Научная статья на тему 'ТАЪЛИМДА МЕДИАТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ ДАРС САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ ОМИЛИ СИФАТИДА'

ТАЪЛИМДА МЕДИАТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ ДАРС САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ ОМИЛИ СИФАТИДА Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

59
42
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
3D-расмлар / 3D-таълим технологиялари / компетенция / Crocodile biologics дастури / Crocodile Technology дастури / 3D-images / 3D-learning technologies / competence / Crocodile biology program / Crocodile Technology program

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Зайниддин Кузибоевич Арзикулов

3D таълим технология дастурларини бошқариш ҳар қандай даражадаги ўқувчига ўқув ва когнитив жараѐнда фаол иштирок этиш ва ўз фикрларини юқори даражада намойиш этиш имконини беради. Пировардида дарслар ҳамма учун қизиқарли ва тушунарли бўлган саволларни ўз ичига оладиган юқори мураккаблик даражасида ўтказилиши мумкин. Бевосита мазкур мақолада таълим жараѐнига замонавий таълим технологиясини жорий этиш асносида ўқувчи-ѐшларнинг ўқув-билув кўникмаларини ривожланиши ва улардаги креатив фаолиятни ошишига амалий ѐрдам беради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

USE OF MEDIA TECHNOLOGIES IN EDUCATION AS A FACTOR TO INCREASE EFFICIENCY

The use of 3D educational technology programs allows students of all levels to actively participate in the learning and cognitive process and demonstrate their ideas at a high level. Ultimately, lessons can be conducted at a high level of complexity that includes questions that are interesting and understandable to all. This article directly focuses on the development of students' learning skills and increase their creative activity through the introduction of modern educational technologies in the educational process.

Текст научной работы на тему «ТАЪЛИМДА МЕДИАТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ ДАРС САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ ОМИЛИ СИФАТИДА»

ТАЪЛИМДА МЕДИАТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ ДАРС САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ ОМИЛИ СИФАТИДА

Зайниддин Кузибоевич Арзикулов

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти укитувчиси

АННОТАЦИЯ

3D таълим технология дастурларини бошкариш хдр кандай даражадаги укувчига укув ва когнитив жараёнда фаол иштирок этиш ва уз фикрларини юкори даражада намойиш этиш имконини беради. Пировардида дарслар хдмма учун кизикарли ва тушунарли булган саволларни уз ичига оладиган юкори мураккаблик даражасида утказилиши мумкин. Бевосита мазкур маколада таълим жараёнига замонавий таълим технологиясини жорий этиш асносида укувчи-ёшларнинг укув-билув куникмаларини ривожланиши ва улардаги креатив фаолиятни ошишига амалий ёрдам беради.

Калит сузлар: 3D-расмлар, BD-таълим технологиялари, компетенция, Crocodile biologies дастури, Crocodile Technology дастури.

USE OF MEDIA TECHNOLOGIES IN EDUCATION AS A FACTOR TO

INCREASE EFFICIENCY

Zayniddin Kuziboyevich Arzikulov

Teacher of Chirchik State Pedagogical Institute of Tashkent region

ABSTRACT

The use of 3D educational technology programs allows students of all levels to actively participate in the learning and cognitive process and demonstrate their ideas at a high level. Ultimately, lessons can be conducted at a high level of complexity that includes questions that are interesting and understandable to all. This article directly focuses on the development of students' learning skills and increase their creative activity through the introduction of modern educational technologies in the educational process.

Keywords: 3D-images, 3D-learning technologies, competence, Crocodile biology program, Crocodile Technology program.

КИРИШ

Бугунги кунда Узбекистонда таълим сохасини энг мухим инновацион узгаришлар майдони деб таърифлаш мумкин. Х,еч шубха йукки, республикада таълим сифати юкори даражага кутарилади, агарда бундай узгаришларнинг асоси таълим жараёнида ностандарт ёндашувларни ривожлантирса. Халк таълимининг барча даражаларида унинг фундаментал ва узлуксизлигини асраш асосида медиатехнологияларини укув жараёнига жорий этиш долзарб масалалардан биридир.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Машхур математик Г.Биркгофф 1969 йилда айтганидек: "..биз инсон ва машина орасида тобора ошиб бораётган ракобатни башорат килишимиз мумкин, унда хар бир иштирокчи узича вазифани бажаради". Бу хакида Е.Мамфорд 1972 йилда шундай деган: "Тобора барча тизимларда инсон-машинали куринишда булишига интеллектуал тан бериш ортмокда...". Таълимда бу, компьютерлашган жамиятда укитишнинг максади талабага, унинг компьютери дастурлари таъминотига, шу билан бирга, укув ва укув-тадкикот ишларини бажаришда фойдалана олиш имкониятига нисбатан аникланишини билдиради. Шундай килиб, янги укитиш объекти - тандем, яъни "талаба+компьютер" кириб келди Талаба билан компьютер хамкорлиги туфайли юзага келган когнитив диссонанс талабанинг билиш жараёнини фаоллаштиришга хизмат килиши мумкин [1-4].

Компьютер ва унинг барча имкониятларидан фойдаланишга мулжаллаб, индуктив аклий хулоса чикара олиш асосини яратиш максадида махсус топшириклар тайёрлаш мураккаб методик муаммо хисобланади. Маърузачи ёки дарслик муаллифи томонидан унинг аник ечими талабаларда мустакил билиш жараёнини фаоллаштиришда принципиал янги имкониятларни беради ва креатив шахснинг шаклланишига олиб келади. Шу уринда фикримизни исботи сифатида медиатехнологияларда бири 3-D таълим технологиясига тухталиб утамиз. Х,ар кандай бошка технология каби, 3-D таълим технологияси хам талабанинг когнитив фаолиятини ташкил этишга асосланган. Бу эса уз навбатида 3-D таълим технологияларини таълимга кенг жорий этишни талаб этади. Замонавий таълим сиёсати укитиш ва тарбиянинг янги педагогик парадигмасини шакллантиришга, шахснинг билим ва ижодий салохиятини очиб беришга каратилган булиб, бунда электрон таълим ресурслари ва электрон кутубхоналар катта ахамиятга эга.

Интегратив ёндашув асосида укувчиларнинг таянч ва фанга оид хусусий компетенцияларини шакллантириш барча ижтимоий жараёнларни умумий тавсифини ёритишга хизмат килади. Айрим манбаларда ишлаб чикариш технологияси муайян махсулотни хомашё танлашдан истеъмолчига етказиб беришгача булган жараёнларни уз ичига оладиган давр билан белгиланадиган бутун бир жараён сифатида тушунилади. Лекин ижтимоий хаётдаги технологик жараёнлар билан таълим жараёнидаги технологияларнинг интегратив ва дифференциал хусусиятлари бор.

НАТИЖАЛАР

Мактаб таълим амалиётида 3D-моделлардан фойдаланишнинг бир неча усулларини куриб чикамиз:

• мураккаб мавзу ва дарсларни утишда фойдаланиш;

• ривожлантириш учун махсус технологиялар (масалан, ижодий кобилиятларни ривожлантириш);

• согликни сакловчи технологиялар (укитишни саломатликни яхшилаш билан уйгунлаштириш);

• укувчиларнинг дарсга диккатини жамлаш, материални кабул килишини яхшилаш.

Педагоглар узаро тажрибаларини алмашиш жараёнида куйидаги фикрни таъкидлади: "бизга дастлаб лаборатория машгулотлари учун 3D расмларни ва видеоматериалларни яратиш кийинчилик тугдирди. Лекин жараёнда мустакил урганиш, кейин укувчиларга ургатиш билан кийинчилик бартараф этилди" хамда куйидаги хулосаларга келинди:

- янгиликдан фойдаланишда энг мухим мезон укувчиларнинг таълим жараёнида уз иктидорини намоён этиши булиб, такдим этилган тизим уларга 3D-расмларни, видеолавхаларни ва иловаларни ишлаб чикиш ва куллаш имконини беради.

- 3D-технология укув жараёнини мохиятан такомиллаштиради ва куплаб сохаларни тушуниш имкониятини кенгайтиради: технология, кимё, география, биология, тасвирий санъат, чизмачилик ва хк. укувчилар томонидан укитиш жараёнида олинган янги билимларни ургатиш ва узлаштирилганларини чукурлаштириш жараёнини такомиллаштиради.

3D форматдаги виртуал амалий ва лаборатория топшириклари, укув, фильми ёрдамида укувчилар нафакат назарий материалларни эгаллаш, балки, амалиётда куллаш имкониятига хам эга булади [5].

Янги педагогик парадигмага асосланган таълим тизими, хусусан, шахснинг билим ва ижодий салохиятини очиб беришга, ижодкорлик учун инсон кобилиятларини ривожлантиришга каратилган инновацион ва ривожлантирувчи таълим ва тарбия усулларини ишлаб чикишни таъминлаши керак. Бу ёш авлоднинг келажакка уз вактида ва етарли даражада тайёргарлик куришини таъминлайди [6-7].

МУХ,ОКАМА

Таъкидлаш жоизки, ЭЭ-моделлаштириш технологияси элементларидан фойдаланишда укувчиларнинг касбий компетенциясини муваффакиятли шакллантиришнинг мухим омили- дастурий таъминотни танлаш хисобланади. Шундай экан, унинг бир неча турларини характерлаш ва жорий этиш максадга мувофик масала хисобланади:

3 D Blender дастури

Э D-моделлаштиришга кулланиладиган яна бир куп киррали, бепул дастур 3 D Blender-мухарриридан фойдаланиш. Мухаррир моделлар ва аниматцияларни яратиш, текстлаш, ёритиш кобилиятини таъминлайди, турли хил материалларни тавсия этади. Дастур интерфейси анча мураккаб, аммо укувчилар 3 D моделлаштиришни кераксиз харакатларсиз модулли усулда урганадилар, бу эса мухаррирларни бошкариш куникмаларининг изчил мустахкам ривожланишига ёрдам беради. Blenderдаги куп буйруклар клавиатураларни уйгунлаштириш, бирлаштириш ёрдамида бажарилади, шунинг учун укувчилар хар доим клавиатура буйрукларининг "лугатини" кулларида ушлаб туришади.

Моделлаштириш учун Blender куплаб стандарт геометрик шакллар, Бизиер эгри чизиклари, хайкалтарош моделлаштириш, булинма юзалари, интерфаол кирраларнинг рангланиши, тез скелетларни яратиш ва бошка куп нарсаларни куллаб-кувватлайди.

Бундан ташкари, Blender бизга анимация яратишга имкон беради. Бунинг учун дастур куйидагиларни куллаб-кувватлайди: скелет анимацияси, чизикли булмаган анимация (ва бунинг учун тахрирловчини), морфинг, тескари кинематик, турли хил кадрларни боглаш ва бошкалар. Ушбу функция хали ишлатилмаган, аммо келгусида уни амалга ошириш учун имконият мавжуд.

Crocodile biologies дастури

Crocodile biologies дастури хакида. Crocodile biologies дастури кучли симулятор булиб, биологик жараёнларни моделлаштириш ва кузатиш имкониятини берувчи дастурдир.

Crocodile Technology дастури

Crocodile Technology дастури хакида. Бу дастур тахсил олувчилар учун биология фанини чукуррок узлаштиришда хозирги замон ахборот технологиялари имкониятларидан фойдаланиш имконини беради.

Crocodile Chemistry дастури

Crocodile Chemistry дастури хакида. Crocodile Chemistry дастури оркали тирик организмларда кечадиган барча хаётий жараёнларнинг хусусиятларини урганиш мумкин. Одатда организмда кечадиган хаётий жараёнларни (молекуляр даражада) кузатиш иложи йук. Бу дастур оркали жараёнларни моделлаштириш, турли реакцияларни утказиш ва энг асосийси, буни хавфсиз амалга ошириш мумкин.

Мазкур моделлаштириш технологиялари таълим тизимининг турли боскичларидаги укув фанлари камраб олиши нафакат таълим сифатига балки укувчи-ёшларнинг самарали билим олишига кумаклашади.

ХУЛОСА

Лойихавий фаолиятни ташкиллаштиришда 3 D моделлаштириш билан боглик турли танлов ва илмий лойихаларда фаол катнашаётган бир гурух укувчилар аникланди. Укувчиларнинг узлари эгалланган билимларни тегишли фанларни урганишда ишлатишлари керак. Гурух ва индивидуал маслахатлар дарсдан ташкари холда ташкил этилади. Лойиха билан ишлаш натижалари 3 D-моделлаштиришнинг таянч куникмаларини ва улардан тегишли фанларда фойдаланишнинг асосий даражасини аниклашга имкон беради. Дизайн ёки илмий-тадкикот ишларини бажаришда укувчиларнинг мустакил фаолияти амалий ишларга йуналтирилган вазифаларни хал килиш жараёнида уз мустакиллигини максадли равишда шакллантириш ва ривожлантиришга имкон берадиган укув ишининг тури сифатида каралади.

REFERENCES

1. Mukhamedov G.I., Makhmudova D.M. On the Application of Information -Communication Technologies in the Development of Independent Creative Thinking of Youth // International Journal of Psychosocial Rehabilitation, Vol.24, Issue 09, 2020 ISSN: 1475-7192 - P. 468-478.

2. Eshchanov B.Kh., Gaipov D.N., Egamberganov I. Sh. Using distance learning in colloboration With social networks in teaching photonics and Optoinformatics // International Journal of Scientific & Technology Research, Volume 9 - Issue 2, February 2020, pp 3809-3815

3. Eshchanov B.Kh., Arzikulov Z.K. Using information technology in the teaching of Atomic physics in higher educational institutions // International Journal of Scientific & Technology Research, Volume 9 - Issue 2, February 2020, pp 6218-6222

4. Эргашева Г. Биология таълимида интерактив дастурий воситалардан самарали фойдаланишни такомиллаштириш.: педагогика фан.доктори (DSc) дисс. автореферата...- Тошкент.: УзМУ, 2018. - 56-б.

5. Фомин Г. 3D моделирование [Текст] / Пер. с англ. - М.: Издательство «Слово», 2005. - 290 с.

6. Makhmudova D.M. Electronic educational resources as a new component of a traditional educational process // Academia Open Vol 1 No 1 (2019): June Education.

7. Eshchanov B.Kh., Matyakubov K.K. Using of information and communication technologies in the teaching of the school Course in general physics // International Journal of Scientific & Technology Research, Volume 9 - Issue 2, February 2020, pp 4119-4124.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.