Научная статья на тему 'ТАСВИРИЙ САНЪАТ ДАРСЛАРИДА РАНГЛАРНИНГ ҲУСУСИЯТЛАРИ ВА БЎЁҚ ТУРЛАРИНИ ЎРГАТИШ'

ТАСВИРИЙ САНЪАТ ДАРСЛАРИДА РАНГЛАРНИНГ ҲУСУСИЯТЛАРИ ВА БЎЁҚ ТУРЛАРИНИ ЎРГАТИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
1655
102
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Область наук
Ключевые слова
Акварель / ахроматик / мастихин / палитра / портрет / жанр / гармония / витраж / багет / автопортрет / натюрморт / тўйинганлик / бўёқ / рефлекс / ёруғлик / спектр / ритм / соя-ёруғ / услуб / форма / ёруғлик / чизиқ / перспектива / Watercolor / achromatic / mastic / palette / portrait / genre / harmony / stained glass / baguette / self-portrait / still life / saturation / paint / reflex / light / spectrum / rhythm / shadow-light / style / form / light / line / perspective

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Зуҳра Джалиловна Файзуллаева

Ушбу илмий мақола «Тасвирий санъат ва муҳандислик графикаси» таълим йўналиши талабалари ва ўқитувчилари учун мўлжалланган бўлиб, унда тасвирий санъат манзара жанрида бўёқда ишлашнинг мақсад ва вазифалари, тасвирий санъатни ўқитишнинг педагогик маҳорати каби масалалар ўз аксини топган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

TEACHING THE PROPERTIES OF COLORS AND TYPES OF PAINTS IN FINE ARTS CLASSES

This scientific article is intended for students and teachers of "Fine Arts and Engineering Graphics", which reflects the goals and objectives of working in the genre of fine arts, the pedagogical skills of teaching fine arts.

Текст научной работы на тему «ТАСВИРИЙ САНЪАТ ДАРСЛАРИДА РАНГЛАРНИНГ ҲУСУСИЯТЛАРИ ВА БЎЁҚ ТУРЛАРИНИ ЎРГАТИШ»

ТАСВИРИЙ САНЪАТ ДАРСЛАРИДА РАНГЛАРНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ

ВА БУЁК ТУРЛАРИНИ УРГАТИШ

Зухра Джалиловна Файзуллаева

Низомий номидаги ТДПУ Тасвирий санъат ва амалий безак санъати мутахассислиги 1-курс магистранти

АННОТАЦИЯ

Ушбу илмий макола «Тасвирий санъат ва мухандислик графикаси» таълим йуналиши талабалари ва укитувчилари учун мулжалланган булиб, унда тасвирий санъат манзара жанрида буёкда ишлашнинг максад ва вазифалари, тасвирий санъатни укитишнинг педагогик махорати каби масалалар уз аксини топган.

Калит сузлар: Акварель, ахроматик, мастихин, палитра, портрет, жанр, гармония, витраж, багет,автопортрет, натюрморт,туйинганлик, буёк, рефлекс, ёруглик, спектр, ритм, соя-ёруг, услуб, форма, ёруглик, чизик, перспектива

TEACHING THE PROPERTIES OF COLORS AND TYPES OF PAINTS IN

FINE ARTS CLASSES

Zuhra Djalilovna Fayzullaeva

1st year master's degree in Fine Arts and Applied Decorative Arts, Tashkent State Pedagogical University named after Nizami

ABSTRACT

This scientific article is intended for students and teachers of "Fine Arts and Engineering Graphics", which reflects the goals and objectives of working in the genre of fine arts, the pedagogical skills of teaching fine arts.

Keywords: Watercolor, achromatic, mastic, palette, portrait, genre, harmony, stained glass, baguette, self-portrait, still life, saturation, paint, reflex, light, spectrum, rhythm, shadow-light, style, form, light, line, perspective

КИРИШ

Республикамизнинг келажакда буюк мамлакатга айланиши, жахоннинг ривожланган мамлакатлари каторига кушилишида халкимиз маданияти, маърифати, санъати ва маънавиятининг урни бекиёсдир. Халкимизнинг маънавияти ва маданиятини бойитишда тасвирий санатнинг урни катта. Хозирги даврда хар сохада булгани каби тасвирий санъатда хам катта узгаришлар булмокда. Тасвирий санъат машгулотлари хозирги кунда умумтаълим

мактаблари, касб - хунар коллежлари ва олийгох талабалари педагогик фаолияти ва бадиий ижодкорлигини устиришда катта ахамиятга эга [1-6].

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Булажак рассом ёки тасвирий санъат фани укитувчиси тасвирий санъатнинг ифода воситалари хакида чукуррок маълумотга эга булиши, турли бадиий материалларнинг хусусиятлари ва уларнинг фойдаланиш йулларнини мукаммал эгаллаши керак булади. Укитувчи калам ва буёклар билан тасвирни бажариш малакаси билан биргаликда, шу сохада назарий ва амалий билимларни укувчиларга етказа олиши хам зарур. Бунинг учун рангтасвир хакидаги назарий ва амалий, методик маълумотларни олийгохда билим олиш жараёнида ва укув амалиётларида мукаммал эгаллаб олиши керак булади [7-10].

МУХОКАМА

Дастлабки амалий вазифа рангларнинг учта хусусияти билан таништиришга багишланади яни бир буюмнинг иккинчисидан ранг фаркланиши куйидагича: ранг туси оч туклиги ва туйинганлиги. Нарсаларнинг рангларини факатгина бирор белги оркали оч туклиги ранг тусларидан ёки туйинганлигидан ёки булмаса хар иккала ва учала хусусиятлари билан хам ажратишлари мумкин. «Рангтасвир -тасвирланаётган картинадаги барча булаклар орасидаги муносабатларни, уларнинг ёруглик кучини ва хар бир булакларни узаро таккослаш натижасида буёклар ва нозик фарклар кучини узок вакт кузатиш оркали борликни тулаконли ифодалаш мумкин» - деб айтган эди К.Ф.Юон. Рангни кучи (туйинганлиги) фаркларини ранг нафислиги ёки оч-туклиги буйича аниклашдан мушкулрокдир. Ёш рассомлар дастлаб рангларнинг туйинганлиги буйича фаркларини тушунмайдилар (ранглар нафислиги ва унинг соя ёруглигини яхши сезадилар). Шу сабабли улар тасвирлаш мобайнида масалан, яшил рангдаги дарахтлар, ут-уланларни айрим кийинчиликларга дуч келадилар [11-16]. Улар этюдларидаги дарахтларнинг яшил-баргларини нихоятда бурттириб ёркин тасвирлайдилар. Ранглар туйинганлик жихатдан муносабати аник берилмаган, этюдлардаги ёруглик мухит таъсирига буйсунмаганлиги яккол куринади ва у хакконий рангтасвирга ухшамайди. Ранг муносабатларини тугри аниклаш учун рангларни учта белгиси буйича буюмларни бир-бири билан бир вактда таккослаш лозим. Бу билан куйилманинг оч-туклиги ва туйинганлик фаркларини кайта кабул килишда асосий урин колорит вазифалар эчимига боглик. Манзара этюдларида масалан осмон ва сувни тасвирлашда асосан рангларнинг оч туклиги ва туйинганлиги оркали муносабатларни курсатишга эришилади [17-21]. Турли туман бошка фаолиятларда (портретда манзарада) тус ва ранглар кучининг аник муносабати хакконий тус муносабатлар курилишини аниклайди. Рангнинг асосий

хусусиятларини амалий жихатдан билиш учун уларни турли буюмларда синаб куриш керак (турли туйинганликдаги мевалар сабзавотлар рангли драпировкалар. Ранги туси ва туйинганлиги жихатдан турлича булган буюмларни пухта урганиш ва таккослашдан сунг талабаларга турли ранглар (кизил кук яшил ва хоказо.) учун туйинганлик шкаласини алохида дог ёки суртма сифатида (мой буёк палитрасида ёки когоз юзасида) бажариши лозим уларнинг туйинганлиги энг ёркиндан бошлаб деярли кулранг нейтрал ранг билан аста секин пасайиб боради [22-25].

Туйинганлик - бу кулрангдан рангларнинг нозик фаркланиш даражаси ёки унинг соф спектр рангларига якинлашув даражаси.

НАТИЖА

Рангларнинг турли кучдаги нозик фаркларини амалий тузишда асосий буёкларни нейтрал кулранг билан кушиш натижасида хосил килиш мумкин. Кулранг буёги канчалик куп кушилса масалан яшил буёкка у купрок нейтрал туйингансизрок булади. Кейинги машкдарда турли масофадаги фаркланишни учта ранг хусусиятлари буйича натурадагига хос холда курсатиб нарсалар рангини натуранинг узидан кучириб олиш лозим. Бу нарсаларни олд томондан ёритиб (дераза томондан) уларда имконият кадар соя ва ёруг градатсияси булмасдан ясси куринишлари лозим. Нарсаларнинг каламтасвири факатгина силует тарзида белгиланади ва уларнинг шаклидаги нозик фаркларига эътибор бермасдан факатгина ранг фаркларини дог куринишида курсатиш билан чегараланиш мумкин [26-30]. Бу машклардан ташкари яна унча мураккаб булмаган нейтрал оч кулранг фонда каламтасвири чизилган натура куйилмасини (3-та нарсадан ташкил топган манзара) бажариш лозим. Ёругликнинг олд томонидан дераза оркали берилиши олдинги холатда колади. Бу машкнинг асосий вазифаси шундан иборатки, деярли бир хил дог сифатида (нарсалар силуети) нарсалар орасидаги муносабатларни учта ранг хусусиятлари оркали курсатишдир. Рангларнинг табиатда кандай хосил булиши ва таркалиши муаммоси кадимдан олим ва рассомларнинг диккатини тортган.

Машхур олимлар Нютон, Ломоносов, Гелмголтслар рангларнинг мохиятини илмий асосда текширганлар. М.В.Ломоносов фанда биринчи булиб асосий рангларни кашф этган. Исаак Нютон катор тажрибалар утказиб, ок ёругликни куп рангли эканлигини исботлаган. Экранда спектр рангларини хосил килган. Бунинг учун Нютон куёш нурини кора парданинг кичик тиркишидан утказиб унинг йулига уч киррали призма куйган, натижада экранда хар хил ранглардан иборат кенг ёруглик йигиндиси хосил булган. Экранда спектр ранглари пайдо булиб, улар куйидагича жойлашган: Кизил, сарик, заргалдок, яшил, зангори, хаво ранг ва бинафша ранглар.

Нютон рангларни физика фани нуктаи назаридан урганган булса, немис шоири ва санъатшуноси И.В.Гётени рангларнинг киши организмига курсатадиган таъсири купрок кизиктирган. У «Ранглар хакидаги таълимот» номли асарида рангларни илик ва совук тусларга ажратган. Илик (саргиш, кизил) ранглар кишида юкори кайфият туйгусини, совук (хаворанг, яшил) ранглар эса маюслик туйгусини уйготиши хакида ёзган.

XIX асрда немис табиатшунос олими Г.Л.Гелмголтс рангшунослик назариясида мухим янгилик яратди. Куп йиллик тажрибалар асосида хроматик рангларнинг учта асосий аломати - ранг туси, рангнинг оч-туклиги ва туйинганлиги асосида туркумлаш зарурлигини курсатди. Илмий изланишлар ва амалиёт жараёнида катор конун коида ишлаб чикилган булиб, талаба узининг укув жараёнида ва ижодий ишида уларга амал килиши шарт. Табиатдаги ранглар уз хусусиятига кура икки турга: ахроматик (рангсиз) ва хроматик (рангли) хилларга булинади.

Ахроматик рангларга ок, кулранг ва кора ранглар киради. Бошка ранглар эса хроматик рангларни ташкил килади. Улар узаро аралаштирилганда эса яна бир канча тусдаги рангларни хосил килади. Бирор хроматик рангга очрок кулранг кушсак унинг жозибалилиги пасайиб, нурсизланади. Бу хол рангнинг кам туйинганлигидан, яъни унинг таркибида буёкнинг камайганлигидан дарак беради. Демак, рангнинг туйинганлиги ёки туйинмаганлиги деганда кул рангга нисбатан рангдорлик даражаси, тозалигини тушуниш керак. Ранг доираси икки тенг булакка булинса, биринчи ярмида кизил, заргалдок, саргиш, сарик ранглар, иккинчи ярмида эса хаво ранг, зангори, кук, бинафша ранглар жойлашади. Доиранинг биринчи ярмидагилар илик ранглар, иккинчи ярмидаги эса совук ранглардир. Бундай номланишга сабаб кизил, сарик, заргалдок ранглар оловни, кизиган темирни, чугни эслатса, хаво ранг, зангори, яшиллар эса музни, сувнинг рангини эслатади. Иккита спектр ранги устма-уст туширилса, ранглар бир-бирига кушилиб мураккаб ранг хосил булади. Кизил ранг, хаво ранг ва бинафша ранглар билан кушилганда чиройли тусдаги пушти, тук кизил, сапсар рангларни хосил килади. Кушилганда ок ранг берадиган спектрли ранглар кушимча ёки тулдирувчи ранглар дейилади. Чунки, улар ок ранг хосил булгунга кадар бир-бирини тулдиради. Бундай рангларга сарик, хаво ранг, кизил, зангори, яшил ва бинафша ранглар киради.

Буёкларнинг кушилиши билан спектравий рангларнинг кушилиши орасида фарк бор. Учта асосий спектравий ранг: кизил, яшил ва хаво ранг кушилганда ок ранг хосил булади. Асосий кизил, сарик ва хаво ранг буёклари кушилишидан эса кора ранг хосил булади. Спектрнинг сарик ва хаво ранглари кушилиши натижасида ок ранг хосил булади. Бирок сарик ва хаво ранг буёкларни аралаштирсак яшил ранг хосил булади.

Демак, иккита рангни оптик аралаштириш натижасида ок ёки унга якин ним кул ранг хосил киладиган ранглар узаро тулдирувчи (кушимча) хисобланади. Масалан тук кизил ва яшил, зангори ва заргалдок, кизил, сарик, хаво ранг, саргиш яшил ва бинафша ранглар узаро тулдирувчидир. Кундалик турмушимизда, хаётий тажриба асосида маълум буюм ва нарсаларнинг узига хос ранглари онгимизда сингиб боради (пахта-ок, утлар - яшил, осмон - хаво ранг, денгиз - кук ва бошкалар). Бу ранглар буюм ва нарсаларнинг шахсий ранги хисобланади. Аммо, буюм ва нарсалардаги шахсий ранг турли ёруглик таъсирида узаро узгарувчан булади. Карама-карши рангларнинг таъсирида буюмнинг ранги турлича куринади. Кизил мухитдаги кулранг буюм кукимтир-яшил тусга киради, яшил мухитда - пуштисимон, сарикда эса - кукимтир булади.

Кизил когоздан доира шаклини киркиб олиб, кул ранг когоз устига куйилса кул ранг когоз энгил яшилсимон рангда булиб куринади. Агар кизил доиранинг урнига яшилни куйса, кул ранг когозда кдзгиш тус хосил булади. Х,ар бир холатда хам карама-карши рангларнинг туслари (кушимча) хосил булади. Шу сабабли хам табиатда «хира» нейтрал ранглар мавжуд эмас. Хатто, буюмдаги соялар хам нозик энгил ранглар билан туйинган. Ёнма-ён булган кушимча ранглар узининг ёркинлигини кучайтиради (кушимча ва карама-карши ранглар - бу кизил ва яшилсимон - хаворанг, заргалдок ва хаворанг, сарик ва кук, саргиш-яшил ва бинафша ранг, яшил ва кирмизи). Буюмлар ранги кузатувчидан узоклашган сари хам узгаради (хаво перспективаси).

ХУЛОСА

Юкорида санаб утилган таъсирлар натижасида буюмнинг ранги, рангнинг туси буйича хам, ёруглик буйича хам, туйинганлиги буйича, ёки учала хусусиятлар буйича бир вактда узгариши мумкин. Бундай узгарган ранг энди буюмнинг шахсий ранги эмас, балки шартлидир. Хдваскор рассомлар одатда юкорида курсатилган шартли, узгаришларни сезишмайди. Улар турли холатларда хам буюмни узининг рангини куришади. Сунъий электр ёруглиги тушаётган ок когозни улар худди табиий холатдагидек ок деб аташади, аслида эса сунъий ёругликда у сарик ёки оловранг тусда куринади. Истирохат боглардаги олд ва орка куринишдаги турли дарахтлар уларга бир-хил яшилдек туюлади, аммо, орка куринишдаги дарахтлар ранги тус буйича хам, ёруглик буйича хам, туйинганлиги буйича хам узгаради. Яна бир мисол. Тажрибасиз рассом сарик олмага караса, унинг тукрок жойини хам худди ёруг жойи каби сарик рангда куради, бирок, ёруглиги ва туси буйича соя жойда олманинг ранги узгаради. Яна шуни таъкидлаб утиш жоизки, хаваскор рассом нафакат рангларни, балки буюм шаклини перспектив узгаришларини хам сезмайди. Ёш болалар чизган расмларга разм солсак, улар перспектив узгаришларни сезмай, уйларни тугри бурчакли

килиб, узок масофадаги буюмларни эса кичрайтиришни билмай тасвирлайдилар. Буюмларнинг шакл ва рангларини хакикий ва табиий холатда куриш ва кабул килиш одатини рухшунослар одатий куриш деб аташган. Инсонлар буюмларни куришда ва кабул килишда нафакат турли катталик ва ранг догларини куришади, балки нарсаларни хакикий конструктив тузилиши ва рангини хам шу каторда кабул килади. Одатий куриш натижасида хаваскор рассомлар катор «колорит» характеридаги хатоларга йул куйишади. Улар хаво булут кунлари эрдаги корни тасвирлашда ок рангдан бошка рангни курмайдилар. Яшил барглар ёки ут-уланлар куннинг ва об-хавонинг турли вактида уларнинг ранглавхаларида бир-хил яшилдир, худди уларда самонинг хаво ранг туси ва табиий ёругликнинг узгарган кучи уз таъсирини утказмаётгандек. Малакали рангтасвирчи хар кандай буюм ва нарсанинг шартли рангини кура билиши ва мохирона тасвирлай олиши зарур. Шундагина томошабин асарнинг хакикий борликдаги куринишини томоша килишга муяссар булади. Айнан шартли ранг хакконий рангтасвирнинг асосий тасвир усули булиб хисобланади. Тажрибали рассомлар ёруглик ранглари таъсиридаги табиатда содир булаётган нозик узгаришларни хам буёклар воситасида мохирона тасвирлайдилар. Агар биз тунги ой нурида тасвирланган бир катор асарларни куздан кечирсак, хаммасида кукимтир - яшил туслар йигиндисини курамиз; куёш ботиши ёки окшом вактида, сунъий электрда ёритилган асарларда саргиш-оловранг ёки кизгиш колоритни куриш мумкин. В.Серов, И.Репин, М. Набиев, У.Тансикбоев, Р.Ахмедов, А.Муминов, И.

Хайдаров, П. Бенков каби куплаб асарларида сунъий электр ёруглиги, куёш ботиши, ойдин кеча ёки булутли хавода буюм ва нарсалардаги шартли рангларни юкори малакада тасвирланганлигини гувохи буламиз. Натурадан тасвирланаётган ранглавха колорити куннинг кайси вактида, кандай ёруглик манбаи билан ёритилганлигига боглик. Ажойиб рус рассом-педагоги П.П.Чистяков бу борада: «Рангларни аник куриш учун, табиат конуниятларини билиш керак. Билим куришга ёрдам беради» дея катъий маслахат берган. Акварел буёгида машкларни мунтазам равишда бажариш ва уларни аста-секин мураккаблаштириб бориш максадга мувофик. Узок вактга мулжалланган хар кандай вазифа олдидан дастлабки киска муддатли этюдларни бажариш мухимдир. Шу тарика бажарилган ранглавхалар тасвирланаётган натурани катта хажмга эга булган матода ёки когоздаги композитсиясини тугри топишга кумаклашади ва ишлаш жараёнида натурадаги дастлабки таассуротларни аник этказишда ва унинг ранг муносабатларига хос хусусиятларни аник курсатишда намуна булади.

REFERENCES

[1].Bulatov, C. S., & Jabbarov, R. R. (2010). Philosophical and psychological analysis of works of fine arts (monograph). Science and Technology Publishing House.

[2].Khamidovich, T. N., Nozimovich, T. N., Ibrohimovna, Y. N., Ravshanovich, J. R., & Kholmuratovich, M. K. (2019). Development of students' creative abilities through teaching "landscape painting". Journal of Critical Reviews. ISSN, 2394-5125.

[3].Nozimovich, T. N., Ibrahimovna, Y. N., & Ravshanovich, J. R. (2020). Development Of Student's Creative Abilities In The Fine Arts In The Higher Education System. The American Journal of Social Science and Education Innovations, 2(07), 232-238.

[4]. Kholmuratovich, M. K., Mardanaqulovich, A. S., Ravshanovich, J. R., Sharifovna, K. U., & Shodiyevna, B. O. (2020). Methodology of Improving Independent Learning Skills of Future Fine Art Teachers (On the Example of Still Life in Colorful Paintings). International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(05).

[5].Malikov, K. G. (2020). THEORY AND PRACTICE OF CONSTRUCTION OF AXONOMERTIC PROJECTS. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol, 8(9).

[6].Bulatov, S., & JABBAROV, R. (2016). № 2 National traditional basis of symbol of Khumo. Central Asian Journal of Education, 1, 85-87.

[7].Jabbarov, R. (2021). DEVELOPING STUDENTS'CREATIVE ABILITIES THROUGH TEACHING" LANDSCAPE COLOR PICTURE. In IN HIGHER EDUCATION SYSTEM. Конференции (Vol. 1, No. 1).

[8].Жаббаров, Р. (2019). Манзара рангтасвири" ни укитиш оркали талабаларнинг ижодий кобилиятларини ривожлантириш. Uzbekistan state institute of arts and culture https://uziournals. edu. uz/cacenas/Culture and Arts of Central Asia, pp-48-52, ISSN: 2181-8932, E-ISSN: 2181-1202.

[9].Jabbarov, R. (2021). DEVELOPING STUDENTS 'CREATIVE ABILITIES THROUGH TEACHING "LANDSCAPE COLOR PICTURE" IN HIGHER EDUCATION SYSTEM. Конференции, 1(1). https://doi.org/10.47100/conferences.v1i1.1088

[10].Xolmuratovich, M. X., & Ravshanovich, J. R. (2020). Amaliy va badiiy bezak san'ati. UO'K, 76, 075.

[11].ЙЙЙ^. (2020). &<TI£lMt&n-example sentences Ш1Я.

[12] .Xolmuratovich, M. X. (2020). TASVIRIY SAN'AT FANIDAN MUSTAQIL TA'LIMNI TASHKIL ETISH VA BOSHQARISHDA "ISPRING" DASTURIY TA'MINOTINING AHAMIYATI. Педагогика ва психологияда инновациялар, 10(3).

[13].Muratov, X. X. Qalamtasvir, o 'quv qo 'llanma. Toshkent IJOD-PRINT-2020 yil.

[14].Holmuratovich, M. K. (2019). Implementation of independent educational activities of students. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol, 7(12).

[15].Muratov, X. X. (2020). Tasviriy san'at fanidan mustaqil ta'limni tashkil etish va boshqarishda "ISPRING" dasturiy ta'minotining ahamiyati. Academic Research in Educational Sciences, (2).

[16].Gafurovich, M. K. (2021). Axonometry New Practical Graphical Methods For Determining System Parameters. Psychology and Education Journal, 58(2), 5710-5718.

[17].Туланова, Д. Ж., & Гуломова, Н. X. (2018). Технология и условия проведения дидактических игр в процессе преподавания черчения в вузе. In Образование как фактор развития интеллектуально-нравственного потенциала личности и современного общества (pp. 89-93).

[18].Валиев, А. Н., Туланова, Д. Ж., & Гуломова, Н. X. (2018). Современные педагогические и инновационные технологии обучения на занятиях по черчению. Молодой ученый, (3), 183-184.

[19]. Namazovna, S. D. (2021). Harmony Of Art In Architecture Of Uzbekistan. The American Journal of Social Science and Education Innovations, 3(05), 87-94. https://doi.org/10.37547/tajssei/Volume03Issue05-16

[20]. Хасанов, А. А., & Урокова, Ш. Б. К. (2021). ЦИФРОВИЗАЦИЯ ОБРАЗОВАНИЯ НА СОВРЕМЕННОМ ЭТАПЕ РАЗВИТИЯ ИНФОРМАТИЗИРОВАННОГО ОБЩЕСТВА. Scientific progress, 2(1), 300-308.

[21].. Абдирасилов, С. Ф., Толипов, Н. X., & Толипов, Н. Н. (2017). Эффективность исторического подхода в художественном обучении. Молодой ученый, (20), 417-421.

[22].Талипов, Н. X. (2016). Как создаётся композиция натюрморта. Научная перспектива, (2), 32-34.

[23].Talipov , N., & Talipov , N. (2021). CREATIVE TECHNOLOGIES FOR THE DEVELOPMENT OF STUDENTS' CREATIVE ACTIVITY THROUGH ART EDUCATION. Збгрник наукових праць ЛОГОХ. https://doi.org/10.36074/logos-19.03.2021.v3.12

[24].Абдирасилов, С. Ф., Толипов, Н., & Орипова, Н. (2006). Рангтасвир. Т.:

Узбекистан нашриёти.

[25].Qizi, U. S. B. (2021). Digitization Of Education At The Present Stage Of Modern Development Of Information Society. The American Journal of Social Science and Education Innovations, 3(05), 95-103.

[26].Jabbarov, R., & Rasulov, M. (2021). FURTHER FORMATION OF STUDENTS' CREATIVE ABILITIES BY DRAWING LANDSCAPES IN PAINTING. Зб1рник наукових праць ЛОЮХ. https://doi.org/10.36074/logos-30.04.2021.v2.09

[27].Xalilov, R. (2021). IMPORTANT FACTORS FOR TEACHING STUDENTS TO WORK ON LANDSCAPE COMPOSITION. Зб1рник наукових праць ЛОГОХ. https://doi.org/10.36074/logos-30.04.2021.v2.10

[28].Талипов, Н. Н. (2021). АМАЛИЙ САНЪАТ АСАРЛАРИГА КОМПОЗИЦИЯ ТУЗИШ КОНУН-КОИДАЛАРИ. Scientific progress, 7(6), 309-316.

[29].Absamatovich, R. M., & Bahodirhon, A. M. (2021). Methodological Basis Of Creation, Organization And Decoration Of Platter's Artistic Composition In Applied Art. The American Journal of Applied sciences, 3(04), 298-310. https://doi.org/10.37547/taias/Volume03Issue04-42

[30].Saodat Makhkamova Bakhtiyarovna. (2021). QUESTIONS OF PREPARING FUTURE TEACHERS FOR ARTISTIC GAFUR ABDURAKHMANOV ANALYSIS OF WORKS OF FINE ART IN SCHOOL. Euro-Asia Conferences, 5(1), 13-18. Retrieved from https://papers.euroasiaconference.com/index.php/eac/article/view/437

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.