CC BY
12Аннотация
В статье прослеживается эволюция феномена «кут/кот» в хронологически структурированном лингвоисторическом пространстве от древнетюркской эпохи до наших дней. Анализируются мифологические верования и представления татарского народа и его предков, связанные с фенонимом «кут/кот»; рассматривается роль последнего в создании картины мира. В результате предпринятого исследования были выявлены многочисленные поверия и обряды, связанные с феноменом «кут/кот», определен семантический ареал его употребления в современном татарском языке.
Abstract
The article traces the evolution of the "kut/kot" phenomenon in a chronologically structured lingo-historical space from the Old Turkic period up to this day. The paper analyzes mythological ideas and beliefs of Tatar people and their ancestors associated with the "kut/ kot" phenomenon and considers the role of the latter in the creation of worldview. As a result of the research, numerous beliefs and ceremonies associated with the "kut/kot" phenomenon are identified and the semantic field of its usage in the modern Tatar language is defined.
Ключевые слова
Татарский народ, феномен «кут/кот», традиционная культура, тюркский фольклор, поверия и обряды.
Keywords
Tatar people, the "kut/kot" phenomenon, traditional culture, Turkic folklore, beliefs and ceremonies.
Yзенец мэгънэсендэ татар халкы тарихына бэйле шактый сэхифэлэрне саклаган кот, яки борынгы варианты кут булган тешенчэ аерым игътибарга ия.
Кот тешенчэсенец терки теллэрдэге мэгънэлэренэ багышланган куп санлы хезмэтлэр булуга карамастан, аньщ феномен буларак татар халкыныц иж;тимагый ацында hэм код буларак
УДК 811.512-145
Татар халкыныц и^тимагый ацында Ьэм традицион культурасында «кот/кут» феномены
И. Г. Закирова,
Татарстан Республикасы Фэннэр академиясенец Г. Ибракимов исемендэге тел, эдэбият hsM сэнгать институты, Казан шэк, Татарстан Республикасы, Россия Федерациясе
С. Г. Сэмитова,
Республика традицион мэдэнияте устеру узэге, Казан шэк, Татарстан Республикасы, Россия Федерациясе
The "kut/kot" phenomenon in the social conscience and traditional culture of Tatars
I. G. Zakirova,
G. Ibragimov Institute of Language, Literature and Art, the Academy of Sciences of the Republic of Tatarstan, Kazan, the Republic of Tatarstan, the Russian Federation
S. G. Samitova,
The Republican Centre for Development of Traditional Culture, Kazan, the Republic of Tatarstan, the Russian Federation
денья картинасын тудыруда тоткан роле элегэ кадзр тикшерYчелэрнец игътиба-рыннан читтз калып килз. Бу хезмэтнец актуальлеге шуныц белзн ацлатыла. Кот/кут сузе терки халыкларныц барсына да мэгълум. Сузнец этимологиясен Л. Н. Гумилев кытай телендэге бэхет мэгънэсендэ кулланылган «гу ду» сузе белэн бэйли. Купчелек терки теллэрдэ, шул исэптэн татар телендэ дэ, кот/кут сузенец бэхет мэгънэсе дэ саклана. Кот/кут сузе борынгы терки телле чыганаклардан башлап куп санлы эдэби эсэрлэр телендэ саклана, хэзерге вакытта да бу суз тотрыклы гыйбарэлэрдэ, мэкаль-эйтемнэрдэ еш очрый. Татар халкыныц кот/кут тешенчэсенец идтимагый тормыш-та, яшэештэге урынын билгелэу ечен ышануларга, йолаларга да мерэдэгать итэбез.
Хэзерге вакытта татар телендэ кот берничэ мэгънэдэ кулланыла. Беренче карашка бер-берсеннэн ераклашкан мэгънэ тесмерлэре арасында эзлекле бэйлэнеш кузэтелэ. Кот феномены белэн бэйле йола-ышанулар борынгы чыганакларда -Орхон-Енисей буенда сакланган эпитафик истэлеклэр (У1-УШ йезлэр), теркилэрнец «Ырк битиг» исеме белэн фэнгэ кергэн юрау китабы (X йез), Мэхмуд Кашгарыйныц «Диване легать эт-терк» сузлеге (XI йез) hэм башка истэлеклэрдэ бэян ителэ.
Кот сузенец язма чыганакларда сакланган мэгънэсе дан тешенчэсенэ якын мэгънэне ацлата. Тегэлрэге ул жанныц матди чагылышын - эмбрионны, яшэу кечен ацлаткан. Татар телендэ безнец кеннэргэ кадэр килеп диткэн «кот очу», «кот очкыч», «котым ботка теште», «котым аяк табанына китте», «котым ярылды» кебек сузтезмэлэрдэ кот сузе нэкъ шушы мэгънэдэ кулланылып, кешенец рухи сэламэтлеге ечен даваплы субстанция, кешенец сэламэтлеген саклаучы рух була-рак ацлашыла. Коты чыккан кешенец яшэу кече бетэ, ул тормышныц ямен югалта, авырый башлый, ягъни кот чыгу кечле куркуны белдерэ. Кот сузенец борынгы терки теллэрдэ дан, яшэу кече, рух мэгънэсен белдеруенэ Н. А. Баскаков та игътибар итэ1.
Р. Н. Мухамедова курсэткэнчэ, кот Ислам диненэ кадэр булган чорда татарлар тарафыннан ниндидер бер канатлы дан иясе буларак кабул ителгэн булырга тиеш2. Шунлыктан ул оча Ьэм бугенге кенгэ кадэр улгэн кешенец даны кубэлэк булып кырык кенгэчэ туган йортына, туганнары янына кайтып йери дигэн ышану бар3.
Мэдусилектэ кешенец рухын, икенче данын гэудэлэндергэн кургаштан коел-ган кечкенэ курчакларны да кот дип атаганнар. Бу курчакларны ясаучы, ягъни кот коючыларны котанай/кот ана дип йерткэннэр4. Бу кечкенэ кургаш курчакларны саклый торган тартмачык - котый яки котыйчык булган, ул суз кечкенэ тартманы ацлатып, безнец кеннэргэ кадэр аерым диалектларда саклана. Шул ук тамырдан ясал-ган котлык сузе кешене бэла-казалардан саклый торган амулетны (саклагыч бети) ацлата. Кот курчаклары кою традициясе вакыт узу белэн трансформация кичереп, шактый узгэргэн хэлдэ хэзерге вакытка кадэр саклана Ьэм «кот кою» яки «кот ярылу», «кот кайтару» hэм «куркулык койдыру» исемнэре белэн мэгълум. Элеге йола кешенец курыккан вакытта «очкан» котын кире кайтаруны яки «ярылган» котын имлэуне куздэ тота, суз им-том йоласы аша даны-рухы имгэнгэн, бик каты курыккан, авырган кешелэрне дэвалау турында бара.
Татарстан Республикасы районнарында Ьэм Россиянец Омск, Томск, Новосибирск, Темэн, Иркутск, Удмуртия Республикасы, Пермь крае, Тубэн Новгород елкэсендэ узган комплекслы экспедициялэр вакытында «кот кою» йола-сын hэм шушы йола вакытында башкарыла торган куп санлы текстлар язып алын-ды. Кагыйдэ буларак, hэр авылда куркулык/кот коя торган эбилэр булган. Дерес, соцгы елларда, имче вазыйфасын башкарган кешелэр киту белэн, бу йола онытыла бара. Йола турында узлэре бу имлэудэ катнашкан кешелэр яки елкэн буыннары имче булган кешелэр мэгълумат бирэ. Кот коючылар, гадэттэ, хатын-кыз булган, бер
генэ кот койган ир кеше турында мэгълумат очрамады. Бу эш белэн елкэн яшьтэге хатын-кызлар гына шегыльлэну кот-курчакларны коючы котанайлардан ук килгэн.
Г. ИбраЬимов исемендэге Тел, эдэбият Ьэм сэнгать институтыныц Ьэм Республика традицион мэдэниятен саклау узэге фольклор фондларында сакланган hэм экспедиция вакытында язып алынган материаллар нигезендэ элеге йола белэн тирэнрэк таныштырып китэбез.
Котны курыккан, курку нэтидэсе буларак авырып киткэн кешегэ койганнар. Балаларныц коты ярылганны йоклаганда саташуларыннан, сейлэшкэндэ тотлыгу-ыннан белгэннэр. Имлэнэчэк кешене булмэ уртасына матча астына туры китереп урындыкка утыртканнар. Аныц баш тубэсенэ салкын су салынган тоткалы савыт, гадэттэ, чумеч куйганнар, ул аны бер кулы белэн тоткасыннан тотып торган. Имлэуче икенче савытта кургаш эретеп, эрегэн кургашны баш тубэсендэ торган салкын сулы савытка койган.
Койган вакытта ук имче кургашныц салкын суга тешкэндэ нинди тавыш чыга-руына игътибар итэ. Каты шартласа, куркуныц никадэр кечле булуын, яки имченец дерес юлда булуын, имнец файдасы булуына юрыйлар. Салкын суга агып тешкэн кургаш терле сурэтлэр ясап ката. Шушы кургаштан ясалган сурэткэ карап, кешенец нэрсэдэн курыкканын, нэрсэдэн куркып коты чыкканын табалар. Мэсэлэн, эттэн курыкса, кот эт сурэте булып тешэ. Котны ечтэн башлап, 41 кенгэ кадэр коялар.
Икенче тер кот кою кеше авыр кайгыдан авырып киткэндэ башкарыла. Бу очракта кайгыдан кешенец йерэге ярылган, дип саныйлар. Суга йерэк сурэте тешкэнче кот коялар. Имче курыккан вакытта чыккан котны кире кайтырга чакыра. Имлэу процессы вакытында «Курыккан чыксын, кот керсен», «котым кил, котым кайт», «кот чыккан, кот керсен» дигэн ырым текстлары кабатлана5. Бугенге кендэ кот кою барышында Коръэннэн сурэлэр укыла (нигездэ, ул «Аятел Керси» дога-сы), Аллага мерэдэгать итеп: «Име-томы шул булсын, шуны кетеп торган булсын, Ярабби Ходаем!» яки «Име-томы шул булсын, име-томы шул булсын, телэгэнец, кешэгэнец шул икэн, шуны кетеп торасыц икэн. Менэ бездэн дога шул сица»6, - дип диде тапкыр кабатлыйлар.
Татарстан тебэклэрендэ булган фольклор-этнографик экспедиция барышында чыккан котны «чакыра торган» эндэшлэрнец шактый куп терле вариантлары язып алынды.
(Куркулык коярга тиешле кешенец исеме атала).
Фэлэннец коты чыккан, Кил коты, кил коты! Кугэрчен кук гврлэп кил!
Яки, мэсэлэн болай:
Кер, котым, кер, котым, Ишектэн дэ кер, котым, Тишектэн дэ кер, котым. Ат кук кешнэп кил, Сыер кук мвгрэп кер, Кыр казы кук тезелеп кил! Кил коты, кил коты! Каз кук какылдап кер, Yрдэк булып бакылдап кер, Энще кук тезелеп кер, Ефэк булып сузылып кер, Кер, котым, кер!7
Мэжусилек чорында кот курчакларны кеше Yзе белзн йерткзн, алар аны бэла-казалардан саклавына ышанганнар дип фараз итэбез. Кот кою процессында кургаш-тан ясалган фигураларны да чYпрэккэ тереп кешенец чэченэ бэйлэгэннэр, э бYген исэ аларны мендэр астына салып йоклау, муенга асып яки йерэк ягындагы кесзгз салып йертY кебек мзгълYматлар теркэлде.
Татар халык мзкаль-зйтемнзреннзн котныц тэн буенча кучеп йерYе, яки аныц йерэктэ урнашуы ацлашыла. Кот кою процессында кешенец коты йерэгенэ кайта, дип тэ ышану бар. Кот ярылу, йерэк ярылу бер Yк мэгънэне ацлата. «Огуз хан» дастанында кот баш белэн бергэ телгэ алына, синонимнар яки, котныц саклануы урыны булып баш ацлашыла: Men sena basumni gutumni beramen (Мин сица башым-ны котымны бирэмен)8.
Кут сузенец язмада теркэлеп, безнец кеннэргэ килeп диткэн беренче урнэклэре VIII гасырга карый. Суз Орхон-Енисей елгалары буенда табылган стелаларга язылган эпитафик истэлеклэр турында бара. Элеге язмаларда кут сузенец мэгънэсе дан-рухка да, бэхеткэ дэ туры килми. Ул. кешенец алла тарафыннан сайланган, башкалардан аерылып торуын ацлата. Мэсэлэн, Култэгин истэлегенэ куелган ташъязмадан элеге шэхеснец котлы булуы аркасында тэхеткэ утыруы, бу хокук аца тэцре тарафыннан бирелуе ацлашыла. «Тэцри ярлыка дукын учун, езим кутым бар учун, каган олуртым» («Тэцренец ярлыкавы буенча, Yземнец котлы булуым хакына мин каган булдым»)9. Л. П. Потапов та кут сузенец нэкъ шушы мэгънэсенэ игътибар итэ, элеге CYЗне алла тарафыннан тэхеткэ утырырга бирелгэн хокук, дип ацлата10.
Кот CYзе шушы ук мэгънэдэ Алтын Урда чоры истэлеге «Идегэй» дастаныныц татар вариантларында да кат-кат кулланыла. СYЗ Кобогыл булып йергэн Идегэйнец коты турында бара. Туктамыш ханныц хатыны Йэникэ ханныц Идегэй кергэндэ Yзе дэ сизмэстэн аякка калкуына игътибар итэ. Ул ханга шул турыда бэян итэ:
Турэц булган Кобогыл Эрэге каты икэн; Килбэте синнэн киц икэн, Коты синнэн котлы икэн11.
Орхон-Енисей ташъязмалары чорында бары илаhият тарафыннан сайланган шэхеслэргэ, хекемдарларга карата гына кулланылган «кут» CYзе гадэти кешелэргэ карата кулланыла башлагач, аныц мэгънэсе кицэя, ул «бэхет», «эшнец уцайга китYе» кебек мэгънэлэрдэ кулланыла башлый12.
Караханлылар чорыныц безнец кеннэргэ килеп диткэн куренекле эдэби истэлеклэренец берсе - Мэхмут Кашгарыйныц «Диване легатет терк» CYЗлегендэ кот сузе нэкъ шушы мэгънэдэ кулланыла. Элеге хезмэттэ вариантлары безнец кеннэргэ килеп диткэн мэкаль-эйтемнэрдэ котлы, ягъни бэхетле булу турында CYЗ бара:
Улугны улугласа кут болур (Олыны олыласа, котлы/бэхетле булыр);
Кут бэлгиси билик (Кот/бэхет билгесе - белемле булу);
Кутлугка коша ягар (Котлыга/бэхетлегэ куш/ике елеш тияр);
Кутсуз кудугка кирсэ, кум ягар (Котсыз/бэхетсез коега керсэ дэ, естенэ ком ишелер).
М. Кашгарый шунда ук кут CYзенэ дэ ацлатма биргэн:
Кут суз - иши оркасига кеткан одам (котсыз/бэхетсез эше кирегэ киткэн адэм)13.
Бу мэкальлэрдэн ацлашылганча «кут» сузе бэхетне ацлата. Эмма мэкальлэрдэн кут сузенец мэгънэсе терле булуын курэбез. Кут, беренче очракта, кеше уз
тырышлыгы аша ирешергэ мемкин булган бэхетне ацлата. Ягъни тэрбия, елкэннэргэ карата игътибарлы hэм ихтирамлы булу, гыйлемгэ омтылу кешегэ бэхетле булырга мемкинлек бирэ. Шул рэвешле бу мэкальлэрдэ кот кешенец ихтыяры белэн бэйле тешенчэ булып кузаллана. Соцгы мэкальлэр исэ, котлы яки котсыз булуныц кешенец уз ихтыярында булмавы, котныц язмыш белэн бэйле тешенчэ булуы, кешенец уз-узен тотышына бэйсез булуы ацлашыла.
Борынгы теркилэрнец IX гасырга караган «Ырк битиг» («Юрау китабы») язма истэлегендэ дэ кут/кот тешенчэсе очрый. Ул нэкъ бэхетле язмыш, бэхет мэгънэсендэ кулланылган. Бу истэлектэ борынгы теркилэрнец юл алласы, язмыш алласы турында суз бара. Язмада ул кешелэргэ бэхет бируче: «А1а айу) }о1 1апг1 шап» (Ала атлы юл тэцрисемен). Юл тэцресе ике айлык кеше баласын очрата. Курыккан балага узенец кем булуын тубэндэгечэ ацлата: Ор^ша - йшю, gut Ы^а! шап (Курыкма диде, кот/бэхет биручемен)14.
Шушы ук язмада ул икенче тапкыр «Оага }о1 tаnri шап» («Кара юл тэцресе») дип бирелэ. Бу язмада да юл тэцресеннэн бэхет, бэхетле язмыш елэшуче булуы бэян ителэ. Каршына очраган ир тэцредэн кот, яки бэхетле язмыш сорый15.
XI йездэ идат иткэн Йосыф Баласагунлыныц «Кутадгу белег»16 поэмасыныц исемендэ ук кут сузе бар. Бу китапныц исемен «бэхет турында белем» яки «бэхетле булу турында белем», «бэхетле булу юлларын ейрэтуче белем» дип ацларга мемкин, ягъни китапныц исемендэ ук кут сузе бэхет мэгънэсендэ кулланыла. Эдип бэхетле булуныц шартларыннан: белемле булу, кешелэр белэн яхшы мегаллэмэдэ булу, тэмле телле булу Ьэм башка сыйфатларны билгелэп утэ.
Кут - барлык теркилэр ечен уртак суз. Казакъ Ьэм каракалпак теллэрендэ ул - яшэу кече, дан; хайваннарны саклаучы амулет; бэхет мэгънэлэрендэ кулланыла. «Кот качу» - эшнец кирегэ китуен ацлата. Тува телендэ кут - дан, яшэу кече, хакасларда - жан, рух, яшэу кече. Шушы ук тамырдан ясалган сузлэр монгол Ьэм тунгус-маньчжур теллэрендэ дэ очрый, бэхет мэгънэсен белдерэ.
Хэзерге татар эдэби телендэ дэ кот сузе булган сузтезмэлэр hэм гыйбарэлэр куп сакланган. Эйтергэ кирэк, бу сузтезмэлэрдэ кот сузе алдан карап киткэн мэгънэлэрне дэ бирэ, яца мэгънэлэрдэ дэ кулланыла. Кот сузенец хэзерге татар телендэге мэгънэлэрен барлыйбыз.
«Котлы булсын», «котлау», «котлы» сузлэрендэ кот тамыры бэхет мэгънэсендэ кулланылган hэм изге телэкне, бэхет телэуне ацлата. Алтын Урда чоры-на караган оним кемеш тэцкэлэрдэ уйгыр хэрефлэре белэн «котлуг булсын» дигэн сузлэр язылган17. «Кунаклы йортка кот куна»18 дигэн мэкальдэ дэ кот сузе бэхетне ацлата. Татар телендэге «кот куну» гыйбарэсе контексттан чыгып исэ яхшыру-ны, сэламэтлэнуне, баюны белдерэ ала. «Котаю», «котайту» сузлэре дэ шушы ук мэгънэдэ кулланыла. Савыгуына, яхшыруына яки баеп, хэллэнеп китуенэ емет булмаганда бу халэтне «котаймас» дигэн суз белэн бирэлэр.
Карап утелгэн мисаллардан куренгэнчэ, кот сузенец ерак уткэннэргэ киткэн тарихы, куп мэгънэлэре бар. Борынгы язма чыганакларда теркэлгэн булуы аныц серлэренэ тешенергэ ярдэм итэ. Ул дан, эмбрион, яшэу кече, рух, бэхет, уцыш, харизма, ямь, матурлык, байлык, сэламэтлек мэгънэлэрендэ хэзерге кенгэ кадэр татар телендэ актив кулланылышта. Гади генэ бу суздэ халык тарихыныц шактый сэхифэлэре сыйган, аны тирэнрэк казыган саен, яцача ачырга мемкин.
ИСКЭРМЭЛЭР:
1. Баскаков Н. А. Душа в древних верованиях тюрков Алтая. (Термины, их значения и этимология) // Советская этнография. - 1973. - № 5. - С. 109.
2. Мухамедова Р. Г. Татары-мишари: историко-этнографическое исследование. 2-е издание. - Казань: Магариф - Вакыт, 2016. - С. 132.
3. Сэмитова С. Г. Татарстан Республикасы Яца Чишмэ районы Чаллы Башы авылында И. М. Усмановадан язып алган // Республика традицион мэдэнияте устеру узэге (РТМYY) фонды.
4. Потапов А. П. Умай - божество древних тюрков в свете этнографических данных // Тюркологический сборник. - М., 1973. - С. 285.
5. Сэмитова С. Г. Татарстан Республикасы Чирмешэн районы Эмир авылында А. Х. Сафи-надан язып алган // РТМУУ фонды.
6. Сэмитова С. Г. Татарстан Республикасыныц Спас районы Эдмэр авылында Ф. Г. Сиба-гатуллинадан язып алган // РТМYY фонды.
7. Сэмитова С. Г. Татарстан Республикасы Яца Чишмэ районы Шахмай авылында В. К. Га-тауллинадан язып алган // РТМУУ фонды.
8. Древний тюркский словарь. - Л.: «Наука», 1969. - C. 471.
9. Татар теленец ацлатмалы сузлеге. - Казан: «Матбугат йорты» нэшрияте, 2005. - Б. 28.
10. Потапов А. П. Умай - божество древних тюрков в свете этнографических данных // Тюркологический сборник. 1972. - М., 1973. - С. 196.
11. Идегэй. Татар халык дастаны. - Казан: Татар. кит. нэшр., 1988. - Б. 40.
12. Закирова И. Г. Мотив «написанной» судьбы в тюркском фольклоре // Вестник Адыгейского государственного университета. Серия 2: филология и искусствоведения. -2010. - № 4. - С. 17.
13. Кошгарий М. Туркий сузлар девони (Девону луготит турк). - Тошкент: Узбек. ССР ФА нашр., 1960. - Т. 1. - 498 б.; 1961. - Т. II. - 427 б.; 1963. - Т. III. -297 б.
14. Малов С.Е. Енисейская письменность тюрков. - M.-Л.: Изд-во АН СССР, 1952. - С. 85.
15. Шунда ук. - Б. 90.
16. Юсуф Хос Хожиб. Котадгу билиг. - Тошкент: Фан, 1971.
17. Бартольд В. В. Сочинение. - Т. 5. Работы по истории и филологии тюркских и монгольских народов. - М.: «Наука», Гл. ред. вост. литературы, 1968. - С. 130.
18. Сэмитова С. Г. Татарстан Республика Яца Чишмэ районы Чаллы Башы авылында М. Л. Яруллинадан язып алган // РТМYY фонды.
Эдэбият исемлеге
Бартольд В. В. Сочинение. - Т. 5: Работы по истории и филологии тюркских и монгольских народов. - М.: «Наука», 1968. - С. 757.
Баскаков Н. А. Душа в древних верованиях тюрков Алтая. (Термины, их значения этимология) // Советская этнография. - 1973. - № 5. - С. 108-113.
Потапов А. П. Умай - божество древних тюрков в свете этнографических данных // Тюркологический сборник. - М., 1973. - С. 196.
References
Bartold V. V. Sochinenie. T. 5: Raboty po istorii i filologii tyurkskih i mongolskih narodov [An essay. Vol. 5: Works on the history and philology of Mongolian peoples]. Moscow, "Nauka" publ., 1968, 757 p.
Baskakov N. A. Dusha v drevnih verovaniyah tyurkov Altaya. (Terminy, ih znacheniya i etimologiya) [Soul in ancient beliefs of the Turks of Altai. (Terms, their meanings and ethymology)]. IN: Sovetskaya etnografiya [Soviet ethnography], 1973, no. 5, pp. 108-113.
Potapov L. P. Umay - bozhestvo drevnih tyurkov v svete etnograficheskih dannyh [Umay, the god of Ancient Turks in the context of ethnographic data]. IN: Tyurkologicheskiy sbornik [A Turkologic collection]. Moscow, 1973, 196 p.
Сведения об авторах
Закирова Ильсеяр Гамиловна, доктор филологических наук, главный научный сотрудник отдела народного творчества Института языка, литературы и искусства им. Г. Ибрагимова АН РТ, e-mail: ilzakirova@mail.ru
Самитова Савия Гималтыновна, кандидат филологических наук, научный сотрудник Республиканского центра развития традиционной культуры, е-mail: savilas@yandex.ru
About the authors
Ilseyar G. Zakirova, Doctor of Philological Sciences, Chief Researcher at Department of Folk Art, G. Ibragimov Institute of Language, Literature and Art, the Academy of Sciences of the Republic of Tatarstan, е-mail: ilzakirova@mail.ru
Saviya G. Samitova, Candidate of Philological Sciences, Researcher at the Republican Centre for Development of Traditional Culture, e-mail: savilas@yandex.ru
В редакцию статья поступила 25.02.2020, опубликована:
Закирова И. Г., Сзмитова С. Г. Татар халкыньщ иж;тимагый ацында haM традицион культурасында "кот/кут" феномены // Гасырлар авазы - Эхо веков. - 2020. - № 2. - С. 164-170.
Submitted on 25.02.2020, published:
Zakirova I. G., Samitova S. G. Tatar halkynyn ijtimagy anynda hem traditsion kulturasynda «kot/kut» fenomeny [The "kut/kot" phenomenon in the social conscience and traditional culture of Tatars]. IN: Gasyrlar avazy - Eho vekov, 2020, no. 2, pp. 164-170.
