CC BY
27TALABALARDA PSIXOLOGIK VA PEDAGOGIK BILIMLARNI SHAKLLANTIRISHDA MA'RUZA MASHG'ULOTI AHAMIYATI
Maxmudova Dilarom Axmadovna
Nizomiy nomidagi TDPU Psixologiya kafedrasi dotsenti Cho Hyeyeon, Pedagogika va psixologiya yo'nalishi
3- kurs talabasi Razubaeva Mohinur Tursunboy qizi Pedagogika va psixologiya yo'nalishi
3- kurs talabasi Ni Mariya Viktorovna Pedagogika va psixologiya yo'nalishi
3-kurs talabasi
Annotatsiya: Ushbu maqolada oily ta'lim tizimida talabalarda psixologik va pedagogik bilimlarni shakllantirishda ma'ruza mashg'ulotlarining xususiyatlari yoritilib beriladi.
Aннотация: В данной статье рассмотрены особенности лекционных занятий при развитии знаний у студентов по психологии и педагогике в высшем учебном заведении
Abftract: In this article, the characteri^ics of lectures in the formation of psychological and pedagogical knowledge of ^udents in the family education sy^em are highlighted.
Kalit so'zlar: bilim, mukammal, psixologiya, pedagogika, visual obraz, binar.
Ключевые слова: знания, совершенные, психология, педагогика, визуальные образы, бинар.
Key words: knowledge, perfect, psychology, pedagogy, visual image, binary.
Ma'lumki pedagogika va psixologiya fanlarini o'qitishda talabalarga mukammal bilim berishda ma'ruza mashg'ulotlarining ahamiyati juda beqiyos.
Mа'ruzа-bu o'qituvchining mоnоlоgik tаrzdаgi tа'limiy dаrsidir.
Hr qаndаy mа'ruzаning umumiy tuzilishini аsоsi - bu mаvzuni bаyon etish, rеjаni vа mu^qil ishlаsh uchun tаvsiya etilаdigаn аdаbiyotlаrni ko'rsаtish, kеyin esа -^'^ай^ал ishning rеjаsigа qаt'iy аmаl qilishdir. Mа'ruzа o'qishgа qo'yilаdigаn аsоsiy tаlаblаr sifаtidа quyidаgilаr shаrt dеb hisоblаnаdi.
Ifоdа etilаyotgаn mа'lumоtlаrning yuksаk ilmiy dаrаjаdаliligi, оdаtdаgidеk dunyoqаrаsh аhаmiyatigа egаligi;
Zаmоnаviy ilmiy mа'lumоtlаrning аniq tizimlаshtirilgаn vа mеtоdik qаytа ishlаb chiqi^n hаjmlаri;
Bildirаyotgаn fikr-mulоhаzаlаrining isbоtlаngаnligi vа аsоslаngаnligi;
Keltiriladigan ishonchli isbotlar, misollar, tek&lar va hujjatlarning yetarlicha bo'lishi;
Fikrlari aniq, tushunarli bayon etilishi va eshituvchilar fikrlashlarini faollashtirish, muhokama etilayotgan muammolar bo'yicha mu&aqil ishlar uchun savollarning qo'yilishi;
Qo'yilgan muammoni hal etish uchun turli nuqtai nazarlarni keltirib chiqarish, xulosalarni ifoda etish;
Kiritilayotgan termin va nomlarni tushuntirish: fikr-mulohazalarni talabalarga eshitishga, fikrlash va ma'lumotlarni qisqacha yozib olishga imkon berish.
Auditoriya bilan pedagogik aloqa o'rnatish mahorati.
Tek&, konspekt, bloksxemalar, chizmalar, jadvallar, grafiklar, asosiy materiallarini qo'llash.
Yuqoridagi fikrlarga asoslanib ma'ruza quyidagi turlarga ajratiladi:
Kirish ma'ruzasi o'quv fani haqida birinchi yaxlit tasavvurni beradi va talabalarni ushbu kurs bo'yicha ishlash tizimiga yo'naltiradi. Ma'ruzachi talabalarni kursning vazifasi va masalalari bilan tanishtiradi. O'quv fanlari va mutaxassislar tayyorlash tizimidagi uning roli va o'rni bilan tanishtiradi. Kursning va fanning rivojlanish davri, amaliyoti, bu sohadagi yutuqlar, mashhur olimlar nomlari bo'yicha qisqacha ma'lumotlar beradi, tadqiqotlar i&iqbolli yo'nalishlarini ifoda etib beradi. Bu ma'ruzada kurs doirasidagi ishlar metodik va tashkiliy xususiyatlari ko'rsatib beriladi hamda talabalarga tavsiya etiladigan o'quv-metodik adabiyotlar tahlili beriladi, shuningdek, hisobot shakli va muddati belgilanadi. Bu oliy maktab tajribasida eng odatiy bo'lgan turdir.
Obzorli ma'ruza - bu aniqlashtirish va detallashtirishsiz fan ichidagi va fanlararo aloqalarni ochib berishdagi bayon etiladigan ma'lumotlarni anglab etish jarayonida ko'p sonli assotsiativ bog'liqliklarga asoslanishi mumkin. Yuqori darajada hisoblangan ilmiy bilimlarni tizimlashtirishdir. Odatda bayon etiladigan nazariy qoidalar asosini butun kursning yoki uning katta bo'limining ilmiy-tushunchali va kontseptual asosi tashkil etadi.
Muammoli ma'ruza. Bu ma'ruzada bilimlar masalaning, savol yoki vaziyatning muammoliligi orqali beriladi, shu bilan birga idrok etish jarayoni o'qituvchi bilan hamkorlik suhbatlari bilan tadqiqotchilik faoliyatiga yaqinlashadi. Muammoning mazmuni uning yechimini izlashni tashkil etish yo'li bilan yoki an'anaviy va zamonaviy nuqtai nazarlarni qo'shish va tahlil qilish yo'li bilan ochib beriladi.
Ma'ruza-vizual-aloqa. Ma'ruza materiallarini O'TV vositalari yoki audio-video texnikalari yordamida ko'rsatib etkazib berishdan iborat bo'ladi. Bunday ma'ruzani o'qish ko'rilayotgan materiallarni keng va qisqacha izohlab berishdan iborat bo'ladi.
Binar ma'ruza - bu ma'ruzani ikki o'qituvchi suhbati shaklida o'qish turi hisoblanadi, ya'ni ikki ilmiy maktab vakillari sifatida, yoki olim va amaliyotchi, o'qituvchi va talaba o'rtasida va boshqalar.
Demak ma'ruza mashg'ulotlarida bayon qilinayotgan axborotlar tizimi bilan ilmiy-amaliy va mantiqiy yakunlangan matndan iborat bo'lishi, ma'ruza yakunida o'qituvchi taklif etilgan ma'lumotlarga aniqlik kiritib yakun yasashi va asosiy xulosalarni shakllantirishi muhim.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
1. Бадмаев M.M. Методика преподавания психологии. - Москва, 2001
2. Davletshin M.G, Do'smuhamedova Sh. va boshq, Yosh davrlari va pedagogik psixologiya,. - Toshkent, 2007
3. Махмудова Д.А. Речь при эмоциональном напряжении. Вестник интегративной психологии. 2022год. Выпуск 26 стр.140
4. Xaydarov F.I. Xalilova N.I. Psixologiya fanlarini o'qitish metodikasi. -Toshkent,2007
ZAMONAVIY TA'LIMDA BO'LAJAK PEDAGOGLARNI TYUTORLIK VA FASILITATORLIK FAOLIYATIGA TAYYORLASH
A.Muxsiyeva
Nizomiy nomidagi TDPU Pedagogika kafedrasi dotsenti p.f.d.
Abdumutalibova Mag'firat Mirodil qizi
2-kurs magi&ranti
Annotatsiya: Ushbu maqolada Oliy ta'lim dargohlarida tahsil olayotgan bo'lajak pedagoglarni hozirgi kunda davlatimiz Oliy ta'lim tizimiga kirib kelgan tyutorlik va fasilitatorlik faoliyatiga tayyorlash jarayonlarida e'tibor qaratilishi lozim bo'lgan eng ahamiyatli jihatlar haqida fikr-mulohazalar o'rin olgan. Hamda talabalarda tyutorlik va fasilitatorlikka psixologik jihatdan tayyorgarlik ko'rishlari uchun tavsiyalar berilgan.
Kalit so'zlar: Tyutor, tyutorlik, fasilitatorlik, guruh, talabalar guruhi, muammo, ilmiy izlanish, ma'ruza, ma'ruzachi.
O'zbеkiйоndа ijtimоiy hаyotning bаrchа sоhаlаridа аmаlgа оshirilаyotgаn islоhоtlаrning mаqsаdi insоn vа uning mаnfааtlаri, uning хаvfsizligi vа fаrоvоnligini tа'minlаsh hаmdа bаrkаmоl аvlоdni vоyagа yеtkаzishgа qаrаtilgаndir. О^еИ^т dаvlаt mu^^lngim qo'lgа kiritgаndаn kеyingi qisqа vаqt ichidа bоsib o'tgаn tаrаqqiyot yo'li аsrlаrgа аrzigulik mdzmun vа mоhiyat kаsb etmоqdа.
Xuddi shunday amaliy ishlarining tarkibi sirasida bugungi kunda Oliy ta'lim dargohlarida tyutorlik va fasilitatorlik faoliyati yo'lga qo'yib kelinmoqda. Pedagogika yo'nalishida tahsil olayotgan talabalarda tyutorlik va fasilitatorlik faoliyati bo'yicha ishlarni amalga oshirish uchun eng avvalo, ularda bu boradagi nazariy bilimlarni chuqurlashtirib, so'ngra faoliyat mobaynida amaliy taraflama e'tibor qaratiladigan jihatlarga tayyorlash lozim.
Asli xorijiy ta'limda tyutor va fasilitatorlik faoliyati allaqachon yo'lga qo'yilgan. Tyutorlik tizimi oliy ta'lim muassasasida tarbiya jarayonini tizimli va samarali amalga oshirishning muhim shakli va vositasidir. Tyutor esa talabalarning shaxsiy rivojlanishiga, ta'lim muassasasi, respublika va xalqaro miqyosdagi tanlov va olimpiadalarda munosib ishtirok etishiga, shuningdek, ularning bo'sh vaqtlarini mazmunli o'tkazishiga ko'maklashuvchi pedagog bo'lib, u yigit-qizlarni kasbga yo'naltirish, Vatanga muhabbat
