Научная статья на тему 'ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА ПЕДАГОГИК МУОМАЛА ШАКЛЛАРИ'

ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА ПЕДАГОГИК МУОМАЛА ШАКЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
монолог / диалог / полилог / анъанавий усул / фаол усул / интерфаол усул.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Мустафоева Холида Хўжагелдиевна

Таълим-тарбия амалиётида турли хил ёндашувлар кузатилади: анъанавий ёндашув, тизимли ёндашув, технология ёндашув, тадқиқий ёндашув, функционал, комплекс, фаолиятли ёндашувлар шулар жумлашга киради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Мустафоева Холида Хўжагелдиевна

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА ПЕДАГОГИК МУОМАЛА ШАКЛЛАРИ»

YANGI OZBEKISTONDA OZBEK ADABIY TILINING RIVOJLANISH TENDENSIYALARI: MUAMMOLAR, YECHIMLAR, TAVSIYALAR" MAVZUSIDA RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI

2024-YIL 21-OKTABR

ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА ПЕДАГОГИК МУОМАЛА

ШАКЛЛАРИ

Мустафоева Холида Хужагелдиевна

Низомий номидаги ТДПУ укитувчиси https://doi.org/10.5281/zenodo.13968556

Аннотация. Таълим-тарбия амалиётида турли хил ёндашувлар кузатилади: анъанавий ёндашув, тизимли ёндашув, технология ёндашув, тадцщий ёндашув, функционал, комплекс, фаолиятли ёндашувлар шулар жумлашга киради.

Калит сузлар: монолог, диалог, полилог, анъанавий усул, фаол усул, интерфаол

усул.

Аннотация. В сфере образования использовались различные подходы: традиционный подход, системный подход, технологический подход, научный подход, функциональный, комплексный, дефектный подход.

Ключевые слова: монолог, диалог, полилог, традиционный подход, эффективный подход, интерактивный подход.

Abstract. The teacher's guide to the development of education in education includes: educational programs, educational methods, educational technology, educational methods, functional, complex, and the use of educational methods.

Key words: monologue, dialogue, polylogue, educational ideas, educational methods, educational methods, intercultural ideas.

Педагогик жараённииг асосий максади таълим олувчида билим. малака ва куникмаларни хосил килишдир. Уларни хосил килиш укувчи ва укитувчи утасидаги педагогик муомала оркали амалга оширилади. Педагогик муомала эса турли хил шаклларга эга. Шулардан уч хил шаклига алохида тухталиб утамиз. Булар: монолог, диалог ва полилог.

Монолог — бу «кимдир гапиради, кимдир тинглайди» коидасига амал килинадиган анъанавий дарс утиш усулидир. Бу усулда асосан укитувчи асосий билимларни беради ва факат угина маълумотларнинг асосий таянч манбаи х,исобланади. Укувчилар эса бу уринда пассив тингловчи мавкеини эгаллайди. Бу таълим усулида асосий эътибор дарс утишнинг мазмунига каратилади.

Диалог — укув мавзуси ёки муаммони гурух шароитида укитувчи билан биргаликда ва хдмкорликда мухокама килиш йулидир. Бу усулни куллаб дарс утганда укувчилар фаоллашади, гурухда ижодий мухит яратилади ва укувчилардаги турли индивидуал-психологик тусиклар олиб ташланади. Монологда укувчилар укув жараёнининг объекти сифатида каралса, бу усулда укувчилар укув жараёнининг субъектига айланади. Диалог усулида иш юритиш учун укитувчи гурух,ни бошкариш санъатидан хабардор булмоги лозим, акс х,олда таълим тизими самарасиз ва пала-партиш булиб колади. Укитувчида уз фаолиятини тах,лил кила билиш мох,орати булиши керак. Шундагина у укув жараёнини ташкил кила билади.

Полилог — бу гурух ичидаги мунозара куринишида дарс утиш шаклидир. Бунда укувчилар фаоллиги янада ошади, улардаги ижобий фикрлаш жараёни ривожланади, диалог ва полилог куринишидаги дарс утиш усулларида укувчиларнинг уз фикрларини айтиш имконияти яратилади, шахсий фикрлар рагбатлантирилади. Полилог усулида укувчилар назарий билимларини чархлаш билан биргаликда, баъзи фаолиятни бевосита

"YANGI О^ВЕККТО]ЧОА О^ВЕК ADABIY TILINING RГVOJLANISH TENDENSIYALARI: MUAMMOLAR, YECHIMLAR, TAVSIYALAR" MAVZUSIDA RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI

2024-YIL 21-OKTABR

амалга ошириш оркали малака ва куникмаларини ривожлантирадилар. Полилог усулида дарс утиш учун укитувчидан катта малака ва гурух билан ишлаш, уни бошкариш махорати талаб килинадн. Мунозара усули (полилог)да укувчиларда уч фикрни ифода килиш махорати ва узгалар билан муомала килиш маданияти х,ам ривожланади.

Юкоридаги укувчилар гурухи билан ишлашнинг учта усулини шартли х,олда таълимнинг анъанавий (монолог), фаол (диалог) интерфаол (полиолог) усуллари х,ам деб аташимиз мумкин. Бу усулларнинг шаклини куйидагича ифодалаш мумкин.

1. Анъанавий усул

2.Фаол усул.

3. Интерфаол усул

Бу ерда: П — педагог;

У — укувчилар.

ФАОЛ УЦИТИШ УСУЛЛАРИНИНГ ТАШКИЛИЙ ЖЩАТЛАРИ

Фаол укитиш усулларининг самарадорлиги дарс утишнинг анъанавий уринлашув шаклини бузиб юбориб, янги фазовий жойлашишларни куллашга боглик. ^уйида укувчи ва укитувчиларнинг фазовий жойлашувлари ва уларнинг психологик мавкеларини келтирамиз: шуни унутмаслик керакки, х,ар бир холат бах,с юритаётган укитувчиларда узига хос рухий тайёргарлик ва масъулият хиссини келтириб чикаради.

1. Синф шароити.

Бу ерда: — укувчилар. П — педагог;

Бу — анъанавий дарс утиш шакли булиб, бунда укувчилар бир- бирларининг юзларини куришдан махрум. Укувчиларнинг эгаллаган жойлари турли хил психологик мавкега эга. Биринчи каторда утиргаи укувчи билан охирги каторда утирган укувчи турли хил идрок килиш имкониятларига эга. Бундай фазовий шаклда бах,с-мунозара утказиш кийин.

2. "Мен-уйинда"

Синф шароити.

ДОСКА

о°00°°о о о 8 и о 0°о00о° Бу ерда: О — укувчилар. П — педагог;

YANGI OZBEKISTONDA OZBEK ADABIY TILINING RIVaJLANISH TENDENSIYALARI: MUAMMOLAR, YECHIMLAR, TAVSIYALAR" MAVZUSIDA RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI

2024-YIL 21-OKTABR

Бу холатда укувчилар уртага ташланган мавзу юзасидан фикр алмашиш, хатто айрим ижтимоий ролларга кириш имкониятига эга буладилар. Педагог бу уринда ёки уртада, бошкарувчи ролида булиши, ёки каторда утириб «укувчи» ролида х,ам булиши мумкин. Ролли уйинлар утказишда бу шакл кулай.

3. "Мен-мунозарада".

Бу ерда: - укувчилар. П-педагог;

Бу шакл билан дарс утганда бах,с-мунозара утказиш жонланади. Укувчилар бир-бирини тугридан ёки ён томондан куриши мумкин. Укувчи уз фикрини дадил айтиш имконияти катта. Укитувчининг мунозарани бошкариш анча кулай кечади.

4. "Мен - х,амкорликда".

Бу ерда: — укувчилар. П — пед агог;

Бу шаклда дарс утиш гурух,лар куринишида ташкил этилади. Мунозара аъзолари х,ар бир гурухда хдмкор х,олда ишлашади. Бу усулда ишлаш муаммони х,ал килишда энг самарали усул х,исобланади. Бунда хдмкорликдаги фаолият малакаси ривожлантирилади. Укитувчи бундай вазиятда гурух,лараро мусобакани куллашн мумкин.

Демак, укитувчи юкоридаги фазовий шаклларни дарснинг мохиятидан келиб чикиб танламоги зарур.

Биз юкорида таълимдаги фаол усулларнинг баъзиларига кискача тухталиб чикдик. Уларнинг барчаси х,ам укувчилар томонидан укув материалини узлаштиришни осонлаштиради, укувчилар фаоллигини оширади, укитувчи фаоллигини енгиллаштиради. Буларнинг барчаси укувчилардаги укув мотивациясини мустах,камлаш ва максадни узгартириш эвазига амалга оширилади.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. Беспалько В.Н.Персонифицированное образование //Педагогика. 1998. №2. С. 12-17.

2. Грановская P.M. Элементы практической психологии. Ленинград. ЛГУ . 1984.

3. Ильин Е.П. Мотивация и мотивы - СПБ: Изд-во «Питер», 2000. - 512 с.

4. Каримова В.М. Психология. Тошкент: АДодирий номидаги нашриёт. 2002. 205 б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.