Научная статья на тему 'ТАЯНЧ-ҲАРАКАТ АППАРАТИДА НУҚСОНИ БЎЛГАН ЮҚОРИ МАЛАКАЛИ УЛОҚТИРУВЧИЛАРНИ МАШҒУЛОТ ЮКЛАМАЛАРИНИ ОПТИМАЛЛАШТИРИШ'

ТАЯНЧ-ҲАРАКАТ АППАРАТИДА НУҚСОНИ БЎЛГАН ЮҚОРИ МАЛАКАЛИ УЛОҚТИРУВЧИЛАРНИ МАШҒУЛОТ ЮКЛАМАЛАРИНИ ОПТИМАЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
269
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Область наук
Ключевые слова
Таянч харакати апарати (ТХА) / тезлик куч (ТК) / умумий мусобақа машқлари (УММ) / куч қобилиятини ривожлантириш (КҚР)
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТАЯНЧ-ҲАРАКАТ АППАРАТИДА НУҚСОНИ БЎЛГАН ЮҚОРИ МАЛАКАЛИ УЛОҚТИРУВЧИЛАРНИ МАШҒУЛОТ ЮКЛАМАЛАРИНИ ОПТИМАЛЛАШТИРИШ»

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257

TÄHHH-^APAKÄT AnnAPATH^A HY^COHH EY^PAH M^OPH MA.tfAKA.HH Y^OKTHPYBHH^APHH MAmFY.tfOT MK^AMA^APHHH

onTHMA^^AmTHPHm

Шерзод Абдурахмонович Абдиев

Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети катта укитувчиси

Калит сузлар: Таянч харакати апарати (ТХА), тезлик куч (ТК), умумий мусобака машклари (УММ), куч кобилиятини ривожлантириш (К^Р)

Муаммонинг долзарблиги. Республикамизда пара енгил атлетикачи улоктирувчиларнинг юксак ютуклари фонди, машгулотларни янги усулларини ишлаб чикишнинг амалий вазифаси, машгулот фаолияти натижавийлигини оширувчи янада самарали воситаларни танлаш ва йуналтириш мухим ахамият касб этади. Бугунги кунда долзарб булган пара енгил атлетикачиларни спорт машгулотларини оптималлаштириш ва спорт фаолиятини самарадорлиги ва ишончлилигини ошириш каби узига хос вазифаларни хал этиш билан боглик муаммоларга катта эътибор каратилмокда Узбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 18 майдаги П^-5114-сон "Паралимпия харакатини ривожлантириш"га доир кушимча чора-тадбирлари тугрисидаги Кдрори хамда мазкур сохага тегишли бошка меъёрий-хукукий хужжатларда белгиланган вазифаларни амалга оширишга муайян даражада хизмат килади. Таянч-харакат аппаратида нуксони булган спортчиларнинг пара енгил атлетика машгулотларида турли хил спорт турлари ва функционал синфларга эга булган юкори малакали спортчилар учун спорт машгулотлари тизимини яратиш жараёнида юзага келадиган муаммоли жойлари аникланди ва асосий муаммоларни ечишнинг мумкин булган ечимлари курсатилди.

Тадкикотнинг максади: таянч-харакат аппаратида нуксони булган юкори малакали улоктирувчиларни спорт нозологиясига боглик булган самарали воситаларни саралаш ва машгулот юкламаларини мейорлаш оркали машгулотларини режлаштириш юзасидан таклиф ва тавсифлар ишлаб чикишдан иборат.

Тадкикотнинг вазифалари: 1.таянч-харакат аппаратида нуксони булган юкори малакали улоктирувчилар тайёргарлиги буйича, нозологиянинг хар бир таснифи учун танлаб йуналтирилган воситаларни саралаш ва назорат килиш.

2. юкори малакали улоктирувчиларнинг турли снарядларда махсус ускуналардан фойдаланишга каратилган машгулот режаларини ишлаб чикиш.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022—5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id—22257

Тадкикотнинг янгилиги: таянч-харакат аппаратида шикастланиши булган юкори малакали улоктирувчилар тайёргарлигининг учта турлари буйича, жисмоний, техник, функционал холатидан келиб чикиб воситаларни нозологиянинг хар бир таснифи учун сараланди ва мажмуавий назорат килиш хисобига спортчиларнинг интеграл бошкариш тизими кенгайтирилган.

Махсус жисмоний кобилиятларни ривожлантириш воситаларини ва усулларини (жисмоний машклар) мунтазам равишда ишлатишга асосланган булиб, бу спортчининг танасида маълум шароитларда, барча харакатларини бажаришга имкон берадиган жараёнларнинг самарадорлигини оширади. Шундай килиб улоктириш турларидаги махсус жисмоний кобилятларга тезликка бардош берадиган кобилиятлар, портлаш кучи, мутлак куч, чидамлилик, мувофиклаштириш каби сифатлар кераклиги аникланди.

ТХА шикастланиши булган спортчиларнинг пара енгил атлетика спорт турлариидаги махсус жисмоний кобилиятлар туплами, турли хил спорт ва функционал даражадаги спортчилар учун бир хил. Бирок спорт ва функционал синфга караб, ушбу кобилиятларни ривожлантириш учун воситалар ва усулларни танлаш сезиларли даражада фарк килиши мумкин.

Тахлиллар жараёнида самарали воситаларидан бир хил хажмда ва интенсивлик билан бир хил гурухдаги спортчиларни тайёрлаш - турли хил

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022—5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id—22257

натижаларга олиб келиши мумкин. Шу сабабли машгулотларни самарали ва хафсиз булишини таминлаш максадида, йиллик циклда хам хар бир мезо ва микроциклга тайёргарлик буйича укув дастурларини ишлаб чикиш, укув жараёнининг таркибини урганиш, уни тизимлаштириш, энг яхши амалиётларни тахлил килиш ва умумлаштириш асосида амалга оширилиши керак деб билдик. Хулоса. Спорт машгулотларида назорат тизими энг кам урганилганлиги булиб ушбу турлар буйича спорт машгулотлари тизимли хусусиятга эга чунки у тизимни ташкил этувчи омиллар, узаро таъсир килувчи ва бир-бирини тулдирадиган таркибий кисмлардан фойдаланиш лозимлиги таъкидланган.

Спорт машгулотларининг самарали тизимини яратиш учун нозологик хусусиятларни хисобга олиш ва мейёрлаш тамойилларини харакатларни бажариш кобилиятини аниклаш ва хисобга олиш, доимий техник ва махсус техник воситалардан юкори даражада фойдаланиш коидаларини ишлаб чикиш лозимлиги таъкидланган.

REFERENCES

1. M. X. Mirjamolov, N. Y. Valiyeva, R. F.Odilov, D. B. Baxtiyorov «Ko'rish qobilyatida nuqsoni bo'lgan talabalarda harakat koordinatsiyasini rivojlantirish uslubiyati» // Academic research in educational sciences. 2021. №12.

2. М. Х. Миржамолов, Н. Ю. Валиева, Р. Ф. Одилов, Д. Б. Бахтиёров «Методика развития координации движений у студентов с нарушениями зрения» // Scientific progress. 2022. №1.

3. Ruhiddin Faxriddinovich Odilov, Nilufar Yusufjon Qizi Valiyeva «Sensor tizimida nuqsoni bo'lgan bolalar mashg'ulotlarini kompleks nazorat qilish» // Scientific progress. 2021. №8.

4. CAQ Berdiyeva " Jismoniy imkoniyati cheklangan talaba qizlarda egiluvchanlik va uni rivojlantirish usuliyati" Scientific progress, 2022

5. Sherali Hoshimovich G'Ofurov, Dilshod Baxtiyor O'G'Li Baxtiyorov, Umid Abdugaforovich Saidov "Maktabgacha yoshdagi bolalarni yengil atletika mashqlari orqali mashg'ulotlarini tashkil etish" // Scientific progress. 2022. №1.

6. Sherali Hoshimovich G'Ofurov "QISQA MASOFAGA YUGURUVCHI SPORTCHILARNI MASHG'ULOTLARINI RIVOJLANTIRISHNING USULLARI" // Scientific progress. 2021. №8.

7. Sherali Hoshimovich G'Ofurov "MALAKALI SPRINTERCHILARNING SPORT MASHG'ULOTLARINI RIVOJLANTIRISHNING USULLARI" // Academic research in educational sciences. 2021. №4.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257

8. Л.Б.Собирова "Эффективность использования специальных упражнений в профилактике нарушений роста у младших школьников" // Academic research in educational sciences. 2021. №5.

9. Lola Tilopovna Davlatova "ADAPTIV SPORT O'YINLARINI (VOLEYBOL) O'QITISH METODIKASIDA HARAKAT USLUBLARI VA QOIDALARI" // Scientific progress. 2022. №2. metodikasida-harakat-uslublari-va-qoidalari (дата обращения: 14.04.2022).

10. Lola Tilapovna Davlatova "JISMONIY TARBIYA VA SPORTDA SOG'LOMLASHTIRISH TEXNOLOGIYALARINING DOLZARBLIGI VA AHAMIYATI" // Scientific progress. 2021. №8.

11. Л. Т. Давлатова "БОЛАЛАР ЦЕРЕБРАЛ ФАЛАЖИДА ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИКНИ МАШГУЛОТ ЖАРАЁНИДА ВА ИЛМИЙ НАЗАРИЙ СОХДДА РИВОЖЛАНТИРИШ" // Academic research in educational sciences. 2021. №Special Issue 1.

12. Наиля Светличная "КОРРЕКЦИОННО-ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ ВОЗДЕЙСТВИЕ НА СЕНСОМОТОРНОЕ РАЗВИТИЕ ДЕТЕЙ С НАРУШЕНИЯМИ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОГО РАЗВИТИЯ" // Academic research in educational sciences. 2022. №1.

13. Норпулат Ширинович Бобомуродов ФИЗИЧЕСКАЯ РЕАБИЛИТАЦИЯ БОРЦОВ С НАРУШЕНИЯМИ В ПОЗВОНОЧНИКЕ У КВАЛИФИЦИРОВАННЫХ БОРЦОВ // Academic research in educational sciences. 2021. №2.

14. Бобомуродов Н. Ш. Физиологический подход в прогнозировании перспективности борцов-туронистов //МуРаллим х, ем узликсиз билимлендириу" илмий-методикалык журнал. Нукус. - 2019.

15. Бобомуродов Н. Ш. Features of development of physical qualities in the process of sports training of students //International Journal of Psychosocial Rehabilitation. - 2020.

- Т. 24. - №. 09. - С. 4225-4229.

16. Бобомуродов Н. Ш. Морфо-функциональные подходы к проблеме повышения спортивной работоспособности у спортсменов специализирующихся в дзюдо и в борьбе турон //Физическое развитие студентов в современном мире. - 2019. - С. 36-43.

17. Юнусов С. А. ВЛИЯНИЕ УЧЕБНОЙ НАГРУЗКИ НА УЧЕБНО-ТРЕНИРОВОЧНЫЙ ПРОЦЕСС СТУДЕНТОВ С ОГРАНИЧЕННЫМИ ФИЗИЧЕСКИМИ ВОЗМОЖНОСТЯМИ //Scientific progress. - 2022. - Т. 3. - №. 1.

- С. 831-836.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022—5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id—22257

18. Светличная НК «Педагогические условия реализации оздоровительных технологий в адаптивном физическом воспитании детей и подростков» Олимпийский спорт и спорт для всех, 632-635

19. Dilshod Baxtiyorovich Baxtiyorov AMPUNTANT FUTBOLCHILARNI JISMONIY TARBIYA VOSITALARI VA USLUBIYATI // Scientific progress. 2022. №2. URL: https: //cyberleninka.ru/article/n/ampuntant-futbolchilarni-j ismoniy-tarbiya-vositalari-va-uslubiyati (дата обращения: 14.04.2022).

20. ДН Рахматова, ЛБ Собирова «Особенности построения тренировочного процесса и контроля в подготовке борцов» Актуальные проблемы физической культуры и спорта, 431-434

21. Светличная Н.К. Спорт в период пандемии COVID-19 // Фан - спортга. - 2022. - №1. - С. 3-7.

22. Абдиев Ш. А. Планирование тренировочной нагрузки высококвалифицированных легкоатлетов с пораженим опорно-двигательного аппарата //Современное образование (Узбекистан). - 2021. - №. 1. - С. 98.

23. Zaylobiddin Sobirovich Artikov 13-14 yoshli belbog'li kurashchilarning kuch sifatlarini tarbiyalash. SCIENTIFIC PROGRESS (pp. 598-603).

AS Abduraxmonovich «Tayanch harakat apparati shikastlangan yuqori malakali uloqtiruvchilarni mashg'ulot yuklamalarini optimallashtirish» Fan sportga, 68-70

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.