Научная статья на тему 'ТАЛАБА-КУРСАНТЛАРНИНГ ИЖТИМОИЙ МОСЛАШУВИНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ'

ТАЛАБА-КУРСАНТЛАРНИНГ ИЖТИМОИЙ МОСЛАШУВИНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

8
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
таълим / таълим жараёни / касбий тайёргарлик / ўз-ўзини кашф килиш / ўз-ўзига баҳо бериш / шахснинг психологик назарияси / ижтимоий мослашув. / образование / образовательный процесс / профессиональная подготовка / самопознание / самооценка / психологическая теория личности / социальная адаптация.

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Шавкат Турсунович Шомирзаев

Мақолада ҳарбий таълим муассасада ўқитиш тизимининг ўзига хос хусусиятлари, бўлажак кичик командирларнинг таълим жараёнида ижтимоий мослашуви самарадорлигини таъминлайдиган усул ва шакллардан фойдаланиш хусусиятлари талаба-курсантларнинг педагогик жараёнда касбий тайёргарлигининг хусусиятлари, шакли ва мазмуни, ўқитиш услублари ёритиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

В статье описаны специфические особенности системы подготовки в военно-учебном заведении, особенности использования методов и форм, обеспечивающих эффективность социальной адаптации будущих младших командиров в образовательном процессе, особенности, форма и содержание профессиональная подготовка студентов-курсантов в педагогическом процессе и методах обучения.

Текст научной работы на тему «ТАЛАБА-КУРСАНТЛАРНИНГ ИЖТИМОИЙ МОСЛАШУВИНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ»

National University of Uzbekistan Quality education — the foundation of ^^bM^an's^evelopmen^^^^^^^^

Volume 4 | NUU Conference 3 | 2023 Sifatli ta'lim — O'zbekiston

ТАЛАБА-КУРСАНТЛАРНИНГ ИЖТИМОИИ МОСЛАШУВИНИНГ

ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ

Шавкат Турсунович Шомирзаев

Узбекистон Республикаси Куроли кучлари Кичик мутахассислар тайёрлаш маркази тактик цикли бошлиги, подполковник

АННОТАЦИЯ

Маколада харбий таълим муассасада укитиш тизимининг узига хос хусусиятлари, булажак кичик командирларнинг таълим жараёнида ижтимоий мослашуви самарадорлигини таъминлайдиган усул ва шакллардан фойдаланиш хусусиятлари талаба-курсантларнинг педагогик жараёнда касбий тайёргарлигининг хусусиятлари, шакли ва мазмуни, укитиш услублари ёритиб берилган.

Калит сузлар: таълим, таълим жараёни, касбий тайёргарлик, уз-узини кашф килиш, уз-узига бахо бериш, шахснинг психологик назарияси, ижтимоий мослашув.

АННОТАЦИЯ

В статье описаны специфические особенности системы подготовки в военно-учебном заведении, особенности использования методов и форм, обеспечивающих эффективность социальной адаптации будущих младших командиров в образовательном процессе, особенности, форма и содержание профессиональная подготовка студентов-курсантов в педагогическом процессе и методах обучения.

Ключевые слова: образование, образовательный процесс, профессиональная подготовка, самопознание, самооценка, психологическая теория личности, социальная адаптация.

ABSTRACT

The article describes the specific features of the training system in a military educational institution, the features of using methods and forms that ensure the effectiveness of the social adaptation of future junior commanders in the educational process, the features, form and content of professional training of student cadets in the pedagogical process and teaching methods.

May 6, 2023

346

National University of Uzbekistan Quality education — the foundation of ^^bM^an's^evelopmen^^^^^^^^

Volume 4 | NUU Conference 3 | 2023 Sifatli ta'lim — O'zbekiston

Keywords: education, educational process, professional training, self-knowledge, self-assessment, psychological theory of personality, social adaptation.

X,apÖHH TatnuM Myaccacaga yKuram th3hmh Sup 03 y3ura xoc xycycuaTnapu SunaH, öyna^aK khhhk KoMaHgupnapHuHr Kena^aKgaru KacSufi ^aonuaraHuHr onguHgaH SenrunaS KyöunraH xycycuaraapu SunaH a^panuS Typagu anSaira. TanaSa-Kypcaffraap SupuHHu KyHgaH SomnaS ^uggufi ^hcmohhh, uHTenneKTyan, axnoKHH Ba ncuxonoruK MKnaManapHuHr MaB^ygnuru, KaTtun TapTuSra conuHraH KyH TapTHÖH, ynapHHHr xaTTH-xapaKaTnapHHH gouMufi Ha3oparagaru MyxuTga Synagunap.

MocnamyB ^apaeHnapuHuHr MypaKKaSnuru Kenaru MaKTaS yKyBHugaH SyryHru TanaSa- KypcaHTHu eTaKHu ^aonuaraHuHr y3rapumH SunaH roox-naHagu, atHu TatnuM ^aonuaTu TatnuMuH-KacSufi ^aonuaTra, KefiuHnanuK эca xapÖHH-KacÖHH ^aonuaTura aönaHagu, Öy y3 HaBSarnga энг axmu KacSufi Ba maxcufi ^asunaraapu CHHTe3Hra-xapÖHH xroMarau-BaTaH xuMoanucurana maKnnaHTupagu.

Eu3, myHH TatKugnamuMH3 KepaKKH, xapSufi TatnuM MyaccacaHHHr yKyB gacTypnapuga öyna^aK khhhk KoMaHgupga Tama66ycK0pnuK, yKyB-^aHroBap Ba3H^anapuHH MycTaKun enum Ba y3 KapopnapHu Tyrpu TaHnam KoßunuaTnapuHu HaMoeH Kunum hmkohh^th MaB^yg эмac. AnSarra, ^aHroBap xapaKaraapHu onuS Sopum ynyH acocufi KoHyH, Kouganap, acocnapHu Sunum mapT anSarra, aMMO aManufi Ta^puSaga, atHu ^aHrga onuHraH SunuMnapHu KynnaS SynMafigu. X,ap6uH TatnuM Myaccaca TanaSa-KypcaHTnapHu Taöepnamga Taxnunra, yTKa3unraH acocufi ^aHroBap SunuMnapra acocnaHuS, Kena«:aKga TanaSa-KypcaHTnapHu HOCTaHgapT ^uKpnamra, TaKTuK xapaxaraapHuHr y3ura xoc, HOCTaHgapT ycynnapuHu, gymMaHHuHr энг 3au$ TOMOHnapuHu Tonum Ba ynapgaH ^oöganaHum KoSunuaTuHu maKnnaHTupumra umkoh öepagu.

EyHgaH TamKapu, Kypon-apor Ba xapöufi TexHuKaHu TaKoMunnamraHu xapSufi MyTaxaccucgaH Ba3uaTHu Taxgun Kunum Ba BaKT TaHKucnuru mapouraga y3 BaKTuga Tyrpu Kapop Ka6yn KunumHu TanaS Kunagu.

kuhuk KoMaHgupHuHr öyryHru KyHga npo^eccuoHan Ba3u^aHu Sa^apum KoSunuaTu Ha^aKaT yHuHr MyTaxaccuc cu^arnga KacSufi Maxpparnra, y3uHu y3u TamKun Kunum Ba xapöufi KacSufi ^aonuaT ucTuKSonnapuHu onguHgaH Sunum KoSunuaTura x,aM эгa Synum KepaK.

ffly MyHocaöaT SunaH 3aMoHaBufi xapöufi TatnuM MyaccacaHuHr ycTyBop MyHanumnapugaH Supu TanaSa-KypcaHTnapHuHr н^тнмoнн мoтнвaцнoн MocnamyBu Ba ynap

May 6, 2023

347

National University of Uzbekistan Quality education — the foundation of

Volume 4 | NUU Conference 3 | 2023 Sifatli ta'lim — O'zbekiston ^^^^^^^araqqiyotining^oydevor^

уртасида касбий компетенциянинг ажралмас кисми булган рефлексив-башоратли компетентлигини шакллантиришдир.

Хдрбий касбий фаолиятга йуналтириш ва харбий хизматга мослашув муаммолари, таълим муассаса ва талаба-курсантлар уртасида акс эттирувчи ва башоратли тайёргарликни шакллантиришда фалсафий, психологик, педагогик, харбий-касбий билимларга асосланган. Шу сабабали куйидаги илмий ишларга таяниш максадга мувофик булади:

- олий харбий таълим муассасаларида харбий касбий тайёргарлик жараёнининг ;онуниятлари, таълимнинг фалсафий ва услубий асослари ва шартлари И.А.Алехин, А.Я.Анупов, Ю.К.Бабанский, Л.С.Виготский, Б.С.Гершунский, С.А.Голобородко, В.Р.Груздев, М.И.Дяченко, В.И.Загвязинский, В.В.Краевский, И.Р.Логинов, В.Г.Михайловский, В.Д.Сапожников, М.Н.Скаткина, Л.Р.Платонов, Н.Ф.Феденко ва бошкалар;

- шахсий назариянинг психологик ва педагогик жихатлари ва касбий фаолиятнинг турларига психологик тайёрликларни Б.Г.Ананьев, В.П.Беспалко, М.И.Дяченко, Е.М.Земцова, Л.А.Кандибович, А.Н. Леонтиев, Н.Н.Нечаев, А.И.Подолский, А.А.Реан, Д.Н.Узнадзе, В.А.Ядов ва бошкалар томонидан куриб чикилди;

- мослашув назарияларининг коидалари, шахснинг кадриятлари, мотивлари ва эхтиёжлари Е.М.Земцова, Е.Р.Илин, А.Н.Козленко, Э.Лекевичус,

A.Маслоу, Е.А.Петраш, Т.В.Солодилова, В.Н.Шляпников ва бошкаларнинг илмий ишларда очиб берилган;

- харбий таълим муассасаларда назарий таълимотлар ва рефлексив тайёргарлик муаммолари О.С.Анисимов, М.В.Аниканов, Л.Н.Бережнов, Т.А.Бондаренко, А.А.Головин, Н.В.Жукова, А.В.Карпов, В.Ю.Новожилов, Н.Л.Романенко, Г.Р.Шедровицкий ва бошкалар асарларда куриб чикилган;

- тадкикотларда педагогик моделлаштириш ва педагогик прогнозлаш муаммолари П.Ю. Аксенов, Н.В.Бордовская, Б.С Гершунский, В.В.Давидов,

B.И.Загвязинский, А.С.Казаринов, Н.И.Калаков, И.И.Пригожина, А.Ф.Присяжная, О.Р.Пузиков ва бошкаларнинг асарларида куриб чикилади.

Бугун харбий таълим ва Куролли кучларда мавжуд укув марказлари ислох килинди, талаба-курсантлар учун шартнома шартлари анча кескинлаштирилди, квотанинг кискартиришига олиб келинди. Кичик командирлар учун кичик мутахассислар тайёрлаш укув марказига кабул килиш шартлари узгарди, укитиш шартлари кискартирилди.

May 6, 2023

348

National University of Uzbekistan Quality education — the foundation of

Volume 4 | NUU Conference 3 | 2023 Sifatli ta'lim — O'zbekiston ^^^^^^^araqqiyqtining^oydeyor^

Узбекистон Республикаси Куролли Кучлар тизимида мутахассислигидан келиб чикиб, 10 дан зиёд кичик мутахассислар тайёрлаш укув марказлари кайта ташкил этилди.

Мамлакатимиз сиёсий тузилмасидаги устувор йуналишларнинг узгариши, куролли кучлар тизимига куйиладиган янги талаблар, янги меъёрий-хукукий базани яратишга туртки булди. Хдрбий таълимни ислох килиш асосий тамойиллари аникланди. Бу эса уз навбатида, замонавий кичик командирга куйиладиган талаблар, харбий таълим муассасалардаги талаба-курсантларнинг касбий тайёргарлиги сифатига акс этади.

Бунда, харбий таълим муассасалар йуналишлари кенгайтирилди, турли боскичларга, йуналиш ва мутахассисларга мулжалланган укув дастурларини амалга оширувчи харбий укув-илмий марказлар яратилмокда; харбий таълим муассасаларининг мавжуд инфратузилмаси ва моддий-техник базасидан максимал даражада фойдаланиш ва уларнинг янада ривожлантириш масалалари куриб чикилмокда; харбий илмий мактаблар, профессор-укитувчиларнинг таркиби, илмий ихтисослаштирилган.

Кенгашлар очилмокда; харбий таълим ва харбий фан интеграцияси; харбий таълимга кайта инвестиция киритиш ва хоказолар. Содир булаётган бу узгаришлар харбий таълимдаги узгаришларга хам олиб келди.

Мослашув ва унинг турлари тадкикотимизнинг предмети булганлиги сабабли мослашувнинг замонавий назарияларини хам кейинрок батафсил куриб чикамиз. Мослашув ходисасини урганиб, олимлар унинг боскичлари, турлари, хусусиятларини тавсифлайдилар.

Умумий тахлилларимиздан шундай хулосага келдикки, харбий таълим муассасалардаги талаба-курсантларнинг ижтимоий, касбий ва мотивацион мослашуви муаммоларини хал килиш учун илм-фанда етарли материаллар тупланган.

Тадкикотимиз муаммоларининг баъзи жихатлари харбий педагогика амалиётида ишлаб чикилган ва назарий ишларда такдим этилган.

Ушбу илмий маколада харбий таълим муассасалардаги талаба-курсантларнинг ижтимоий, касбий ва мотивацион мослашув муаммоси комплекс тарзда куриб чикилган.

REFERENCES

1. А.А.Налчаджян, Личность, психическая адаптация и творчество. Ереван, 1980

May 6, 2023

349

National University of Uzbekistan Quality education — the foundation of Uzbekistan's development

Volume 4 | NUU Conference 3 | 2023 Sifatli ta'lim — O'zbekiston taraqqiyotining poydevori

2. Мустаева Ф.А. Основы социальной педагогики: Учебник для студентов высших педагогических учебных заведений - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Академический проект, 2001. - 416 с.

3. Sobirovich, S. T. (2020, December). SYCHOLOGICAL ASPECTS OF FORMATION OF POLITICAL CONSCIOUSNESS AND BEHAVIOR OF YOUTH. In Archive of Conferences (Vol. 10, No. 1, pp. 106-109).

4. Чупров В. И., Зубок Ю. А. Социология молодежи: учебник. М. : Норма, 2011 // Социол. исследования.

5. H.Hartmann, Ego psychology and the Problem of adaptation.

May 6, 2023

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.