CC BY
210Scientific Journal Impact Factor
TA'LIM JARAYONIDA TALABALARDA KOMMUNIKATIV, TASHKILOTCHILIK QOBILIYATLARI VA MULOQATNING KASBIY MOTIVATSIYALAR SHAKILLANISHIGA TA'SIRINI O'RGANISH
T.B. Norimbetov. I.A.Karimov nomidagi TDTUning Olmaliq filiali "Ijtimoiy -gumanitar fanlar" kafedrasi dotsenti,psixol f.n.
N.T.Norimbetova Toshkent viloyati,XTBB Boshlang'ich ta'lim metodisti.
Аннотация. В данной статье рассматривается развития и формирование коммуникативной и организационной способности у студентов обучающих в педагогической и технической сфере обучение в ВУЗе. Изучается динамика развития и формирование коммуникативной и организационной способности у студентов в региональных условиях. Рассматривается психологические особенности динамика формирование общении в учебном процессе. Определяется механизмы развития и формирование коммуникативной и организационной способности и общении у студентов по учебным курсам в учебной деятельности. Экспериментально изучается взаимосвязь профессиональной мотивации к особенностиям формирование коммуникативной и организационной способности и общении у студентов. Математически - статистически обработка полученных результатов.
Ключевые слова: педагогическое образование. Техническое образование. Диагностика коммуникативных и организационных наклонностей личности, Самоуправление в общении.
Annotatsiya: Ushbu maqolada Oliy o'quv yurtlarida pedagogik va texnik ta 'lim yo 'nalishidagi tahsil olayotgan talabalarning kommunikativ va tashkilotchilik qobiliyatlari dinamikasining shakillanishi va rivojlanishi mintaqaviy sharoitda tahlil qilish. Pedagogik va texnik ta'lim yo'nalishidagi tahsil olayotgan talabalari muloqatningpsixolgik xususiyatlari o 'quv jarayonida o 'rganiladi. O 'quv jarayoning har bir bosqichida talabalarning kommunikativ va tashkilotchilik qobiliyatlari va muloqati dinamikasining shakillanishi va rivojlanishining kasbiy motivatsiyaga bog'liqligi tahlil qilinadi va eksprimental o'rganiladi.. Olingan natijalarni matematik-statistik taxlil qilinadi. .
Kalit so'zlar: Pedagogik ta'lim. Texnik ta'lim. Shaxsning kommunikativ va tashkilotchilik moyilliklari diagnostikasi, Muloqotda o'z-o'zini boshqarish.
KIRISH
Bugungi kunda mustaqil fikrlaydigan, ijodiy faoliyat yuritadigan yoshlarni tarbiyalash asosiy vazifalardan biri bo'lib qolmoqda. Chunki ta'lim yoshlar ma'naviyatiga yaratuvchanlik baxsh etishi, o'sib kelayotgan yosh avlodning barcha orzu-umidlari zamonaviy ta'lim-tarbiya orqali ro'yobga chiqishi aniq va ravshandir. Ta'lim tarbiya jarayonida ta'lim oluvchilarda muloqat qobilyatining shakillanishi va kommunikativ qobilyatlarning rivojlanib borishini va ksbiy motivatsiyaning shakillanishini o'rganish ta'lim samaradorligini aniqlab beruvchi omillardan biri hisoblanadi.Talabalarining muloqat qobiliyati rivojlanishining farqlarini aniqlash va ularning kasbiy motivatsiya shakillanishiga bog'liqligini aniqlash g'oyat dolzarb ekanligi bizning tadqiqot ishimizda ushbu muommani o'rganishni o'z oldimizga maqsad qilib qo'ydik.
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Biz tadqiqot maqsad va mazmunidan kelib chiqqan holda pedagogik ta'lim va texnik ta'limning talabalarda kommunikativ qobiliyatlar rivojlanishiga ta'sirini aniqlash maqsadida Pedogogik ta'lim texnik ta'lim yo'nalishidagi talabalarda "Shaxsning kommunikativ va tashkilotchilik moyilliklari diagnostikasi" metodikasini, Snayderning "Muloqotda o'z-o'zini boshqarish" so'rovnomasidan, V.F.Ryaxovskiyning muloqatchanlikning umumiy darajasini aniqlash metodikasi va kasbiy motivatsiyani aniqlash metodikasidan foydalandik. .
Shaxsning kommunikativ va tashkilotchilik moyilliklari diagnostikasi metodikasidan olingan natijalarni quyidagi jadvalda umumlashtirdik.
Talabalarda kommunikativ va tashkilotchilik qobiliyatlari dinamikasi. .1-
jadval
Kurslar Kommunikativ Tashkilotchilik
qobiliyatlar qobiliyati
1-kurs 0,4 0,5
2-kurs 0,6 0,7
3-kurs 0,7 0,8
4-kurs 0,8 0,9
Yuqoridagi jadvalda ko'rinib turganidek, birinchi kurs talabalarida kommunikativ qobiliyatlar 0,4ga, tashkilotchilik qobiliyatlari esa 0,5 ga teng ekanligi ko'rinib turibdi, ushbu qobiliyatlarning rivojlanganlik darajasi sustroq.Ular tashabbusni o'z zimmasiga olmaydilar, vaqtni tanholikda o'tkazishni hush ko'radilar,
Scientific Journal Impact Factor
notanish odamlar bilan suhbatlashayotganda, ko'pchilik oldida biror narsani aytib berayotganda o'zini noqulay his etadilar, xafagarchilikni og'ir o'tkazadilar. Birinchi kurs talabalarida kommunikativ qobiliyatlarning sustligi ularning oliy ta'lim jarayoniga moslashmaganligi bilan ham izohlash mumkin.
Ikkinchi kurs talabalarida kommunikativ qobiliyatlar 0,6 ga, tashkilotchilik qobiliyatlari esa 0,7 ga teng, ya'ni ushbu qobiliyatlar talabalarda o'rtacha rivojlangan. Ikkinchi kurs talabalari birinchi kurs talabalariga qaraganda ancha faol bo'lib qoladilar, ushbu faollik ularning kommunikativ va tashkilotchilik faoliyatlarida ham namoyon bo'ladi. Ular odamlar bilan aloqa qilishga intiladilar, tanishlari doirasini chegaralab qo'ymaydilar, o'z fikrini himoya qilishga harakat qiladilar, ammo ularning bu xususiyatlari barqaror emas.
Uchinchi kurs talabalarida kommunikativ qobiliyatlar 0,7 ga, tashkilotchilik qobiliyatlari esa 0,8 ga teng, kommunikativ va tashkilotchilik moyilliklari yuqori darajada. Ular yangi sharoitda o'zini yo'qotib qo'ymaydilar, tanishlari doirasini doim kengaytirishga intiluvchi, muloqotda tashabbuskor, ijtimoiy faoliyatda jonbozlik bilan ishtirok etadilar, murakkab vaziyatda mustaqil qaror qabul qila oladilar.
To'rtinchi kurs talabalarida kommunikativ qobiliyatlar 0,8 ga, tashkilotchilik qobiliyatlari esa 0,9 ga teng, kommunikativ va tashkilotchilik moyilliklari juda yuqori darajada. Ularda kommunikatsiya va tashkilotchilik ehtiyoj bo'lib qoladi, doim uni qondirishga intiladilar, yangi jamoada, yangi muhitda o'zini juda erkin tutadilar, tashabbuskor, o'z fikrini oxirigacha himoya qiladilar, turli o'yinlarni, tadbirlarni uyushtirishni yaxshi ko'radilar.
Pedagogik va texnik tahsil olayotgan talabalarda kommunikativ va tashkilotchilik qobiliyatlarining qiyosiy dinamikasi haqida aniqroq tasavvur hosil qilish uchun quyidagi rasmlarni hosil qildik.
Scientific Journal Impact Factor
1-rasm. Texnik tahsil olayotgan talabalarda kommunikativ va tashkilotchilik qobiliyatlari dinamikasi.
neflaroruK Tab^MM onaëïraH ïa^a6anapfla TamKMnoTHM^MK Ba KOMMyHMKaïMB ^o6unM»Tnap guHaMMKacu
ü,9 ü,8 ü,7 ü,6 ü,5 ü,4 ü,3 ü,2 ü,1 ü
G,9
G.B
G.B
G.7
1 -курс
2-курс
3-курс
4-курс
коммуникатив к;обилият
□ ташкилотчилик к;обилияти
2-rasm. Pedagogik tahsil olayotgan talabalarda kommunikativ va tashkilotchilik qobiliyatlari dinamikasi.
Yuqoridagi rasmda pedagogik ta'lim sharoitida talabalaгda kommunikativ va tashkilotchilik qobiliyatlari kursdan-kursga o'tgan sayin dinamik ravishda ortib boгishi tasviгlangan. Talaba^ yuqoгi kuгsga o'tgan sayin seminaT mashg'ulotlaгida javob beгish, ma'гuzalaгning yangi pedagogik texnologiyato asosida tashkil etilishi, bu esa haг biг talabaga o'z mustaqil fikrini bayon etish, o'z fikrini himoya qilish kabi kommunikativ malakalarini rivojlantirishga imkoniyat, sharoit hosil qilinadi. Shuningdek, pedagogik ta'limda o'tiladigan pedagogik amaliyot ulaming mutaxassis
sifatida shakllanishiga hamda kommunikativ qobiliyatlarining yuqori darajada rivojlanishiga katta hissa qo'shadi.
Shu bilan birga tadqiqotda Snayderning "Muloqotda o'z-o'zini boshqarish" so'rovnomasidan ham foydalandik. Tadqiqotda olingan natijalarni quyidagi jadvalda umumlashtirdik.
Pedagogika oliy o'quv yurti talabalarining muloqotda o'z-o'zini boshqarishi.2-
jadval
Kurslar Muloqotda o'z-o'zini boshqarish darajasi
1-kurs 3,2
2-kurs 5,3
3-kurs 6,5
4-kurs 9,7
Yuqoridagi jadvalda ko'rinib turganidek, 1-kurs talabalarida muloqotda o'z-o'zini boshqarish darajasi 3,2 ga teng, ya'ni kommunikativ nazorat sust; hulq - atvor barqaror, vaziyatga qarab o'zgaravermaydi, muloqotda samimiy ravishda ko'ngildagi gapni gapirish ehtimoli yuqori: dangallik va cho'rtkesarlikning kuchli ekanligi atrofdagi ba'zilarga yoqmasligi mumkin.
Ikkinchi kurs talabalarida muloqotda o'z-o'zini boshqarish darajasi 5,3 ga teng, kommunikativ nazorat o'rtacha; samimiyat daraji yuqori, lekin ba'zida hissiyotlar «jilovi» bo'sh qo'yib yuboriladi: xulq- atvorda atrofdagilarning fikrlarini inobatga olish mavjud.
Uchinchi kurs talabalarida muloqotda o'z-o'zini boshqarish darajasi 6,5 ga teng, kommunikativ nazorat o'rtacha; samimiyat daraji yuqori, xulq- atvorda atrofdagilarning fikrlarini inobatga olish mavjud.
To'rtinchi kurs talabalarida muloqotda o'z-o'zini boshqarish darajasi 9,7 ga teng, kommunikativ nazorat yuqori; tezlik bilan har qanday rolga kirisha olish; vaziyat o'zgarishi bilan shaxsiy xulq- atvorni osongina o'zgartirish; atrofdagilarda qanday taasurot qoldirilishini oldindan bilish xos.
Olingan natijalar haqida aniqroq tasavvur hosil qilish hamda qiyosiy tahlil uchun quyidagi 3-rasmni hosil qildik.
Quyidagi rasmni o'zaro taqqoslab, pedagogik ta'lim olayotgan talabalarda kursdan-kursga o'tgan sayin muloqotda o'z-o'zini boshqarish darajasi ham dinamik
ravishda ortib borishining guvohi bo'ldik.1-kurs talabalarida kommunikativ nazorat sust darajada namoyon bo'lsa, bitiruvchi kurslarda kommunikativ nazorat yuqori darajada ekanligi yaqqol ko'rinib turibdi.
Myno^aTAa y3-y3UHU 6om^apMm gapa^aou
1 -курс 2-курс 3-курс 4-курс
О техник таълим О педагогик таълим
3-rasm. Pedagogik va texnik tahsil olayotgan talabalarning muloqotda o'z-o'zini boshqarish darajasi dinamikasi.
Texnik ta'lim olayotgan talabalarda esa kommunikativ nazorat ko'rsatkichi -quyi kurslarda sust darajadan bitiruvchi kurslarda o'rta darajagacha o'zgarganini payqash qiyin emas. Demak, pedagogik ta'lim sharoitida talabalarda na faqat kommunikativ va tashkilotchilik qobiliyatlari, balki muloqotda o'z-o'zini boshqarish darajasi ham ortishi kuzatildi.
Tadqiqotda V.F.Ryaxovskiyning muloqatchanlikning umumiy darajasini aniqlash metodikasidan ham foydalandik. Tadqiqotda olingan natijalarni qayta ishlab quyidagi jadvallarda aks ettirishga harakat qildik.
Pedagogik ta'lim olayotgan talabalarning muloqotchanlik darajasi . 3-jadval
Kurslar Muloqotchanlik darajasi (M)
1-kurs 21,6
2-kurs 15,7
3-kurs 10,3
4-kurs 7,8
Yuqoridagi jadvalda ko'rinib turganidek, birinchi kursda muloqotchanlik darajasi 21,6 ga teng. Ular ma'lum darajada muloqotchan va notanish vaziyatda o'zlarini yo'qotib qo'ymaydilar. Yangi muammmolar ularni qo'rqitmaydi, ammo notanish odamlar bilan muloqot qilishda ancha ehtiyotkorlar, bahs - munozaralarga bajonidil qo'shilmaydilar. Ba'zida gaplarida zaruratsiz kinoya - kesatiq ko'payib ketadi. Biroq bu kamchilikni tuzatsa bo'ladi.
Ikkinchi kurs talabalarida muloqotchanlik darajasi 15,7 ga teng. Ular yetarlicha muloqotchan, qiziquvchan suhbatdosh qiziq narsalar haqida gapirganda, uni diqqat
bilan tinglaydilar. Muloqotda ancha sabrlilar, o'z nuqtai nazarlarini hissiyotga berilmay himoya qiladilar. Notanish odamlar bilan suhbatlashishga to'g'ri kelganda, bezovta bo'lmaydilar, ayni paytda shovqin so'ron davralarni yoqtirmaydilar, birovning bachkana qiliqlari va ko'p gapirishlari g'ashlariga tegadi.
Uchinchi kurs talabalarida muloqotchanlik darajasi 10,3 ga teng. Ular juda muloqotchan (ba'zida me'yoridan ortiq), qiziquvchan, gapdonlar, har xil masalalar bo'yicha o'z fikrlarini bildirishni yaxshi ko'radilar, bu esa ba'zida atrofdagilarni g'ashiga tegadi. Notanish odamlar bilan bajonidil tanishadilar, odamlarning diqqat markazida bo'lishni yoqtiradilar. Hech kimning iltimosini yerda qoldirmaydilar, lekin berilgan hamma va'dalarni bajara olmasliklari mumkin. Ba'zida jahl ustida qattiq gapirib yuboradilar, biroq tezda jahlidan tushadilar. Jiddiy muammolar bilan to'qnashganda ularga sabr - toqat yetishmaydi. Ammo xohlasalar hech qanday muammo oldida taslim bo'lmasligi mumkin.
To'rtinchi kurs talabalarida muloqotchanlik darajasi 7,8 ga teng. Bitiruvchi kurs talabalari juda muloqotchan, gaplari ichlariga sig'maydi. Doim hamma voqealardan xabardor, har xil bahs munozara, tortishuvlarda qatnashishni xush ko'radilar, lekin jiddiy mavzular ularni zeriktirib yuborishi mumkin. Biror masala bo'yicha to'liq tasavvurga ega bo'lmasalar ham, bu masala yuzasidan so'zga chiqishga doim tayyorlar. Hamma joyda o'zlarini erkin his etadilar, har qanday ishga kirishib ketaveradilar, ammo har doim ham uni oxirigacha yetkazmaydilar.
Texnik ta'lim va pedagogik ta'lim olayotgan talabalar muloqotchanlik darajasini qiyosiy o'rganish uchun quyidagi gistogrammani hosil qildik.
MynoKaTHaHnMK Aapa^aeu
1 -Kypc 2-Kypc 3-Kypc 4-Kypc
ïexHMK xa^^MM □ neflaroruK xa^^MM
4-rasm. Texnik ta'lim va pedagogik ta'lim olayotgan talabalarning muloqotchanlik darajasi.
Scientific Journal Impact Factor
Yuqoridagi rasmdan pedagogik ta'lim olayotgan talabalarning kommunikativ qobiliyatlari, muloqotchanlik darajasi bosqichma-bosqich dinamikasi texnik ta'lim olayotgan talabalarga qaraganda bir muncha yuqoriligi ko'rinib turibdi.
Pedagogik ta'lim sharoitida talabalarda kommunikativ va tashkilotchilik qobiliyatlari hamda muloqatchanlik darajalari kursdan-kursga o'tgan sayin dinamik ravishda ortib borishi tadqiqotlar davomida aniqlandi. Talabalar yuqori kursga o'tgan sayin seminar mashg'ulotlarida javob berish, ma'ruzalarning yangi pedagogik texnologiyalar asosida tashkil etilishi, bu esa har bir talabaga o'z mustaqil fikrini bayon etish, o'z fikrini himoya qilish kabi kommunikativ malakalarini rivojlantirishga imkoniyat, sharoit hosil qiladi. Shu bilan birga to'rtinchi kurs talabalarida "Trening o'tkazish metodikasi" fanining o'tilishi ham ularda kommunikativ qobiliyatlarning yuqori darajada rivojlanishiga bir omil rolini o'ynaydi.Shuningdek, 4 -kurslarda o'tiladigan pedagogik amaliyot ularning mutaxassis sifatida shakllanishiga hamda kommunikativ qobiliyatlarining yuqori darajada rivojlanishiga katta hissa qo'shadi.
Pedagogik ta'lim olayotgan talabalarda kursdan-kursga o'tgan sayin muloqotda o'z-o'zini boshqarish darajasi ham dinamik ravishda ortib borishining guvohi bo'ldik.l-kurs talabalarida kommunikativ nazorat sust darajada namoyon bo'lsa, bitiruvchi kurslarda kommunikativ nazorat yuqori darajada ekanligi yaqqol ko'rinib turibdi. Texnik ta'lim olayotgan talabalarda esa kommunikativ nazorat ko'rsatkichi - quyi kurslarda sust darajadan bitiruvchi kurslarda o'rta darajagacha o'zgarganini payqash qiyin emas. Demak, pedagogik ta'lim sharoitida talabalarda na faqat kommunikativ va tashkilotchilik qobiliyatlari, balki muloqotda o'z-o'zini boshqarish darajasi ham ortishi kuzatildi.
Talabalarda shaxsida kasbiy kunikma va malakalarning shakllanishida motivatsiyaning o'rni muximdir. Chunki insonni xar kanday faoliyatga yo'naltiruvchi ichki kuch mavjud bo'lib, u bajarilayotgan ishning mazmun moxiyatiga o'ziga xos yo'nalish va ko'rsatmalarni beradi. Shu bois pedagogik faoliyatning samaradorligi kup jixdtdan pedagoglik kasbiga nisbatan bo'lgan ishtiyok., intilish, istaklariga bog'liq buladi.
Motivatsiya tushunchasining mazmun mox,iyatini aniqlash borasida bir qator olimlar tomonidan ta'riflar, karashlar g'oyalar ilgari surilgan.
S.L.Rubinshteyn tomonidan motivatsiya-bu psixika orqali amalga oshuvchi determinatsiya dir.
K.V.Madin motivatsiya - bu xulkka yunaltirilgan kullab kuvvatlovchi Ko'zgatuvchi omillarning yigindisidir.
L.S.Vigotskiy tomonidan motivatsiya extiyojning kondirilganligini xds kdgshnishi sharoiti sifatida e'tirof etiladi.
Shunga kura, motivatsiya keng ma'noda quyidagilarni ifodalaydi. Motivatsiya-keng ma'noda inson xdyotining (uning xulk-atvori, faoliyatining) murakkab kup kirrali boshk,aruvchisi deb karaladi.
Motivatsiya-insonni faoliyatga undashning murakkab kup darajali tizimi bo'lib, u o'zida ex,tiyojlarni, motivlarni, k,izik,ishlarni, ideallarni, intilishlarni, ustanovkalarni, emotsiyalarni, normalarni kadriyatlarni va Xokazolarni muj assamlashtiradi.
Kasbiy motivatsiya kasb tanlashga sabab buladigan aniq ragbatlantiruvchi x,arakatdir.
Kasbiy motivatsiya (moyillik) kasb tanlashga sabab buladigan aniq; ragbatlantiruvchi xarakatdir. Kasb egallash istagi talabalarda atrof-muxit omillari va maktabda utkaziladigan kasb-xunarga yunaltiruvchi ishlar orqali shakllanadi. Kasbiy motivatsiya o'zgaruvchan shakllanishi uzluksiz jarayon bo'lib, ob'ektiv va sub'ektiv omillar ta'sirida boradi. Shuning natijasida motivatsiyani ilk boskichlarida aniq, zaruriyat bulsa, ularni tugirlash maqsadga muvofikdir. Kasbiy motivatsiyani guruxdarda aloxida o'rganish mumkin.
Mazkur metodika sinaluvchilar guruxdda utkazilib natijalar miqdor va sifat jixatdan taxlil kilindi.
Kasbiy motivatsiya metodikasini o'rganish buyicha natijalar 4-jadval
Kurs 1- 2- 3-gurux 4-gurux
1 -kiirs 94 7 9 8 8 8 7
3-kurs 129 5 2 10,8 11 8
14 12 10 8 6 4 2 0
1 -Ky pc
3-Ky pc
□ i rypyx
□ 2 rypyx
□ 3 rypyx
□ 4 rypyx
5-rasm. Kasbiy motivatsiyasining shakllanganligining xususiyatlari
1019
Scientific Journal Impact Factor
I gurux, motivlar o'z mex,natini motivlari bo'lib, mazkur omil buyicha natijalarni taxlil k,iladigan bulsak, 1-kurslarda past (9,4) xamda 3-kurslarda esa (12,9) ni tashqil kiladi. Bu ulardagi xar kanday shart-sharoitdan x,am k5fa inson uchun mexnat jarayoni mux,imligini bildiradi.
Vunda inson bajarayotgan ishidan k,onikdsh x,osil k,ilishi, faoliyat jarayonini unumli samarali tarzda tashqil kilishi xdmda uning yakuniy natijasidan kutilgan maAsadni kulga kiritishi bilan bog'liq,.
II gurux, motivlari mexdatning ijtimoiY axdmiyatli motivlari ya'ni Jamiyat tomonidan talab kdlinayotgan kasbni tanlashga bog'liqdigi x,akyada Guvoxdik beradi. Mazkur motiv x,am sinaluvchilar guruxlarda axdmiyatli daraja ya'ni 1-kurslarda past (7,9) xamda 3-kurslarda esa (5,2) ni tashqil Kiladi. Bundan kurinadiki, aksariyat yosh ukdtuvchilarda o'z kasbiga nisbatan qiziqish intilishning yukligi ayrim xollarda bu vaziyat nuktai nazaridan pamoyon bo'lishi aniqdandi. Shuningdek aksariyat sinaluvchilar o'zlari tanlagan pedagoglik kasbi jamiyatdagi yetakchi kasblardan biri ekanligi, lekin shu bilan birga o'ziga xos mashakdatga ega zkanligini anglamagan xolda tanlaganliklari ma'lum buldi.
Metodikaning navbatdagi motiv o'zini shaxe sifatida tasdiklash kasb tanlashda o'zining kobiliyatini mex,nati amalga oshirish imkoniyatini ko'rsatadi. Bu 1-kurslarda past (8,8) xdmda 3-kurslarda esa (10,8) ni tashqil kiladi. Shuni ta'kidlash kerakki x,ar kanday kasb egasi jamiyatda kasbdoshlari orasida o'zining o'rniga ega bo'lishi lozim. Bunda asosan ledagoglar o'zlarini say darajada bilim, kunikma, malaka x,amda kasbiy max,oratga ega ekanliklari mux,imdir. Lekin shuni aytib utish lozimki yosh Akituvchilarimizning orasida xam shunday malakaga ega bo'lganlari x,am uchraydi, ammo ularda turmush tajribalarini yetishmasligini kamchilik sifatida ko'rsatib utish lozim.
Metodikaning navbatdagi shkalasi kasbiy mox,irlik motivlar xisoblanib, 1-kurslarda past (8,7) xamda 3-kurslarda esa (11,8) ni tashqil kiladi. Bu aksariyat x,ollarda o'zlarini bajarayotgan mexnatlaridan yaxshirok natijalarga erishishni ko'rsatadi. Bunda shaxe biror bir faoliyatni bajarishdan asosiy maqsad undan kutilayotgan natija Aisoblanadi. Natijada dare jarayonini samarali tashqil k,ilish,'Galabalarga bilimlarni yetkazishda zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalaridan foydalana olishlari bilan belgilanadi.
XULOSA
Scientific Journal Impact Factor
Tadqiqot natijalaridan shuni xulosa kilish mumkinki, pedagogshaxsida kasbiy motivatsiyani shakllanishida faoliyatni to'g'ri tashqil qila olish ko'nikmasi, kasbiga xos sifat, qobiliyatlar muhim o'rin egallaydi.
Muammo yuzasidan nazariy materiallar taxdiliga asoslangan xolda tadkikrtning ekspremental modeli ishlab chiqildi. Shunga muvofik tadkikrt ishimizning amaliy o'rganilishiga bag'ishlagan bo'lib, unda O'quv faoliyati motivatsiyasini shakllanishiga ta'sir etuvchi ob'ektiv va sub'ektiv omillar diagnostika kilindi. Intellektual kobiliyatlar, o'zlashtirish darajasi, oliy ta'lim motivatsiyasi va uning tarkibiy qismlarini O'quv faoliyati motivatsiyasi o'rtasidagi bog'liqligi diagnostika qilindi. Olingan natijalar miqdor va sifat jix,atidan taxdil kilindi. miqdoriy tax;lil natijalari jadval diagramma kurinishida matnda aks ettirildi.
-O'quv faoliyati motivlari orasida kasbiy va bilish olish motivlari ye takchilik kilipgi mumkin;
-O'quv motivlarining tarkibida shaxsning bilishga bo'lgan extiyojlari, atrof xdkidagi bilimlar zaxirasi yotadi;
-O'quv faoliyati motivlari talabalik davrida mutaxassisi sifatida shakllanishi va ilmiy bilimlarni egallashning asosiy sharti bo'lishi mumkin;
-talabalik davrida kasbiy motivatsiyaning shakllanishi ularning kelajakda ongli ravishda kasb tanlashlariga xdmda malakali mutaxassis sifatida shakllanishga olib keladi;
-talabalik davrida kasbiy va o'quv motivlari o'rtasida aloqadorlik mavjud bo'lib, ular bir-birini takazo kildadi;
-talabalik davrida muvaffatsiyatga erishish motivatsiyasining shakllanishi ularning o'quv faoliyatlarida yuqori natijalarga erishishlariga zamin yaratadi.
1.Выготский Л.С. Мышление и речь. - 5-е изд., исп.-М.: Лабиринт, 1999.-351
2. Волкова А.И. Психология общения.Ростов на-Дону .Феникс.2007.-445 с.
3. Грановская Р.М. Элементы практической психологии. СПб. 1997
4. Жуков Ю.М., Петровская Л.А., Растянников П.В. Диагностика и развитие компетентности в общении: - Киров,1991.С.3-10.6
5.Рогов Е.И. Настольная книга практического психолога.-М.: ВЛАДОС.2000. С.416-419.
6.Резников Е.Н. Межличностные отношения // Современная психология.-М.: Инфра.1999
ADABIYOTLAR RO'YXATI (REFERENCES)
