CC BY
8
Труды БГТУ, 2020, серия 4, № 1, с. 37-40
37
УДК 070:654
В. М. ^TKeBÍ4
Беларуси дзяржауны ушверсгот
ТЭЛЕФАРМАТ М1ЖНАРОДНАГА МЕДЫЯВОБРАЗА РЭСПУБЛ1К1 БЕЛАРУСЬ
Разгледжаны асноуныя этапы фарм1равання м1жнароднага ауд^1яв1зуальнага вобраза Рэспуб-лЫ Беларусь у глабальнай шфармацыйнай прасторы на аснове армуных матэрыялау Белтэлера-дыёкампанй за 1991-2006 гг. Выяулены стратэпчныя мэты тэлеканала «Беларусь-ТБ» («Беларусь 24») у кантэксце дзяржавы, гледача i ктента. Акрэслены ключавыя стратэгп медыяпрысутнасщ крашы на мiжнародным узроуш (стратэгiя мэтавага сегмента i пазщыянавання, стратэгiя прадуктовага партфеля, стратэпя якасцi, стратэгiя сетк1 вяшчання, стратэпя праграмавання). Абазначаны асноуныя характарыстыш вяшчання тэлеканала «Беларусь-ТБ» («Беларусь 24»).
Ключавыя словы: медыявобраз, м1жнароднае аyдыявiзуальнае вяшчанне, стратэгiя вяшчання, Белтэлерадыёкампанiя, тэлеканал «Беларусь-ТБ» («Беларусь 24»).
V. M. Piatkevich
Belarusian State University
TV FORMAT OF INTERNATIONAL IMAGE OF THE REPUBLIC OF BELARUS
This paper presents the main stages of developing of the international audiovisual image of the Republic of Belarus in the global information space. Presented information is based on the archival materials of Belarusian TV and Radio Company in the period of 1991-2006 years. Identified strategic objectives of the TV channel "Belarus-TV" ("Belarus 24") from the perspective of the state, the viewer and the customer. Outlined key strategies of the media image of the country at the international level (target segment and positioning strategy, product portfolio strategy, quality strategy, broadcasting network strategy, programming strategy). Specified key broadcasting characteristics of "Belarus-TV" channel ("Belarus 24").
Key words: media image, international audiovisual broadcasting, broadcasting strategy, Belarusian TV and Radio Company, TV channel "Belarus-TV" ("Belarus 24").
Уводзшы. 1мкл1вае развщцё трансграшчнай медыйнай камушкацьи актуатзуе ролю i знач-насць м1жнароднага вяшчання, мэта якога канцэптуатзуецца на глабальным узроуш, а аб'ектам выступае дзяржава. Яго любы тэма-тычны юрунак, тэма, праграма, шфармацыйны сюжэт працуюць найперш на якаснае успры-манне крашы, рэатзуюць рэпрэзентатыуную функцыю i фарм1руюць медыявобраз крашы.
Вщавочна, што у сучасных умовах вялшую ролю у фармiраваннi цэласнага вобраза крашы у грамадскай свядомасщ адыгрываюць сродю ма-савай шфармацып. Так, з дапамогай масмедыя у грамадскай свядомасцi фармiруюцца вобразы разнастайных супольнасцей, краiн, этнiчных груп i iх асобных прадстаyнiкоy. Даследаванне вобраза як феномена культуры праз аналiз медыяпрасторы сучаснай рэчаiснасцi з'яуляецца новым i запатрабаваным. Гэта выяуленне алга-рытму iдэалагiчнага уздзеяння улады на сучас-нага чалавека. Вобразы фармащруюць грамад-скую свядомасць, выбудоуваючы пункт гле-джання i ацэначныя меркаваннi любога гра-мадзянiна, сацыяльныя i iндывiдуальныя ча-каннi [1, с. 6-7]. На думку А. Л. Вартанавай, для
большасщ людзей менавта масмедыя за-стаюцца адзшай пастаяннай крынiцай уяулен-няу i ведау пра замежныя краiны. Таму даследаванне сучасных СМ1 прадугледжвае вы-вучэнне патэнцыйнага i рэальнага вобраза краiны у кантэксце рэдакцыйнай дзейнасцi у гэтым накiрунку [2].
Пераважная большасць незалежных дзяржау аказвае фiнансавую падтрымку мiжнародным вяшчальшкам, якiя ствараюць медыявобраз краiны у глабальнай шфармацыйнай прасторы. Кат у другой палове ХХ ст. гэтую функцыю пе-раважна выконвала радыё, то сёння дамiнуе аУдыявiзуальны кантэнт, яю транслюецца праз тэлебачанне i штэрнэт-рэсурсы.
Асноуная частка. Узнiкненне мiжнароднага тэлевяшчання стала магчымым праз распаусюд-жванне спадарожнiкавай сувязi. Першы выпадак агульнадаступнага спадарожнiкавага вяшчання з Еуропы у Пауночную Амерыку быу зафшса-ваны у 1962 г. Яго далейшае iмклiвае развiццё iстотна пашырыла плюралiзм меркаванняу, сва-бодны доступ да шфармацыг Эфектыун^1м срод-кам масавай камунiкацыi любой дзяржавы стау не толькт аудыяльны, але i аyдыявiзуальны фармат.
У Беларус гэты кiрунак пачау развiвацца з набыццём незалежнага статусу. Мiжнароднае па-зщыянаванне крашы першапачаткова фармiрава-лася праз масавае тэлевяшчанне на падставе па-гадненняу памiж медыяпартнёрамi з шшых краiн. З 1993 г. нацыянальная тэлерадыёкампашя Бела-русi стала членам Еурапейскага вяшчальнага саюза (ЕВС) - аб'яднання нацыянальных вяшча-льных арганiзацый у свеце. Членства у iм за-бяспечвае i сёння iнфармацыйны абмен з iншымi дзяржавамi - членамi арганiзацыi пры наяунасщ адпаведных тэхшчных сродкау. Парт-нёрскiя стасункi на той час былi устаноулены з тэлерадыёкампанiямi Украiны, Малдовы, рэпя-нальнымi студыямi Расii i Польшчы [3, л. 159].
Пачынаючы з сярэдзшы 1990-х гг. Белтэлера-дыёкампанiя сумесна з дзяржаунымi ведамствамi распрацоувае праграмны прадукт, скiраваны на пазiцыянаванне крашы за мяжой. Сярод прыя-рытэтных юрункау дзейнасцi кампанii вылуча-ецца «масавая работа, работа з насельнщтвам» i «прэстыж Рэспублiкi Беларусь» [4, л. 209].
У гэты час у тэлеэфiр Першага нацыяналь-нага тэлеканала запускаецца штотыднёвая пра-грама «Зроблена у Беларусi», мэта якой - дэман-страцыя развщця у навукова-тэхнiчнай, прамыс-ловай, сацыяльнай сферах жыццядзейнасцi бе-ларускага грамадства. Згодна з канцэпцыяй аутарау, «падняцце прэстыжу беларускай маркi можа стаць адным з галоуных складнiкау на-цыянальнай iдэi аб магчымасцях штэлектуаль-нага патэнцыялу беларускага народа» [4, л. 209].
У 1997 г. найважнейшай пал^ычнай задачай Белтэлерадыёкампанii дэкларавалася пашырэн-не iнфармацыйнай прасторы за межы дзяржавы. Медыяустанова абмяркоувае з упаунаважанымi асобамi Адмiнiстрацыi Прэзiдэнта Рэспублш Беларусь «недапушчальнае становiшча, пры яюм Беларусь не мае рэальнай магчымасщ заяуляць пра сябе уласным голасам, у той час як пра яе у замежных СМ1 часта транслюецца неаб'ек-тыуная iнфармацыя» [3, л. 158]. Такая штуацыя звязвалася з адсутнасцю у краiне адпаведных тэхшчных сродкау: на той час Беларусь з'яуля-лася адзшай у Еуропе i краiнах СНД дзяржавай без уласнай спадарожшкавай перадавальнай стан-цып. Мэта стварэння мiжнароднага тэлеканала РэспублЫ Беларусь заключалася у тым, каб павышць палiтычную ролю i аутарытэт дзяржавы, падтрымаць аб'яднаучы працэс краш СНД.
Пытанне распаусюджвання iнфармацыi пра Беларусь за межы рэспублiкi стаяла на кантролi вышэйшых дзяржауных органау i перш за усё было адрасавана Нацыянальнай дзяржаунай тэлерадыёкампани Рэспублiкi Беларусь (НДТРК РБ). Так, у Дзяржаунай праграме шфармацый-нага забеспячэння знешнепалiтычнай i знешне-эканамiчнай дзейнасцi за 1998 г. была абазначана
наступная задача: НДТРК РБ пачынаючы з другой паловы 1998 г. павшна штомесяц рыхтаваць па матэрыялах Агенцтва тэлевiзiйных навiн (АТН) 10-хвшнныя вiдэадайджэсты на англш-скай мове (ншых замежных мовах) пра най-больш важныя падзеi у жыцщ Беларусi для таго, каб пасля наюраваць у замежныя установы з мэтай распаусюджвання у электронных СМ1 краiн знаходжання [5, л. 263-264].
Матэрыялы, прызначаныя для абмену i агуча-ныя на замежных мовах, разнастайныя па тэма-тыцы. Гэта - прамысловасць Беларусi, яе сельская гаспадарка, гарады, пейзажныя матэрыялы, кла-ачнае мастацтва i фальклор, расповеды пра маста-коу, пра замю i крэпасщ рэспублiкi; нарысы пра шклозавод «Нёман», водачнае аб'яднанне «Кры-шталь», Веткаусю музей старадаушх iкон, уш-кальныя габелены мастака В. Дзёмкiнай; мшша-рысы пра народных майстроу, запаведнЫ, паляу-нiчыя гаспадаркi, здраунщы Беларуа i iнш. Яны былi разасланы у многiя краiны i рэпёны Расii.
У 2005 г. у структуры НДТРК РБ створаны асобны тэлеканал, скiраваны менавiта на замеж-ную аудыторыю, - «Беларусь-ТБ» (з 2013 г. -«Беларусь 24»). Яго стратэпчнае прызначэнне было разгледжана у трох канктэкстах: дзяр-жавы, гледача i клiента.
Так, у кантэксце дзяржавы «Беларусь-ТБ» пазщыянавауся як беларусю дзяржауны тэлеканал, якi забяспечвае асвятленне дзяржаунай пал^ыю ва унутры- i знешнепалiтычнай сферах з дапамогай тэлевяшчання на замежныя краiны i уздзейнiчае на фармiраванне пазiтыунага iмiджу Рэспублiкi Беларусь за мяжой.
У кантэксце гледача «Беларусь-ТБ» - гэта тэлеканал, яю прапагандуе агульначалавечыя каштоунасщ i нацыянальныя культурна-пста-рычныя традыцып; забяспечвае атрыманне гле-дачом блiжняга i дальняга замежжа поунай, свое-часовай i дакладнай iнфармацыi аб Рэспублщы Беларусь у грамадска-палiтычнай, сацыяльна-эканамiчнай, адукацыйнай i культурна-асветнщ-кай сферах; уздзейшчае на фармiраванне паз> тыунага iмiджу дзяржавы за мяжой; транслюе праграмны прадукт, створаны на высоюм пра-фесiйным узроУнi;
У кантэксце клгента (рэкламадауцы i парт-нёрау) «Беларусь-ТБ» было прапанавана разгля-даць як сучасны тэлеканал, яю пастаянна развiваецца у тэхналагiчным плане i дзейнiчае выключна у прававым полi [6, л. 15].
Наюруню рэалiзацыi стратэгiчных мэт тэлеканала «Беларусь-ТБ» канцэптуалiзуюцца у пяцi ключавых стратэгiях.
1. Стратэгiя мэтавага сегмента i пазiцыя-навання заключаецца у наступным.
Мэтавы сегмент: тэлеканал арыентава-ны на шырокiя слаi рознаузроставай руска-
В. M. ^TKeBÍ4
39
i бeлapycкaмoУнaй aУдытopыi, y пepшyю чapгy нa пocтcaвeцкaй пpacтopы.
ГaлoУнымi мэтaвымi гpyпaмi тэлeкaнaлa з'яyляюццa этнiчныя бeлapycы, якiя жывуць зa мeжaмi гicтapычнaй paдзiмы; гpaмaдзянe iншыx кpaiн, якiя звязaны cвaяцкiмi i пpaфeciйнымi та-paнямi з PБ; гpaмaдзянe iншыx кpaiн (ж этшч-ныя бeлapycы), якiя aдaбpaюць iнтэгpaцыйныя нaмaгaннi i зaxaды Pэcпyблiкi Бeлapycь нa гост-caвeцкaй ^acTOphi.
Пазщыянаванне: тэлeкaнaл «Бeлapycь-TБ» -гэтa тэлeкaнaл для зaмeжныx тэлeглeдaчoy, шрш зa ycë для pycкa- i бeлapycкaмoУныx ^ixa-poy пocтcaвeцкaй ^ad^bi, якiя жaдaюць a^i-мaць yceбaкoвyю, cвoeчacoвyю i дaклaднyю ш-фapмaцыю пpa PБ.
2. Стрaтэгiя прaдуктoвaгa пaртфеля зa-ключaeццa:
- у тpaнcляцыi нaйбoльш якacныx i тапуляр-ных пpaeктay, cтвopaныx БT caмacтoйнa i y cy-пpaцoУнiцтвe з iншымi apгaнiзaцыямi;
- aдлюcтpaвaннi газ^ыи бeлapycкaй дзяpжa-вы нaкoнт ^a^cay, якiя aдбывaюццa y кpaiнe, СНД i cвeцe;
- iнфapмaвaннi opa нaйбoльш знaчныя дacягнeннi PБ y экaнaмiчнaй, пaлiтычнaй, ca-цыяльнaй, культуртай i iншыx cфepax;
- ^arararn^e кyльтypнa-гicтapычныx тpa-дыцый i кaштoyнacцeй бeлapycкaгa нapoдa, лeпшыx пpыклaдay нaцыянaльнaй кyльтypнaй cпaдчыны PБ з мэтaй ix iнтэгpaцыi y cycвeтнyю культуру;
- фapмipaвaннi вoбpaзa PБ як cyчacнaй eypa-пeйcкaй дзяpжaвы, пepcпeктыyнaгa i нaдзeйнaгa знeшнeпaлiтычнaгa пapтнëpa;
- apгaнiзaцыi чacткi эфipy нa бeлapycкaй мoвe, пpыcyтнacцi нa тэлeкaнaлe бeлapycкa-мoУныx пpaeктaУ;
- iнфapмaвaннi глeдaчoy a6 дзeйнacцi зaмeж-ныx бeлapycкix apгaнiзaцый;
- тpaнcляцыi пpaдyктy, aдпaвeднaгa мiжнa-poдным пpaвaвым нopмaм.
3. Стрaтэгiя якасщ гpyнтyeццa:
- та cтвapэннi i yкapaнeннi cicтэмы Mpa-вaння якacцю, зacнaвaнaй нa зaдaчax, rac-тayлeныx дзяpжaвaй, нa aнaлiзe тэндэнцый paзвiцця мiжнapoдныx тэлeкaнaлay i y aдпa-вeднacцi ca cтaндapтaмi Еypaпeйcкaгa bHm4a-льнaгa caюзa (тэxнiчны cтaндapт, змecт i тэмaтыкa пepaдaч, мapкeтынгaвыя дacлeдa-вaннi);
- aцэнцы якacцi i кaнкypэнтaздoльнacцi ^a-гpaм з пункту глeджaння пpывaбнacцi тэлeкa-нaлa для вяшчaльнiкay зa мeжaмi PБ.
4. Стрaтэгiя cеткi вяшчання зacнaвaнa:
- нa выкaнaннi гpaмaдcкa-пaлiтычныx i ca-цыяльныx зaдaч;
- вынiкax мapкeтынгaвыx дacлeдaвaнняy cm^iy^y i чaкaнняx aУдытopыi;
- пpынцыпax пacлядoУнaгa пpaгpaмaвaння з yлiкaм зoны pacпaycюджвaння ciгнaлy.
5. Стрaтэгiя праграмавання пpaдy-глeджвae:
- cтвapэннe мaкciмaльныx yмoУ для пaзнa-вaння тэлeкaнaлa та пocтcaвeцкaй пpacтopы yлa-дaльнiкaмi шагам iндывiдyaльнaгa i кaлeк-тыyнaгa прышму;
- cтвapэннe ceткaвaй cicтэмы pacпaycюд-жвaння;
- пaшыpэннe вяшчaння та дaльняe зaмeж-жa пaвoдлe m^raara прынцыпу y кaaпepaцыi з paciйcкiмi i yкpaiнcкiмi тэлeкaмпaнiямi [6, л. 26-27].
^ння вяшчaннe мiжнapoднaгa тэлeкaнaлa HДTPК PБ вядзeццa круглыя cyrai нa бeлapyc-кaй i pycкaй мoвax. «Бeлapycь 24» pacпaycюд-жвaeццa y пaкeтax aпepaтapay cпaдapoжнiкaвaгa (ciraan дacтyпны з двyx cпaдapoжнiкaУ - ABS-2A, HotBird) i кaбeльнaгa тэлeбaчaння, тaкcaмa дacтyпны on-line нa aфiцыйным caйцe, мaбiль-ныx cepвicax, IPTV- i OTT-плaтфopмax.
Ha вэб-caйцe belarus24.by pacпpaцaвaны CTa-poнкi нa тpox мoвax (pycкaй, бeлapycкaй i am^rncra^. Кapыcтaльнiкi мaюць мaгчымacць пpaчытaць кapoткiя нaвiны нa любoй з тэтык мoy, a тaкcaмa пpaчытaць бaзaвyю iнфapмaцыю пpa тэлeкaнaл i пpaгpaмy тэлeпepaдaч (у бeлa-pycкa- i aнглaмoyнaй вepciяx cкapoчaнyю). Кoжны дзeнь iнфapмaцыйнaя cтyжкa aбнayля-eццa y aдпaвeднacцi з тэмaтычнымi paздзeлaмi («nam^^a», «Экaнoмiкa», «Гpaмaдcтвa», «Куль-тypa», «Сгорт», «У cвeцe» i iнш.).
Заключэнне. Ha пaчaткy ХХ1 cт. тзщыя-нaвaннe кpaiны зa мяжoй i фapмipaвaннe пpaдy-мaнaгa мeдыявoбpaзa ëcu£ aбaвязкoвы cклaд-нiк дзяpжayнaй пaлiтыкi. Tpaнcфapмaцыi, штo aдбывaюццa y poзныx cфepax, у знaчнaй cтyпeнi зaкpaнaюць мeдыяпpacтopy, якaя y мнoгiм мaдэ-люe aктyaльнyю ciтyaцыю як у лaкaльным, тaк i y глaбaльным кaнтэкcтax.
Ayдыявiзyaльны мeдыякaнтэнт, якi выяyляe кoлькacны i якacны yзpoвeнь пpыcyтнacцi кpaiны y вipтyaльнaй пpacтopы, з'яyляeццa ввжным пaкaзчыкaм yзpoУню кpaiны i rnc^xo-вacцi яe yзaeмaдзeяння та мiжнapoднaй apэнe. З гэтaгa вынiкae нeaбxoднacць у pacпpaцoУцы, фapмipaвaннi i apгaнiзaцыi aдaптaвaнaй мaдэлi мeдыявoбpaзa ^aimi зa мяжoй i пoшyкy яго Укapaнeння.
Apыeнтaцыя нa зaмeжнyю aУдытopыю та-тpaбye aбдyмaнaгa i эфeктыyнaгa выкapыcтaння мaгчымыx кaмyнiкaтыyныx pэcypcay для гарэк-тнaгa ycпpымaння i paзyмeння мeдыявoбpaзa, якi тpaнcлюeццa y cпeцыялiзaвaныx СМ1.
Л^аратура
1. Белоусова Ю. В. Генезис образа и его функционирование в медиапространстве. СПб.: Алетейя, 2015. 116 с.
2. Вартанова Е. Л. Editorial // Меди@льманах. 2007. № 6: Образ современной России в зарубежных СМИ. C. 3.
3. Арх^ НДТРК РБ. Ф. 871. Спр. 78.
4. Арх^ НДТРК РБ. Ф. 871. Спр. 76.
5. Арх^ НДТРК РБ. Ф. 871. Спр. 96.
6. Арх^ НДТРК РБ. Ф. 871. Спр. 227.
References
1. Belousova Yu. V. Genezis obraza i yego funktsionirovaniye v mediaprostranstve [Genesis of the image and its functioning in the media landscape]. Saint Petersburg, Aleteyya Publ., 2015. 116 p.
2. Vartanova E. L. Editorial. Medi@J'manakh [Medi@lmanac], 2007, no. 6: The image of modern Russia in foreign media, p. 3 (In Russian).
3. Archive NSTRC RB. Fund 871. F. 78.
4. Archive NSTRC RB. Fund 871. F. 76.
5. Archive NSTRC RB. Fund 871. F. 96.
6. Archive NSTRC RB. Fund 871. F. 227.
1нфармацыя пра аутара
Пяткевiч Вжторыя Мiхайлауна - мапстр фшалапчных навук, старшы выкладчык кафедры медыялшгвютыю i рэдагавання. Беларуси дзяржауны ушверсгот (220004, г. Мшск, вул. Кальварый-ская, 9, Рэспублша Беларусь). E-mail: viktoryia.piatkevich@gmail.com
Information about the author
Piatkevich Victoryia Michailauna - Master of Philology, Senior Lecturer, the Department of Medialinguistics and Editing. Belarusian State University (9, Kalvariyskaya str., 220004, Minsk, Republic of Belarus). E-mail: viktoryia.piatkevich@gmail.com
Пастуту 24.02.2020
