Научная статья на тему 'ТАҚИҚЛАНГАН ЭКИНЛАРНИ ЕТИШТИРИШ ЖИНОЯТИНИНГ КРИМИНАЛИСТИК ТАВСИФИ'

ТАҚИҚЛАНГАН ЭКИНЛАРНИ ЕТИШТИРИШ ЖИНОЯТИНИНГ КРИМИНАЛИСТИК ТАВСИФИ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
тақиқланган экин / криминалистик тавсиф / жиноятлар / элемент / жиноятчи / жиноят содир бўладиган ҳудуд / жиноятни содир этиш усули. / запрещенная культура / криминологическая характеристика / преступления / элемент / преступник / район преступления / способ совершения преступления

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Ахрор Актам Ўғли Хайруллаев

Ушбу мақола тақиқланган экинларни етиштириш жиноятининг криминалистик тавсифи тушунчасига, шунингдек, унинг алоҳида элементларини таҳлил қилишга бағишланган бўлиб, мақолада муаллиф томонидан тақиқланган экинларни етиштириш жиноятини содир этадиган шахсларнинг индивидуал хусусиятлари, жиноятларнинг келиб чиқиш сабаб ва шароитлари, жиноятчи шахсининг ўзига хос хусусиятлари, жиноят кўп содир бўладиган жойлар, криминоген вазият ҳамда жиноятни содир этиш усуллари, криминалистик тавсиф элементлари илмий жиҳатдан таҳлил қилинган ҳамда олимларнинг криминалистик тавсиф хусусиятлари ҳақидаги фикрлари илмий баҳс йўли билан мунозара қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

анная статья посвящена понятию криминалистического описания преступления выращивания запрещенных культур, а также анализу его отдельных элементов, места, криминогенной ситуации и способов совершения преступления, были проанализированы с научной точки зрения элементы криминалистического описания. мнения ученых о характеристиках криминалистического описания обсуждались в ходе научной дискуссии

Текст научной работы на тему «ТАҚИҚЛАНГАН ЭКИНЛАРНИ ЕТИШТИРИШ ЖИНОЯТИНИНГ КРИМИНАЛИСТИК ТАВСИФИ»

ТАЦЩЛАНГАН ЭКИНЛАРНИ ЕТИШТИРИШ ЖИНОЯТИНИНГ

КРИМИНАЛИСТИК ТАВСИФИ

Ахрор Актам ^ли Хайруллаев

Узбекистан Республикаси Хукукни мухофаза килиш академияси "Тергов фаолияти" йуналиши магистратура тингловчиси.

E-mail: khayrullaevahror@gmail .com

АННОТАЦИЯ:

Ушбу макола такикланган экинларни етиштириш жиноятининг криминалистик тавсифи тушунчасига, шунингдек, унинг алохида элементларини тахлил килишга багишланган булиб, маколада муаллиф томонидан такикланган экинларни етиштириш жиноятини содир этадиган шахсларнинг индивидуал хусусиятлари, жиноятларнинг келиб чикиш сабаб ва шароитлари, жиноятчи шахсининг узига хос хусусиятлари, жиноят куп содир буладиган жойлар, криминоген вазият хамда жиноятни содир этиш усуллари, криминалистик тавсиф элементлари илмий жихатдан тахлил килинган хамда олимларнинг криминалистик тавсиф хусусиятлари хакидаги фикрлари илмий бахс йули билан мунозара килинган.

Калит сузлар: такикланган экин, криминалистик тавсиф, жиноятлар, элемент, жиноятчи, жиноят содир буладиган худуд, жиноятни содир этиш усули.

АННОТАЦИЯ:

Данная статья посвящена понятию криминалистического описания преступления выращивания запрещенных культур, а также анализу его отдельных элементов, места, криминогенной ситуации и способов совершения преступления, были проанализированы с научной точки зрения элементы криминалистического описания. мнения ученых о характеристиках криминалистического описания обсуждались в ходе научной дискуссии. Ключевые слова: запрещенная культура, криминологическая характеристика, преступления, элемент, преступник, район преступления, способ совершения преступления

ANNOTATION:

This article is devoted to the concept of a forensic description of the crime of growing illicit crops, as well as the analysis of its individual elements, location,

April 24, 2024

986

criminogenic situation and methods of committing a crime; the elements of a forensic description were analyzed from a scientific point of view. Scientists' opinions on the characteristics of forensic description were discussed in the course of scientific discussion.

Keywords: forbidden culture, criminological characteristics, crimes, element, criminal, crime area, method of committing a crime

Бугунги кунда дунё хамжамиятининг олдида турган асосий хавфлардан бири шубхасиз гиёхвандлик муаммоси саналади. Ушбу иллатга карши курашиш буйича бир неча ун йиллардан бери дунё давлатлари биргаликда харакат килиб келишмокда. Гиёхвандлик иллатининг салбий таъсири келажак авлодни карамликка ва охир окибат халокатга олиб келади. Бундай салбий иллат таъсирига тушиб колиш, уларнинг олдини олиш хамда карши курашиш буйича бир катор харакатлар олиб борилишига карамасдан бугунги кунда хам ушбу иллатнинг айникса ёшлар орасида ортиб бориши, унга карши бутун дунё мамлакатлари биргаликда курашиш зарурлигини такозо килмокда.

Биринчи Президентимиз И.А.Каримов БМТ Бош Ассамблеясининг 48-сессиясида билдирган куйидаги фикрлари оркали гиёхвандлик муаммоси инсоният учун нечоглик долзарб эканлигини билиш мумкин: "Биз ана шу иллатга карши курашда кенг куламли хамкорлик килиш тарафдоримиз. Жахонда ишлаб чикарилаётган моддаларнинг талайгина кисми Марказий Осиёда тайёрланганлиги ёки унинг оркали ташиб утилаётганлиги хеч кимга сир эмас. Наркобизнеснинг транзит йуналишлари бир минтакада жамланишининг узиёк мана шу дахшатли ходисани тугатишда жахон хамжамияти уз имкониятларини жамлаб ишга солиш учун етарли асос булади. Узбекистон барча манфаатдор мамлакатлар ва ташкилотлар билан бу борада хамкорлик килишга тайёр"[1]

Гиёхвандлик турларининг ижтимоий жихатдан турли табакалар орасида, айникса аёллар ва ёшлар орасида хам кенг таркалиб кетаётганлиги ушбу иллатнинг хавфлилиги даражасини янада ортиб бораётганлигини курсатади. Гиёхвандлик воситаларининг ижтимоий табакалар орасида кенг таркалиб бориши билан биргаликда уларни утказиш ва истеъмол килиш усулларининг такомиллашиб бораётганлиги ушбу турдаги жиноятларни тергов килиш амалиётида хам бир катор муаммоларни келтириб чикармокда. Уз навбатида ушбу турдаги жиноятларни тергов килиш усулларини такомиллаштириш заруратини хам вужудга келтирмокда.

987

April 24, 2024

Маълумотларга Караганда, гиёхвандлик воситаларини истеъмол килувчилар сони йилдан йилга асосан ёшлар хисобига усиб бормокда. Ачинарли холатлардан бири эса сурункали гиёхвандликка мубтало булганлар сони ортиб бориб, уларнинг гиёхвандлик моддалари таъсирида бошка жиноятларга хам кул ураётганликларидан ташкари бошка ижтимоий муаммоларни келиб чикишига хам сабаб булмокда. Тахминий хисоб китобларга кура, бугунги кунда умумжахон микёсида 200 миллиондан ортик киши турли хилдаги гиёхвандлик воситаларини имтеъмол килади. Шундан 140 миллионга якин киши энг кенг таркалган марихуана гиёхвандлик воситасини истеъмол килишса, 13 миллионга якин киши кокаин, 8 миллионга якин киши эса героин гиёхвандлик моддасини истеъмол килади[2].

Юкоридаги ракамларга биноан гиёхвандлик воситалари билан боглик жиноятларни содир килаётган хамда истеъмол килаётган шахсларнинг асосий кисми энг кенг таркалган марихуана гиёхвандлик воситасини истеъмол килишга ружу куйганлигидан келиб чикиб, такикланган экинларни етиштириш жиноятлари, бу турдаги жиноятларни содир этиш усуллари, вакти, жойи, предмети, жиноятчи шахси, ушбу турдаги жиноятларни содир этилиши сабаб ва шароитлари, умуман олшганда криминалистик тавсиф элементлари мазкур турдаги жиноятларни тергов килиш амалиётида мухим урин эгаллайди.

Жиноятларни тергов килиш методикаси криминалистика асосланадиган конунчилик, илмийлик, режалилик, тежамкорлик каби тамойилларга таяниб, шу билан бирга узига хос таркибий тузилиши билан хам ажралиб туради.

Жиноятларни самарали тергов килиш ва фош килиш жараёнларида криминаликтик техника ва тактиканинг назарий жихатдан ёритилган коидаларининг узигина етарли булмайди. Назарий жихатдан кайд килинган тактика ва техник коидаларни хар бир жиноятларнинг алохида тури нуктаи назаридан амалиётда куллай билиш хам мухим урин тутади. Мисол учун, гиёхвандлик воситалари билан боглик жиноятларни содир килган шахс билан такикланган экинларни етиштирган шахсларни сурок килиш тактикаси, ушбу турдаги жиноятлар буйича исботланиши лозим булган холатлар, ходиса содир булган жойни куздан кечириш тартиби хам гарчи бир турдаги жиноят турига кирсада бир-биридан фаркли жихатлари мавжуд.

Тахлил килинаётган мавзу бугунги кунда жуда долзарб хисобланади, сабаби гиёхвандлик воситаларини олиш усули бевосита такикланган экинларни етиштириш жараёни натижасида содир булади хамда бугунги кунда гиёхвандлик воситалари билан боглик бошка турдаги жиноятларнинг хам содир этилишига олиб келаётган омиллардан саналади.

April 24, 2024

988

Ушбу маколада биз такикланган экинларни етиштириш жиноятининг криминалистик тавсифи хусусиятларини, хусусан, криминалистик тавсиф уз ичига олган элементларни куриб чикамиз. Хусусан, такикланган экинларни етиштиришда мазкур жиноятнинг предмети, жиноят содир этиш холати (жой ва вакт), шунингдек жиноятни содир этиш усуллари, мазкур турдаги жиноят ишлари юзасидан исботланиши лозим булган холатлар, жиноятчи шахси, жиноятнинг келиб чикиш сабаб ва шароитлари тугрисидаги маълумотларни тахлил киламиз.

Бугунги кунгача криминалистик тавсиф тушунчасига олимлар томонидан якдил ечим берилмаган, шунингдек, унинг таркибий элементлари хакида ягона фикр мавжуд эмас.

Г.А.Абдумажидов жиноятларнинг криминалистик тавсифига "куриб чикилаётган жиноят турларининг энг мухим томонлари тугрисидаги умумлаштирилган далилий маълумотлар хамда уларга асосланган илмий хулосалар ва тавсиялар тизими" деб таъриф берган[3].

Т.Б.Маматкулов ва бир гурух олимлар фикрича, жиноятларнинг криминалистик тавсифи тур, гурух ва алохида жиноятни содир этиш усули, механизми ва узига хос шароити каби криминалистик ахамиятга эга аломатларда уз аксини топган хамда жиноят субъектининг шахси ва бошка холатлар, муайян жиноий харакат ва нихоят жиноятларни очиш, тергов килиш ва олдини олиш билан боглик вазифаларни муваффакиятли тарзда хал килишни таъминлаш тушунилади[4].

Р.А.Алимова ва А.Н.Норбоевлар фикрига кура, криминалистик тавсиф тушунчаси таркибига муайян жиноятларнинг далилий ахамиятга эга булган энг мухим белгиларидан ташкари уларга асосланган холда ишлаб чикиладиган илмий хулоса ва тавсияларни хам киритиш лозим[5]. Мазкур таърифдан келиб чикадиган булсак юкоридаги муаллифлар томонидан жиноятларнинг криминалистик тавсифи хам назарий жихатдан хам амалий жихатдан инобатга олинганлигини куришимиз мумкин.

Н.Р.Яблоковнинг таъкидлашича, "жиноят турининг типик криминалистик тавсифи бу жиноятлар тури, хилма-хиллиги, гурухининг криминалистик ахамиятли белгиларини илмий тавсифлаш тизими ва уларни содир этиш усули, механизми ва мухити, уларнинг шахсияти каби элементларнинг хусусиятларида намоён булади. Таърифланган жиноят турига хос булган предмет ва бошка элементлар, улар уртасидаги узаро богликликни очиб бериш билан уларнинг билимлаи тавсифнинг мохиятли томони билан биргаликда жиноятларни муваффакиятли тергов килишни таъминлайди"[6].

April 24, 2024

989

С.И.Винокуров бу тушунчага кискача таъриф бериб, криминалистик тавсифни маълум турдаги жиноятнинг типик белгиларининг илмий жихатдан ишлаб чикилган тизими сифатида белгилаб берди, бу изни шакллантириш механизмини аниклаш, бирламчи тергов вазифаларини тушуниш имконини беради[7].

Жиноят кандай содир этилганлигини тавсифловчи маълумотлар криминалистик жихатдан жиноий килмиш белгиларининг энг мухим таркибий элементларидан бирини ташкил килади. Ушбу тушунчанинг таърифига келсак, олимлар бу борада турли нуктаи назарларни илгари суриб келишади.

Масалан, А.Н.Колесниченко "жиноят содир этиш усулини маълум бир кетма-кетликда, субъект томонидан кулланиладиган индивидуал харакатлар, усулларнинг комбинацияси, жиноятчи хатти-харакатининг ифодаланган усули" деб таърифлайди[8].

Олимнинг ушбу билдирган фикрига кисман кушилиш мумкин. Сабаби жиноят касддан ёки эхтиётсизлик оркасидан содир этилиши нуктаи назаридан карайдиган булсак, А.Н.Колесниченконинг юкорида келтирган таърифи эхтиётсизлик ортидан содир этиладиган жиноятларга мос келмайди. Боиси, эхтиётсизлик ортидан содир этиладиган жиноятларда субъект томонидан маълум бир индивидуал харакатлар бажарилмайди, аксинча бажариши лозим булган харакатлар бажарилмаслиги ёинки, лозим даражада бажарилмаслиги окибатида мазкур турдаги жиноятлар содир этилади.

Яна бир олим Р.С.Белкин ушбу тушунчага "бу шахс, жиноий тажовузнинг предмети ва шароитлари билан белгиланадиган, жиноий максадга эришишга каратилган ва ягона жиноий режа билан бирлаштирилган субъектнинг харакатлар тизими"[9] деб таъриф берган.

Фикримизча, олим Н.П.Яблоков жиноят содир этиш усулига аникрок таъриф бериб, уни "субъектнинг жиноят содир этилишидан олдинги, содир булган пайтда ва ундан кейинги содир булган хатти-харакатларининг объектив ва субъектив равишда шартланган тизими, ташкарида хар хил характерли изларни колдирадиган, рухсат берувчи билан содир булган вокеанинг мохиятини, жиноятчининг жиноий хатти-харакатининг узига хослигини, унинг шахсий маълумотларини тушуниш ва шунга мос равишда жиноятни очиш муаммоларини хал килишнинг энг макбул усулларини аниклаш учун криминалистик усуллари ва воситаларининг ёрдами тушунилади"[10] деб билдириб утган.

Мазкур олимларнинг фикрларига кушилган холатда, криминалистик тавсифга узимизнинг муаллифлик таърифимизни хам таклиф киламиз. Яъни

April 24, 2024

990

такикланган экинларни етиштириш жиноятининг криминалистик тавсифи - бу ушбу тоифадаги жиноятларни тез ва самарали фош этиш, суд ва дастлабки тергов жараёнида исботланиши лозим булган холатларга индивидуал тарзда мавжуд вазиятдан келиб чиккан холатда ёндашиладиган шунингдек, жиноятни фош килиш ва тергов килиш билан боглик булган барча усул ва методикалар жамланмаси булиб, жиноят процесси иштирокчиларининг шахси тугрисидаги маълумотлар жамланмасидир.

Юкоридаги олимларнинг билдирган фикрларидан хам жиноят турлари буйича уларни иссик изидан фош этиш, жиноятларни хар томонлама, тула ва холисона тергов килиш хамда айбдор шахсларни жавобгарликка тортиш учун жиноятнинг криминалистик тавсиф элементларини чукур англаб етишимиз, жиноят ишларини тергов килиш давомида эса мазкур тоифадаги ишлар буйича илмий асосланган манбалардан фойдаланиш терговчи ва суриштирувчиларимиз томонидан ишларни тергов килишда уларнинг сифатли булишига, шунингдек, инсон хукук ва эркинликлари таъминланишига хизмат килади. Зероки, Б.Е.Есимбетова таъкидлаганидек, "жиноятларни тергов килишда кузланган максадга эришиш учун терговчи ёки суриштирувчи энг аввало, узи тергов ёки суриштирув харакатларини олиб бораётган жиноятнинг криминалистик тавсифини англаб етиши лозим"[11].

Тадкикот объектимиз хисобланган такикланган экинларни етиштириш жиноятлари буйича тергов харакатларини олиб бориш давомида терговчи томонидан эътибор каратилиши лозим булган барча жихатларни криминалистик тавсиф элементларига жамлашимиз мумкин. Боиси, терговчи томонидан мазкур турдаги жиноятлар содир этилганда, дастлабки маълумотларни туплашдан то охирги боскичга кадар криминалистик тавсифнинг хар бир элементидан фойдаланиб келади. Х,одиса содир булган жойни куздан кечиришдан бошланувчи терговга кадар текширув харакатларидан бошлаб ишни тегишли судловга оширгунга кадар жиноят содир этиш усули, вакти, жойи, жиноятчи шахси, жиноят содир этилиш сабаб ва шароитларига назарий томондан кайд килинган билимларни мавжуд вазиятга мослаштирган холатда ёндашади ва маълум бир натижага эришиш мумкин булади.

Барчамизга аёнки, жиноятларни очиш ва тергов килиш методологиясининг асосий таркибий бугинларидан бири булган, криминалистик тавсиф ходиса тугрисидаги охирги маълумотларни тизимлаштириш ва ягона яхлит хулосага бирлаштириш имконини беради. Бошкка томондан, унинг узи жиноятларни очиш ва тергов килишнинг максадли

April 24, 2024

991

ва энг самарали усулларини ишлаб чикиш учун асос булиб хизмат килади ва аник жиноятни очишда терговчининг ижодий ва аклий фаолиятини фаоллаштиришга ёрдам беради[12].

Юкорида келтириб утилган олимларнинг фикр мулохазалари ва мазкур турдаги жиноятчиликнинг статистик маълумотларидан, мазкур тоифадаги жиноятлар республикамиз ва дунё микёсидаги глобал муаммо эканлигидан келиб чиккан холатда такикланган экинларни етиштириш жиноятининг криминалистик тавсиф элементларини тахлил килсак максадга мувофик булади.

Маълумки, таъкикланган экинларни етиштириш жиноятлари касддан содир этилиб, муайян тарзда агрономик жихатдан экинларни экиш лозим булган жой, уларни етиштиришга мослаштирилган мухим, ушбу харакатларни амалга оширувчи субъект хамда етиштиришга каратилган муайян харакатларни содир этилишини такозо этади. Мазкур жиноятнинг содир этилиш боскичи тарикасида жиноий ниятнинг пайдо булишини оладиган булсак, такикланган экинларни топиш, уларни экиш учун муайян турдаги жойларни топиш ва уругларни экиш жиноий максадни амалга оширувчи харакатлар тизимини ташкил килади. Кушимча элементлари сифатида эса мазкур жиноятни содир этилишига имкон берган сабаб хамда шарт-шароитларини инобатга олишимиз мумкин.

Жиноятчи шахс томонидан такикланган экинларни экиш ёки етиштириш максади турлича булиши мумкин. Мисол учун, гиёхвандлик моддаларига ружу куйган шахс томонидан такикланган экинларни узининг шахсий истеъмоли учун етиштирилиши. Ушбу холатда шахс такикланган экинларни етиштириб, униб чиккан усимликдан гиёхвандлик моддалари олишни хамда ушбу олган моддаларни келгусида узининг истеъмоли учун саклаб келишликни максад килади. Иккинчи холатда эса, тижорат максадида такикланган экинларни етиштиради. Бунда шахс томонидан такикланган экинларни етиштириб, униб чиккан усимликдан олинган гиёхвандлик моддаларини сотиш ва бундан маълум даромад олиш максади кузланади. Учинчи холатда эса юкоридаги икки холат аралаш тартибда намоён булади. Яъни шахс етишиб чиккан такикланган усимликдан олинган гиёхвандлик моддасини хам узининг истеъмоли учун хам сотиб маълум фойда олиш максадида етиштиради.

Юкорида кайд килинган хар уччала холатда хам жиноят содир килган шахсларнинг мотив максадини аниклашда криминалистик элементларни аниклаш, мавжуд холатга тугри бахо беиш мухим саналади.

992

April 24, 2024

Юкорида билдирилган фикр-мулохазалардан келиб чикиб, узимиз томонимиздан тадкик килинаётган такикланган экинларни етиштириш жиноятларининг криминалистик тавсифининг таркиби куйидаги элементлардан иборат деб хисоблаймиз:

1) жиноятни содир этиш усули;

2) жиноят содир этган шахс тугрисида маълумотлар;

3) жиноят содир этилиш жойи хамда вакти тугрисидаги маълумот;

4) жиноят предмети яъни такикланган экинларни айнан кайси турга мансублиги тугрисидаги маълумот;

5) жиноят содир этиш максади тугрисидаги маълумотлар;

6)жиноят ишининг тергови давомида аникланган бошка кушимча маълумотлар (масалан жиноят маълум бир шахсларнинг буюртмаси асосида хак эвазига етиштириб бериш тугрисида олинган маълумотлар ва бошкалар);

Юкоридаги такикланган экинларни етиштириш жиноятларининг криминалистик тавсиф элементларини тахлил киладиган булсак, мазкур турдаги жиноятларни содир этиш усули шахснинг такикланган экинларнинг уругини экишга каратилган харакатлари билан ифодаланади. Экиш жойининг очик ёки ёпик; тарзда эканлиги жиноятни малакалашда ахамият касб этмайди.

Жиноят содир этган шахс тугрисидаги маълумотларни мазкур турдаги жиноят ишлари буйича алохида эътибор берган холатда аниклаш такозо этади. Сабаби аксарият холатларда ховлилар ва томоркаларда экилган каннабис ва бошкка усимликларни ёши катта булган хонадон вакили асл жиноят содир килган шахсни яшириш максадида узи экканлигини билдириб айбини буйнига олиш холатлари кузатилади. Бу эса айбдор булмаган шахсни нохак айбланишига олиб келиши мумкин. Шу сабабли жиноятни содир килган асл шахсни топиш мухим ахамият касб этади. Жиноятни содир этилиш вакти ва жойи тугрисидаги маълумотлар дастлабки ходиса содир булган жойни куздан кечириш тергов харакати давомида аникланиб, ушбу маълумотлар келгусида асосий исботлаш предмети сифатида хам урин тутади. Жиноят предмети яъни такикланган экинларни айнан кайси турга мансублиги тугрисидаги маълумотлар асосий маълумотлардан хисобланиб, бу уринда махсус билимлардан фойдаланган холда судга оид кимёвий экспертиза тадкикоти оркали аниклик киритилади. Экспертиза хулосасига кура, такикланган экин таркибида гиёхвандлик воситаси бор ёки йуклиги, мазкур турдаги усимлик такикланган усимликларнинг айнан кайси турига киришлиги холатларига ойдинлик киритилади. Жиноят содир этиш максади юкорида таъкидлаб

993

April 24, 2024

National University of Uzbekistan Current Issues and Modern Trends of Social and Humanitarian Sciences

Национальный университет Узбекистана Современные тенденции и актуальные вопросы социально-гуманитарных наук

^^zbekjStan^jlliy^niViiSiieii^^^

утилганидек, уз истеъмоли учун, тижорат максадида солиш учун булиши мумкинлиги тугрисида фикр юритиб утдик.

Куриб чикилаётган жиноятни тугри малакалаш учун терговчи ва суриштирувчилар жиноий хукукий нормаларни, такикланган экинларни етиштириш жиноятларини криминалистик тавсифини тулик ва хар томонлама урганишни талаб килади.

Хулоса урнида, такикланган экинларни етиштириш жиноятининг криминалистик тавсифи мазкур турдаги жиноятларни самарали тергов килиш, жиноят ишларининг тергови давомида юзага келадиган вазиятларда терговчи ва суриштирувчилар томонидан кандай харакат килишлари лозимлиги хамда жиноят иши буйича исботланиши лозим булган холатларни аниклашга хизмат килади.

REFERENCES

1. Каримов И.А. Биздан озод ва обод Ватан колсин. - Тошкент: Узбекстон, 1996. -Б.55.

2. Интерпол маълумоти асосида. Interpol, 4-th International Heroin Conference, Yangon, Myanmar, 23-rd - 26—thFebruary 1999.

3. Абдумажидов.Е.А. Криминалистика: Дарслик.-Т.,2003.-Б.219

4. Маматкулов.Т.Б Криминалистика: Дарслик/ Узбекистон Республикаси ИИВ Академияси, 2021.- 384-б

5. Алимова.Р.А., Норбоев.А.Н.. Жиноятларни тергов килиш усуллари: Укув кулланма. - Т.: ТДЮИ нашриёти, 2007. -12-б.

6. Яблоков.Н.П. Криминалистика: учебное пособие для вузов. Изд. 3-е, перераб. и доп. М., 2005. С.64

7. Винокуров.С.И. Криминалистическая характеристика преступления, ее содержание и роль в построении методики расследования. Методика расследования преступления (общие положения). М., 1976. С. 101.

8. Колесниченко.А.Н. Общие положения методики расследования отдельных видов преступлений. Харьков, 1965. С. 18.

9. Аверьянова.Т.В., Корухов.Ю.Г., Россинская Е. Р.; под ред. Белкина Р. С. Криминалистика: учебник для вузов. М., 2000. С. 66.

10. Яблоков Н. П. Криминалистика: учебное пособие для вузов. С.65.

11. Есимбетова Б.Е. Касддан баданга шикаст етказиш жиноятларини тергов килишни такомиллаштириш. Ю.ф.б.ф.док(phD) дис. - Т., 2022. - 38 б.

12. Фомичев А.А. К вопросу о способе совершения дорожно-транспортных преступлений как элементе криминалистической характеристикиhttps://eHbrаry.ra/downloаd/eHbrаry08093_85202462.pdf. Электрон манбага мурожаат килинган вакт: 15.04.2024).

April 24, 2024

994

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.