Научная статья на тему 'ТАКМИЛ ВА РУШДИ БОЗОРИ ХИЗМАТРАСОНИИ ТИББЇ: РАВИШИ МАРКЕТИНГЇ'

ТАКМИЛ ВА РУШДИ БОЗОРИ ХИЗМАТРАСОНИИ ТИББЇ: РАВИШИ МАРКЕТИНГЇ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
67
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Endless light in science
Область наук
Ключевые слова
маркетинг / маркетинги тандурустї / хизматрасонии тиббї / мањсулоти тиббї / талаботи солимнигањдорї / технологияи маркетингї

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Каримов Махмадхуља Исроилхуљаевич, Амидов Зикирё Саъдуллоевич

Дар маќолаи мазкур шароити муосир бо назардошти рушди ќонуниятњои бозорї ва раќобати феълї шарњ додашудааст. Њамзамон ќайд шудааст, ки дар чунин шароит ягон соњаи хољагии халќ бе назардошти истифодаи равиши маркетингї рушд карда наметавонанд. Муаллифон ќайд мекунанд, ки яке аз чунин соњањо ин хизматрасонињои тиббї ба њисоб мераванд. Айни замон барои такмил ва рушди пайвастаи сифат ва самаранокии хизматрасонињои муассисањои ташхису табобат, танњо истифодаи оќилонаи равиши маркетингї кумак карда метавонад. Дар робита ба ин муаллифон вазъи талабот, мушкилот ва имкониятњои соњаи тандурустиро тањлил намуда, дар танзим ва ба сифати нави рушд гузаштани онњо, истифодаи технологияи маркетингиро тавсия намудаан.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТАКМИЛ ВА РУШДИ БОЗОРИ ХИЗМАТРАСОНИИ ТИББЇ: РАВИШИ МАРКЕТИНГЇ»

ЭКОНОМИЧЕСКИЕ НАУКИ ECONOMIC SCIENCES

УДК: 336.34 (575.3)

ТАКМИЛ ВА РУШДИ БОЗОРИ ХИЗМАТРАСОНИИ ТИББИ: РАВИШИ

МАРКЕТИНГИ

КАРИМОВ МАХМАДХУЧД ИСРОИЛХУ^АЕВИЧ

Муаллими калони кафедраи менечмент ва маркетинги ДМТ

АМИДОВ ЗИКИРЁ САЪДУЛЛОЕВИЧ

Докторанти PhD-и кафедраи менечмент ва маркетинги ДМТ

Анотатсия. Дар мацолаи мазкур шароити муосир бо назардошти рушди цонуниятхои бозорйва рацобати феълйшарх додашудааст. Хамзамонцайдшудааст, ки дар чунин шароит ягон сохаи хочагии халц бе назардошти истифодаи равиши маркетингйрушд карда наметавонанд.

Муаллифон цайд мекунанд, ки яке аз чунин сохахо ин хизматрасонихои тиббй ба хисоб мераванд. Айни замон барои такмил ва рушди пайвастаи сифат ва самаранокии хизматрасонихои муассисахои ташхису табобат, танхо истифодаи оцилонаи равиши маркетингй кумак карда метавонад. Дар робита ба ин муаллифон вазъи талабот, мушкилот ва имкониятхои сохаи тандурустиро тахлил намуда, дар танзимва ба сифати нави рушд гузаштани онхо, истифодаи технологияи маркетингиро тавсия намудаан.

Вожахои калидй: маркетинг, маркетинги тандурустй, хизматрасонии тиббй, махсулоти тиббй, талаботи солимнигахдорй, технологияи маркетингй.

СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ И РАЗВИТИЯ РЫНКА МЕДИЦИНСКИХ УСЛУГ:

МАРКЕТИНГОВЫЙ ПОДХОД

КАРАЙМОВ МАХМАДХУДЖА ИСРОИЛХУЖАЕВИЧ

Старший преподаватель кафедры менеджмента и маркетинга ДМТ

АМИДОВ ЗИКИРИО САДУЛЛОЕВИЧ

Докторант PhD кафедры менеджмента и маркетинга ДМТ

В данной статье рассматривается современные условия с учетом развития рыночных законов и сложных конкурентных отношение. А также отмечается, что в таких условиях ни одна отрасль экономики не может развиваться без учета использования маркетингового подхода и в частности процесс производство и оказание медицинских услуг.

Авторы1 отмечают, что медицинские услуги считаются одной из сфер, нуждающихся в использовании маркетингового подхода. В настоящее время только рациональное использование маркетингового подхода может способствовать постоянному улучшению и развитию качества и эффективности услуг лечебно-профилактических учреждения в условиях финансовых ограничения. Авторы1 проанализировали спрос, проблемы1 и возможности сферы1 здравоохранения в таких условиях и рекомендовали использование маркетинговых технологий при их регулировании и переходе на новое качество развития.

Ключевые слова: маркетинг, маркетинг здравоохранения, медицинские услуги, медицинский продукт, потребность оздоровление, маркетинговые технологии.

ECONOMIC SCIENCES

IMPROVEMENT AND DEVELOPMENT OF THE MARKET OF MEDICAL SERVICES: A MARKETING APPROACH

KARAYMOV MAHMADKHUDZHA ISROILKHUZHAEVICH

Senior Lecturer, Department of Management and Marketing, DMT

AMIDOV ZIKIRIO SADULLOEVICH

PhD student of the Department of Management and Marketing DMT

This article discusses modern conditions, taking into account the development of market laws and complex competitive relations. It is also noted that in such conditions, no sector of the economy can develop without taking into account the use of the marketing approach, and in particular the process of production and provision of medical services.

The authors note that medical services are considered one of the areas in need of a marketing approach. At present, only the rational use of the marketing approach can contribute to the continuous improvement and development of the quality and efficiency of services of medical institutions in the face of financial constraints. The authors analyzed the demand, problems and opportunities of the healthcare sector in such conditions and recommended the use of marketing technologies in their regulation and transition to a new quality of development.

Key words: marketing, healthcare marketing, medical services, medical product, need for improvement, marketing technologies.

Дар замони чахонишавии муносибатхои бозорй ва пайваста тагйирёбии талабот нисбат ба истехсол ва коидахои фуруш, зарурати коркард, истифода ва такмили бефосилаи равишхои наву замонавй ба вучуд омадааст. Маълум аст, ки зуд мутобик шудан ба конуниятхои бозорй ва дарёфти равишхои аз чихати иктисодй фоидаовар, асоси пешрафти дилхох сохаро ташкил мекунанд. Механизм ва роху равишхои ба такозои замони муосир мутобик, хамзамон ташаккули сохахои хочагии халк аз чониби олимон ва коршиносони ватанию хоричй гуногун пешниход ва мавриди истифода карор додашудааст. Аммо хануз баъзан сохахое вучуд доранд, ки новобаста аз тамоми чораандешихо бо махсусиятхои бозорй мутобик нашудаанд, ба монанди сохаи тандурустй.

Тандурустй сохаи пешбари рушду инкишофи ик;тисодиёти дилхох давлат буда, ба сатху сифати хаёти инсон таъсир мерасонад. Низоми инкишофёфтаи сохаи тандурустй унсури мухими таъмини саломатй ахолй ва такмилёбии пайвастаи нишондихандахои рушди инсон мебошад. Маълум аст, ки имрузхо хизматрасонии тиббиро хам муассисахри тиббии давлатй ва хам муассисахои хусусй амалй мекунанд. Ин гуна модели рушд бозори хизматрасонихои сохаи тандурустиро мураккаб ва омухтанй арзёбй мекунад. Аз чониби дигар, ин гуна низоми фаъолият миёнаравони бозорй ва сарчашмахои маблаггузориро ба куллй тагйир медихад, аник;тараш муносибатхои бозорй шиддат мегиранд. Масалан дар сохаи тандурустй миёнаравон дар бахши таъминоти махсулоти доруворй ва ташхис баромад намуда, сифати муоличаи духтурон дар муассисахои табобатй аз сифати кори ин зернизомхои бозорй тандурустй вобаста мебошад. Ба монанди хамин дар бахши сармоягузорй метавонанд фондхои хайриявию ташкилотхои сугуртавй дар баробари бучети давлат ба рушди бозори хизматрасонихои тиббй сармоягузорй намоянд, ки дар натича албата интизорй аз даромадро доранд.

Натичаи муносибатхои болозикр, боиси ба муомилот ворид шудани чунин мафхумхо, аз забили муносибатхои молию пулй, хизматрасонии тиббй, истеъмолкунанда, шартномахо ва г. гардид. Хдмаи ин сифатхои муносибатхои бозорй мебошанд, ки рушди онхо ва конуниятхои корбурди онхо таъчилан истифодаи равиши

ECONOMIC SCIENCES

маркетингиро та;озо мекунад. Дар ин шароит барои истеъмолкунанда ва истехсолкунандаи хизматрасонихои тиббй мухити ра;обат ба вучуд меояд.

Дар айни замон метавон бо итминон гуфт, ки дар кишвархои гарбй чорй намудани гояхои бизнес ба идоракунии бахши давлатй дар сохаи тандурустй дар се самти асосй чараён дорад:

-гайримарказикунонии идоракунй ва додани ваколатхо, аз чумла дар бахши молиявй ба тамоми сохторхои сохаи мазкур;

-дар баробари низоми маъмурй инкишоф додани низоми муносибатхои маркетингй на танхо бо ташкилотхои хусусй ва гайритичоратй, балки байни хизматрасонихои давлатй;

-пурзур намудани таваччух ба зарурати ;онеъ гардонидани талаботи инфиродии беморон (истифодабарандагони хизматрасонихои тиббй) ва баланд бардоштани сифату самаранокии фаъолияти истехсолию муомилотй.

Тандурустй хамчун сохаи алохидаи пешниходкунандаи хизматрасонии ташхису муоличавй имрузхо дар бозори дорои ракобати шаддид наметавонад, ки бе истифодаи имкониятхои маркетинг (консепсияи муосири идоракунй ва танзими амалиётхои бозорй) фаъолияти босубот дошта бошад, ё аз хизматрасонии он аъзоёни чамъият огох бошанду манфиатбардорй намояд. Рочеъ ба ин Решетников А.В. дуруст кайд менамояд, ки дар шароити имруза истифодаи маркетинг ва принсипхои муосири идоракунии фаъолияти бозорй мухим аст, хусусан дар сохаи тандурустй. Масалан, амалигардонии тадкикотбарии маркетингй дар бозори хизматрасонии тиббй бо он далел мавкеъ пайдо намудааст, ки дар шароити самаранок фаъолият намудани муассисахои тиббй онхо хамчун аъзоёни марказии тичорати муосир бояд марбут ба вазъи бозор, истифодабарандагони хизматрасонй ва манфиатбардории баъд аз истифодабарии хизматрасонй иттилоот дошта бошанд, ки ин танхо тавассути ташкили чорабинии тадкикотбарии маркетингй хали худро пайдо мекунад.

Дар баробари ин тачрибаи давлатхои тараккиёфта нишон медиханд, ки сохаи тандурустй наметавонад дар асоси принсипхои алтруизм (гамхории бегаразона) ва некуахволии давлат вучуд дошта бошад. Тагйиротхои экологй, психологияи одамон, холати бехдошти саломатй ва тамоюли макраиктисод ба давлат имконияти гирифтани тамоми харочотхои сохати тандрустиро намедихад. Кисмати назарраси харочотхо хамчун ухдадорй ба ташкилотхои сугуртавй ва худи истеъмолкунандагон рост меояд. Бо мавкеъгирии чунин вазъият имконияти озодона интихобнамоии ин ё он намуди хизматрасонии марказхои муоличавию ташхисй ба вучуд меояд, ки ба ин васила ракобат низ дар ин бозор шадид мегардад. Чунин характери бозорй зарурияти вучуд доштани маркетингро фавран такозо менамояд.

Мураккабии шаклхои гуногуни хизматрасонихои муассисахои тандурустй аз дигар сохахои пешниходкунандаи хизматрасонй бо он фарк мекунанд, ки дар онхо мавкеи асосиро омилхои ичтимой, ишгол мекунанд. Дар дигар сохахои хизматрасонй ё истехсолй бошад омилхои иктисодй мавкеи устувор доранд. Аммо хато дар чунин вазъият Вощина Е. И. истифодабарии равишхо ва принсипхои маркетинги ичтимоиро дар сохаи тандурустй актуалй мехисобад. Хдмин тарик бояд кайд намуд, ки ташаккули шаклхои гуногуни муассисахо дар сохаи тандурустй ва доираи васеи интихоби шаклхои гуногуни хизматрасонии тиббй иктидори ин сохаро мустахкам намуда ба ин васила барои давлат хамчун воситаи асосии татбики сиёсати ичтимой ба хисоб меравд.

Дар илмхои иктисодй олимон маркетинги сохаи тандурустиро ба тарзхои гуногун шарх додаанд ва бештари онхо ба зарурияти мавчудияти хадамоти маркетингй хамчун шакли фаъолияти марказй ва зарурии сохаи тандурустй ишора намудаанд.

Дар асоси фикрхои болозикр, чунин хулоса кардан мумкин аст, ки маркетинг дар сохаи тандурустй, ин мачмуи роху усул, чорабинихо ва имкониятхои муосири бозорй

ЭКОНОМИЧЕСКИЕ НАУКИ ECONOMIC SCIENCES

дониста мешавад, ки барои самаранок истифодабарии захирахо ва таъмин намудани хиси цаноатмандии ахолй аз хизматрасонии муассисахои тандурустй замина мегузорад.

Ба назари мо вазифаи мухими истифодаи присипхои маркетинг дар тандурустй омузиши талаботи ахолй ба хизматрасонии тиббй ва банацшагирии фаъолияти чорию дурнамои ташкилотхои муоличавию ташхисй барои ноил гардидан ба натичахои максималии муолича ва самараи ицтисодии он муфид мебошад.

Дигар вазифаи мухими маркетинги сохаи тандурустй ин дар раванди корхои тадцицотию омузишй, ошкор намудани мушкилоти тичоратй, механизми нави танзим ва идоракунии раванди фаъолияти хизматрасонии тиббй мебошад.

Яке аз нуцтахои мухими назарияи маркетинги сохаи тандурустй он аст, ки бояд ранвандхои марбут ба дорусозй ва таъмини сихатии омма дар мачмуъ мавриди омузиш царор дода шаванд. Дар робита ба ин Вощина Е. И. мувофицан цайд менамояд, ки «маркетинги дорусозй ва тандурустиро хамчун низоми махсусгардонидашудаи замони муосир дар шакли чараён бояд цабул намуд, ки бо ёрии он хизматрасонии бозори тиббй ва дорусозй самтхои самарабахши бозории худро пайо карда метавонад.

Айни замон бо таваччух ба нишондихандахои солимии ахолй дар Чумхурии Точикистон осон мушохида кардан мумкин аст, ки талабот ба хизматрасонихои тиббй бо шиддат рушд доранд, хусусан баъди таъсири бемории COVID - 19 (нигаред ба чадвали 1).

Чддвали 1. Нишондихандахои асосии рушди низоми тандурустй __дар Чумхурии Точикистон_

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2021/ 2015 в разы

- Шумор аи муассисахои табобатй, вохид

Шумораи духтурони хаммаи ихтисосхо, хаз. Нафар

- Шумор аи катхои касалхонахо, хаз. Вохид

- Ицтидо рй муассисахои дармонгохй-амбулаторй, хаз.

- Шумор аи миенаи кормандони тиббй, хаз. Нафар

- ба 10 000 нафар ахолй

ЭКОНОМИЧЕСКИЕ НАУКИ ECONOMIC SCIENCES

Шумораи духтурони хаммаи ихтисосхо, хаз. Нафар

- Шумор аи катхои касалхонахо, хаз. Вохид

- Иктидо рй муассисахои дармонгохи-амбулатори, хаз.

- Шумор аи миёнаи кормандони тибби, хаз. Нафар

Сарчашма: Агентии омори назди Президенти Чумхурии Точикистон «Тандурусти дар Точикистон». Душанбе, 2022с., с. 5.

Бо назардошти далелхои дар чадвали 1 омада бояд гуфт, ки агар шумораи муассисахои тибби дар соли 2015 - 467 ададро ташкил медода бошад, ин нишондиханда дар соли 2021 ба 525 вохид расид, ё 1,1 маротиба зиёд шуд. Теъдоди духтурони хамаи тахассусхо дар давраи тахлилшаванда 2,8 хазор нафар ё 1,1 маротиба афзудааст. Хдмчунин, афзоиши шумораи катхои бемори мушохида мешавад: аз 38,1 хазор адад ба 41,5 хазор адад расидааст, ё назар ба соли 2015 1,2 маротиба зиёд шудааст. Шумораи хайати кории миёнаи тибби барои ин давра (солхои 2015-2021) аз шумораи 43,1 хазор нафар то ба 58,6 хазор нафар расидааст, ё 1,3 маротиба афзудааст. Аммо иктидорхои муассисахои амбулаторию дармонгохИ барои давраи тахлилшаванда кам гаштааст.

Аз ракамхои овардашудаи чадвали 1 дидан мумкин аст, ки микдори катхои беморИ ба андозаи 0,9 ва иктидорхои муассисахои амбулаторию дармонгохи низ 0,9 ба хисоби 10 000 нафар ахолИ кам гардидааст. Ин аз он дарак медихад, ки нишондихандахои мазкур бо афзоиши ахолИ алокаманд нестанд ва хангоми банакшагирии онхо суръати афзоиши ахолии мамлакат ба назар гирифта нашудааст.

Дар асоси омори расмии Чумхурии Точикистон дар соли 2020 шумораи умумии духтурон 20 221 нафар, теъдоди хохарони шафкат (хайати миёнаи тибби) бошад, 58 914 нафарро ташкил медод. Таъмини ахоли бо духтурон барои хар 10 хазор нафар сокини мамлакат 21,3-ро ташкил дода, ин ракам дар мавриди фелдшерхо (хайати миёнаи тибби) 61,7-ро ташкил дод.

Дар мамлакатхои тараккикардаи чахон ин нишондихандахо хеле баланданд ва мутобикан ба он сатхи маълумоти касби ва сифат низ чавобгуйи ин талабот мебошад. Дар чумхурихои Осиёи Маркази ин нишондиханда ба хисоби миёна 28,2 ва 75,5-ро ташкил медихад; дар мавриди духтурон ва хамширахои шафкат ин сатх дар мукоиса бо минтакаи аврупои ВОЗ (мутаносибан 33,9 ва 72,7) ва ИДМ (мутобикан 37,7 ва 79,4) кам мебошад.

Дар Чумхурии Точикистон сатхи аз хама баланди таъмин бо духтурон ба шахри Душанбе рост меояд (77,6), дар нохияхои тобеи чумхури (12,5) ва ВМКБ (21,7), нишондихандаи пасттарин дар вилояти Хатлон (10,6) ва вилояти Сугд аст (19,8). Яке аз мушкили асосии таъсиррасон ба ихтисори шумораи кадрхои тибби ин мухочират,

ЭКОНОМИЧЕСКИЕ НАУКИ ECONOMIC SCIENCES

алоцаманд бо нокифоягии маблаггузории низоми тандурустй ва сатхи пасти музди мехнат мебошад.

Аммо дар хафт соли охир баландшавии нишондихандаи мазкур мушохида мешавад - 2,6 баробар ё ба андозаи 164,8%. Харочоти давлатй барои хар сари ахолй низ дар муцоиса ба соли 2014 баробари 131,4% дар соли 2021 афзуд. Аммо нишондихандахои харочоти бучети давлат дар муцоиса бо ММД ва назар ба харочоти умумии давлат дар давраи зикршуда на он цадар афзудааст.

Дар мачмуъ низондихандахои омории сохаи тандурустй ва тачрибаи муносибатхои ицтисодию ичтимоии бозори чахонй нишон медихад, ки ташаккул ва инкишофи бо мацсад мувофици бозори хизматрасонихои тиббй аз манфиат холи нест. Тибци мушохидахо ва тахлилу мулохизаи гояхои илмии олимони ватанию хоричй рушди бозори хизматрасонихои тиббй метавонад чунин асарбахшихо дошта бошад:

- сатху сифати цаноатмадии ахолий рочеъ ба солимгардонй рушд мекунад;

- вазифаи нигохдорй ва таъмини сихатии омма дар шароити давлат таъмин мегардад;

- шароити корй ва музди мехнати кормандони сохаи тандурустй бехтар мегардад;

- хавасмандии рушди сифат ва рацобати касбии соха бо суръат тараццй мекунад;

- хамохангии фаъолият дар байни тамоми сохторхои иштирокчии бозор хуб чараён мегиранд;

- сарчашмахои нави андозсупорандагон аз хисоби фаъолияти сохибкорй дар сохаи тандурустй пайдо мегардад;

- дар ташкили ва рушд бахшидани муносибатхои молиявй сохторхои зарурй (бонкхо, ташкилотхои царзй, донорхо, муассисахои ташхису муоличавй ва г.) хавасманд мегарданд.

Маълум аст, ки мо хамаи бартариятхои рушди бозори хизматрасониро пурра тавсиф карда наметавонем, аммо аз гуфтахои боло мухимияти ташаккул ва рушди бозор асоснок мегардад.

Дар айни замон мушкилии бозорёбй ва мустахкам гардонидани мавцеии тичоратии худ дар бозори молу хизматрасонихо тамоми сохторхои ицтисодиёти миллиро фаро гирифтааст. Ин воцеъиятест, ки ба он гирифторшавй пурсиш надорад. Сохторхои хочагидор мехохан ё намехоханд онхоро масъалаи дарёфти пул, нигохдории ицтидори цаблй ва рушди минбаъдаи арзишхои тичоратй мачбури андеша ва чорачуй мекунад.

Барои рушди минбаъдаи сохаи тандурустй ва нигохдории сармояи саломатй дар истифодаи технологияи маркетингй шарти мухим дониста мешавад. Вобаста ба мухимияти масъада дар чорчубаи мацолаи мазкур ошкорнамоии мохияти маркетинг, технологияи маркетингй, мацсад ва вазифахои маркетингй, воридшавии технологияи маркетингй дар сохаи тандурустй, сегментатсияи бозори молу хизматрасонихои тиббй ва дигар унсурхои бозории соха мавриди омузиш ва таснифот царор дода мешаванд.

Маркетинг хамчун шакли махсуси фаъолияти ицтисодию ичтимоии инсонй бо чараёнхои бозорй якчоя ба вучуд омадааст. Дар робита ба муайян намудани таърихи фаъолияти маркетингй царори цатъй баровардан нихоят мушкил аст, зеро унсурхо ва вазифахои фаъолияти маркетингй хануз аз замонхои цадим то имруз боци монандаан, ба монанди: мубодила, пул, мол, истехсолот фуруш ва гайра. Вале санчидагирии таърихи ташаккул ва цоидахои амалкарди он дар сохаи тандурустй нисбатан осонтар аст. Зеро цаблан сохаи тандудустй чун бахши мухими муносибатхои ичтимой пайдо гардида, тамоми шаклхои хизматрасонии ин соха ба мардум ройгон пешниход карда мешуд. Дол он, ки ба андешаи мо хамон замонхо, низ раванди истехсоли мол ва хизматрасонихо дар сохаи мазкур ройгон сурат намегирифт. Аництараш низоми идоракунии фаъолияти хочагидорй ба тархи худ фарц мекард, ба сифати сармоягузории раванди истехсол ва пешниходи молу хизматрасонихо давлат баромад мекард. Дар баробари ин давлат аз фаъолнокии мехнатй ахолй даромади худро андух менамуд. Акнун мушохидахо нишон

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science" PF "International Research Center "Endless Light in Science"

ECONOMIC SCIENCES

медихднд, ки аз ин гуна тарзи муносибатх,ои ик;тисодй дигар х,еч намунае бок;й намондааст. Имрузх,о тах,ти хукмронии куввах,ои ик;тисоди бозорй бахшх,ои ик;тисоди миллй ба тарх,и маркетингй фаъолият мекунанд.

1. Вощина Е. И., Янушевич О. О., Гринин В. М. Влияние маркетинговых технологий на повышение уровня и качества медицинских услуг // Стоматолог. 2007. №7. С. 5-11.

2. Каримов М.И. Капитал здоровья как экономическая категория: теоретико-методологические аспекты [Текст] / Ашуров М.Н., М.И. Каримов // Финансово-экономический вестник. Душанбе, 2018. №4 (16), С. 52-57.

3. Каримов М.И. Ресурс здоровья как важнейший компонент человеческого капитала [Текст] / М.И. Каримов // Вестник Таджикского национального университета. Серия социально-экономических и общественных наук. Душанбе, 2012. №2/3(86), С.150-153.

4. Каримов М.И., Амидов З.С. Организация маркетинга в Здравоохранении: научно-теоретические аспекты [Текст] / М.И. Каримов, З.С. Амидов // Вестник Таджикского национального университета. Серия социально-экономических и общественных наук. Душанбе, 2022. №2, С. 192-200.

5. Розмаинский И. Почему капитал здоровья накапливается в развитых странах и "проедается" в постсоветской России? (опыт посткейнсианского анализа) /Журнал "Вопросы экономики", 2011, №10, с. 113-131.

6. Сырцова Л. Е., Львова Д. П. Коммуникационный менеджмент и маркетинг в сфере общественного здравоохранения // Управление Здравоохранением. 2015. №2. С. 44 -46.

7. Экономика и управление в здравоохранении : учебник и практикум для вузов / А. В. Решетников, Н. Г. Шамшурина, В. И. Шамшурин, К. Э. Соболев ; под общей редакцией А. В. Решетникова. — 3-е изд., перераб. и доп. — Москва : Издательство Юрайт, 2023. — 316 с.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.