CC BY
37TEMIR YO'L QISMI (UCHASTKASI)DA DIZEL VA ELEKTR TORTISH LOKOMOTIVLARI UCHUN TORTISH HISOB-KITOBINI BAJARISH USULI
Umidjon Shavkatovich Umidbek Ulug'bek o'g'li Shahzodbek Shavkatjon Otamurodov Yo'lchiyev o'g'li A'zamjonov
Toshkent davlat transport universiteti
Ilmiy rahbar: Oleg Sergeyevich Ablyalimov
ANNOTATSIYA
Haqiqiy sharoitlarga ega temir yo'lning virtual tekis qismi (uchastkasi) misolida, turli xil tuzilishdagi va tarkibdagi temir yo'l yuklarini temir yo'l transportida tashishlarini tashkil etish uchun dastlabki ma'lumotlarni hisobga olgan holda tortish hisob-kitobining algoritmi va metodologiyasi taklif etiladi. Yuk poezdi harakatining kinematik parametrlari shuningdek, foydalanish sharoitida ushbu lokomotivlarning tashish ishlarining energiya samaradorligi ko'rsatkichlarining qiymatlari, temir yo'lning haqiqiy qismi (uchastkasi)da, dizel va elektr tortish lokomotivlari samaradorligini virtual va bir xilda asoslash mezonlari sifatida qabul qilish tavsiya etiladi.
Kalit so'zlar: temir yo'l transporti, lokomotiv, dizel va elektr tortuv lokomotivlari, yuk poezdi, temir yo'l qismi (uchastkasi), yuk, tashish ishlari, samaradorlik, tahlil, algoritm, metodologiya.
METHOD OF PERFORMING TRAINING CALCULATION FOR DIESEL AND ELECTRIC TRAVEL LOCOMOTIVES ON THE RAILWAY PART (SECTION)
ABSTRACT
An algorithm for performing traction calculation and initial information for its implementation, taking into account the analysis of the straightened track profile of a given virtual or real section of the railway and the conditions of railway transportation of goods of different structure, type, type and content, are proposed. The methodology and analysis of the traction calculation for locomotives of electric and diesel traction on a given, virtual or real, section of the railway are given, based on the characteristics of the material and technical base and the various conditions for organizing the transportation of the locomotive fleet accepted in the calculations.
Keywords: rail transportation, locomotive, diesel and electric locomotives, freight train, railway, section, cargo, transportation work, effective, analysis, algorithm, method.
Kirish. Bugungi kunda "O'zbekiston temir yo'llari"AJ lokomotiv parkining asosan foydalaniladigan magistral lokomotivlarining asosiy qismini turli seksiyali (qism)-TE10M, UzTE16M seriyali teplovozlar va VL80s yuk elektrovozlari tashkil etadi.
Temir yo'lning ushbu virtual yoki haqiqiy qismi (uchastkasi)da uch seksiya (qism)li TE10M, UzTE16M va VL80s magistral (poezd) yuk lokomotivlaridan foydalanishning asosiy ko'rsatkichlarini o'rganish va parametrlarini aniqlash Lokomotiv parkidan foydalanish samaradorligini oshirish yo'llari va rezervlarini topishga qaratilgan tavsiyalar va tadbirlarni ishlab chiqish O'zbekiston temir yo'l tarmog'ining asosiy va dolzarb vazifasidir.
O'zbekiston temir yo'llarining turli qiyinchilik va murakkablik darajasidagi qism (uchastka)larida dizel va elektr tortuv lokomotivlaridan foydalanish faoliyatini tashkil etishning turli shart-sharoitlari uchun ushbu muhim vazifani hal etish lokomotiv parkidan va, xususan temir yo'l transportining tashish salohiyatidan yanada samarali foydalanish imkonini beradi.
Lokomotiv tortish nazariyasi va temir yo'l qism(uchastka)larining qiyinchilik va murakkabligini hisobga olgan holda yuklarni temir yo'l transporti orqali tashishni tashkil etishning turli shartlari va usullari [1-3] asosida, yuqorida keltirilgan dizel va elektr tortuv lokomotivlari uchun tortish hisob-kitoblarini bajarish orqali katta muvaffaqiyat bilan amalga oshirilishi mumkin.
Quyida biz berilgan hisobning ma'lum bir qismida tortish hisobini bajarish uchun algoritm va dastlabki ma'lumotlarni taqdim etamiz.
Umuman olganda, tortish hisob-kitoblarini bajarish tavsiyalarga [1-3] va ularni amalga oshirish uchun quyidagi algoritmga [4] muvofiq amalga oshiriladi:
- berilgan (qabul qilingan) temir yo'l qismi (uchastkasi)da lokomotivlarning tashish ishlarini tashkil etish shartlari va lokomotivlarning moddiy-texnika bazasi holati omillarining parametrlari (xususiyatlari) tanlanadi;
- tanlangan lokomotivlar tomonidan oraliq bekatlarda, tarqatish bekatlari (raz'ezd) va bo'lingan joylarda to'xtab va to'xtovsiz tashkil etilgan turli og'irlikdagi tarkibning yuk poezdini boshqarish modellarini ishlab chiqiladi;
- yuk poezdi harakatining differensial tenglamalarini keng tarqalgan ma'lum usullardan biri bilan, masalan, temir yo'lning belgilangan (qabul qilingan) qismida poezdning harakatlanish tezligini va vaqtini aniqlash uchun grafik usuldan foydalanib hisoblanadi;
- temir yo'lning ma'lum bir qismida tortish hisob-kitoblari amalga oshiriladi va olingan natijalar matematik statistikaning ma'lum usullari orqali ularni keyingi tahlillar bilan qayta ishlanadi;
- yuk poezdi harakatining kinematik parametrlari va lokomotivlardan miqdoriy va pul-mablag' hisobida foydalanishning asosiy yoqilg'i-energetika samaradorligi ko'rsatkichlarining parametrlari qiymatlari aniqlanadi;
- yuk poezdi tarkibining har qanday massasi uchun lokomotivlardan foydalanishning asosiy yoqilg'i-energetika ko'rsatkichlarining kinematik va energiya parametrlarining raqamli qiymatlarini aniqlash uchun mo'ljallangan regressiya tenglamalarini (analitik bog'liqliklar) "qurish" Microsoft Office Excel jadval protsessori yordamida amalga oshiriladi.
Ikkita A - B va B - C oraliq bekatlararo temir yo'llardan (peregon) tashkil topgan A - C virtual temir yo'l qismi (uchastkasi) berilgan bo'lib, bu yo'l profilining ko'rsatkichlari 1- jadvalda keltirilgan.
1-jadval
A - C virtual temir yo'l qismi (uchastkasi)ning to'g'rilangan yo'l profili
ko'rsatkichlari
Elementning 1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Elementning -1,5 -1,42 +1,76 +6,5 +0,99 -10,0 -1,33 +1,0 +4,8
qiyaligi i, %o 0 -3,0 -2,28 0 +1,5 +3,5 +0,9 0 -
Elementning 1700 4800 2800 7000 2100 1400 1800 1600 1500
uzunligi S,m 1500 7200 2500 2500 1600 900 3200 1800 -
Uzunligi 45,9 kilometrlik temir yo'l qismi (uchastkasi) bog'lanish yo'lining to'g'rilangan yo'l profili 1-jadvalda keltirilgan bo'lib, Ikkita A - B va B - C oraliq bekatlararo temir yo'llardan (peregon) tashkil topgan 18 ta element mavjud. Ushbu elementlarning o'n uchtasi +3,0%o dan -3,0%o gacha bo'lgan oraliqdagi balandliklardan, shu jumladan i = 0 maydonli, ko'rib chiqilayotgan qism (uchastka)ning umumiy uzunligining taxminan 76,47 foizini tashkil qiladi, bu yo'l profilining tabiati uni "tekis" [5] deb tasniflaydi va birinchi turga ishora qiladi.
Yo'lning profilini tahlil qilish asosida shuni ko'rish mumkinki, eng "og'ir" 4 element bo'lib, u Sp =7000m uzunligi va tikligi ip = +6,5%o uzunligi bo'yicha hisoblangan ko'tarilish uchun qabul qilinadi va 6 elementi qiyalik qiymati icn = - 10,0%o va uzunligi Scn =1400m - nishablik. Temir yo'lning ushbu qismi (uchastkasi) da foydalaniladigan yuk poezdlari tarkiblarining massasi Q1 = 2500t dan Q3= 3500t gacha bo'lgan diapazonda AQ = 500t qiymatiga teng bo'lgan, dumaloq (rolikli) podshipniklarda ellik to'rt o'qli vagonlardan iborat. Harakat tezligini kamaytirish bo'yicha doimiy va vaqtincha faoliyat ko'rsatuvchi ogohlantirishlar mavjud emas. Tormoz kolodkalari cho'yanli - up = 0,33 kN/kN bo'lib, qabul qilish va jo'natish yo'llarining uzunligi /non = 1050 m.
Temir yo'lning belgilangan virtual tekislik qismi (uchastkasi)da uch seksiya (qism)li magistral (poezd) yuk lokomotivlari - 3VL80s elektrovozlari va 3TE10M, UzTE16M3 teplovozlari yuk poyezdlari bilan oraliq bekatlarda to'xtab va to'xtovsiz harakatlanadi.
Davomida, dizel va elektr tortish lokomotivlari uchun tortish hisob-kitoblarini bajarish usulini taqdim etamiz.
Ushbu tortish hisob-kitoblarini bajarish usulini amalga oshirish uchun 3VL80s elektrovozlari, 3TE10M va UzTE\6M3 teplovozlari yuk poyezdlari matematik modellari tuziladi, jadvallar hisoblab chiqiladi va poezdning o'ziga xos ta'sir etuvchi kuchlari diagrammasi tuziladi va yuqoridagi tavsiyalarga asoslanib [1,2], hisobning ma'lum bir qismida poezdning harakat tezligi va harakatlanish vaqtining, egri tok oqimining (elektr tortish lokomotivlari) qurilishi amalga oshiriladi.
2-5-jadvallarda turli og'irlikdagi (Q = 2500...3500t) tarkib yuk poezdining o'ziga xos natijaviy (tezlashtiruvchi va sekinlashtiruvchi) kuchlarining va bir xil sondagi o'qlarning m = 200 o'qlarni tortuv, bo'sh harakat va tormozlash rejimlarida sonli qiymatlari berilgan.
2-5-jadvallarda tadqiqot o'tkazilayotgan uch seksiya (qism)li magistral (poezd) yuk lokomotivlari uchun yuqorida qayd etilgan ta'sir etuvchi kuchlarning diagrammasi tuziladi.
Yuqoridagi barcha keltirilgan qurilish va tuzilishlar millimetrli qog'ozga amalga oshiriladi, ushbu jarayonda, (poezdlar ishi uchun tortish hisob-kitoblar qoidalari) asoslangan grafik ko'lamli, sinov qilingan, qat'iy tanlangan va tavsiyalar [6]ga asosan shakllantiriladi.
2-jadval
Tortuv rejimi uchun poezdning o'ziga xos ta'sir etuvchi kuchlari, 3VL80s
elektrovoz
V Fk W 0 Q1 = 2500 t Q2 =3000t Q3 = 3500t
W"0 W0 f - W0 w"0 W0 f - W0 W"0 W0 f - W0
Km/ soat N N/k N N/k N N/k N N/k N N/k N N/k N N/kN N/k N N/k N N/kN
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
0 93195 0 1,9 0 0,94 1,04 33,0 3 0,9 0 0,99 27,9 0 0,8 7 0,95 24,13
4,5 93195 0 1,9 5 0,98 1,08 32,9 9 0,9 3 1,02 27,8 7 0,9 0 0,98 24,10
10 87701 4 2,0 3 1,04 1,14 30,9 3 0,9 9 1,08 26,1 1 0,6 5 1,03 22,57
20 82404 0 2,2 2 1,18 1,29 28,8 4 1,1 0 1,20 24,3 5 1,0 5 1,14 21,04
30 78872 4 2,4 7 1,36 1,47 27,3 7 1,2 5 1,36 23,0 9 1,1 8 1,28 19,94
40 75929 2,7 1,58 1,70 26,1 1,4 1,55 21,9 1,3 1,45 18,98
4 8 8 3 9 4
43,5 75340 8 2,9 0 1,66 1,79 25,7 6 1,5 0 1,62 21,7 3 1,3 9 1,50 18,77
50 73575 0 3,1 5 1,85 1,98 24,9 2 1,6 5 1,78 21,0 3 1,5 2 1,64 18,16
56,5 72397 8 3,4 2 2,03 2,17 24,3 0 1,8 1 1,95 20,5 0 1,6 5 1,78 17,70
60 63568 8 3,5 8 2,14 2,29 20,9 5 1,9 0 2,05 17,6 6 1,7 4 1,88 15,23
70 44439 3 4,0 7 2,48 2,64 13,6 1 2,1 9 2,35 11,4 3 1,9 8 2,14 9,92
80 32667 3 4,6 2 2,87 3,05 8,89 2,5 0 2,69 7,44 2,2 5 2,43 6,36
90 25457 0 5,2 3 3,28 3,48 5,83 2,8 6 3,07 4,82 2,5 4 2,74 4,11
100 20159 6 5,9 0 3,74 3,96 3,41 3,2 4 3,47 2,78 2,8 8 3,11 2,32
3-jadval
Bo' sh harakat va tormozlash rejimlari uchun poezdning o'ziga xos ta'sir etuvchi
kuchlari, 3VL80s elektrovoz
Q1 = 2500 t Q2 = 3000t Q3 = 3500t
V Wx ^Kp bT Wox Wox+ 0,5bT Wox+ bT Wox Wox+ 0,5bT Wox+ bT Wox Wox+ 0,5bT Wox+ bT
Km/ N/k N/kN N/k N/kN N/kN N/k N/kN N/kN N/k N/kN N/kN
soat N N N N
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
0 2,40 0,270 89,10 1,09 45,64 90,19 1,03 45,58 90,13 0,99 45,54 90,09
10 2,54 1,198 65,34 1,19 33,86 65,53 1,13 33,80 66,47 1,07 33,74 66,41
20 2,76 0,162 53,46 1,34 28,07 54,80 1,25 27,98 54,71 1,18 27,91 54,64
30 3,05 0,140 46,20 1,53 24,63 47,73 1,41 24,51 47,61 1,32 24,42 47,52
40 3,40 0,126 41,58 1,77 22,56 43,35 1,60 22,39 43,18 1,50 22,29 43,08
50 3,83 0,116 38,28 2,05 21,19 40,33 1,84 20,98 40,12 1,70 20,84 39,98
60 4,32 0,108 35,64 2,37 20,19 38,01 2,11 19,93 37,75 1,94 19,76 37,58
70 4,89 0,102 33,66 2,73 19,56 36,39 2,43 19,26 36,09 2,20 19,03 35,86
80 5,52 0,097 32,01 3,14 19,14 35,15 2,76 18,76 34,77 2,50 18,51 34,51
90 6,23 0,093 30,69 3,58 18,93 34,27 3,16 18,51 33,85 2,82 18,17 33,51
100 7,00 0,090 29,70 4,07 18,92 33,77 3,57 18,42 33,27 3,19 18,04 32,89
1 - 2- jadvallarda temir yo'lning belgilangan virtual tekislik uchastkalaridan birida 3VL80s elektrovozi va 3TE10M, UzTE16M3 teplovozlarining tashish ishlarini tashkil etish uchun hisob-kitoblarda qabul qilingan va moddiy - texnik bazaning o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda biz tomonimizdan qurilgan V(S), t(S) va Ida(S), bog'liqliklarining qismlari ko'rsatilgan.
4-jadval
Tortuv rejimi uchun poezdning o'ziga xos ta'sir etuvchi kuchlari, dizel tortuv
lokomotivlari
Q1 = 2500 t Q1 = 3000 t Q1 = 3500 t
V Fk w'0 w"0 W0 f - W0 W"0 W0 f - W0 W"0 W0 f - W0
Km/ N/ N/ N/ N/kN N/ N/ N/kN N/ N/ N/k
soat kN kN kN kN kN kN kN N
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
0 136000 0 1,90 0,94 1,04 46,50 0,87 0,99 39,65 0,87 0,95 34,4 4
10 116800 0 2,03 1,04 1,08 39,68 0,95 1,02 33,86 0,94 0,98 29,3 6
13 112500 0 2,08 1,08 1,14 38,13 0,97 1,02 32,51 0,97 0,98 29,2 1
20 839000 2,22 1,18 1,29 28,02 1,05 1,20 23,89 1,04 1,14 20,6 8
30 600000 2,47 1,36 1,47 19,47 1,18 1,36 16,60 1,17 1,28 14,3 2
40 470000 2,78 1,58 1,70 14,69 1,34 1,55 12,54 1,33 1,45 10,7 6
50 375000 3,15 1,84 1,79 11,02 1,53 1,78 9,49 1,51 1,64 8,06
60 312000 3,58 2,14 1,98 8,57 1,74 2,05 7,36 1,73 1,88 6,20
70 273000 4,07 2,48 2,17 6,84 1,99 2,35 5,92 1,97 2,14 4,92
80 235000 4,62 2,86 2,29 5,11 2,26 2,69 4,47 2,24 2,43 3,62
90 21400 5,23 3,28 2,64 3,93 2,57 3,50 4,82 2,54 2,74 2,75
100 194000 5,90 3,74 3,05 2,74 2,90 2,53 2,78 2,87 3,11 1,86
5-jadval
Bo' sh harakat va tormozlash rejimlari uchun poezdning o'ziga xos ta'sir etuvchi
kuchlari, dizel tortuv lokomotivlari
V Wx ^Kp bT Q1 = 2500 t Q2 = 3000t Q3 = 3500t
Wox Wox+ 0,5bT Wox+ bT Wox Wox+ 0,5bT Wox+ bT Wox Wox+ 0,5bT Wox+ bT
Km/ soat N/k N — N/ kN N/ kN N/ kN N/ kN N/ kN N/ kN N/ kN N/ kN N/ kN N/ kN
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
0 2,40 0,270 89,10 1,15 45,6 9 90,25 1,06 45,61 90,16 1,03 45,58 90,13
10 2,54 1,198 65,34 1,25 33,9 2 66,59 1,13 33,80 66,47 1,11 33,70 66,45
20 2,76 0,162 53,46 1,40 28,1 3 54,86 1,23 27,96 54,69 1,22 27,76 54,68
30 3,05 0,140 46,20 1,60 24,7 0 47,80 1,37 24,54 47,70 1,37 24,13 47,57
40 3,40 0,126 41,58 1,84 22,6 3 43,42 1,54 23,33 43,12 1,55 21,82 43,13
50 3,83 0,116 38,28 2,12 21,2 6 40,40 1,74 20,84 39,93 1,76 20,17 40,04
60 4,32 0,108 35,64 2,45 20,2 7 38,09 1,98 19,80 37,62 2,00 18,85 37,64
70 4,89 0,102 33,66 2,82 19,6 5 36,48 2,26 19,09 35,92 2,28 17,86 35,94
80 5,52 0,097 32,01 3,24 19,2 4 35,25 2,56 18,60 34,64 2,59 17,04 34,60
90 6,23 0,093 30,69 3,70 19,0 4 34,39 2,90 18,29 33,68 2,93 16,38 33,61
100 7,00 0,090 29,70 4,20 19,0 1 33,90 3,28 18,13 32,98 3,31 15,88 33,01
1-rasm. Oraliq bekatlarda dizel tortuv lokomotivlari uchun tortish hisobining bir
qismi fragmenti.
2-rasm. Oxirgi bekatlarda dizel tortuv lokomotivlari uchun tortish hisobining bir
qismi fragmenti.
1 va 2-rasmlar bo'yicha belgilangan: A,B,C - mos ravishda, ketish (jo'nash), oraliq va kelish (oxirgi) bekatlar; V=f(s) va t=f(s) - B oraliq bekatlarda to'xtamasdan o'tish uchun poezdning harakatlanish tezligi va yurish vaqtining egri chiziqlari; V"=f(s) va t"=f(s) -B oraliq bekati orqali joydan harakatlanayotganda tezlanish vaqtida poezdning harakatlanish tezligi va yurish vaqtining egri chiziqlari; t'=f(s) va t2=f(s) - mos ravishda, B oraliq bekatida tezlanish va to'xtash vaqtida poezdni yurish vaqtining egri chiziqlari; SBsekM va AtBsekinl - B oraliq bekatiga to'xtash vaqtida poezdni sekinlashish vaqti va yo'li (to'xtash masofasi); SBtezl va AtBtezl - B oraliq bekati orqali joydan harakatlanayotganda tezlanish jarayonida tezlashish vaqti yo'li (to'xtash masofasi); Scsekinl va AtCsekinl - C bekatiga kelib to'xtash vaqtida poezdni sekinlashish vaqti va yo'li
(to'xtash masofasi); t1 va t2 - mos ravishda, B oraliq bekati orqali o'tish davrida, to'xtamasdan (ti) va to'xtagandan so'ng yurish vaqti; THQ va TCH - mos ravishda, To'xtatish harakat qiladi va To'xtatish chiqariladi.
5<ßsekinl, Scsekinl sekinlashish yo'li - poezd tormozlanishni boshlashidan (mashinist krani dastagini tormozlash holatiga o'tkazish) to poezdning to'liq to'xtashiga qadar bo'lgan masofa.
SBtezl tezlashish yo'li - oraliq bekatlarda poezdning joyidan tortib harakatlanishni boshlashidan to bekatlarda to'xovsiz "yurib o'tish" bosib o'tgan masofa.
Poezdning oraliq bekatlarga kelishi va kelib to'xtashidan oldin to'xtatish davrida
D
At sekinl, At sekinl sekinlashish vaqti - qachonki, poezdni to'xtash (to'xtatish) holatidagi yurish vaqti.
D
Oraliq bekatlarda poezdning joyidan tortib harakatlanishi jarayonida At tezl tezlashish vaqti - qaysiki, poezdning to'xtovsiz harakati "tezlashish" holatidagi yurish vaqti.
Yuk poezdining sekinlashish vaqti-tezlashtirish analitik usulda, murakkab bo'lmagan formuladan foydalanib aniqlanishi mumkin (1-rasmda ko'rsatilgan At tezl = t2 - t1 ) - ya'ni poezdning to'xtovsiz yurish vaqtini, to'xtab harakatlanish vaqtidan ayirib hisoblash usuli bilan.Yoki, grafik usuli orqali, ya'ni 1- va 2- rasmda ko'rsatilgandek, yuk poezdining harakatlanish vaqtidagi egri chiziqlarni chizmada tiklangan holati bo'yicha - poezdning sekinlashuv vaqti yoki 2-rasmda va [7]da berilgani bo'yicha -poezdning tezlashuv vaqti.
Xulosa. Yuqorida keltirilgan tadqiqot natijalarini tahlil qilish uchun asoslash mezonlari sifatida yuk poezdlari harakatining kinematik parametrlari va lokomotivlarni turli rejimlarda tarqatish bekatlari (raz'ezd), bo'lingan joylar va oraliq bekatlarda to'xtamasdan va to'xtash orqali boshqarganda, turli yuklarni temir yo'l transporti orqali tashishni tashkil qilishda lokomotiv parkidan foydalanish samaradorligining energiya ko'rsatkichlari qabul qilinadi.
Shunday qilib, dastlabki ma'lumotlarni tahlil qilish va tortish hisob-kitoblarini bajarish algoritmini hisobga olgan holda, yuqorida qayd etilgan usullardan foydalanish kelgusida: uch seksiya (qism)li magistral (poezd) yuk lokomotivlari- 3T310M, UzTE16M3 teplovozlari va 3VL80s yuk elektrovozlarini berilgan temir yo'lning ushbu virtual va haqiqiy qismi (uchastkasi)da yuk poezdlarini boshqarish vazifalarini hal etish bilan bog'liq nazariy tadqiqotlarni amalga oshirish imkonini beradi.
REFERENCES
1. Кузьмич В. Д. Теория локомотивной тяги [Matn] / В. Д Кузьмич, В. С. Руднев, С. Я. Френкель // Temir yo'l transporti oliy o'quv yurtlari uchun darslik. - М.: 2005-y. -448-bet.
2. Деев В. В. Тяга поездов [Matn] / В. В. Деев, Г. А. Ильин, Г. С. Афонин // Oliy o'quv yurtlari uchun o'quv qoTlanma. - М: Transport, 1987-y. -264-bet.
3. Правила тяговых расчётов для поездной работы. - М.: Transport, 1985-y, -287-bet.
4. Аблялимов О. С. Основы управления локомотивов [Matn] / О. С. Аблялимов, Э. С. Ушаков // Temir yo'l transporti kasb-hunar kollejlari uchun darslik. - Toshkent: "Davr", 2012-y. - 392-bet.
л
5. Аблялимов О. С. К эксплуатации электровозов 3ВЛ80 на равнинном участке железной дороги [Matn] / О.С. Аблялимов // "Вестник ИрГТУ" ilmiy jurnali / Irkutsk davlat texnika universiteti. - Irkutsk, 2019-y. T. 22. № 6. 50-67-betlar.
6. Аблялимов О. С. Оценка эффективности перевозочной работы электровозов
л
3ВЛ80 на участке Каттакурган - Навои Узбекской железной дороги [Matn] / О. С. Аблялимов // "Crede experto: транспорт, общество, образование, язык" xalqaro axborot-tahliliy jurnali / Moskva davlat texnika universiteti fuqoro aviatsiya filiali. -Irkutsk, 2018. № 3 54-62-betlar.
7. Аблялимов О. С. Графический метод расчёта времени хода поезда на разгон -замедление [Matn] / О. С. Аблялимов, И. О. Ташбеков, О. Б. Нигматов // Respublika ilmiy - amaliy anjumani "Oliy va o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limining o'zaro hamkorlik aloqalari: yutuq va muammolar". / Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti. - Toshkent: TDIU, 2017. 66-68-betlar.
