Научная статья на тему 'Тендер савдоларини амалга оширишни такомиллаштириш'

Тендер савдоларини амалга оширишни такомиллаштириш Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
105
21
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and Education
Область наук
Ключевые слова
давлат хариди / буюртмачи / эълон / тендер / таклиф / оферта

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Ш.О.Наимов

Мақолада давлат харидларини тендер савдолари асосида амалга оширишнинг аҳамияти, мезонлари ва механизми ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Тендер савдоларини амалга оширишни такомиллаштириш»

Тендер савдоларини амалга оширишни такомиллаштириш

Ш.О.Наимов ТМИ

Аннотация: Маколада давлат харидларини тендер савдолари асосида амалга оширишнинг ахамияти, мезонлари ва механизми ёритилган.

Калит сузлар: давлат хариди, буюртмачи, эълон, тендер, таклиф, оферта

Features of public procurement on the basis of direct

contracts

Sh.O.Naimov Tashkent Institute of Finance

Abstract: The article describes the importance, criteria and mechanism of public procurement on the basis of tender sales.

Keywords: public procurement, customer, announcement, tender, proposal, offer

Тендер воситасидаги давлат хариди куйидаги шартлар бир вактнинг узида бажарилган такдирда амалга оширилади:

- FOлибни аниклаш мезонлари товарнинг (ишнинг, хизматнинг) нафакат пул билан бахоланишини, балки микдорий ва сифат жихатидан бахоланишини хам уз ичига олади;

- товарларнинг (ишларнинг, хизматларнинг) киймати бир шартнома буйича базавий хисоблаш микдорининг йигирма беш минг бараваридан ортик (бюджет буюртмачилари учун базавий хисоблаш микдорининг олти минг бараваридан ортик) микдорни ташкил этади.

Тендер мажбурий тартибда электрон шаклда утказилади, бундан конунчиликда назарда тутилган холлар мустасно.

Давлат харидини тендер утказиш оркали амалга ошириш учун камида етти нафар аъзодан иборат таркибда харид комиссияси тузилади. Шартномани бажаришнинг энг яхши шартлари тендер иштирокчиларининг таклифларини бахолаш буйича эълон килинган мезонлар асосида харид комиссияси томонидан аникланади. Агар мажлисда харид комиссияси аъзолари умумий сонининг камида учдан икки кисми хозир булса, харид комиссияси ваколатли

хисобланади. Барча кабул килинган карорлар баённомалар билан расмийлаштирилиши керак.

Тендер воситасидаги давлат хариди тугрисидаги ахборот давлат буюртмачиси томонидан чекланмаган микдордаги шахсларга махсус ахборот портали оркали давлат харидларининг электрон тизимига, шунингдек давлат буюртмачисининг хохишига кура унинг веб-сайтига ёки унинг юкори турувчи органининг расмий веб-сайтига, шунингдек оммавий ахборот воситаларида тендер утказилиши тугрисидаги эълонни ва тендер буйича харид килиш хужжатларини жойлаштириш йули билан маълум килинади.

Тендер утказилиши тугрисидаги эълон факат тендер буйича харид килиш хужжатлари юзасидан Комплекс экспертиза килиш марказининг ижобий хулосаси олинганидан кейин жойлаштирилади.

Тендер утказилиши тугрисидаги эълон тендер иштирокчиларидан таклифларни кабул килиш муддати тугайдиган санадан камида ун икки иш куни ва купи билан уттиз иш куни олдин махсус ахборот портали оркали давлат харидларининг электрон тизимига давлат буюртмачиси томонидан жойлаштирилади.

Тендер утказилиши тугрисидаги эълон куйидаги ахборотни уз ичига олиши керак:

- тендерни утказиш шакли;

- товарнинг (ишнинг, хизматнинг) батафсил тавсифи ва бошлангич нархи;

- тендер утказиладиган жойнинг манзили;

- тендер иштирокчиларига куйиладиган талаблар;

- давлат буюртмачисининг иштирокчилар билан богланиш учун алока богловчи шахслар сифатида белгиланган бир ёки бир нечта мансабдор шахсларининг ёки бошка ходимларининг фамилияси, исми, шарифи, лавозими ва манзили;

- таклифлар бериш муддати тугайдиган сана ва вакт;

- тендер таклифини расмийлаштиришга доир талаблар.

Тендер утказиш тугрисидаги эълон конунчиликка зид булмаган бошка ахборотни хам уз ичига олиши мумкин.

Тендер буйича харид килиш хужжатлари махсус ахборот портали оркали давлат харидларининг электрон тизимига тендер утказилиши тугрисидаги эълонни жойлаштириш билан бир вактда давлат буюртмачиси томонидан жойлаштирилади.

Тендер буйича харид килиш хужжатлари куйидагиларни уз ичига олиши керак:

^ тендер утказилиши тугрисидаги эълонда курсатилган ахборот;

^ шартнома бахосини ва ижрочилар билан хисоб-китобларни шакллантириш учун фойдаланиладиган валюта хамда тулов тартиби хакидаги ахборот;

^ тендерда иштирок этиш учун таклифни давлат тилида ва, заруриятга караб, бошка тилларда тайёрлаш мажбурийлиги туFрисидаги талаб;

^ тендер иштирокчиси таклифининг техник ва нархга оид кисми, уларни бахолаш тартиби хакидаги ахборот;

^ тендер иштирокчиларига тендер буйича харид килиш хужжатлари коидаларига доир тушунтиришларни такдим этиш тартиби, такдим этиш муддати бошланадиган ва тугайдиган сана;

> техник топширик;

> ушбу К,онунга мувофик тендер иштирокчиларининг таклифларини бахолаш мезонлари ва куриб чикиш тартиби;

^ тендер иштирокчилари томонидан коррупция куринишларига йул куймаслик буйича аризани такдим этиш мажбурийлиги хакидаги талаб.

Тендер буйича харид килиш хужжатларида давлат буюртмачиси хар бир товар (иш, хизмат) харид килиш тартиб-таомилининг алохида бирлиги сифатида куриб чикилишини эълон килиши мумкин. Бундай холда давлат буюртмачиси турли товарларни (ишларни, хизматларни) етказиб бериш учун тендернинг бир нечта иштирокчиси билан шартномалар тузиши мумкин, бунда хар бир товар (иш, хизмат) учун факат битта FOлиб аникланиши мумкин. Х,ар бир товар (иш, хизмат) учун FOлиб харид килиш тартиб-таомили шартларига кура алохида-алохида аникланади.

Тендер буйича харид килиш хужжатларига унинг ажралмас кисми булган шартнома лойихаси илова килинади.

Давлат буюртмачиси харид комиссияси билан келишилган тендер буйича харид килиш хужжатларини тасдиклайди.

Давлат буюртмачиси харид комиссияси билан келишилган холда тендерда иштирок этиш учун таклифлар бериш муддати тугайдиган санадан камида бир иш куни олдин тендер буйича харид килиш хужжатларига узгартишлар киритиш туFрисида карор кабул килишга хакли. Бунда ушбу тендерда таклифлар бериш тугайдиган муддат камида ун иш кунига узайтирилади. Шу билан бир вактда, агар эълонда курсатилган ахборот узгартирилган булса, тендер утказиш туFрисидаги эълонга узгартишлар киритилади. Товарнинг (ишнинг, хизматнинг) номини узгартиришга йул куйилмайди.

Тендер иштирокчиси давлат буюртмачисига тендер буйича харид килиш хужжатлари коидаларига доир тушунтиришлар бериш туFрисида суров юборишга хакли. Мазкур суров келиб тушган санадан эътиборан икки иш куни ичида давлат буюртмачиси, агар ушбу суров давлат буюртмачисига таклифлар

бериш муддати тугайдиган санадан камида икки иш куни олдин келиб тушган булса, тендер буйича харид килиш хужжатларининг коидаларига доир тушунтиришларни юборади. Тендер буйича харид килиш хужжатларининг коидаларига доир тушунтиришлар уларнинг мазмун-мохиятини узгартирмаслиги керак.

Тендер буйича харид килиш хужжатлари конунчиликда белгиланган тартибда экспертиза учун Комплекс экспертиза килиш марказига киритилади.

Давлат буюртмачиси тузилган шартномалар, импорт контрактлари ва уларга кушимча келишувларнинг харид килиш хужжатларига мувофиклиги ва хакикийлиги учун жавобгар булади.

Тендер иштирокчиси факат битта таклиф беришга хакли.

Таклифда давлат хариди объекти булган товарнинг эскизи, расми, чизмаси, фотосурати ва бошка тасвири, нусхаси, намунаси булиши мумкин. Тендер иштирокчиси такдим этилаётган ахборот ва хужжатларнинг хакикийлиги ва туFрилиги учун жавобгар булади.Тендерда иштирок этиш учун таклифларни кабул килиш махсус ахборот портали оркали давлат харидларининг электрон тизимида чоп этилган эълонда курсатилган муддат келиши билан тугатилади.

Агар таклифлар бериш муддати тугаган вактда тендер иштирокчиларидан камида иккита таклиф олинган булса, тендер иштирокчиларининг таклифлари харид комиссияси томонидан куриб чикилади.

Тендерда битта иштирокчи иштирок этган ёки хеч ким иштирок этмаган булса, тендер утказилмаган деб топилади. Бундай холда давлат буюртмачиси харид килиш тартиб-таомилини айни уша шартларда хамда товарга (ишга, хизматга) доир айни уша мезонларга ва талабларга мувофик такроран амалга ошириши шарт. Товарга (ишга, хизматга) доир бахолаш шартлари, мезонлари ва талабларни узгартириш зарур булганда, харид комиссияси асосларни курсатган холда тегишли карорни кабул килади. Тендер иштирокчиси бундай таклифларни бериш муддати тугагунига кадар берилган таклифни кайтариб олишга ёки унга узгартишлар киритишга хакли.

Тендер иштирокчиларининг таклифларини куриб чикиш ва бахолаш муддати таклифлар бериш тугаган пайтдан эътиборан кирк беш иш кунидан ошиши мумкин эмас.

Агар таклиф ушбу К,онуннинг ва тендер буйича харид килиш хужжатларининг талабларига мувофик келса, у тегишли тарзда расмийлаштирилган деб топилади.

Агар таклифни киритган тендер иштирокчиси К,онунда белгиланган талабларга мос келмаса ёки тендер иштирокчисининг таклифи тегишли тарзда расмийлаштирилмаган булса, шунингдек тендер буйича харид килиш

хужжатлари талабларига мувофик келмаса, харид комиссияси таклифни рад этади.

Тендер иштирокчиси томонидан такдим этилган хужжатлардаги ахборотнинг ишончсиз эканлиги аникланган такдирда, харид комиссияси бундай иштирокчини харид килиш тартиб-таомилининг исталган боскичида тендерда иштирок этишдан четлатишга хакли.

Тендер буйича харид килиш хужжатларида курсатилган мезонлар асосида тендер FOлибини аниклаш учун харид комиссияси рад этилмаган таклифларни бахолашни амалга оширади.

Биринчи боскичда тендер иштирокчиси таклифининг техник кисмини бахолаш амалга оширилади. Харид комиссиясининг тендер таклифининг техник кисмини бахолаш буйича карори баённома билан расмийлаштирилади, баённомада тендернинг биринчи боскичини бахолаш якунлари курсатилади.

Тендернинг иккинчи боскичи тендернинг биринчи боскичидан утган камида икки нафар иштирокчининг таклифлари мавжуд булганда утказилади.

Тендернинг иккинчи боскичида таклифнинг нархга оид кисми очилади ва бахоланади. Харид комиссиясининг тендер таклифининг нархга оид кисмини бахолаш буйича карори баённома билан расмийлаштирилади, баённомада тендернинг иккинчи боскичи FOлиби аникланади. Тендерда иштирокчиларнинг нархи бошла^ич нархдан юкори булган таклифлари харид комиссияси томонидан рад этилади ва бахоланмайди.

Тендер иштирокчисининг ваколатли вакили таклифлар солинган конвертларни очиш тартиб-таомилида иштирок этишга хакли.

Таклифларни куриб чикиш натижалари буйича:

•биринчи боскичда - агар харид комиссияси барча таклифларни рад этган булса ёки факат битта таклиф тендер буйича харид килиш хужжатлари талабларига мувофик келса;

•иккинчи боскичда - агар харид комиссияси барча таклифларни рад этган булса, тендер утказилмаган деб топилади.

Харид килинаётган товарнинг (ишнинг, хизматнинг) техник хусусиятларидан келиб чикиб, тендер бир боскичда утказилиши мумкин. Бунда давлат буюртмачиси бу хакда тендер буйича харид килиш хужжатларида курсатиши керак. Мазкур холатда тендер таклифининг техник ва нархга оид кисмларини очиш хамда бахолаш бир вактнинг узида амалга оширилади.

Тендер бир боскичда утказилганда, агар харид комиссияси барча таклифларни рад этган булса ёки факат битта таклиф тендер буйича харид килиш хужжатлари талабларига мувофик келса, тендер утказилмаган деб топилади.

Тендер буйича харид килиш хужжатларида ва таклифда курсатилган мезонлар асосида шартномани бажаришнинг энг яхши шартларини таклиф килган тендер иштирокчиси FOлиб деб топилади.

Тендер буйича харид килиш хужжатларида ва таклифда курсатилган мезонларга мувофик FOлибнинг таклифидан кейинги энг макбул таклифни такдим этган деб топилган иштирокчи харид комиссиясининг карори билан захирадаги FOлиб деб белгиланиши мумкин.

Агар тендер буйича харид килиш хужжатларида тендернинг хар бир товари (иши, хизмати) харид килиш тартиб-таомилининг алохида бирлиги сифатида куриб чикилиши назарда тутилган булса, харид комиссияси FOлибни тендернинг хар бир предмети буйича аниклайди.

Таклифларни куриб чикиш ва бахолаш натижалари таклифларни куриб чикиш хамда бахолаш баённомасида кайд этилади.Тендер боскичларида таклифларни куриб чикиш ва бахолаш баённомаси харид комиссиясининг хозир булган барча аъзолари томонидан имзоланади хамда ундан олинган кучирма баённома имзоланган кундан эътиборан уч иш куни ичида давлат харидларининг электрон тизимида эълон килинади.

Тендернинг исталган иштирокчиси таклифларни куриб чикиш ва бахолаш баённомаси эълон килинганидан кейин давлат буюртмачисига тендер натижалари буйича тушунтиришларни такдим этиш тугрисида суров юборишга хакли. Давлат буюртмачиси бундай суров келиб тушган санадан эътиборан уч иш куни ичида тендер иштирокчисига тегишли тушунтиришларни такдим этади. Давлат буюртмачиси ва харид комиссияси таклифларни кабул килиш тугайдиган пайтга кадар уларни мухокама килишга хакли эмас.

Тендер натижалари буйича шартнома тендер буйича харид килиш хужжатларида ва шартнома тузилаётган тендер иштирокчиси томонидан берилган таклифда курсатилган шартлар асосида тузилади.

Голиб шартнома тузишдан бош тортган такдирда унга закалат суммаси кайтариб берилмайди. Агар харид комиссияси томонидан захирадаги FOлиб аникланган булса, шартнома тузиш ва унга доир мажбуриятларни бажариш хукуки захирадаги FOлибга утади. Бунда захирадаги FOлиб FOлиб томонидан таклиф этилган нархда (бундан захирадаги FOлиб таклиф этган нарх FOлиб томонидан таклиф этилган нархдан паст булган холлар мустасно) шартнома тузади ёки шартнома тузишдан бош тортиши мумкин. Агар харид комиссияси томонидан захирадаги FOлиб аникланмаган булса ёки захирадаги FOлиб шартнома тузишдан бош тортса, давлат буюртмачиси янги тендер утказади.

Тендер натижалари буйича тузилган шартнома туFрисидаги ахборот давлат буюртмачиси томонидан махсус ахборот порталига у тузилган санадан бошлаб уч иш кунидан кечиктирмай жойлаштирилаиши лозим.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Узбекистан Республикасининг 22.04.2021 йилдаги "Давлат харидлари т^рисида"ги УРК,-684-сон К,онуни

2. Вазирлар Махкамасининг 2022 йил 20 майдаги 276-сон карори билан тасдикланган "Давлат харидларини амалга ошириш билан боFлик тартиб -таомилларини ташкил этиш ва утказиш тартиби тyFрисида"ги Низом

3. O'roqov U.Yu. Davlat xaridi. O'quv qo'llanma.T.:«Nihol print» OK, 2022. 200

b.

4. У.Уроков, Э.Шодмонов, Д.Бобобекова. Давлат харидларини бошкариш. Т.-2022 й.

5. У. Уроков. Давлат харидлари тизими: кеча ва бугун. «Бозор, пул ва кредит» журнали, 8-сон, 2018 й.

6. У.Уроков. Давлат харидлари тизимида электрон харидлар хажмини ошириш масалалари. "Замонавий молиянинг миллий ва халкаро долзарб масалалари". Халкаро илмий-амалий конференция материаллари туплами. ТМИ, 2021 йил 20 май

7. Уроков У.Ю. Чинкулов К,.Р. Узбекистонда давлат харидларининг такомиллашувининг хукукий асослари. «Халкаро молия ва хисоб» журнали, 2017 йил 8-сон.

8. У.Уроков. Узбекистонда давлат харидлари тизимини такомиллаштириш масалалари. "Узбекистонда давлат харидлари тизимини такомиллаштириш масалалари" мавзусидаги олий укув юртлараро илмий-амалий конференция материаллари туплами. ТМИ, 2014 йил 13декабрь

9. У.Уроков. Газначилик тизимида бюджет маблаFларидан самарали фойдаланиш масалалари. "Худудлар молиявий салохиятини юксалтиришда хизмат курсатиш сохасининг ахамияти" мавзусидаги республика илмий-амалий конференция материаллари туплами.ТМИ, 2017 йил

10. У.Уроков. Бюджет маблаFларидан самарали фойдаланишни таъминлаш йуллари. "Худудлар молиявий салохиятини юксалтиришда хизмат курсатиш сохасининг ахамияти" мавзусидаги республика илмий-амалий конференция материаллари туплами.ТМИ, 2017 йил 12 апрель

11. N Xaydarov. Soliqlar va soliqqa tortish masalalari. O 'quv qo 'llanma. Toshkent: Akademiya, 2007

12. Т.С. Маликов, Н.Х. Хайдаров. Молия: умумдавлат молияси. Тошкент: «IQTISOD-MOLIYA, 2009

13. A.V. Vaxabov, Sh. A. Tashmatov, N.X. Xaydarov, A.V.Vaxabov. Moliyaviy savodxonlik asoslari: o'quv qo'llanma/-Toshkent- 2013

14. Хайдаров Н., Т. Маликов - Бюджет: тизими, тузилмаси, жараёни. Укув кулланма, 2007

15. Т.С. Маликов, Н.Хайдаров. Финансы: государственные финансы. Учебное пособие. Экономика и финансы. Ташкент. 2009

16. Н. Хайдаров. Давлат молиясини бошкариш. Т.:«Академия, 2005

17. Н.Хайдаров. Сравнительный анализ основных макроэкономических показателей Республики Узбекистан. Международная научно - практическая конференция «Процессы цифровой трансформации в экономике, финансах и управлении в условиях пандемии». Казань - Ташкент, 4 мая 2022 г.

18. N. Xaydarov. Issues of enhancing the quality of doctoral education at higher education institutions: European Experience and practices of joint project in higher education reform process in Uzbekistan. Vita Color Т.: 2014

19. U.Y.O'roqov, M.B.Moyliyev. Mamlakat investitsiya jozibadorligini oshirish orqali xalqaro kapitalni jalb qilish masalalari. Science and Education, 2022

20. Uchqun Yunusovich Urokov, Zulayho Abdujobir Qizi Tursunova. Actual issues in the management of external debt. Science and Education, 2022. № 12

21. Uchqun O'roqov, Javohir Yomg'Irov. Davlat xaridlarini tashkil etish modellari: afzalliklari va kamchiliklari. Science and Education, 2022. № 12

22. У.Ю.Уроков. Узбекистонда давлат харидларининг такомиллашувининг хукукий асослари.«Халкаро молия ва хисоб» журнали. 2017

23. У.Уроков. Бюджет маблаFларидан самарали фойдаланишни таъминлаш йуллари.2017

24. У.Ю. Уроков. К, ишлок хужалиги субъектларини солик имтиёзлари оркали раFбатлантириш. Иктисодиёт ва таълим, 2015

25. У.Уроков. Махаллий бюджетлар мустакиллигини оширишга оид назарий карашлар. Узбекистонннинг халкаро молия тизимига интеграциялашувни кучайтириш йуллари" мавзусидаги республика илмий-амалий конференция. ТМИ. 2020

26. У.Уроков. Махаллий бюджетлар молиявий баркарорлигини белгиловчи курсаткичлар. 2020.

27. У.Ю Уроков, К.Р. Чинкулов. Узбекистонда давлат харидларининг такомиллашувининг хукукий асослари. «Халкаро молия ва хисоб» журнали, 2017

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

28. У.Уроков. Мах,аллий бюджетлар мустакиллигини оширишнинг устувор йуналишлари. Science and Education, 2022. № 6

29. У.Уроков. Бюджет маблаFларидан самарали фойдаланишни таъминлаш йуллари. 2017

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.