Научная статья на тему 'TA`LIMDA MATEMATIKA O`QITISHNING INNOVATSION USLUBLARI'

TA`LIMDA MATEMATIKA O`QITISHNING INNOVATSION USLUBLARI Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

92
28
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
mustaqil ish / axborot texnologiyalari / dastur / MS Excel / determinant / independent work / information technology / software / MS Excel / determinant.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — N. E Gadoymurodova

Maqola matematikadan mustaqil ishlar samaradorligini yanada oshirish maqsadida zamonaviy axborot texnologiyalari vositalaridan maqsadli foydalanish, xususan MS Excel dasturida masalalarni yechishga bag`ishlangan.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article is devoted to the targeted use of modern information technology tools, in particular, to solve problems in MS Excel in order to further increase the independent work in mathemetics.

Текст научной работы на тему «TA`LIMDA MATEMATIKA O`QITISHNING INNOVATSION USLUBLARI»

Zamonaviy ta'limda matematika, fizika va raqamli texnologiyalarning dolzarb muammolari va yutuqlari

Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti

TALIMDA MATEMATIKA OQITISHNING INNOVATSION USLUBLARI.

N. E Gadoymurodova

Nizomiy nomidagi TDPU e-mail : gadoymurodnozigul@.gmail.com

ANNOTASIYA

Maqola matematikadan mustaqil ishlar samaradorligini yanada oshirish maqsadida zamonaviy axborot texnologiyalari vositalaridan maqsadli foydalanish, xususan MS Excel dasturida masalalarni yechishga bag'ishlangan. Kalit so'zlar: mustaqil ish, axborot texnologiyalari, dastur, MS Excel, determinant.

ANNOTASIYA

The article is devoted to the targeted use of modern information technology tools, in particular, to solve problems in MS Excel in order to further increase the independent work in mathemetics.

Keyword: independent work, information technology, software, MS Excel, determinant.

Mustaqil fikr yuritishga, aqliy va ijodiy faollikka erishishga qaratilgan mashg'ulot turi mustaqil talim bilan bo'gliq boladi. Mustaqil talimning ham asosiy masalasi ham aynan talabalarning dars va darsdan tashqari faoliyati faolligini taminlashga yo'naltirilgan shart- sharoit, erkin fikr va mas'uliyatni his qilishni taminlashga qaratilgan ijodiy jarayondan iborat.

Ammo mustaqil talimga bolgan innovatsion yondashuvlar bugungi islohotlar talabi darajasida tolaqonli oz yechimini topa olgan emas. Talabalarning mustaqil talimini yolga qo'yishga qaratilgan talim prinsplari, qonuniyatlar va uni amalga oshiruvchi interfaol metodlar metodikasi toliq modernizatsiya qilinmagan.[1]

Hozirgi kun talablariga bogliq holda, kundan- kun axborotlar hajmi ortib bormoqda. Zamoaviy axborot texnologiyalari muhiti tobora faollashib, kengayib bormoqda. Doimiy ravishda otrib borayotgan axborotlar kolami o'quvchi talabalarni intelektual axborot madaniyati- qobiliyatini yanada tarbiyalashga undaydi.

Hozirda, ayniqsa matematik talimning zamon talablariga javob berishining zaruriy shartlaridan biri axborot texnologiyalarining ilg'or resurslaridan samarali foydalanishdir.

Zamonaviy ta'limda matematika, fizika va raqamli texnologiyalarning dolzarb muammolari va yutuqlari

Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti

Matematikadan mustaqil ishlar tizimi mazmunini yanada chuqurlashtirish, ularning kompyuter dasturlaridan foydalanish ko'nikmasini shakllantirish, masalalarni MS Excel va boshqa dasturlardan foydalangan holda yechishni targ'ib qilish maqsadida yozildi.

1-masala. Determinanat hisoblansin.

4 3 —1

9 0 6

INJ 5 7

Hisoblashni bajarish uchun MS Excel dasturini ishga tushuramiz, bunda "МОПРЕД(массив)" funksiyasidan foydalanib yechamiz. Hisoblashni quyidagi qoida bo'yicha olib boramiz.

1) Berilgan determinantni jadval ko'rinishida kiritib olamiz;

2) Determinant qiymati yozilishi kerak bo'lgan bo'sh yacheykani tanlab, belgilab olamiz;

3) "Мастер функсия" ni faollashtiramiz (bosh menyuda "Вставка/Функсия") ni tanlaymiz);

4) Kategoriyalar oynasidagi "Математически функсии" dan "МОПРЕД(массив)" ni tanlab, OK tugmasini bosamiz.

5) Funksiyaning argumentiga yuqoridagi funksiya adresini kiritamiz, (masalan B2:E5) va OK tugmasini bosamiz, avtomatik ravishda natija hosil bo'ladi. (1-rasm).

Mustaqil yechish uchun masala 2-masala. Tenglamalar sistemasi yechilsin:

5x + 7y — z = —6 4x — 2y + 3z = 14 2x — 3y + 2z = 9

Zamonaviy ta'limda matematika, fizika va raqamli texnologiyalarning dolzarb muammolari va vutuqlari

Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti

REFERENCES

1. U.V.Umarova. "MS Excel da matematik amallar va funksiyalarni qo'llash. Talim texnologiyalari". N 3, 2017

2. U.J.Begimqulov." Pedagogik ta'limda zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy etishning samarali ilmiy-amaliy asoslari" T. Fan", 2007

3. А.Ж. Сейтов, Ф.Х. Абдумавлонова. Решение геометрических задач с помощью математического пакета MAPLE. Academic research in educational sciences, 2021. T.2 №6 Pp.933-941.

4. S.Kh.Khasanova A.J.Seytov, A.J. Khurramov, S.N.Azimkulov, M.R.Sherbaev, A.A.Kudaybergenovю. Optimal control of pumping station operation modes by cascades of the Karshi main canal. International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology, 2021. Tom 8. №4. Pp. 17177-17185.

5. А. Ж. Сейтов А. Р. Кутлимурадов Р. Н. Тураев Э. М. Махкамов Б. Р. Хонимкулов. Оптимальные управления водных ресурсов крупных магистральных каналов с каскадом насосных станций ирригационных систем. academic research in educational sciences volume 2 | ISSUE 2 | 2021 ISSN: 2181-1385 Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24411/2181-1385-202100193. Стр. 265- 273.

6. А.В. Кабулов, А.Ж. Сейтов, А.А. Кудайбергенов. Критерий управления задач оперативного управления водными ресурсами объектов водохозяйственных систем. ILIM ham JAMIYET. Стр. 6-8

7. АЖ Сейтов, БР Ханимкулов, М Гаипов, О Хамидуллаева, НК Мурадов. Численные алгоритмы решения задач оптимального academic research in educational sciences volume 2 | ISSUE 8 | 2021 ISSN: 2181-1385 Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-8-153-160 Academic Research, Uzbekistan 159 www.ares.uz Управления объектами каршинского магистрального канала. Academic research in educational sciences. T. 2 № 3 pp. 1145- 1145.

8. А.Ж. Сейтов, Б.Р. Ханимкулов, М.А. Гаипов, М.Р. Юсупов. Зарафшон дарёси окимининг хосил булишига атмосфера ёгинлари ва хдво хдроратининг таъсири. Academic research in educational sciences. T.2 №5. Стр. 156-162.

9. A.A. Kudaybergenov A.J. Seytov, A.R. Kutlimuradov, R.N. Turaev, N.K. Muradov. Mathematical model of optimal control of the supply canal to the first pumping station of the cascade of the Karshi main canal. International Journal of

Zamonaviy ta'limda matematika, fizika va raqamli texnologiyalarning dolzarb muammolari va yutuqlari

Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti

Advanced Research in Science, Engineering and Technology. T. 8 № 3 pp. 1679016797.

10. A.J.Seytov, A.J. Khurramov, S.N.Azimkulov, M.R.Sherbaev, A.A.Kudaybergenov. S.Kh.Khasanova. International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology. T. 8 №2 ISSN: 2350-0328. Pp. 17177- 17185.

11. Рахимов Ш.Х., Сейтов А.Ж. Теоретико-множественная модель насосной станции, оснащенная осевыми поворотно-лопастными насосными агрегатами. Материалы республиканской научной онлайн конференции молодых ученых «современные проблемы математики и прикладной математики» посвященной 100 летию академика С.Х.Сираждинова (21 мая 2020 г.) Стр. 78-82.

12. Сейтов А. Ж., Кудайбергенов А. А., Хонимкулов Б. Р. Моделирования двумерного неустановившегося движения воды на открытых руслах на основе проекционного метода. сборник докладов Республиканской научнотехнической конференции «Инновационные идеи в разработке информационно -коммуникационных технологий и программных обеспечений» 15-16 мая 2020 года. САМАРКАНД. Стр. 60-63.

13. Рахимов Ш. Х., Сейтов А. Ж., Кудайбергенов А. А. Критерии управления задач оперативного управления водными ресурсами объектов водохозяйственных систем. Abstracts of IX International Scientific and Practical Conference Kharkiv, Ukraine 2-4 August 2020. Стр. 125-131.

14. Mekhriban Salaeva, Kakhramon Eshkaraev, Aybek Seytov. Solving mathematical problems in unusual ways with excellent limits. European Scientific Conference. Пенза, 17 мая 2020 года рр. 254-257.

15. А.Сейтов. Оптимальные методы управления водных ресурсов в крупных магистральных каналах ирригационных систем. AGRO ILM - O„ZBEKISTON QISHLOQ VA SUV XOJALIGI. Махсус сон. 2020. Ташкент. Стр. 84-86.

16. Ш.Х. Рахимов, А.Ж. Сейтов, А.А. Кудайбергенов. Оптимальное управление распределением воды в магистральных каналах ирригационных систем. ILIM ham JAMIYET. SCIENCE and SOCIETY Scientific-methodical journal Series: Natural-technical sciences. Social and economic sciences. Philological scienes. pp. 8- 10.

17. А.В.Кабулов, А.Ж.Сейтов, А.А.Кудайбергенов, Критерий управления задач оперативного управления водными ресурсами объектов водохозяйственных систем. ILIM ham JAMIYET. science and society Scientific-

Zamonaviy ta'limda matematika, fizika va raqamli texnologiyalarning dolzarb muammolari va yutuqlari

Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti

methodical journal Series: Natural-technical sciences. Social and economic sciences. Philological scienes №2 2020. Pp.6-7.

18. Ш. Х. Рахимов, А. Ж. Сейтов, М. Р. Шербаев, Д. Жумамурадов, Ф. Ж. Дусиеров. Структура базы данных и программные модули для моделирования управления водными ресурсами каскада насосных станций каршинского магистрального канала. Мелиорация 2019 3(89) стр. 85-91. (№5, web of science IF=0.144)

19. А. Ж. Сейтов А. Р. Кутлимурадов Р. Н. Тураев Э. М. Махкамов Б. Р. Хонимкулов. Оптимальные управления водных ресурсов крупных магистральных каналов с каскадом насосных станций ирригационных систем. academic research in educational sciences volume 2 | ISSUE 2 | 2021 ISSN: 21811385 Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: (№5, web of science IF=5.723)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.