CC BY
36
st. kpt. mgr inz. Michal LANGNER Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludnosci
Komenda Glówna Panstwowej Strazy Pozarnej
KONCEPCJA PROWADZENIA DEKONTAMINACJI
POSZKODOWANYCH PRZEZ JEDNOSTKI RATOWNICZO GASNICZE PANSTWOWEJ STRAZY POZARNEJ
The idea of injured people on site decontamination by use of resources of
professional fire stations
Streszczenie
Informacja o przyznaniu Polsce tytulu gospodarza Mistrzostw Europy w 2012 roku wymusila koniecznosc rewizji stanu przygotowania kraju pod k^tem bezpieczenstwa jej uczestników. Jednym z obszarów, w których dostrzezono koniecznosc wypracowania nowych rozwi^zañ jest gotowosc sluzb i organów administracyjnych na reagowanie w sytuacjach zagrozen CBRN. W ramach tego obszaru jednym z zagadnien wymagaj^cych gruntownego przegl^du byla organizacja dekontaminacji osób poszkodowanych na miejscu zdarzenia. Przyj?lo si? bowiem za pewnik, ze jedyn^ sluzb^ odpowiedzialn^ i przygotowan^ do prowadzenia tego typu dzialan jest PSP. Dogl?bna analiza tematu wykazala jednak, ze jest on na tyle zlozony, iz jego realizacja przy udziale jednej tylko sluzby jest na chwil? obecna niemozliwa. W oparciu o doswiadczenia innych krajów europejskich opracowano koncepcj?, zgodnie z któr^ podzielono dekontaminacj? na dwa etapy: wst?pn^ (ratownicz^) i ostateczn^ (medyczno - szpitaln^). Mimo, ze autor artykulu skupil si? przede wszystkim na cz?sci ratowniczej, nie unika równiez dyskusji na temat kompleksowego rozwi^zania calego zagadnienia. Proponowana dekontaminacja wst?pna, której filozofia opiera si? na usuni?ciu skazenia poprzez zdj?cie ubrania i przetarciu skóry odsloni?tych cz?sci ciala przy pomocy specjalnej r?kawicy a nast?pnie przebraniu osoby poszkodowanej w ubiór zast?pczy jest idealnym rozwi^zaniem pozwalaj^cym zminimalizowac skutki dzialania tejze substancji. W sytuacji gdy liczy si? czas, oczekiwanie na mobilne zestawy do dekontaminacji ostatecznej, których przygotowanie zajmuje co najmniej kilkadziesi^t minut, jako jedynego rozwi^zania organizacyjno technicznego, skutkowaloby znacznym opóznieniem dzialan. Nie oznacza to jednak rezygnacji z tego rozwi^zania w ogóle.
Autor proponuje jedynie by miejsce realizacji tego etapu dekontaminacji opieralo si? raczej na dogl^bnej analizie efektywnosci tych dzialan a nie na bezmyslnej akceptacji wszystkich rozwi^zan proponowanych przez producentow tego typu sprz^tu.
Summary
An award to Poland to be a host country for EURO 2012 made us more vigilant on the question, if we are prepared enough to provide adequate safety for all participants or not. Preparedness of the administrative powers and public services for response on CBRN incidents was considered as a first area where some new solutions were absolutely indispensable. Within this field one issue needed a complete review and this was an organization of injured people decontamination on site. It was acknowledged as it would be sure that the State Fire Service (SFS) is the only body responsible and ready in case of such emergencies to execute the decontamination. Deep analysis proved this matter so complicated that it started to be clear that is is impossible for the moment to implement those operations by means of one public service - SFS. Basing on the experience of other European countries, the new doctrine was adopted, where decontamination has been divided into two phases: pre-decon/initial decon (rescue phase) and final decon (medical phase). Even though the author of this paper focused on the rescue phase, he also discusses the complex solutions of the whole problem. The initial decontamination, whose main philosophy is based on the elimination of the contaminant across 3 easy steps: taking off the clothes, washing a skin by means of special wet gloves and dressing a substitute outfit (pre decon kit) is a perfect solution that enables to minimize the effect of contaminant. In situation when the time is money, awaiting for mobile decontamination tents/containers, as the only technical and organizational remedy, might considerably delay a rescue phase. However it doesn't mean a total rejection of this clue. Author only suggests that a decision about their location should be based on an effectiveness of such operations and not on a mindless acceptance of all solutions advised by producer of such equipment.
Slowa kluczowe: dekontaminacja, dekontaminacja wst^pna, dekontaminacja ostateczna, ratownictwo, Panstwowa Straz Pozarna;
Keywords: decontamination, initial decontamination, final decontamination, rescue, State Fire Sernice;
Wst^p
W zwi^zku z intensywnym rozwojem systemu ochrony ludnosci oraz planowan^. organizaj przez Polsk^ w najblizszych latach przedsi^wzi^c o charakterze mi^dzynarodowym, takich jak EURO 2012 oraz Prezydencja w Unii Europejskiej w roku 2011, od ponad roku w ramach zespolu ekspertow z dziedziny ratownictwa chemicznego prowadzone s^. prace nad organizaj dekontaminacji masowej, ktore z powodu braku
konkretnych rozwi^zan wymagaj^. uporz^dkowania. Istnieje w tym zakresie przede wszystkim koniecznosc ustalenia precyzyjnego podzialu kompetencji oraz zobowi^zan roznych sluzb i podmiotow ratowniczych w celu przygotowania ich do wspoldzialania w sytuacjach zagrozen generuj^cych duz^ liczbç poszkodowanych.
Glownym czynnikiem warunkuj^cym prawidlowe funkcjonowanie podmiotow zaangazowanych w proces dekontaminacji masowej jest ich dobre przygotowanie pod wzglçdem merytorycznym a takze sprzçtowym, co na dzien dzisiejszy jest kluczowym problemem w systemie ratownictwa i ochrony ludnosci. W zakresie dekontaminacji, PSP przygotowuje siç do dzialan o charakterze ratowniczym, glownie na wypadek skazen chemicznych, wprowadzaj^c rozwi^zania maj^ce na celu stworzenie na terenie cal ego kraju mozliwosci przeprowadzenia silami podmiotow Krajowego Systemu Ratowniczo Gasniczego w trybie pilnym dekontaminacji wstçpnej. Przyjçte w tym zakresie zalozenia s^. tematem niniejszej publikacji.
Koncepcja, o ktorej mowa polega na zasadniczym rozdzieleniu tego, co przy dekontaminacji poszkodowanych jest dzialaniem ratowniczym, od tego, co nim nie jest, w zwi^zku z czym w jego realizacji PSP nie powinna odgrywac roli wiod^cej. Wzorem panstw Europy Zachodniej, gdzie takie rozwi^zania juz istnieje, planowane jest wprowadzenie dwuetapowej dekontaminacji poszkodowanych, ktora w pierwszym etapie zwana jest dekontaminacja wstçpn^. i jest realizowana na miejscu zdarzenia, zas w drugim dekontaminacja ostateczn^, ktora odbywa siç w lub przed wyznaczonymi jednostkami ochrony zdrowia (np. w przygotowanych ci^gach dekontaminacyjnych zbudowanych na bazie kontenerow lub namiotow). Opieraj^c siç na wiedzy i praktyce oraz zaleceniach Unii Europejskiej, ktora prowadzi w tym zakresie zaawansowane badania (przykladem jest projekt ORCHIDS maj^cy na celu przyjçcie wspolnych zalozen w ramach calej Wspolnoty) przyjçto doktrynç, zgodnie z ktôrç juz samo usuniçcie odziezy z osoby poszkodowanej, bez przeplukiwania wod^. i stosowania dodatkowych srodkow odkazaj^cych, likwiduje od 75 do 85% skazenia. Bior^c pod uwagç fakt, ze praktyczna realizacja tego przedsiçwziçcia nie jest zbyt skomplikowana i mozliwe jest podjçcie dzialan natychmiast po przyjezdzie na miejsce zdarzenia, upada idea realizacji dekontaminacji przy uzyciu zestawow kontenerow/namiotow dekontaminacyjnych jako jedynego rozwi^zania techniczno organizacyjnego. Nie oznacza to jednak rezygnacji z posiadanego (ubogiego, ale jednak) sprzçtu, ale ze wzglçdu na szereg ograniczen czasowych oraz logistyczno - organizacyjnych zwi^zanych z dysponowaniem, obslug^. i selekj poszkodowanych ten etap dekontaminacji bylby realizowany jako kolejny krok po etapie wstçpnym. Jednoczesnie odslania siç w tym miejscu problem szczegolnie
trudny do zrealizowania wyl^cznie silami PSP, a mianowicie strona medyczna calego zagadnienia. Przy tego typu zdarzeniach do oceny stanu zdrowia poszkodowanego niezbçdny jest lekarz, do opatrywania ran ratownik medyczny zas rola ratowników PSP jest istotna, ale w dziedzinie medycznej drugorzçdna, glównie ze wzglçdu na koniecznosc prowadzenia wielu czynnosci wykraczaj^cych poza kwalifikowan^ pierwsz^. pomoc. Przyjçto wiçc jako doktrynç dekontaminacji poszkodowanych, ze tylko dzialania w pierwszym etapie, jako typowo ratownicze mog^. byc prowadzone przez strazaków, natomiast dalsze etapy, nie bçd^ce scisle dzialaniami ratowniczymi wymagaj^. udzialu personelu medycznego i wlasnie od rozmów ze srodowiskiem medycznym nalezy rozpocz^c budowç systemu organizacji dekontaminacji poszkodowanych w zdarzeniach masowych.
Dwuetapowa dekontaminacja poszkodowanych
Dwuetapowa dekontaminacja, w miejscu zdarzenia a nastçpnie w wyznaczonych jednostkach ochrony zdrowia jest z punktu widzenia zabezpieczenia zdrowia i zycia poszkodowanych, a takze personelu najbardziej optymalnym systemem w dzialaniach ratowniczych prowadzonych w miejscach skazen z kilku wzgl^dów. Po pierwsze pozwala ona na usuniçcie znacz^cej ilosci skazenia na miejscu zdarzenia, dziçki czemu mozliwy jest transport „czystego" poszkodowanego bez wiçkszego ryzyka skazenia personelu i sprzçtu. Po drugie pozwala na podjçcie para (medycznych) czynnosci ratowniczych u poszkodowanych, którzy zostali wstçpnie „zdekontaminowani". Po trzecie pozwala, w razie potrzeby, na ostateczn^ dekontaminacja poszkodowanych przed przyjçciem do leczenia stacjonarnego w obrçbie szpitala lub dekontaminacja tych, którzy „ominçli" etap wstçpny.
Stanowiska, najczçsciej mobilne zestawy dekontaminacyjne, rozwijane powinny byc w miejscach, w których zaklada siç duze prawdopodobienstwo przeprowadzenia dekontaminacji poszkodowanych, a wiçc jednostki ochrony zdrowia musz^ byc wziçte pod uwagç. W przypadku stanowisk rozwijanych przed szpitalem, s^. one przewidziane dla tych poszkodowanych, którzy w wyniku róznych okolicznosci nie zostali poddani temu zabiegowi na miejscu zdarzenia.
Dekontaminacja wstçpna realizowana w trybie pilnym na miejscu zdarzenia obejmuje czynnosci w nastçpuj^cej kolejnosci:
1. umycie i/lub przetarcie odsloniçtych czçsci ciala przy uzyciu wilgotnych r^czników
lub g^bek nas^czonych substanj myj^c^, dezaktywuj^c^. skazenie lub wod^,
2. usuniçcie odziezy skazonej,
3. ponowne ubranie poszkodowanych w zestaw ubioru zastçpczego. Nalezy przy tym pamiçtac, ze decyzjç w zakresie kolejnosci wykonywanych czynnosci podejmuje kieruj^cy dzialaniem ratowniczym i to od niego zalezy czy odziez zostanie usuniçta w pierwszej kolejnosci a nastçpnie poszkodowany zostanie poddany dalszym zabiegom czy tez ubranie zostanie zdjçte dopiero po przemyciu twarzy i r^k, a nastçpnie przekaze siç ubiór podekontaminacyjny. Jakiekolwiek metody zastçpcze, jesli zostan^ uznane za wystarczaj^ce, s^. równiez do przyjçcia, wazne jednak, aby wszystkie podejmowane dzialania przeprowadzac w sposób rozs^dny i w oparciu o posiadan^ wiedzç. W zwi^zku z wieloma problemami, które rodzi przeprowadzenie profesjonalnej dekontaminacji i brakiem jakichkolwiek wytycznych, sporo jest w tym obszarze luk do wypelnienia. Opracowywany przez zespól komendanta glównego material próbuje czçsc z tych luk zapelnic, ale bez wspólpracy z innymi sluzbami, jakiekolwiek wytyczne nie bçd^ mialy praktycznego zastosowania, gdyz zawsze znajdzie siç ktos, kto uzna, ze brak zapisów w postaci ustawy czy rozporz^dzenia zwalnia go z obowi^zku realizacji jakichkolwiek zadan.
Wracaj^c do praktycznego aspektu zagadnienia, na etapie wstçpnym glówne zadanie ratowników polega na zdjçciu odziezy i usuniçciu skazenia z odsloniçtych czçsci ciala. Nastçpnie w celu zapewnienia intymnosci poszkodowanym, w oczekiwaniu na dalsze czynnosci medyczne, przekazuje siç im ubiór zastçpczy. Proponowany zestaw skonfigurowany zostal w oparciu o dostçpne na rynku zestawy „pre i post decon kit" oraz uzupelniony, w oparciu o doswiadczenia organizatorów takich imprez jak Mistrzostwa Europy w Pilce Noznej, o specjaln^. g^bkç nas^czon^ srodkiem myj^cym i dezaktywuj^cym skazenia CBRN. Dziçki takiemu rozwi^zaniu mozna w ogóle zrezygnowac ze splukiwania wod^, co czçsciowo rozwi^zuje problem scieków podekontaminacyjnych. Elementami zestawu do dekontaminacji wstçpnej, poza ubiorem, na który sklada siç ocieplane poncho z kapturem, skarpety uniwersalne i buty bez piçty, znajdziemy równiez takie „akcesoria" jak: worki na skazon^ odziez i przedmioty osobiste wraz z opaskami identyfikacyjnymi, wilgotn^ chusteczkç i maskç ochronn^ na twarz, rçkawiczki jednorazowe oraz wspomnian^. wyzej wilgotn^. g^bkç nas^czon^ srodkiem myj^cym i dezaktywuj^cym skazenia CBRN.
Planowane jest, aby kazda jednostka PSP miala do dyspozycji 40 sztuk zestawów oraz dodatkowo po 3 sztuki nozyc do ciçcia materialu. Ilosc taka przyjçta zostala w oparciu o zalozenie sredniej liczby pasazerów w srodkach komunikacji publicznej, typu autobus czy tramwaj. Idealnym rozwi^zaniem byloby umiejscowienie odpowiedniej liczby pakietów, wynikaj^cej z terenowej analizy zagrozen, w miejscach duzych skupisk ludzi jak dworce, stacje metra, lotniska oraz zobowi^zanie do ich zakupu miejskich i gminnych wydzialów
zarz^dzania kryzysowego, co w obliczu przygotowan do EURO 2012 nie jest wcale takie nierealne.
Aby system dzialal w pelni efektywnie konieczne jest zachowanie ci^glosci procesu dekontaminacji. Oddzialy szpitalne, w tym personel medyczny, czyli SORy, Osrodki Toksykologii Klinicznej i inne oddzialy zachowawcze stanowi^. element leczenia stacjonarnego i jako takie nie uczestnicz^ w bezposrednich dzialaniach ratowniczych, niemniej jednak musz^ byc one logistycznie przygotowane do przyjçcia wstçpnie zdekontaminowanych pacjentów, ewentualnie miec na uwadze koniecznosc przeprowadzenia etapu drugiego, czyli dekontaminacji ostatecznej. Zgodnie z definij dekontaminacja ostateczna to „szereg dzialan polegaj^cych na usuniçciu skazen z powierzchni calego ciala i eksponowanych blon sluzowych poprzez umycie i splukiwanie osoby skazonej przy wykorzystaniu wody z dodatkiem substancji myj^cych i dezaktywuj^cych w specjalnie przygotowanych zestawach namiotów/kontenerów dekontaminacyjnych lub przystosowanych do tego celu stanowiskach dekontaminacyjnych znajduj^cych siç w szpitalnych oddzialach ratunkowych". Ze wzglçdu na zlozonosc samego procesu i konieczn^ wiedzç medyczny, zadania z zakresu dekontaminacji ostatecznej powinny byc realizowane przez wykwalifikowany personel jednostek ochrony zdrowia pod nadzorem lekarza. Taka zasada przyjçta jest na calym swiecie i wszçdzie siç sprawdza. Aby i u nas bylo to mozliwe, nalezy pamiçtac o koniecznosci zapewnienia lekarzom i ratownikom medycznym uczestnicz^cym w dzialaniach odpowiedniego sprzçtu ochrony osobistej.
Organizacja dekontaminacji wstçpnej na wypadek skazeú chemicznych
Zadania zwi^zane z dekontaminacja w przypadku skazenia chemicznego s^ praktycznie jedynymi, do których PSP jest w jakikolwiek sposób przygotowana. Gorzej sytuacja wygl^da w przypadku skazen biologicznych i promieniotwórczych, przy których jestesmy jedynie sluzb^ wspomagaj^c^. inne podmioty. Poniewaz aktualnie prowadzone s^. w tej sprawie uzgodnienia, ponizej przedstawiono jedynie projekt zalozen do organizacji dekontaminacji wstçpnej na wypadek skazen chemicznych. Nalezy przy tym pamiçtac, ze dekontaminacja jest tylko elementem dzialan zwi^zanych z ratownictwem chemicznym, do których zgodnie z wytycznymi Komendanta Glównego PSP, kazda JRG powinna byc przygotowana na poziomie podstawowym. Jako zabezpieczenie na wypadek tego typu skazen przyjmuje siç lekkie kombinezony chemoodporne kategorii III (typ 3,4,5,6), takie jak np. ubrania Tychem®. Dodatkowo ratownicy powinni byc wyposazeni w aparaty ochrony dróg
oddechowych lub maski z filtropochlaniaczem oraz rçkawice chemoodporne i obuwie ochronne. Wymienione elementy musz^ spelniac wszelkie atesty i wymagania odpowiednich w tym zakresie norm.
Zapisany w projekcie zalozen teren akcji zaklada dwie strefy (a wiçc nic nowego), pomiçdzy którymi znajduje siç obszar dekontaminacji. Miejsce prowadzenia dzialan jest podzielone na:
1. strefç I, czyli zagrozenia (strefç dzialan ratowniczych, w tym ewakuacji);
2. strefç II czyli wolny od skazenia obszar pracy sluzb i podmiotów ratowniczych, poza streif I i obszarem dekontaminacji oraz obszar zabezpieczenia logistycznego;
3. obszar dekontaminacji, czyli obszar dzialan z zakresu dekontaminacji wstçpnej, poza streif I, w którym moze wyst^pic wtórne skazenie, o mniejszym natçzeniu niz pierwotne, wynikaj^ce z przemieszczania siç ludzi i sprzçtu ze strefy skazonej.
Mimo braku przekonania autora niniejszej publikacji o koniecznosci opracowywania procedur na kazd^, nawet najmniejsz^ sferç dzialan ratowniczych, opracowane zostaly zasady, wedlug których powinna byc prowadzona dekontaminacja wstçpna. Zgodnie z nimi kieruj^cy dzialaniem ratowniczym po przeprowadzonym rozpoznania, z którego wynika, iz prawdopodobnie doszlo do skazenia osób substanj chemiczn^, powinien zrealizowac nastçpuj^ce zadania:
1. przeprowadzic ewakuacjç poszkodowanych ze strefy I do obszaru dekontaminacji;
2. przekazac komunikat dotycz^cy zasad postçpowania (zakaz spozywania posilków, palenia tytoniu, dotykania oczu, uszu i nosa);
3. przekazac poszkodowanym i ratownikom zestawy ubioru zastçpczego;
4. przygotowac miejsca do rozebrania ludzi z uwzglçdnieniem koniecznosci zapewnienia intymnosci poszkodowanym - rozstawienie namiotu w obszarze dekontaminacji z wyjsciem bezposrednio na granicç obszaru dekontaminacji i strefy II.
Mozliwe jest odst^pienie od tej czynnosci pod warunkiem wykorzystania lokalnych uwarunkowan terenowych i infrastruktury pozwalaj^cych na zapewnienie poszkodowanym intymnosci i komfortu termicznego w sposób inny, niz wymieniony,
1. przekazac poszkodowanym komunikat o koniecznosci umycia lub przetarcia odsloniçtych czçsci ciala za pomoc^ dostçpnych w zestawie ubioru zastçpczego g^bek, r^czników, nas^czonych substancjami myj^cymi, dezaktywuj^cymi lub wod^, które po uzyciu umiescic w worku dol^czonym do zestawu ubioru zastçpczego;
2. przekazac poszkodowanym komunikat dotycz^cy zastosowania opaski identyfikacyjnej oraz sposobu zdjçcia i zabezpieczenia odziezy skazonej;
• nie zdejmowac ubrania przez glowç, zewnçtrzna czçsc odziezy nie powinna miec kontaktu ze skór^ (jesli to konieczne rozci^c górn^ czçsc garderoby i zawijac do wewn^trz),
• dolnych czçsci garderoby nie trzeba rozcinac, chyba ze to ulatwi ich zdjçcie,
• wszystkie czçsci garderoby umiescic w worku oznakowanym tym samym numerem identyfikacyjnym, który jest na opasce osoby poszkodowanej,
• wszystkie przedmioty osobiste i wartosciowe - obr^czki, zegarki, wisiorki, ewentualnie dokumenty umiescic w worku oznakowanym tym samym numerem identyfikacyjnym, który jest na opasce osoby poszkodowanej,
3. przekazac komunikat o przetarciu/splukaniu r^k oraz czçsci ciala, które mogly zostac skazone, równiez podczas zdejmowania skazonej odziezy, w przypadku uszkodzenia skóry przecieranie wilgotnymi rçcznikami lub splukiwanie wod^. nalezy wykonywac w kierunku odsrodkowym;
4. przekazac instrukcje dotycz^ce zakladania ubrania zastçpczego;
5. w przypadku osób o ograniczonej zdolnosci poruszania siç i nieprzytomnych przeprowadzic procedure identyczn^. jak dla samodzielnie poruszaj^cych siç, z tym, ze wszystkie czynnosci wykonuj^. ratownicy; poszkodowanych w takim wypadku nalezy ewakuowac na noszach typu deska, a po przeprowadzeniu dekontaminacji dodatkowo okryc kocem lub foli^ termoizolacyjn^;
6. zorganizowac miejsce oczekiwania na transport do szpitala w strefie II;
7. prowadzic ewidencjç poszkodowanych;
8. po przeprowadzeniu dekontaminacji wstçpnej poszkodowanych przekazac pod opiekç pracowników jednostek ochrony zdrowia z informaj o przeprowadzonej dekontaminacji;
9. zabezpieczyc worki ze skazonymi ubraniami oraz przekazac kompetentnym podmiotom wskazanym przez starostç;
1G. zabezpieczyc worki z przedmiotami osobistymi i wartosciowymi i przekazac do zabezpieczenia przez Policjç.
Wspólpraca z innymi sluzbami
Przedstawiony schemat organizacji pierwszego etapu dzialan zwi^zanych dekontaminacja poszkodowanych nie jest jak widac mozliwy do zrealizowania jedynie silami PSP. Jednym z najwazniejszych, jesli nie najwazniejszym elementem powodzenia calego procesu jest wspólne zaangazowanie wszystkich sluzb i podmiotów ratowniczych. Przy tego typu zdarzeniach konieczne jest wspóldzialanie zarówno z Polij Panstwowym Ratownictwem Medycznym (zespoly ratownictwa medycznego) jak i z instytucjami administracji lokalnej, wsród których najwazniejszymi s^. wydzialy zarz^dzania kryzysowego i wojewódzkie inspektoraty ochrony srodowiska. Dodatkowo, w przypadku skazen biologicznych lub promieniotwórczych konieczna jest obecnosc specjalistycznych instytucji i agencji panstwowych takich jak Panstwowa Inspekcja Sanitarna czy Panstwowa Agencja Atomistyki. Na tym jednak nie koniec. Wydarzenia ostatnich miesiçcy, pokazaly, ze nawet w sytuacjach kryzysowych, nie zwi^zanych z zagrozeniem wojennym mozna wykorzystac zasoby wojskowe. Centrum Reagowania Epidemiologicznego Sil Zbrojnych to przyklad jednostki, która zajmuje siç zabezpieczeniem medycznym ofiar ataku broni^ masowego razenia (CBRN) oraz identyfikaj broni biologicznej w obrçbie kraju, ale takze moze byc wykorzystania do pomocy w likwidacji skutków wyst^pienia chorób zakaznych lub zbierania i analizy informacji sanitarno-epidemiologicznej z calego kraju. CRESZ wyposazony jest nie tylko w mobilne laboratoria do badania próbek skazen, ale równiez posiada nowoczesne zestawy do dekontaminacji masowej oparte na bazie namiotów stelazowych, dziçki którym czas przygotowania calego zestawu do dekontaminacji ostatecznej zajmuje kilkadziesi^t minut. Warto wiçc skorzystac z takiej mozliwosci. Jedynymi minusami wykorzystania zasobów wojskowych jest czas ich mobilizacji, który wynika z koniecznosci kazdorazowego powiadamiania Ministerstwa Obrony Narodowej oraz fakt, ze s^. one mozliwe do uzycia glownie w przypadku uruchomienia mechanizmów reagowania kryzysowego.
Podsumowanie
Przedstawiona koncepcja dekontaminacji, któr^ zwyklo siç nazywac masow^. i która dotyczy osób poszkodowanych moze wydac siç dosc rewolucyjna i zapewne przez wielu malkontentów zostanie uznana za nieco abstrakcyjn^. Jednak nic z tego, co zostalo przedstawione nie tworem wyobrazni nawiedzonych strazaków - chemików, poniewaz tego typu rozwi^zania z powodzeniem stosowane s^. w krajach duzo lepiej uswiadomionych w kwestiach bezpieczenstwa jak Francja, Niemcy czy Wielka Brytanii. Tam juz dawno zauwazono, ze te kilkanascie minut, które jest najistotniejsze z punktu widzenia zycia
poszkodowanych to za malo, by przygotowac profesjonalny zestaw do dekontaminacji ostatecznej z cal^. infrastruktur^.. Bazuje siç wiçc na dwuetapowej dekontaminacji, której pierwszy etap polegaj^cy na zdjçciu odziezy powoduje usuniçcie glównej czçsci skazenia. Daje to trochç wiçcej czasu na przygotowanie siç do drugiego etapu, a mianowicie dekontaminacji ostatecznej, który moze byc realizowany w miejscu zdarzenia lub przed jednostkami ochrony zdrowia. Bior^c pod uwagç ewentualn^. mozliwosc wyst^pienia paniki, sugerowana jest ta druga lokalizacja i to co najmniej z kilku powodów. Najwazniejszy to fakt, ze w przypadku zaistnienia zdarzenia masowego, wielu poszkodowanych bez widocznych objawów skazenia, szczególnie ci mog^cy siç samodzielnie poruszac, nie bçdzie chcialo siç poddac dekontaminacji na miejscu zdarzenia, tylko samodzielnie uda siç do najblizszego szpitala. Taki scenariusz nalezy uznac za dosc prawdopodobny. Dlatego w sytuacjach bardziej „przewidywalnych", wynikaj^cych z organizacji wiçkszych imprez sportowych, koncertów, imprez o charakterze miçdzynarodowym, w czasie których duzy przeplyw ludzi moze byc potencjalnym punktem zainteresowania terrorystów, rozs^dne wydaje siç wczesniejsze zaplanowanie i rozmieszczenie zestawów do dekontaminacji ostatecznej przed szpitalami referencyjnymi wraz z odpowiedni^ liczb^ personelu ratowniczego przygotowanego do ich obslugi. I nie chodzi tu tylko o strazaków PSP.
Mozna miec naturalnie obawy o realizacjç tych zalozen w sytuacjach rzeczywistych, szczególnie bior^c pod uwagç fakt, ze swiadomosc obywateli w zakresie zagrozen CBRN jest raczej niewielka, a nawet jesli istnieje, to nadal nikt nie chce wzi^c odpowiedzialnosci za prowadzenie dekontaminacji poszkodowanych, przyjmuje siç bowiem za pewnik, ze „strazacy sobie poradz^". Pytanie w jaki sposób, skoro nie dysponujemy specjalistycznym sprzçtem w ilosciach gwarantuj^cych zabezpieczenie chocby najwiçkszych miast Polski? Piçc zestawów kontenerowych oraz dwa zestawy na bazie namiotów stelazowych przekazane przez Agencjç Rezerw Materialowych do szkól aspirantów w Poznaniu i Czçstochowie nie daj^ nawet zludnego poczucia bezpieczenstwa na wypadek rzeczywistych sytuacji kryzysowych. Nie mówi^c juz o tym, ze spora ich czçsc pozostaje na wyposazeniu specjalistycznych grup ratownictwa chemicznego, których zakres dzialan jest duzo szerszy i dodatkowe ich obarczanie zadaniami zwi^zanymi z prowadzeniem dekontaminacji ostatecznej jest olbrzymim nieporozumieniem.
Sporo jest jeszcze do zrobienia w tym temacie. Wiele zalezy m.in. od wspólpracy PSP z innymi podmiotami ratowniczymi i instytucjami na poziomie miast i gmin. Gdyby udalo siç chociaz przekonac przedstawicieli wydzialów zarz^dzania kryzysowego, policji, ratownictwa medycznego, sanepidu do udzialu we wspólnych cwiczeniach na wypadek sytuacji
nadzwyczajnych, aby moc przeanalizowac caly proces pocz^wszy od dysponowania, przez wspolprac^ na miejscu zdarzenia po identyfikaj zadan kazdego z tych podmiotow, bylby to spory sukces. A juz na pewno duzy krok naprzod w kierunku poprawy bezpieczenstwa obywateli.
Literatura
1. Projekt „ Zalozenia do organizacji dekontaminacji wst^pnej w KSRG", KG PSP;
2. Konieczny J., Ranecki J., Ratownictwo chemiczno - medyczne, Wydawnictwo Garmond;
3. Armando S., Hazardous Materials Chemistry; Bevelelacqua 2005;
4. Hazardous Materials Guide for First Responders, prep. by FEMA;
5. Decontamination for Hazardous Materials Emergencies, Delmar Publications.
