CC BY
10
ЭОЖ 66.097.8:620.193
А. Н. Хамитова, Р. М. Кабдрашитова, А. Б. Мейрамова,
Д. М. Байтлеуова, Г. К. Ахмедьянова, А. К. Колпек, Г. Г. Абдуллина
С. Торайгыров атындагы Павлодар мемлекетпк университет^ Павлодар к.
МЕХАНИКАПЬЩ ЦОСПАЛАРДЬЩ Т¥НБА€А ЭСЕР1 ЖеНЕ КОРРОЗИЯПЬЩ еН1М бэпнунщ ИНГИБИТОРПАРДЫ Н,ОР€АУ ЦАБПЕТТП1П
Осы мацалада мунай вндiрiсiндегi ингибиторларды крргау щбшеттшт туралы царастырылган.
Кiлттi свздер: механикалыц црспа, мунай вндiрiсi, тунба, коррозиялыц вшм, ингибиторларды крргау, реагент.
Белшект тундыру мYмкiншiлiгi жэне кубырдын шшдеп тунба корынын, гидродинамикалык аFынныц коспамен байланысы. «Самотлорнефтегаз» АА^ мунай жинау кубыр жYЙесi жэне кабат кысымын устап туру аFынныц
5 м/с (1-сурет) жылдамдыкта пайдаланылады, К^¥Т (32 %) кубыр жуйесшщ басым белiгi жэне мунай жинау желiсi (29 %) аFыннын 0,5 м/с жылдымдыFында пайдаланылады, ол механикалык коспаларда тунбанын пайда болуын жорамалдайды.
Л(ЬН мнгщмяьны мй
1 сурет
Осы жумыста оны тунбаFа тYскен белшектердiн мелшерiнiн тэуелдiлiгiне байланысты баFалауFа болатыны керсетiлген. Белшек мелшерi онын тыFыздыFына тэуелдi: тыFыздык, туткырлык жэне ортанын козFалыс жылдамдыFы жэне кубырлардын кедiр-будырлылыFы. Есептеу нэтижесi бойынша, тыFыздыFы
1200 кг/м3, ол кэрiз суды айдаFан кезде температурасы 20 °С жэне диаметрi 100 жэне 250 мм кубырда 0,5 м/с аFын жылдамдыFы бойынша аныкталды.
^убыр коррозиясына тунба жэне калдыктардыц эсер ететiнi отандык жэне шетелдж жумыстарыда сипатталFан. Бул макалада ингибиторлар адсорбциясыныц эр тYрлi сипаттаFы б9лшектерiнiц сандык баFасы карастырылFан; эр тYрлi сипаттаFы ингибиторлардыц калдыктыц астына ену кабiлеттiлiгi аныкталFан;
Iлеспелi жаFдайдаFы б9лшектердегi адсорбцияланFан ингибиторлардыц саны аныкталды. Адсорбцияланатын ингибитордыц м9лшерiн оныц бершген ортада механикалык косылыстарды коспаFаннан бурын жэне механикалык коспалармен араластырFаннан кешн белгiлi бiр уакыт арасындаFы концентрация айырмашылы^ымен аныктайды. Эксперименттi к9лемi 0,5 л карапайым химиялык стаканда жэне айналу жылдамды^ы 500 мин магнитт мешалка жаFдайында жYргiзiлдi. Араластыруды 6 саFат бойы жYргiздi. Ингибитордыц толыктай адсорбциясы 4-6 саFаттан артык уакыт болFанына карамастан адсорбция YPДiсi накты аякталFанына толыктай кэз жеткiзу Yшiн оны 16 саFат жYргiздi. Зерттелшетш ерiтiндiге адсорбцияланFан ингибитордан бэлшектерге тYсiп кетпеуi Yшiн оларды ингибитор этетш сYзгi аркылы эткiздi.
Мунай эндiрiсiнде ингибиторлар мэлшерi СТО 39-0147105-036-09 (ИПТЭР) эдiсiмен аныкталады. Эдiс дихлорэтанды рН=3,75 дейiн катондык ББЗ ортасында (оларFа коррозияда кэптеп колданылатын ингибиторлар колданылады) бояFышы бар курылFыда жYргiзiлдi жэне осы алыетан экстрактан фотометрлiк эдю аркылы бояудыц каркындылыFына байланысты концентрациясын аныктайды. Реагенттер концентрация диапазоны 0,5-250 мг/дм3 курайды. Эрбiр реагент Yшiн эксперимент жYргiзiлетiн орта Yшiн тYзеткiш кисык жасалынды. Зерттеулер мунай эндiрiсiнде кэп кездесетiн кум, саз, кальций карбонаты жэне темiр сульфидттерi коспалары Yшiн жYргiзiлдi. Ингибиторлар ретiнде сипаттамалары 1 кестеде берiлген А жэне В реагенттерi колданылады. Барлык зерттеулердi жYргiзу Yшiн орта болып дистилденген судаFы хлорды натрийды 2 %-дык ерiтiндiсi болды. А реагентi метанолда жэне судаFы алкалимилдазолиннiц ерiтiндiсi, ал В реагент органикалык ерiткiште амин жэне май кышкылдарыныц реакция коспасы колданылады.
Кесте 1 - Ингибиторлардыц сипаттамалары
Кэрсетюштер И нгибитор
А Б
Тыгыздык, г/см3 0,800-1,050 (16 °С) 0,850 (20 °С)
^ату температурасы, °С -40 -45
Туткырлык, мм2/с <12 (16 °С) <45(20 °С)
Ерiгiштiк Суерiгiш Судисперсияланган
Коррозияныц адсорбцияланFан ингибиторлар мэлшерш механикалык коспаларды енгiзу алдында жэне механикалык коспалармен бiрге белгiлi уакыт шшде каркынды араластырFаннан кейiн зерттелген орта кэлемшде концентрацияныц эртYрлiлiгi аныкталFан. Эксперименттi эдеттегi кэлемi 0,5
л араластырFыштын 500 мин-1 магниттi айналым жиiлiгiнде химиялык шыны ыдысында етюздь
Мунай ендiру тэжiрибесiнде елшенген белжтер коэфициентi масса бiрлiгiнiн суйыктык келемше (мг/дм2) деген катынысы аркылы аньщталады. Сондыктанда ингибиторлардын адсорбциялантан кабшетш масса мен жутылатын коррозия ингибиторынын. Q адс. адсорбент массасына карай катынасы аркылы белгiленедi.
Тэжiрибе 2 тYрлi сатыда жYргiзiлдi: елшенген белшектердiн максималды мYмкiн концентрацияларын алдын-ала зерттеу жутылудын ен жоFары кабiлетiлiгiн керсететiн тунбалардын толык зерттеу. Алдын-ала зерттеулер кальций карбонаты мен кумнын адсорбциялану эффектiсi болатындыFын керсеткендiктен (0,03 жэне 0,01 мг ИК/ЭБК-не сэйкес) жоFарыда кел^рген адсорбенттердiн зерртеулерi ары карай журпзшедь
Екiншi сатынын кордындылары бойынша балшыктан ингибиторлардын адсорбциясы А жэне Б 24 саFат iшiнде 25-тен 100 мг/дм3 Yшiн жумыс концентрациясы 0,07 - 0,9 жэне 0,37 - 1,34 мг/см балшыкка сэйкес орныкты. Реагент адсорбциясы бес саFаттык тэжiрибе iшiнде 1 мг/дм3 темiр сульфитшщ елшеулi темiр сульфитiндегi реагент абсорбциясы А жэне Б 5 саFаттык тэжiрибе ¿шшде 1 мг/дм3 белгшенген ингибиторлар конценторацияларга 25мг/дм3 байланысты. 11,2 жэне 20 мг/см ^^-на сэйкес.
Ерекше кауынушылыкты уакыт пен ингибитордын механикалык коспаларымен кажетсiз жутынудын кезкарасы бойынша, ерекше кауыFушылыкты айтылFан Yрдiстiн кинетикасы керсетедi.
Тэжiрибелердiн корытындылары ингибитор концентрация балшыктын 50 мг/ дм3 курамы. А ингибитор концентрациясы 24 саFаттан кейiн 47,3-тен 32,4мг/дм3 (алFашкы концентрациясынын 68 %-ы) азаЙFандыFын, Б ингибиторы - 47,6-дан 18 мг/дм3-ка 38 % дейiн азаЙFандыFын байкатты. Ал темiр сульфитiнiн елшенген белшектерi 25 мг/дм3 Yшiн А ингибиторынын концентрациясы 5саFаттан сон 17,3-тен 13,8 мг/дм3-ка (50 %) дешн синтездендi, Б ингибиторы 15,1-ден 5мг/дм3 (33 %) дейiн.
АлынFан нэтижелер темендепш керсеттi:
- судын аFымында елшенген белшектер белiгiн адсорбциялауы мYмкiн:темiр сульфитi ез салмаFынан 10-20-Fа артык, балшык 0,1-ден 1-ге дей0,1-ден 1-ге дейiн.
- адсорбция Yрдiсiнiн кинетикасы реагент Yшiн жеке.
- мYмкiншiлiгiне карай ингибиторлар адсорбциялана алатын каже^мен ерекшеленедi.
Реагенттердiн осы кабiлетi оларды теруде зерттелмейдi: келемiнде механикалык коспасы бар белгiлi ортада, ал корFаныш елшемi мен ингибиторды уксату баFасына эсер ететiн негiзгi фактор болуы мYмкiн.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Черкешов, Ж. Мунай жэне газ кенорындарын пайдалану. - А. : Эвро, 2013.
2 караулов, Ж. Мунай жэне газ унуыларын 6ypFbrnay технологиясы. - А. : КазУТУ, 2007.
3 Абду^адырова, К^. А. Мунай жэне газ химиясы. - А. : КРЖООК, 2013.
4 Мустафин, Ф. М. Кубырларды коррозиядан корFаy. - А. : Эркен, 2007.
Материал 15.12.2015 баспаFа TYCTi.
А. Н Хамитова., Р. М. Кабдрашитова, А. Б. Мейрамова, Д. М. Байтлеуова, Г. К. Ахмедьянова, А. К. Колпек, Г. Г. Абдуллина
Способность защиты ингибиторов от коррозии продукции и влияние механических примесей
Павлодарский государственный университет имени С. Торайгырова, г. Павлодар
Материал поступил в редакцию 15.12.2015.
А. N Khamitova, R. М. Kabdrashitova, А. B. Meyuramova, D. М. Bayutleuova, G. C. Akhmedyanova, А. C. Kolpek, G. G. Abdullina
The ability to protect inhibitors against corrosion and the influence of mechanical impurities
S. Toraighyrov Pavlodar State University, Pavlodar.
Material received on 15.12.2015.
В данной статье рассматриваются защитные особенности ингибиторов нефтехимической отрасли.
This article discusses the features of the protective inhibitors of petrochemical industry.
