. [15]
Wielkosci opisuj^ce motopompy plywaj^ce
Charakterystyczne wielkosci opisuj^ce motopompy zostaly sporz^dzone w oparciu o wielkosci rzeczywiste zgodne z danymi producentów. Producenci w ofertach sprzedazy najczçsciej stosujq. nastçpuj^ce wielkosci: [7]
• nominalna wysokosc podnoszenia,
• nominalne natçzenie przeplywu,
• maksymalna wysokosc podnoszenia,
• maksymalne natçzenie przeplywu,
• moc nominalna silnika,
• czas pracy ci^glej motopompy bez uzupelniania zbiornika paliwa,
• pojemnosc zbiornika paliwa,
• zuzycie paliwa,
• masa calkowita,
• wymiary gabarytowe.
W oparciu o wieloletnie badania w Centrum Naukowo - Badawczym Ochrony Przeciwpozarowej sporz^dzone zostaly rzeczywiste charakterystyki pracy szesciu najpopularniejszych typów motopomp plywaj^cych bçd^cych na wyposazeniu jednostek Panstwowej strazy Pozarnej w Polsce. (ryc. 2).
50 40
-M 1 — М4
M 2 M5
-M 3 -M6
Ryc. 2 Zbiorczy wykres charakterystyk rzeczywistych pracy motopomp plywaj^cych
Charakterystyki przebadanych motopomp oznaczono od Ml do Мб. Wplyw na rozbieznosc charakterystyk moze miec niedokladnosc pomiarów, jednak jak pokazaly wieloletnie analizy blçdy s^. niewielkie. Charakterystyki wyznaczono na stanowisku wyposazonym w zbiornik wody, motopompç plywaj^c^, cisnieniomierz, przeplywomierz oraz zawór regulacyjny. Przykladowy schemat stanowiska do badan przedstawiono na ryc. 3
3 Л
Ryc. 3 Przykladowy schemat stanowiska badawczego dla motopomp plywaj^cych gdzie:
1 - zbiornik wodny, 2 - pompa plywaj^ca, 3 - rozdzielacz, 4 - przeplywomierz, 5 - w^z tloczny, 6 - cisnieniomierz.
Zastosowanie motopomp plywaj^cych w jednostkach Paústwowej Strazy Pozarnej
Motopompy plywaj^ce to przede wszystkim urz^dzenia pompuj^co - tlocz^ce. Nie mozna za ich pomoc^ prowadzic bezposrednich dzialan gasniczych, gdyz pozwalaj^. one na uzyskanie zbyt malych wartosci cisnien.
Mog^. spelniac podobne zadania jak wysysacze i turbopompy, z tym, ze nie potrzebuj^. zewnçtrznego zródla zasilania jakim jest autopompa lub motopompa, gdyz napçdzane s^ wlasnymi silnikami spalinowymi.
Nie s^. skomplikowane w obsludze i nie potrzebuj^ dodatkowych ilosci wçzy jak w przypadku turbopomp. Nie osi^gaj^. parametrów pracy motopomp, które s^. jednak ograniczone wysokosci^. ssania oraz potrzeb^ budowania specjalnych stanowisk czerpania wody. Motopompy plywaj^ce mog^. pobierac wodç dla celów przeciwpozarowych z róznych naturalnych zródel wody takich jak: rzeki, jeziora, stawy i tym podobne zbiorniki wodne. Nie wymagaj^. budowy stanowisk czerpania wody. Pracuj^ bezposrednio na wodzie, w zwi^zku z tym nie wymagaj^. stosowania linii ssawnych. Mog^. byc stosowane na plytkich zbiornikach wodnych. [1]
Osi^gaj^c srednie i duze natçzenia przeplywu przy stosunkowo niewielkich cisnieniach pompy te znalazly zastosowanie przede wszystkim jako zródlo zasilania zbiorników
samochodów gasniczych, zbiorników rozkladanych z naturalnych lub sztucznych cieków wodnych, wypompowywania cieczy z zalanych terenów, obiektów mieszkalnych, przemyslowych i technologicznych podczas powodzi b^dz awarii sieci wodnych, przepompowywania cieczy zanieczyszczonych cialami stalymi o odczynie kwasnym lub zasadowym oraz do innych dzialan (np. w akcjach popowodziowych).
Warunki pracy dotycz^. praktycznie okreslenia wysokosci podnoszenia cieczy, róznicy terenu i odleglosci motopompy od docelowego zródla podania wody.
Motopompy plywaj^ce s^. urz^dzeniami przenosnymi o niskiej wadze i malych gabarytach, znajduj^. szerokie zastosowanie jako wyposazenie samochodów pozarniczych, stanowic mog^. one dodatkowe zespoly pompowe z wielorak^. mozliwosci^. pracy w róznych ukladach taktycznych, stosownie do sytuacji pozarowej i warunków zaopatrzenia wodnego. Parametry uzytkowe motopomp plywaj^cych wskazuj^, iz nalezy je wykorzystywac w pierwszej kolejnosci przy akcjach, gdzie wymagany jest duzy wydatek przy malym cisnieniu podawania.[10]
Mozliwosci taktycznego wykorzystania motopomp plywaj^cych
Zastosowanie rozwiniçc ma na celu dokonanie analizy zalet i wad plyn^cych z zastosowania tych ukladów.
Przy realizowaniu rozwiniçc taktycznych z motopompami plywaj^cymi w artykule omówiono przykladowo nastçpuj^ce rodzaje ukladów wçzowych:
Uklad podstawowy
Jest ukladem najczçsciej stosowanym. Realizuje siç go poprzez bezposrednie podl^czenie do krócca tlocznego wçzy tlocznych o wielkosci odpowiadaj^cej wielkosci krócca. W przypadku wiçkszosci motopomp s^. to wçze W-75, za wyj^tkiem najmniejszych motopomp, gdzie mozemy stosowac wçze wielkosci W-52. Uklad taki zostal pokazany zostal ponizej na ryc. 4.
(W-75)
Ryc. 4. Przykladowy schemat podl^czenia wçzy tlocznych do motopompy plywaj^cej
w ukladzie podstawowym
Uklad alternatywny
Uklad ten jest mozliwy do zrealizowania za pomoc^ wçza o wielkosci wiçkszej od wielkosci krócca tlocznego pompy. W^z ten jest przyl^czony do krócca za pomoc^. odpowiedniego przel^cznika. W przypadku wiçkszosci pomp s^. to przel^czniki llG/75 i wçze W-llG. Przykladowy schemat takiego ukladu pokazany zostal ponizej na ryc. 5.
Rys. 5. Przykladowy schemat podl^czenia wçzy tlocznych do pompy plywaj^cej w ukladzie
alternatywnym
Uklad odwróconego zbieracza
Ten uklad jest mozliwy do zrealizowania za pomoc^. odwróconego zbieracza, w którym nalezy uprzednio zmienic kierunek dzialania klapy, przel^cznika llG/75 oraz odcinków wçzy W-75. Przykladowy schemat ukladu pokazany zostal ponizej na ryc. б
Ryc. 6. Przykladowy schemat podl^czenia wçzy tlocznych do pompy plywaj^cej w ukladzie odwróconego zbieracza
Wypompowywanie wody z zalanych pomieszczen
■ V.
fa
j
Motopornpa ptywaj^ca /
vLF
Ryc. 7 Wypompowywanie wody z zalanego pomieszczenia
gdzie:
• roznica poziomow pomi?dzy osi^ pompy i wylotem z nasady tlocznej w?za b?dzie wynosila 2, 6, 12 [m]
• dlugosc linii w?zowej b?dzie wynosila 20, 40, 60 [m].
Duze znaczenie b?dzie mial rodzaj w?za oraz to, jakie nat?zenie przeplywu b?dzie mozliwe do uzyskania za pomoc^ pompy. Warunkiem zastosowania ukladu alternatywnego jest: posiadanie w?zy W-110, ktore nie s^. wyposazeniem normatywnym samochodu pozarniczego. Jednak w razie korzystania z tego ostatniego, przy jednoczesnym prowadzeniu dzialan wysysaczem lub turbopomp^, nalezy liczyc si? z wykorzystaniem wi?kszej ilosci w?zy W-75 niz jest na wyposazeniu samochodu. [11]
W przypadku wypompowywania wody, gdzie czas dojazdu nie gra tak istotnej roli jak podczas akcji gasniczej i mozliwe jest dokladne rozpoznanie warunkow prowadzenia akcji, celowe byloby zaopatrzenie si? na czas prowadzenia akcji w w?ze tloczne W-110 lub przynajmniej w odwrocony zbieracz.
Zasilanie zbiornika samochodu pozarniczego w wodç w przypadku dowozenia
Ide^. tego typu ukladu jest dostarczenie maksymalnie duzej ilosci wody do zbiornika samochodu w jak najkrótszym czasie. Za pomoc^. motopomp plywaj^cych mozna zasilic zbiornik samochodu pozarniczego w wodç jesli nie istniejq, mozliwosci zasilania z innych zródel.
Problemy te spowodowane byc mog^. brakiem sieci wodoci^gowej, trudnosciami w zastosowaniu motopomp lub innej armatury pozarniczej zwi^zanymi z niekorzystnym ukladem terenu.
Przykladowe uklady pracy motopomp plywaj^cych, zasilaj^cych zbiornik samochodu pozarniczego w wodç w przypadku dowozenia przedstawiono ponizej.
Ryc. S Przykladowy schemat zasilania zbiornika samochodu w przypadku stromego
brzegu
Ryc. 9 Przykladowy schemat zasilania zbiornika samochodu na moscie
Ryc.10 Przykladowy schemat Zasilania zbiornika samochodu w przypadku trudno
dostçpnego terenu
Przykladowe rozwi^zania ukladôw zastosowano z samochodem GCBA 6/32. Posiada on zbiornik na wodç o pojemnosci 6000 dm . Jest charakterystycznym oraz czçsto wystçpuj^cym samochodem gasniczym w jednostkach ratowniczo - gasniczych Panstwowej Strazy Pozarnej.
Czasy napelniania zbiornikôw samochodôw innych typôw uzyska siç wyznaczaj^c stosunek pojemnosci zbiornika GCBA 6/32 do pojemnosci zbiornika innego samochodu. Dla samochodu GBA 2,5/16 czasy te obliczyc mozna w nastçpuj^cy sposôb. Stosunek pojemnosci zbiornika samochodu GCBA 6/32 do pojemnosci zbiornika GBA 2,5/16 wynosi 2,4. Dziel^c czas napelnienia zbiornika GCBA 6/32 przez 2,4 otrzyma siç czas napelnienia zbiornika samochodu GBA 2,5/16. Obliczony wiçc zostaje czas napelniania zbiornika samochodu GBA 2,5/16. Wedlug powyzszej zasady mozna obliczyc czasy napelnienia zbiornikôw innych typôw samochodôw gasniczych i nie tylko.
3
Przyjçto, ze czas napelniania zbiornika samochodu GCBA 6/32 o pojemnosci 6000 m wynosi 8 minut.
Poniewaz stosunek pojemnosci zbiornika samochodu GCBA 6/32 do pojemnosci zbiornika GBA 2,5/16 wynosi 2,4, czasy napelniania zbiornika samochodu GBA 2,5/16 bçd^ 2,4 razy mniejsze dla samochodu GCBA 6/32.
Zasilanie zbiornikôw wod^ w przypadku prowadzenia bezposrednich dzialan gasniczych za pomoc^ motopompy lub autopompy
Zalozenia do tych ukladôw s^. nastçpuj^ce:
• dlugosc linii wçzowej bçdzie uzalezniona od uzyskania wymaganego natçzenia
przeplywu dla zadanych ilosci skutecznych pr^dôw gasniczych,
• dodatkowo w przypadku zasilania zbiornika samochodu gasniczego nalezy przyj^c
straty na nasadzie zasilaj^cej zbiornika h zb = 1 (mSW).
Przykladowe schematy zasilania zbiornika rozkladanego oraz zbiornika samochodu gasniczego GCBA 6/32 przez pompç plywaj^c^. w przypadku prowadzenia akcji gasniczej pokazano ponizej na ryc. 11.i 12.
Mp 5/3 Zbiornik razU-seian*! 2 h W-52
Ryc. 11 Przykladowy schemat zasilania zbiornika rozkladanego przez pompe plywaj^c^.
w przypadku prowadzenia akcji gasniczej
Ryc. 12. Przykladowy schemat zasilania zbiornika samochodu gasniczego GCBA 6/32 przez pompe plywaj^. w przypadku prowadzenia akcji gasniczej
Suma natezen przeplywu potrzebna do zasilenia zbiornika oraz suma natezen przeplywu potrzebna na uzyskania odpowiednich ilosci skutecznych pr^dów gasniczych jest sobie równa. Z uwagi na to zajeto sie jedynie natezeniami przeplywu potrzebnymi do zasilenia zbiornika, a co sie z tym wi^ze uzyskania odpowiednich ilosci pr^dów gasniczych.
Poniewaz róznica w maksymalnych dlugosciach linii zasilaj^cych (w przypadku zastosowania ukladu alternatywnego i odwróconego zbieracza) jest stosunkowo niewielka, nie róznicowano ich, przyjmuj^c jednoczesnie mniejsz^. wartosc dlugosci.
O ile sama dlugosc linii zasilaj^cej zbiornik jest wazna, o tyle mozliwosc podania od 1 do 3 skutecznych pr^dów gasniczych PW-52 wiecej przy tej samej dlugosci linii zasilaj^cej przy zastosowaniu ukladu alternatywnego lub odwróconego zbieracza, jest znacz^ca. Pozwala skuteczniej prowadzic akcje gasnicz^. zmniejszaj^c jednoczesnie jej koszty. Dzieje sie tak dlatego, ze za dostarczenie wody na odpowiedni^. odleglosc odpowiedzialny bedzie zasilany sprzet np. motopompa czy tez autopompa. Natomiast o ilosci mozliwych do uzyskania pr^dów gasniczych decydowac bedzie zródlo zasilania. Motopompy lub autopompy decyduj^. posrednio o ilosci mozliwych do uzyskania pr^dów gasniczych, a ilosc tych pr^dów zalezec bedzie przede wszystkim od natezenia przeplywu, z jakim pompa plywaj^ca zdolna jest zasilac zbiornik.
Zadna z motopomp plywaj^cych nie osi^ga natezenia przeplywu Q = 40 dm /s potrzebnego do pracy dzialkiem. Nie mozna tez za ich pomoc^. prowadzic bezposrednich
dzialan gasniczych ze wzglçdu na uzyskiwanie cisnien nominalnych ponizej 55 mSW, zalecanych dla pr^downic.
Uklad omôwiony powyzej wykorzystywany jest zazwyczaj na terenach, gdzie wystçpuj^ trudno dostçpne, najczçsciej naturalne zasoby wody. Przy zachowaniu wymaganych parametrôw pracy ukladu, moze on byc wykorzystywany do dlugotrwalego gaszenia.
Analiza mozliwosci taktyczno - bojowych motopomp plywaj^cych
Najwiçksze natçzenia przeplywu osi^ga siç pracuj^c z jak najmniejsz^. liczb^ odcinkôw wçzy oraz z niewielk^. rôznic^. terenu. Jednak nalezy brac pod uwagç to, ze warunki terenowe nie zawsze pozwalaj na tak^ pracç.
Motopompy plywaj3.ce nie potrzebuj^ zewnçtrznego zrôdla zasilania, dodatkowych ilosci wçzy, s3 bardziej ekonomiczne w porôwnaniu ze sprzçtem (np. motopompy, turbopompy czy wysysacze) mog^cym brac udzial w tego typu akcjach. Nie s^ takze ograniczone wysokosci^ ssania, gdyz z racji swojej konstrukcji mog3 pracowac bezposrednio na wodzie o niewielkiej glçbokosci. Mog3 takze przepompowywac ciecze o odczynie kwasnym lub zasadowym, zanieczyszczone cialami stalymi. Niew^tpliwie s^ to ich zalety. Bior^c pod uwagç powyzsze, motopompy plywaj^ce nadaj^ siç do tego typu dzialan. Potwierdzeniem tego jest coraz czçstsze wykorzystanie tego typu sprzçtu do wypompowywania wody z zalanych terenôw, obiektôw mieszkalnych, przemyslowych i technologicznych podczas powodzi b^dz awarii sieci wodnych. [9]
Uklady omôwione powyzej znajduj^ zastosowanie na terenach, gdzie wystçpuj^ trudno dostçpne, najczçsciej naturalne zasoby wody. Przy zachowaniu wymaganych parametrôw pracy ukladu, mog3 one byc wykorzystywane do dlugotrwalego gaszenia.
Z punktu widzenia trwalosci pompy i jej wykorzystania wskazane jest, aby wspôlczynnik wykorzystania nominalnych parametrôw pompy „k" wynosil 100%. Przyjçto, ze wspôlczynnik ten powinien zawierac siç miçdzy wartosciami 50% a 120%. Praca w zakresie wysokich cisnien (k < 50 %) wi^ze siç z szybszym zuzyciem pompy, a nawet jej zniszczeniem. [2]
Parametry uzytkowe analizowane w niniejszym artykule warunkuj^ gdzie i do jakich
celôw zastosuje siç motopompç plywaj^c^.. Jesli chodzi o ciçzkie samochody gasnicze typu
3
GCBA, gdzie pojemnosc zbiornika jest wiçksza niz 5000 dm oraz ilosc pr^dôw gasniczych podanych za jego pomoc^ przy 6 osobowej obsadzie pojazdu pozarniczego moze wyniesc 3 - 4 nalezaloby go wyposazyc w motopompç o najwiçkszej wydajnosci.
Analizuj^c opisy motopomp plywaj^cych, ich charakterystyki oraz analizç parametrow eksploatacyjnych decyduj^cych o charakterze pracy motopomp plywaj^cych mozna dojsc do wniosku, iz charakter pracy motopomp plywaj^cych, zakres ich mozliwosci uzytkowych w znacznym stopniu zalezy od parametrow uzytkowo-technicznych, warunkow terenowych, rodzaju ukladu wçzowego oraz srednicy wçzy i dlugosc calej linii wçzowej. Nalezy sobie jednoczesnie zdac sprawç, ze dziçki mozliwosci zastosowania ukladow pracy z motopompami plywaj^cymi dlugotrwale akcje bçd^. wi^zaly siç ze znacznym obnizeniem kosztow zwi^zanych z paliwem, amortyzaj sprzçtu czy wynagrodzeniem ratownikow.
Obsluga i konserwacja motopomp plywaj^cych
Przed przyst^pieniem do pracy z motopompe plywaj^c^. nalezy sprawdzic poziom oleju w silniku. Zalecana jest praca na benzynie bezolowiowej, lecz w razie jej braku mozna pracowac na kazdej benzynie o liczbie oktanow powyzej 95. W przypadku, gdy samochod gasniczy posiada w swoim wyposazeniu motopompç plywaj^c^. nalezy wyposazyc go w dodatkowy zbiornik na paliwo, o ile w taki zbiornik nie jest juz wyposazony np. jako dodatkowy zbiornik z paliwem dla agregatu pr^dotwôrczego, pily tarczowej, pilarki itp. Uwarunkowane jest to tym, ze podczas dlugotrwalego prowadzenia akcji gasniczej lub wypompowywania wody czas pracy motopompy plywaj^cej na jednym zbiorniku paliwa moze byc niewystarczaj^cy. Czasy pracy motopomp plywaj^cych wahaj^. siç od 40 do 120 minut. Powyzsze czasy uzaleznione s^. od zuzycia paliwa i pojemnosci zbiornika na paliwo. Pojemnosc tego zbiornika powinna wynosic od 10 do 20 litrow i zalezec bçdzie od typu motopompy plywaj^cej bçd^cej na wyposazeniu samochodu gasniczego. Zaleca siç, aby samochod gasniczy maj^cy na wyposazeniu pompç plywaj^c^. posiadal zbiornik paliwa o pojemnosci 20 litrow. Dla pozostalych motopomp zbiornik ten powinien miec pojemnosc przynajmniej 10 litrow.
Nie nalezy uruchamiac silnika w poblizu rozlanych cieczy latwopalnych lub w miejscach zagrozonych wybuchem. Podczas pracy motopompy w pomieszczeniach zamkniçtych nalezy zapewnic odpowiedni^. wentylacjç ze wzglçdu na mozliwosc zatrucia spalinami. Nie nalezy zbytnio przechylac motopompy, gdyz moze to spowodowac wyciek oleju z silnika lub uszczelnienia pompy. Podczas transportu zawor paliwa musi byc zamkniçty.[8]
Pracç z motopompe plywaj^c^ nalezy rozpocz^c od podl^czenia do niej wçza tlocznego do nasady tlocznej motopompy. Nastçpnie przypi^c linkç z zatrzasnikiem do jednego z uchwytow. Umozliwi to przyholowanie motopompy po zakonczeniu pracy. Otworzyc zawor
zbiornika paliwa i ustawic dzwigniç sterjc^ manetki silnika pompy w pozycji „rozruch". Przy cieplym silniku nie stosowac „ssania". Silnik uruchomic przez poci^gniçcie za linkç rozrusznika. Zaleca siç stosowanie nastçpuj^cej metody: delikatnie poci^gn^c za linkç rozrusznika, az do odczucia lekkiego oporu i nastçpnie energicznie poci^gn^c w celu uruchomienia silnika. Sposôb ten wyeliminuje powstanie dynamicznych obci^zen linki rozrusznika.
W przypadku wykorzystania zbiornika skladanego jako zrôdla wody, mozna uruchamiac pompç po umieszczeniu jej na wodzie. Wymaga to jednak pomocy drugiej osoby, ktôra przytrzymalaby motopompç w momencie rozruchu silnika w celu uniemozliwienia jej przewrôcenia przy energicznym poci^gniçciu za linkç rozrusznika. Motopompç nalezy uzytkowac w pomieszczeniach wentylowanych.
Po uruchomieniu pompy nalezy dzwigniç steruj^c^. przestawic do pozycji „praca" i umiescic motopompç w zbiorniku wodnym. W celu wyl^czeniu pompy nalezy przestawic dzwigniç steruj^c^ do pozycji „stop" i zamkn^c zawôr zbiornika paliwa. Po skonczonej pracy nalezy wyczyscic sitko na wlocie ssawnym, jesli jest zanieczyszczone.
Powinno siç zalozyc kartç pracy motopompy i ewidencjonowac jej czas pracy. Co pewien okres, podany w instrukcji obslugi pompy lub instrukcji obslugi silnika, nalezy dokonac wymiany oleju. Zazwyczaj olej wymienia siç po pierwszych 5 godzinach pracy. Nastçpnie, w normalnych warunkach pracy, co 50 godzin lub co sezon, w zaleznosci od tego co przypadnie wczesniej. W przypadku eksploatowania silnika w warunkach duzego obci^zenia lub wysokiej temperatury otoczenia - co 25 godzin. Podczas eksploatacji motopompy plywaj^cej nalezy przestrzegac zalecen instrukcji obslugi oraz instrukcji obslugi silnika.
Po uzyciu motopompç nalezy oczyscic i wysuszyc. Jesli pompa pracowala na morskiej wodzie nalezy przeplukac j^ wod^. slodk^. przy wl^czonym silniku. Olej wymienic przy jeszcze cieplym silniku. Plywak czyscic dowolnym srodkiem czyszcz^cym. Smar lub olej usun^c benzyn^.. Konserwacjç i obslugç silnika motopompy nalezy przeprowadzic zgodnie z zaleceniami zawartymi w instrukcji obslugi. W sprawie napraw kontaktowac siç z autoryzowanym serwisem.
Uwzglçdnienie powyzszych czynnosci powinno znacz^co wplyn^c na zywotnosc
pompy.
Podsumowanie
Motopompy plywaj3.ce budowane jako pompy wirowe odsrodkowe, jednostopniowe to przede wszystkim urz^dzenie pompuj^co - tlocz^ce. Zakres osi^ganych wartosci nominalnych
33
natçzen przeplywu waha siç od 5 dm /s do 13 dm /s. Napçdzane s^ silnikami spalinowymi jednocylindrowymi, czterosuwowymi, uruchamianymi rçcznie o mocach od 3,5 KM do 12,5 KM, o zuzyciu paliwa od 0,9 do 2,5 l/h. Istniej^ trzy podstawowe warianty pracy motopomp plywaj^cych. Jest to wypompowywanie wody z zalanych pomieszczen b^dz terenôw, zasilanie zbiornika w przypadku dowozenia oraz zasilanie zbiornika w przypadku prowadzenia bezposrednich dzialan gasniczych.
W przypadku pierwszego ukladu pracy, jakim bylo wypompowywanie wody z zalanych pomieszczen b^dz terenôw, rozpatrzono zmiany natçzen przeplywu w zaleznosci od dlugosci linii wçzowej i wielkosci rôznicy terenu dla poszczegôlnych ukladôw wçzowych. Podsumowaniem bylo okreslenie zakresu wykorzystania motopomp plywaj^cych do poszczegôlnych ukladôw wçzowych stosownie do warunkôw pracy (rôznicy terenu itp.),
W przypadku drugiego ukladu pracy tj. zasilania zbiornika poprzez dowozenie, skoncentrowano siç na czasach napelniania zbiornika samochodu gasniczego ciçzkiego GCBA 6/32 w zaleznosci od rodzaju wykorzystanej motopompy plywaj^cej, rodzaju ukladu wçzowego oraz warunkôw prowadzenia dzialan. Ostatnim ukladem pracy bylo zasilanie zbiornika w przypadku prowadzenia bezposrednich dzialan gasniczych. Skupiono siç tutaj na okresleniu maksymalnych dlugosci linii zasilaj^cych zbiorniki przy zalozonych z gôry natçzeniach przeplywu potrzebnych do uzyskania odpowiednich ilosci skutecznych pr^dôw gasniczych. Tutaj tez wykorzystano trzy rodzaje ukladôw wçzowych. Stwierdzono, ze sama dlugosc linii zasilaj^cej zbiornik nie jest wazna. O ilosci mozliwych do uzyskania pr^dôw gasniczych decydowac bçdzie zrôdlo zasilania. Pozwoli to na skuteczniejsze przeprowadzenie akcji gasniczej, zmniejszaj^c jednoczesnie jej koszty.
W kwestii dotycz^cej analizy mozliwosci wykorzystania i zasad eksploatacji motopomp plywaj^cych podano mozliwy zakres ich wykorzystania w taktycznych ukladach, zalecenia co do wyposazenia w nie samochodôw gasniczych oraz szereg zalecen eksploatacyjnych dotycz^cych sposobu obslugi i konserwacji motopomp plywaj^cych. Ze wzglçdu na osi^gane przez nie stosunkowo niewielkie cisnienia znajduj^ one zastosowanie przede wszystkim jako dodatkowe zrôdlo zasilania w trudnych warunkach terenowych oraz sprzçt mog^cy wypompowywac wodç z zalanych terenôw b^dz obiektôw. Zaleca siç pracç z zastosowaniem jak najmniejszej ilosci odcinkôw wçzy oraz przy stosunkowo nieduzych rôznicach terenu, co
pozwoli na pracç z duzymi natçzeniami przeplywu. Urz^dzenia te maj^ poza tym szereg niezaprzeczalnych zalet, jakimi s^.: praca bezposrednio na wodzie o niewielkiej glçbokosci (nie potrzebuj^. budowania stanowiska czerpania wody jak w przypadku motopomp lub autopomp), s^. stosunkowo tanie w eksploatacji (niedrogie w porównaniu z cenami np. motopomp, charakteryzuj^. siç niskim zuzyciem paliwa w porównaniu ze sprzçtem mog^cym spelniac podobne zadania), proste w uzyciu.
Zaopatrzenie samochodów pozarniczych w motopompy plywaj^ce, które stanowic mog^. dodatkowe zespoly pompowe z wielorak^. mozliwosci^. pracy w róznych ukladach taktycznych, w zaleznosci od sytuacji na miejscu akcji i warunków zaopatrzenia wodnego, nalezy dokonywac stosownie do osi^ganych przez nie parametrów.
Literatura
1. Lazarkiewicz S., Troskolañski A. T., Pompy wirowe, Powszechne Wydawnictwo Techniczne, Warszawa 1973,
2. Lazarkiewicz S., Troskolañski A. T., Nowoczesne kierunki w konstrukcji pomp wirowych, Wydawnictwo Naukowo - Techniczne, Warszawa 1966,
3. Sciebura T., W^ze tloczne w ukladach pozarniczych, Biuletyn Informacji Technicznej KGSP nr 1/77,
4. St^pniewski M., Pompy, Wydawnictwo Naukowo - Techniczne, Warszawa 1978,
5. Dane techniczno - taktyczne sprz^tu pozarniczego i srodków gasniczych, KGSP, Warszawa,
6. Szkolenie strazaków - ratowników OSP, cz. I, wydawnictwo CNBOP, Józefów 2008,
7. www.kzwm-ogniochron.pl 2009,
8. www.geingen.de 2009,
9. Analiza mozliwosci taktyczno - bojowych sprz^tu pozarniczego. Materialy z trzeciej konferencji naukowo - technicznej, Kraków SAPSP 2009,
10. Gil. S., Sprz^t Pozarniczy, Kraków 1997
11. Derecki T., Sprz^t pozarniczy, Warszawa 2003,
12. Polska Norma PN-75/M-44090: Pompy pozarnicze. Ogólne wymagania i badania,
13. Polska Norma PN - 81/M-44001: Pompy wirowe i ich uklady, wielkosci, charakterystyczne nazwy, okreslenia, symbole i jednostki miar,
14. Polska Norma PN - 68/M-44003 : Pompy wirowe i wyporowe,
15. Rozporz^dzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do uzytkowania (Dz. U. Nr 143 poz. 1002).
